КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
Валентына Пашкевіч Ангельска-беларускі слоўнік English-Belarusia DICTIONARY Беларускі Інстытут Навукі й Мастацтва Belarusian Institute of Arts and Sciences ВАЛЕНТЫНА ПАШКЕВІЧ АНГЕЛЬСКА-БЕЛАРУСКІ СЛОЎНІК BELARUSIAN INSTITUTE OF ARTS AND SCIENCES VALENTYNA PASHKEVICH ENGLISH-BELARUSIAN DICTIONARY About 30,000 entries Edited by Siarhiej SHUPA Minsk Kolas Publisher 2006 ВАЛЕНТЫНА ПАШКЕВІЧ АНГЕЛЬСКА-БЕЛАРУСКІ СЛОЎНІК Каля 30 000 словаў Пад рэдакцыяй Сяргея ШУПЫ Менск Выдавец Зьміцер Колас 2006 УДК 811.111’374=161.3 ББК 81.2 Англ-4 ГІ 22 Editorial Staff: Zora Kipel (head of the Editorial Board, until March 2003), Jan Zaprudnik (head of the Editorial Board, after April 2003). Members of the Editorial Board: Anthony Adamovich, Michael Bachar, Thomas E. Bird (English-language editor), Vitaut Kipel, George Repetski, Alla Romano, Vasil Rusak, Zmicier Sauka, Anton Shukieloyts, Siarhiej Shupa. Alexander Silwanowicz, George Stankevich, John Stanley, Alena Yurevich, Vera Zaprudnik. Рэдакцыйная калегія: Зора Кіпель (старшыня рэдкалегіі, да сакавіка 2003 г,), Янка Запруднік (старшыня рэдкалегіі, ад красавіка 2003 г.). Сябры рэдкалегіі: Антон Адамовіч. Міхась Бахар, Томас Бэрд (рэдактар ангельскай часткі), Вера Запруднік, Вітаўт Кіпель, Алла Романо, Васіль Русак, Юрка Рапецкі, Зьміцер Саўка, Аляксандар Сільвановіч, Юрка Станкевіч, Джон Стэнлі, Антон Шукелайць, Сяргей Шупа, Алена Юрэвіч. Publication funded by the Piotra Kreceuski Foundation, Belarusian Institute of Arts and Sciences, Belarusian Charitable Fund (London, UK), the Belarusian Coordinating Committee of Canada, public subscription and donations. Слоўнік створаны за кошт Фундацыі ймя Пётры Крэчэўскага, Беларускага Інстытуту Навукі й Мастацтва, Беларускага Харытатыўнага Фонду (Лёндан), Беларускага Каардынацыйнага Камітэту Канады, грамадзкае падпіскі й ахвяраваньняў. ISBN 985-6783-15-1 © The Pashkevich Family; The Belarusian Institute of Arts and Sciences, 2006 FOREWORD The availability of bilingual dictionaries testifies, as nothing else does, to the state of the language and culture of a country. It witnesses as well to the potential of the country to connect to the rest of the world. Unfortunately, during the fifteen years of its independence as the Republic of Belarus, for various reasons, translation lexicography did not extend beyond small dictionaries for schools. As in previous years, the Belarusian-Russian and Russian-Belarusian dictionaries, and the recently published Polish-Belarusian dictionary, have been fortunate exceptions. The world’s most widely used languages, however such as English, French, or Spanish have not been part of the Belarusian lexicograpahic process. This dictionary is the first English-Belarusian reference work of such scope. It contains about 30,000 entries. The dictionary is a result of many years of labor by Valentyna Pashkevich and certain members of the Belarusian Institute of Arts and Sciences in the United States and Canada. The need for a substantial English-Belarusian dictionary is obvious its absence hinders significantly the use of Belarusian language in international contacts, in teaching English, and in translating. Until now, Russian lexicographic aids had to be used in Belarus for such purposes. In translating, for example, from English into Belarusian, the use of Russian language as an intermediary was unavoidable. The goal of this dictionary is to free the Belarusian user from the need to use such an intermediary. Unlike the Russian lexicographic tradition, familiar to the Belarusian user, this dictionary uses the American variant of English, as more widely accepted in the world. This relates to the spelling, pronunciation and semantics of words and phraseology. Spelling in the Belarusian section follows the rules of “tarashkevitsa” as normativized by The Belarusian Classical Spelling (Vilnius-Miensk, 2005). The Editorial Board is aware of the pioneering nature of their work to plow the first furrow on the uncultivated lexicographic field with limited resources was not easy. In such an effort, flaws may result. The Board will be grateful for critical response sent to: АД РЭДАКЦЫІ Наяўнасьць перакладных дзьвюхмоўных слоўнікаў, бадай як нішто іншае сьведчыць пра стан нацыянальнай мовы і культуры ва ўмовах пашырэньня міжнародных кантактаў краіны. На жаль, з шэрагу розных прычынаў за пятнаццаць гадоў незалежнага існаваньня Рэспублікі Беларусь перакладная лексыкаграфія ў краіне не ўзызялася вышэй за ўзровень маленькіх слоўнічкаў для школьнага ўжытку. Шчасьлівы вынятак складаюць, як і раней, беларуска-расейскія і расейска-беларускія слоўнікі, а таксама выдадзены нядаўна польска-беларускі слоўнік, аднак найбольш пашыраныя мовы сьвету як прыкладам ангельская, француская, гішпанская дагэтуль заставаліся не ахопленыя беларускім лексыкаграфічным працэсам. Гэты слоўнік першы ангельска-беларускі слоўнік такога памеру. У ім зьмешчана Kana 30 тысячаў слоўнікавых артыкулаў. Слоўнік стаўся вынікам шматгадовай працы Валентыны Пашкевіч ды групы супрацоўнікаў Беларускага Інстытуту Навукі і Мастацтва (БІНіМ) у ЗША і Канадзе. Патрэба ў агульным ангельска-беларускім слоўніку большага памеру відавочная адсутнасьць такога слоўніка значна абмяжоўвае ўжываньне беларускай мовы ў міжнародных кантактах, у працэсе навучаньня ангельскай мове, пры перакладах. Дагэтуль у Беларусі дзеля гэтых мэтаў даводзілася карыстацца расейскімі лексыкаграфічнымі дапаможінкамі, і пры перакладзе, напрыклад, з ангельскай мовы на беларускую, расейская мова непазьбежна выступала як мова-пасярэдніца. Мэта гэтага слоўніка дапамагчы беларускаму карыстальніку пазбавіцца гэткага пасярэдніцтва. У адрозьненьне ад звыклай для беларускага карыстальніка расейскай слоўнікавай традыцыі, у ангельсжай частцы слоўніка ўжыты не брытанскі, а амэрыканскі варыянт ангельскай мовы як больш пашыраны ў сьвеце. Г'эта датычыць асаблівасьцяў правапісу, вымаўленьня, сэмантыкі словаў і фразэалёгіі. У беларускай частцы ўжываецца “тарашкевіца” ў сучаснай нармалізаванай форме. замацаванай у зборы правілаў “Беларускі клясычны правапіс” (Вільня-Менск, 2005). Рэдкалегія ўсьведамляла наватарскі характар сваёй працы пракладаць абмежаванымі сіламі першыя барозны на няўробленай лексыкаграфічнай ніве было ня лёгка. Рэдкалегія будзе ўдзячная ўсім, хто прышле свае крытычныя водгукі і заўвагі на адрас: NOTES FOR THE USER ENTRY STRUCTURE The typical entry includes English word(s) (in bold type), pronunciation [in square brackets; according to the International Phonetic Alphabet], the designation(s) of part of speech, Belarusian equivalents) with indication of gender, and illustrating English phrase(s) with Belarusian rendition(s). Belarusian synonyms are separated by a comma or semi-colon depending on the semantic proximity. Further lexic subdivisions are indicated by Arabic numbers and letters a), б). b), etc. autonomy [3:'ta:nami] n., pl. -mies 1. аўтанбмія f. a) самаўрад -y m., самакіраваньне n.; незалёжнасьць f. 6) права на самакіраваньне. 2. аўтанбмная дзяржава. 3. самастбйнасьць f. ENTRY-WORD SPELLING, PRONUNCIATION, AND STRESSES This dictionary follows American usage and spelling. For some words, British spelling is given preceded by the abbreviation “Brit.” Alternative spelling variants within American transcription are also indicated. In pronunciation, the mark ['] indicates stress on the ensuing syllable: if placed above, the stress is primary. if below, the stress is secondary. Pronunciation is not provided for entries consisting of two or more components (as absentee landlord or bill of exchange). Their pronunciation is found under each word separately. Round parentheses around a letter or a word (words) indicate alternative spelling or usage. In all Belarusian words other than monosyllabic the stress is provided, with the exception of the letter -ёwhich is always stressed. HOMONYMS Homonyms are marked by Roman numerals: I. II, etc. mail I [metl] n. 1. лбшта. 2. карэспандэнцыя f. 3. паштбвы транспарт... mail II [metl] n. 1. кальчўга f. 2. браня f.. панцыр -y m. ... ALPHABETICAL ORDER OF ENTRY-WORDS Entries comprising two or more words are alphabetized as if they were one word (letter by letter). For example, the entry want ad precedes the entry wanting. SUBJECT AND STYLE INDICATORS For clarity, subject and style indicators are provided. Subject: Bot. (Botany), Mus. (Music). Psych. (Psychiatry). Style: SI. (Slang), Figur. (Figurative), Obsol. (Obsolete). PARTS OF SPEECH DESIGNATORS • adj. = adjective прыметнік • adv. = adverb прыслоўе • interj. = interjection выклічнік • n. = noun назоўнік • p.p. = past participle дзеепрыметнік мінулага часу • prep. = preposition прыназоўнік • pref. = prefix прэфікс. прыстаўка • pres. p. = present participle дзеепрыметнік цяперашняга часу • pron. = pronoun займеньнік • p.t. = past tense мінулы час • v. = verb дзеяслоў • v.i. = verb intransitive непераходны дзеяслоў • v.t. = verb transitive пераходны дзеяслоў GRAMMATICAL FORMS OF THE ENTRY-WORD If an entry-word is used as, for example, noun, verb, and adjective, each part of speech is marked by a designator with a dash. For example: master [’m^star] — n. 1. a) гаспадар -a m., уладальнік -a m. б) капітан гандлёвага сўдна... adj. 1. галбўны: a master bedroom галбўная спальня. 2. высбкакваліфікаваны... v.t. 1. адбльваць. асільваць, апанбўваць, перамагаць; падпарадкбўваць сабе... semiweekly [|Semi’wi:kli] adj. паўтыднёвы — adv. двойчы на тыдзень п. паўтыднёвік -а т. (часапіс, газэта) NOUNS Irregular nouns have their plural form indicated: buddy CbAdi] n., pl. -dies Informal 1. блізкі сябра, калёгіа -i m. 2... buffalo ['ЬлЫоо] n., pl. -loes, los or esp. coll. -Io бўйліа -ы, бўйвал -a m.. бўйваліца A; амэрыканскі бізбн ...