Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі (1917—1964)

Леанід Маракоў

РЭПРЭСАВАНЫЯ

КАНСЭКРАВАНЫЯ IСВЕЦКІЯ АСОБЫ БЕЛАРУСІ 1917-1984

ЛЕАНІД МАРАКОУ

РЭПРЭСАВАНЫЯ КАТАЛІЦКІЯ ДУХОЎНЫЯ, КАНСЭКРАВАНЫЯ I СВЕЦКІЯ АСОБЫ БЕЛАРУСІ 1917—1964

Мінск «Смэлтак» 2009

УДК 272-726.1 /. 4:323.28( 476 )(092Г1917/1964"

ББК 63.3(4Бсн)я2

М25

Аўтар сардэчпа дзякус за даііамогу ў зборы звестак нра пакутнікаў біскупу Лнтонію Дзям’янку.

Маракоў, Л.У.

М25 Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свсцкія асобы Беларусі (1917—1964) / Леанід Маракоў.:Смэлтак — Мінск, 2009 — 776 с.

ISBN 978-985-6917-12-0

У энцыклапедычным даведніку вядомага бсларускага даслсдчыка сталінскіх рэпрэсій Леаніда Маракова прыводзяцца біяграфіі або кароткія звссткі нра больш за 700 рэпрэсаваных каталіцкіх духоўных. кансжраваных і свецкіх асобаў Бсларусі 1 Іра многіх расказваснпа ўпершыню. Таксама ў давсдігіку згадваецца каля 800 касцслаў і болып за 2000 свягароў, якія ў іх служылі. Давсднік разлічаны на гісторыкаў. краязнаўцаў, зашкаўлсных чытачоў.

УДК 272-726.1/.4:323.28(476)(092)”І917/1964”

ББК 633(41>ен)я2

ISBN 978-985-6917-12-0

© Дзям’янка A , 2009

С Маракоў, Л., 2009

© Афармлсппе ТАА “Смэлтак", 2009

На працягу многіх стагоддзяў у Беларусі ўзводзіліся велічныя каталіцкія святыні. Старэйшае пакаленне і людзі ў сярэднім узросце памятаюць большасць з іх у руінах. Святыні разбурылі, перабудавалі і дастасавалі да іншых, нават гаспадарчых мэтаў. Адной з галоўных прычын гэтага сталася палітыка атэізму, якая была ўзведзена савецкай уладай у рангдзяржаўнай.

Апошнім часам значная колькасць храмаў адноўлена і служыць тым мэтам, дзеля якой яны будаваліся. Сцены большасці сакральных будынкаў зноў напоўніліся галасамі людзей, якія наведваюць святыні з адзінай мэтай — паразмаўляць з Богам.

Кніга Л. Маракова падае кароткія звесткі аб лёсах людзей, якія калісьці маліліся ў гэтых касцёлах. Яны былі ахрышчаны ў святынях, прымалі ўдзел у малітоўных спатканнях або ўзначальвалі набажэнства.

У мінулым стагоддзі, калі вернікі розных канфесій нашай краіны цярпелі ад жудаснага пераследу, па-рознаму склаліся лёсы і тых, хто належаў да каталіцкага касцёла. Многія з іх былі рэпрэсаваны, прынялі цярпенне за веру. Значная колькасць католікаў заплаціла за свае рэлігійныя перакананні ўласным жыццём. Сярод каталіцкіх вернікаў былі таксама ахвяры войнаў і ўзброеных канфліктаў. 3-за адсутнасці доступу да верагодных крыніц і адпаведных архіўных дакументаў лёс некаторых асоб невядомы.

Праца па зборы інфармацыі пра рэпрэсаваных католікаў Беларусі распачалася яшчэ ў 90-я гг. XX ст. Вынікам згаданых пошукаў стаў шэраг публікацый, сярод якіх можна назваць [...]. У адрозненне ад ранейшых прац даследчыкаў даведнік

Л. Маракова ўключае дадзеныя пра найбольшую колькасць рэпрэсаваных католікаў (на сённяшні дзень). Спадзяёмся, што гэта праца з’явіцца асновай для даследчыкаў у справе вынясення з нябыту імёнаў і прозвішчаў многіх іншых пацярпелых за веру асоб. Прадстаўленая чытачу кніга з’яўляецца важным этапам удаследаванні гісторыі Каталіцкага Касцёла Беларусі.

Як адбудаваныя святыні з’яўляюцца сведкамі рэлігійнасці нашых лродкаў і іх духоўнага яднання з Біскупам Рыма, так і гэта кніга няхай дапамагае сучаснікам лепш уявіць няпросты шлях да Бога нашых папярэднікаў, іх адданасць веры.

АНТОНІ ДЗЯМ’ЯНКА, Тытулярны біскуп lesvi, Дапаможны біскуп і Генеральны Вікарый Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі, Генеральны Сакратар Канферэнцыі Каталіцкіх біскупаў Веларусі

АБРАНТОВІЧ Фабіян Янавіч [14.9.1884, в. Вераскава Любчанскай вол. Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл. —2.1.1946, Масква, турма «Бутырка»], рэлігійны і грамадскі дзеяч, святар, публіцыст, філосаф. 3 бел. сялянскай сям'і. Скончыў гарадскую школу ў Наваградку (1900), Магілёўскую духоўную семінарыю (1906), Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі (1910). Прыняў сакрамэнт святарства (9.11.1908). Выкладаў асновы рэлігіі ў пецярбургскіх навучальных установах. Працягваў вучобу ў каталіцкім ун-це Лювена (Бельгія, 1912—14). Абараніў доктарскую дысертацыю па філасофіі. Пасля вяртання ў Санкт-Пецярбург (Петраград) — прафесар духоўнай семінарыі. Выкладаў філасофію, сацыялогію і спевы. У 1914—18 выкладчык філасофіі Петраградскай духоўнай акадэміі. Адзін з заснавальнікаў (у маі 1917) бел. хрысціянскага руху. 3 Л. Хвецькам стварыў саюз «Хрысціянская дэмакратычная злучнасць». Адзін з ініцыятараў і арганізатараў правядзення ў Мінску з’езда бел. каталіцкага духавенства (1917). 3 біскупам Зыгмунтам Лазінскім 6.8.1918 адправіў першую бел. Імшу ў Мінску. Сябраваў з Б. Эпімахам-Шыпілам (гл.: Маракоў, Рэпрэсаваныя...) і Я. Купалам (у студз. —лют. 1920 дзяжурыўу мінскім шпіталі каля ложка хворага паэта, падтрымліваў яго духоўна). Актыўна выступаў за ўвядзенне бел. мовы ў набажэнства ў Касцёле і ў духоўных навучальных установах, пра што неаднаразова пісаў на старонках перыядычных бел. рэлігійных выданняў «Кгупіса» (1917—20, Петраград — Мінск — Вільня) і «Chryscijanskaja Dumka» (1928—29, Вільня). 3 1918 рэктар арганізаванай ім Мінскай духоўнай семінарыі. Выкладаў у ёй і пасля яе эвакуацыі ў 1920 у Наваградак Мінскай губ. (цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.). У 1921 біскупам 3. Лазінскім прызначаны выкладчыкам Ніжэйшай духоўнай семінарыі, суддзёй касцёльнага трыбунала, прасінадальным экзаменатарам, цэнзарам рэлігійных кніг, членам адміністрацыйнай рады дыяцэзіі. Выконваў функцыі інспектара кляштараў, з

1924 генеральнага вікарыя часткі Мінскай дыяцэзіі ў тагачаснай Польшчы. У 1925 прызначаны выкладчыкам і эканомам духоўнай семінарыі ў Пінску, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1926 у ордэне айцоў марыянаў у Друі Браслаўскага пав. Віленскага ваяв. (цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл.). Склаў першыя (3.8.1927) і вечныя (1930) законныя шлюбы. У 1928 у Рыме прыняў візантыйска-славянскі абрад, прызначаны Апостальскім візітатарам для грэка-католікаў, ардынарыем для католікаў у Маньчжурыі з сядзібай у г. Харбін, цяпер Кітай, дзе стварыў Марыянскую ўсх. місію. Арганізаваў і кіраваўагульнаадукацыйным ліцэем, жаночай гімназіяй сясцёр уршулянак і францішканак. 3 1931 рэдагаваў і выдаваў філасофска-тэалагічны час. «Католмческнй вестннк». У 1934 наведаў Рым, дзе зрабіў справаздачу пра дзейнасць усх. місіі ў Маньчжурыі. Летам 1939 зноў прыехаў у Рым, браў удзел у пасяджэннях генеральнай капітулы згуртавання ксяндзоўмарыянаў. У жн. 1939 наведаў прадстаўніцтва ксяндзоў марыянаў у Варшаве, Вільні, Коўне, Рызе, Друі, Наваградку. На пачатку 2-й сусветнай вайны спрабаваў трапіць з Польшчы, а потым з СССР у Зах. Еўропу. Выехаў у Львоў, дзе сустрэўся з уніяцкім архіепіскапам А. Шаптыцкім. 22.10.1939 падчас спробы нелегальнага пераходу савецка-нямецкай дэмаркацыйнай лініі затрыманы нямецкімі памежнікамі і перададзены савецкаму боку. Пад следствам знаходзіўся ў турме НКВД у Львове. Абвінавачаны ў шпіёнстве на карысць Японіі, імкненні далучыць Беларусь да Польшчы, варожым стаўленні да камунізму. Прайшоў праз так званы канвеер, катаваны на допытах. 26.9.1941 Беларускі камітэт, не ведаючы пра арышт А., накіраваў мемарандум Апостальскаму нунцыю ў Берліне. Сутнасць паслання зводзілася да наступнага: беларускі «народ павінен мець сваё духавенства вышэйшай і ніжэйшай ступені і царкоўную мітраполію ў генеральным камісарыяце Беларусі». Абвінавачваўся ў «шпіёнстве на тэрыторыі Кітая на карысць Японіі па загаду Ватыкана». У студз. 1941 пераве-

дзены ў Бутырскуютурму Масквы. Асуджаны 23.9.1942 асобай нарадай пры НКВД СССР да 10 гадоў ППЛ. Вінаватым сябе не прызнаў. Загінуў у зняволенні. Рэабілітаваны Вярхоўным судом РФ 24.12(ці 10). 1992.

Кр.: Каталіцкае духавенства Міпскай дыяцэзіі; Stankievic A. Bielaruski chryscijanski ruch. Vilnia, 1939; Божым шляхам (Парыж). 1957. № 76—81; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Царква (Мінск). 1998. № 1; ЭГБ, т. 1; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссші в годы второй мйровой воііны; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZS RS; Gar bins ky, Turon ak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

АДАМСКІ Фелікс [14.11.1898, Рэйнаў (Rheinau), Швейцарыя — 7.3.1992, Маркавіцы (Markowice), Польшча], святар, аблат. Са шматдзетнай сям’і. Скончыў пачатковую школу ў Жабікове (Zabikowo), Польшча. У 1913 паступіў у ніжэйшую духоўную семінарыю аблатаў у Страсбургу, Францыя, якую ў пачатку 1-й сусветнай вайны перанеслі ў Валькенбург (Valkenburg), Галандыя.Уліст. 1916мабілізаваныўнямецкае войска на ўсх. фронце, дзе служыў па ліст. 1918. Быў паранены. 3 5.1.1919 добраахвотнік 2-га пяхотнага палка польскіх паўстанцаў. Зноў ларанены. Пад Шубінам (Szubin, Польшча) трапіў у палон. 13.3.1920 уцёк і далучыўся да арміі Галера, змагаўся з бальшавікамі. Пасля здачы экзамену сталасці (15.7.1921) пачаў навіцыят у ордэне аблатаў у Маркавіцах, праз год склаў першыя законныя шлюбы. Скончыў філасофскія курсы ў Льеж, Бельгія, тэалагічныя — у новай семінарыі ордэна ў Обры (Obra), Польшча. У 1926 прыняў субдыяканат у Познані (Poznan), Польшча, у 1927 дыяканат у Люблінцы (Lubliniec, Польшча), сакрамэнт святарства (5.6.1927, Катавіцы (Katowice, Польшча). 3 1927 у Маркавіцах, з 1931 кіраўнік мясцовага навіцыяту. У 1937 зноў у Люблінцы. У жн. 1938 накіраваны ў філіяльны касцёл св.

Яўхіма і Ганны ў в. Агароднікі (Вашкевічы), цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. У пачатку 2-й сусветнай вайны вярнуўся ў Маркавіцы. Арыштаваны гестапа 3.10.1939. Этапаваны праз лагеры ў Шчэгліне (Szczeglin) і Заксенгаўзенё (Sachsen­hausen)}/ Дахаў (Dachau). 29.4.1945 вызвалены амерыканскімі войскамі. Змагаўся як капелан у званні калітана ў дывізіі генерала Мачка. 13.6.1946 вярнуўся ў Польшчу. 3 1.9.1946 зноў кіраваў навіцыятам у Маркавіцах. У 1947 прызначаны правінцыяльным эканомам, потым кіраўніком у Катавіцах (з 1.10.1947), Обры (з 1.7.1959), Вроцлаве (з 23.6.1964, Wroclaw), Гожаве Велькапольскім (з 15.6.1967, Gorzöw Wielkopolski), Польшча. 3 1.7.1975 зноў у Маркавіцах, дзе працаваў спавядальнікам.

Кр.: Prowincjal OMI.

АДЛЯНІЦКІ-ПАЧОБУТ Фабіян [1897 — 4.7(ці 8).1944, ПінскБрэсцкай вобл.], святар, верагодна, брат АдляніцкагаПачобута Юрыя, у 1928—35 пробашча касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзярэчын, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. Скончыў Пінскую (?) духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1921). У 1926—28 вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у Пружанах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1931 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Шлядзянаў (Sledzianöw) Бельска-Падляшскага пав. Цеханавецкага дэканата, Польшча. 3 1937 у парафіі св. Юзафа ў мяст. Лунінец аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., лунінецкі дэкан. Арыштаваны фашыстамі за дапамогу яўрэям і партызанам. Расстраляны у в. Казлякевічы, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej", Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

АЖАРОЎСКІ Юрый [1912—10.3.1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Прызначаны вікарыем, пазней пробашчам касцёла св. Казіміра ў в. Ліпнішкі Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны ў канцы чэрв. 1942 нямецкімі акупацыйнымі ўладамі, пасаджаны ў Лідскую турму. 10.3.1943 са святарамі Аляксандрам Аўгусціновічам, Альфонсам Бароўскім, Стэфанам Дабравольскім, Вінцэнтам Лабанам, Люцыянам Мрачкоўскім, Стэфанам Снягоцкім, Вінцэнтам Страснеўскім, Францішкам Цыбульскім вывезены гітлераўцамі ў лес і расстраляны.

«У Вялікую пятніцу 1943 г., ноччу, жыхары в. Дайнава (за 10 км ад в. Ліпнішкі. — Л. М.) адкапалі целы расстраляных святароўі, рызыкуючы ўласным жыццём, перавезлі іх у вёску і пахавалі. У 1960-я гг. праведзена эксгумацыя астанкаў адбылося іх перазахаванне на Лідскіх могілках» (Ave Maria. 2003. № 4 (95).

Кр.: Catalogue ecdesiarum et cleri archidioeceete vilneneie; http:// media.catholic.by, Krahel T, Rozstrzelani w Lidzie H Czas MUoeierdzia. 1998. № 3 (98); Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссйй e годы второй мйроеой войны.

АКРЭЙЦЬ Мечыслаў [1884—25.6.1942], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). Служыў у парафіі Нараджэння НПМ у мяст. Браслаў Новааляксандраўскага пав. Ковенскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1912 пробашч касцёла св. Юзафа і НПМ у в. Барадзінічы Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н. У 1915 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Супрасль (Suprasl) Беластоцкага дэканата, Польшча. Паводле некаторых звестак, служыў у касцёле Насвяцейшай Тройцы ў мяст. Юхновец (Juchnowiec), Польшча. 3 1926 у парафіі св. Яна Апостала і Евы ў мяст. Кнышын (Knyszyn) Віленскай архідыяцэзіі, Польшча. 3 1933 пробашч і дэкан касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Браслаў аднайменнага

дэканата. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Трагічная смерць А. акружана арэолам пакутніцтва. 3.6.1942 гітлераўцы сталі знішчаць насельніцтва браслаўскага гета. «Некалькі дзён у мястэчку не сціхала страляніна. Святар знаходзіўся ў касцёле, калі непадалёку раздаліся крыкі і стрэлы. Ён выбег на цвінтар і раптам упаў — у яго трапіла шалёная куля. Акупацыйныя ўлады загадалі абвясціць парафіянам, што ў ксяндза не вытрымала сэрца. Сведкі казалі, што ў апошнія хвіліны жыцця святар паказваў уцекачам, у які боктрэба бегчы».

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Niech ich swiadectwo Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссйй e годы emopoü мйровой войны.

АКУРОЎСКІ Баляслаў Уладзіслававіч [1887, Кобрын Гродзенскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл.— ?], арганіст, бацька Вацлава Акуроўскага. 3 сям’і польскага службоўца. Да арышту служыў у касцёле Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь Лідскага пав. Віленскай губ., з 1921 Наваградскага ваяв., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 16.9.1944. Асуджаны 3.11.1946 за «антысавецкую агітацыю» да 8 гадоў ГІПЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Далейшы лёс невядомы.

3 Б. Акуроўскім праходзілі па адной справе (Ne п-19988; захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.), асуджаныя на той жа тэрмін і пазбаўленне правоў яго жонка, хатняя гаспадыня Акуроўская Эмілія Антонаўна (н. у 1893 у Віцебску ў сям’і польскага селяніна) і сын, арганіст таго ж касцёла Вацлаў Акуроўскі. Далейшы іх лёстаксама невядомы. Рэабілітаваны 14.1.1994 лрэзідыумам Гродзенскага абл. суда.

Кр.: НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

АКУРОЎСКІ Вацлаў Баляслававіч [1912, Віцебск— ?], арганіст, сын Баляслава і Эміліі Акуроўскіх. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Да арышту служыў у касцёле Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь Лідскага пав. Віленскай губ., з 1921 Наваградскага ваяв., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Быў жанаты, гадаваў трое дзяцей. Арыштаваны 4.9.1944. Асуджаны (з бацькам і маці) 3.11.1946 за «антысавецкую агітацыю» да 8 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 14.1.1994 прэзідыумам Гродзенскага абл. суда. Групавая справа сям’і А. № п-19988 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ. ІКБР.

АЛДЗІЕЎСКІ (Oldziejwski) Адольф [17.6.1887, в. Вайтахі (Wojtachy) Беластоцкага пав. Віленскай губ., цяпер Польшча — 25.6.1941, мяст. Дайліды (Dojlidy), Польшча], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (чэрв. 1910). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзятлава Слонімскага пав. Гродзенскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл., потым у парафіі св. Станіслава ў в. Даўгінава Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 3 '913 вікарый касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Ясянуўка (Jasionöwka) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., цялер Падляскае ваяв., Польшча, парафіі Перамянення Пана ў мяст. Перляева (Perlejewo), Польшча, адміністратар касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Дзеркаўшчына Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1915 пробашч парафіі св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Ваўкалата Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1924 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Сідра (Sidra) Дамбровенскага дэканата Віленскай архідыяцэзіі, Польшча. 3 1934 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы і св. Ганны ў в. Тураснь (Turosn) Беластоцкага дэканата, Польшча. У 1936 пераведзены ў касцёл Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Юхновец

(Juchnowiec) таго ж дэканата. 3 23.12.1936 адміністратар парафіі НПМ у мяст. Дайліды (Dojlidy) таго ж дэканата, дзе арганізаваў пабудову новага драўлянага касцёла (1937). 25.6.1941 а 5-й раніцы ў плябанію ўварваліся савецкія салдаты, якія схапілі святара і пацягнулі яго да ракі Бялкі, дзе пасля катаванняў забілі. Гэтак жа чырвонаармейцы забілі і 85-гадовага бацьку святара. Пасля падпалілі касцёл. Па парафіянах, якія спрабавалі спыніць пажар, салдаты адкрылі агонь. Загінула каля 20 чалавек. Святара і яго бацьку пахавалі 28.6.1941 на парафіяльных могілках. 19.11.1994 адбылася ўрачыстае перанясенне парэшткаў святара да адбудаванага праз 50 гадоў пасля пажару касцёла Хрыста Валадара.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Чаплйнскйіі, Ocunoea, Мартнролог Капюлйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941); Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белорусснн в годы второй мйровой войны.

АЛЕКСАНДРОВІЧ Антоні Леапольдавіч [11.7.1893— 13.4.1940, Катынь], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). У 1919 катэхет Мінскай духоўнай семінарыі. У 1920 падчас польска-савецкай вайны ваенны капелан. 3 1925 пробашч армейскай парафіі ў Слоніме Віленскай архідыяцэзіі, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. У 1928 служыў у касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Старая Разядранка (Stara Rozedranka) Сакольскага дэканата, цяпер Сакольскі пав. Падляшскага ваяв. 3 1930 — у Вільні. 3 1.11.1930 маёр, ваенны капелан, пробашч парафіяльнага вайсковага касцёла св. Антонія Падуанскага 20-й польскай дывізіі ў Баранавічах Пінскай дыяцэзіі, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Узнагароджаны Срэбраным «Крыжам Заслугі з Мячамі». У верас. 1939

паранены ў нагу, арыштаваны. Пад следствам знаходзіўся ў турмах Старабельска, Масквы, Казельска. Расстраляны.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі', Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Spis kosciotow i duchowienstwa diecezji pihskiej', Madala T. Polscy ksi^z^ katoliccy w wi^zieniach i lagrach sowieckich od 1918 r. Lublin, 1993; Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР\ Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

АЛЕКСАНДРОВІЧ Марыя Наталля (Моніка) Браніславаўна [1902—1992, Мілянувек (Milanöwek, Польшча)], законніца, уршулянка. Са шматдзетнай сям’і чыгуначніка. У1925 скончыла дзяржаўную семінарыю настаўніц гаспадаркі ў Кракаве (Krakow), Польшча. 3 1.9.1925 выкладала гаспадарку, методыку і хімію ў педагагічнай семінарыі сясцёр уршулянак у Пневах (Pniewy), Польшча. 3 5.9.1928 у ордэне уршулянак. Адбыла пастулят і навіцыят. 1.7.1935 склала вечныя законныя шлюбы. 3 1.9.1935 кіраўніца місіянерскага дома ў мяст. Любча, цяпер г. п. Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл. Стварыла садкі для дзяцей, займалася катэхізацыяй у трох бліжэйшых усеагульных школах, дапамагала ў лячэнні хворых. 20.10.1939 законніцы вымушаны пакінуць Любчу і пераехаць у Чорны Бор, Літва. Арыштавана НКВД 14.6.1941. Этапавана на ўсход СССР. Вызвалена 19.1.1942, верагодна, па амністыі для польскіх грамадзян. Паехала ў Янгі-Юль (Узбекістан), дзе знаходзіўся штаб польскага войска. Прынята сястрой-санітаркай у армію генерала У. Андэрса. Накіравана ў Гузар, потым у Тэгеран. У1942—44 кіраўніца дзіцячага санаторыя для польскіх дзяцей і настаўніца пачатковых школ у Ісфахане (Іран). 1.10.1944 прызначана выхавацелькай дзяўчат, якія выехалі з Персіі ў Новую Зеландыю. Пасля прыбыцця на месца (з групай з 730 дзяцей і 80 чалавек персаналу) працавала ў дзіцячым асяродку ў Пахятуа (Pahiatua). У 1946—47 на Айланд Бэй (Island Bay) у Велінгтоне. Пасля вяртання ў Польшчу працавала

ў Серадзе (Sieradz). 3 1.9.1960 кіраўніца законнага дома і адначасова адміністратар дыяцэзіяльнага дома адпачынку для ксяндзоў і клерыкаў у Налэнчаве (Natqczöw). У 1962—71 выконвала абавязкі кіраўніцы законнага дома ў Мілянуўку, у 1971—84 у Чэнстахове (Czestochowa). Год знаходзілася ў Кельцах (Кіеісе), потым вярнулася ў Мілянувек.

Кр.: Aleksandrowicz Monika. Z Lubcza na Antypody. Warszawa, 1998.

АЛЕКСАНДРОВІЧ Юзаф Аўксенцевіч [1869, маёнтак Каханавічы Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл.— 11.11.1943], святар. Скончыў духоўную семінарыю ў Жытоміры, цяпер Украіна. Прыняўсакрамэнт святарства (1893). Прызначаны вікарыем Жытомірскага катэдральнага касцёла. 31902 пробашч парафіі ў в. Хабнае каля Кіева. 3 1914 у касцёле ў Ізяславе Валынскай губ., цяпер Хмяльніцкая вобл., Украіна, потым пробашч парафіі ў Славуце той жа губ. Арыштаваны (1919). Зняволены ў лагеры ў Наваспаскім, пазней пераведзены ў Бутырскую турму Масквы. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Латвіяй і СССР (1924). Служыў у Ковелі, цяпер райцэнтр Валынскай вобл., Украіна. 3 1927 адміністратар парафіі Паташня, цяпер Вінніцкай (?) вобл., Украіна. 3 1930 — у мяст. Нявіркаў (Niewirköw), цяпер Люблінскае ваяв., Польшча. 3 1936 у Забалоцці і Літовіжы, цяпер Валынская вобл., Украіна. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Забіты членамі УПА ў заблоцкім касцёле каля алтара (падчас набажэнства святару зламалі хрыбет).

Кр.: Madala Т. Polscy ksi^zq. katoliccy w wi^zieniach i lagrach sowieckich od 1918 r. Lublin, 1993; Dzwonkowski, Losy duchowiehstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Kamomiческой Церквй в CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

АЛЕНДЭР Казімір Альфонсавіч [1932, в. Гнезна Ваўкавыскага пав. Беластоцкага ваяв., Цяпер Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл. — ?], званар. Са шматдзетнай сялянскай сям’і. Да арышту служыў у касцёле св. Міхала Арханёла ў роднай вёсцы. Арыштаваны 5.2.1951. Асуджаны 21.4.1951 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 16.6.1992 прэзідыумам Гродзенскага абл. суда. Асабовая справа А. № п-14681 захоўваецца з фотаздымкам у архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

6.11.1939 у в. Гнезна за «антысавецкую агітацыю» арыштаваны селянін-аднаасобнік Алендэр Каятан Міхайлавіч (н. у 1867 у в. Гнезна), верагодна, сваяк Казіміра Алендэра. Справа спынена. Вызвалены і рэабілітаваны ў перыяд 2—19.3.1940. Далейшы лёс невядомы. Яго асабовая справа № п-5907 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

АЛЯШЧУК Альфонс [14.12.1902, мяст. Драгічын (Drohiczyn), Польшча— 13.7.1942], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1932). У 1933 прызначаны в. а. адміністратара касцёла Перамянення Пана мяст. Новая Мыш Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Адначасова в. а. адміністратара парафіі ў в. Жалезніца Баранавіцкага пав. Пружанскага дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. На 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны 28.4.1939. Пасля верас. 1939 вярнуўся ў парафію. Арыштаваны з іншымі святарамі Пінскай дыяцэзіі 28(ці 29).4.1942 бел. паліцыяй. Пасаджаны ў Баранавіцкую турму. Расстраляны з 17 святарамі і 23 парафіянамі каля в. Калдычэва (15 км ад Баранавічаў) узводам Літоўскага Зондэр.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Niech ich swiadectwo Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach

1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

АЛЯШЧУК Альфонс-Міхал Юзафавіч [1912 — ?], капелан, добраахвотнік. Скончыў Пінскую (?) духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Мабілізаваны ў верас. 1939 (?). Арыштаваны. Этапаваны на Усход. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowiehstwa diecezji pinskiej', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

АНДРЫКА Пётр [24.4.1901 — ?], святар. Скончыў духоўную семінарыюўЛуцку, цяпер Валынская вобл., Украіна. Прыняўсакрамэнт святарства (1932). Прызначаны прэфектам агульнаадукацыйных школ у Ковель той жа вобл. 3 1933 в. а. адміністратара парафіі ў с. Мышакоўка Канатопскага дэканата, цяпер Чарнігаўская вобл., Украіна. Пазней у касцёле ў в. Хута-Сцяпанская, парафііўТайкуры (Украіна). У 1939 прызваны на ваенную службу. Пасля вяртання пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Моўчадзь Баранавіцкага пав. Наваградскага ваяв., цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны НКВД, верагодна, у 1940. Высланы на ўсход СССР. Паводле некаторых звестак, расстраляны.

Кр.: Madala Т Polscy ksi^z^ katoliccy w wiczicniach i lagrach sowieckich od 1918 r. Lublin, 1993; Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmuролог Католйческой Церквй в СССР', Niech ich swiadectwo Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

АНДРЭКУС Канстанцін Антонавіч [1870 або 1875, в. Каўколікі Цельшынскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва — 27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняўсакрамэнтсвятарства(1902). Прызначаны вікарыем касцёла Перамянення Пана ў Краснаярску,

Расія. У 1905 пераведзены ў парафію ў в. Варкаў (тагачасны паштовы адрас: ст. Прэлі) Дзінабургскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія. У 1906 в. а. адміністратара, з 1910 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Івандар Чэрыкаўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Клімавіцкі р-н Магілёўскай вобл. 31911 душпастыр касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Лазавіца Клімавіцкага пав. Магілёўскай губ., цяпер Клімавіцкі р-н. 3 пачатку 1920-х адміністратар і дэкан катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі. Таксама служыў у капліцы Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Рудня-Шлягіна Гомельскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Веткаўскі р-н Гомельскай вобл. Арыштаваны АДПУ ў 1932. У1933 Польскім Чырвоным Крыжам унесены ўспіс палітычных вязняў на абмен, але яго прозвішча не аказалася ў спісе 11 абмяняных літоўскіх святароў. Чарговы раз арыштаваны 5.7.1933 у Мінску. Асуджаны калегіяй АДПУ 24.2.1934 за «правядзенне шпіёнска-дыверсійнай працы на карысць буржуазнай Польшчы» і «антысавецкую контррэвалюцыйную дзейнасць» да 10 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Па адной справе з А. праходзілі каталіцкія святары Адольф Крывіцкі, Мечыслаў Сабачынскі і парафіяне: студэнт Барысаўскага рабфака Аўласаў Адам Антонавіч (1906), сяляне-аднаасобнікі Гатоўка Казімір Міхайлавіч (1890), Качан Аляксандр Адамавіч (1887), Кішкурна Іван Вікенцевіч (1900), Шышла Уладзімір Мартынавіч (1897), калгаснік Косцік Іосіф Канстанцінавіч (1911), бухгалтар Цяхноўскі Антон Францавіч (н. у 1888), саматужнік Чачот Эдуард Адольфавіч (1880).

Зноўарыштаваны ўчэрв. 1937. Абвінавачваўся ў «шпіянажы», як «удзельнік паўстанцкай арганізацыі «ПАВ» і ў «спробе звяржэння савецкай улады». 25.8.1937 прыгавораны (у адзін дзень з больш чым са 100 падследнымі) да ВМП. Расстраляны з каталіцкімі святарамі Пятром Аўглом, Янам Баравіком, Аляксандрам Прытулам, Станіславам Райко, Пятром Януковічам, Антоніем Ячэйкам і інш. (усяго больш за 70 чалавек¹).

¹ Гл.: Маракоў Л. Ахвяры і карнікі. Мн., 2007.

Па групавой справе № 28053-с (захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі) рэабілітаваны пракуратурай БВА 31.5.1989.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Памятная кнйжка Могйлееской губерншг, Elenchus cleri et eeclesiamm archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Репрессйроеанная eepa', Ocunoea, Гоненйя на Еатолйческую Церковь е СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Лйтургйческйй календарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католнческнх сеягценйослужйтелей', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Катотіческой Церквй е СССР\ 3 асабістага архіеа У. Васькова.

АНОШКАУладзіслаў-Канстанцін [22.12.1902, мяст. Мёры Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. — 1941], святар. Паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Уступіў у ордэн св. Францішка канвентуальнага (1926). Вучобу працягваў у Львоўскім ун-це, які скончыў са ступенню магістра багаслоўя. Прыняў сакрамэнт святарства (1931). 3 1932 манах-місіянер у Нагасакі, Японія, потым у Познаньскім кляштары, далей ксёндз-прыёр у гвардыянскім Доме францішканцаў у мяст. Ясло (Jasfo), Польшча. 3 1939 у наваствораным гвардзіянскім кляштары ў в. Зачэпічы, цяпер Дзятлаўскі р-н, касцёле ў Слоніме, адміністратар філіяльнага касцёла св. Юзафа ў в. Руда (Яварская), цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. Цікавіўся гісторыяй Касцёла, у Львове апублікаваў на гэтую тэму кнігу. Забіты 24.6.1941 альбо ў кастр. 1941.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP.

АНТАНОВІЧ Генрык [?— 23.6.1942], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. 18.2.1939 мабілізаваны, маёр-капелан, пробашч парафіі

Пінскай флатыліі. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны немцамі. Уцёк. Зноў схоплены і адпраўлены ў Заксенгаўзен, потым улагер Дахаў, Германія. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

АРАНОВІЧ Міхал Міхайлавіч [3.5(ці 7.8).1907, в.Любішчыцы Царкоўныя або Любішчыцы Зарэчныя Слонімскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча— 30.8.1991, Гродна], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў пачатковую школу ў роднай вёсцы (1919), Бельскую прыватную гімназію (1926), Віленскуюдухоўную семінарыю. Вучыўся на аддзяленні тэалогіі Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1932). Прызначаны вікарыем-адміністратарам парафіі св. Антонія Падуанскага ў в. Каменка Гродзенскага пав. і дэканата, цяпер Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл. 3 1937 пробашч каменскай парафіі. 24.8.1939 прызначаны капеланам 3-га палка лёгкай кавалерыі ў Сувалках, Польшча. Пасля верас. 1939 перайшоўуЛітву. 24.9.1939 інтэрнаваны ў Бірштаны, Літва, дзе знаходзіўся да 5.7.1940. Арыштаваны літоўскімі ўладамі. Зняволены. Уцёк з турмы, прыехаў у Вільню. У кастр. 1940 прызначаны вікарыем касцёла Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь аднайменнага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 канца чэрв. 1941 зноў пробашч парафіі ў Каменцы. Са жн. 1948 рэктар касцёла Звеставання НПМ у Гродне. Пасля яго закрыцця ў сак. 1950 вікарый касцёла Адшукання Св. Крыжа ў Гродне. Арыштаваны супрацоўнікамі МДБ 17.2.1951. Абвінавачваўся ў тым, што «ў перыяд польскага буржуазнага ўраду з’яўляўся арганізатарам і кіраўніком антысавецкай рэлігійнай арганізацыі «Акцыя каталіцкая». Служыў капеланам польскай арміі, заклікаў польскіх салдат да барацьбы супраць савецкіх войскаў». У ходзе следства высветлілася, што ў студз. 1950 святар спавядаў удзельніцу польскага падполля Ліс Сафію. Яна расказала, што дала прысягу на вернасць

□ Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі службе Польшчы. Гэтага эпізоду аказалася дастаткова, каб абвінаваціць А. яшчэ ў «сувязях з удзельнікамі арганізацыі АК» і натхненні іх на вядзенне барацьбы супраць савецкай улады. Асуджаны 11.8.1951 асобай нарадай МДБ СССРда 10 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Камышовы лагер МДБ Кемераўскай вобл. (пас. Міжрэчча, пас. Ольжарасы). 30.7.1951 пракурор аддзела па Спецсправах МУС СССР перакваліфікаваў лрысуд з арт. 24-63-1 КК БССР (сувязь з бандай, здрада радзіме) на арт. 66 КК БССР (антысавецкая агітацыя). Прыбыўу лагер4.10.1951. Пераведзены 11.10.1952 у Мінскую ўнутраную турму МДБ. 18.2.1953 справа зноў перагледжана і святар вызвалены. Атрымаў дазвол служыць у парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Адэльск, цяпер Гродзенскі р-н, потым у касцёле Адшукання Св. Крыжа ў Гродне. 3 1954 гродзенскі дэкан, генеральны вікарый па Гродзенскай акрузе Віленскай архідыяцэзіі на тэрыторыі СССР. Больш за 30 гадоў адзіны каталіцкі святар у Гродне, дзе налічвалася каля 50 тысяч католікаў. Акрамя адкрытай душпастырскай працы, патаемна хрысціў, благаслаўляў шлюбы, праводзіў іншыя сакрамэнты. У 1979 Пала Ян Павел II прызначыў А. ганаровым папскім прэлатам, пазней інфулатам. Рэабілітаваны 30.10.1989 пракурорам Гродзенскай вобл. Асабовая справа А. № п-10547 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

3 А. асуджаны святары Б. Гоынявіцкі, А. Тамковіч, парафіяне Багінь Іван Іванавіч (н. у 1899), яго сын, студэнт Брэсцкага педагагічнага інстытута Багінь Станіслаў Іванавіч (1932), Багінь Уладзіслава Баляславаўна (1904), Багінь Ядвіга Іванаўна (1895), Барэйша Марыя Іванаўна (1904), Барэйша Уладзіслаў Антонавіч (1911), Пацук Валяр’ян Вікенцевіч (1911).

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w

golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белорусcuu в годы второй мйровой воііны; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—1990.

АРЛОЎСКІ Казімір [23.11.1914, мяст. Сапоцкін Аўгустоўскі пав. Сувалкаўскай губ., цяпер г. п. Гродзенскага р-на — 18.5.1987, Гродна], святар. Скончыў гімназію св. Казіміра ў г. Сейны (Sejny), Польшча, духоўную семінарыю ў Ломжы (Lomza), Польшча. Прыняў сакрамэнт святарства (5.11.1939). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Адамавічы Гродзенскага пав. Беластоцкага ваяв., цяпер Гродзенскі р-н. Падчас 2-й сусветнай вайны супрацоўнічаў з АК. У канцы 1944— пачатку 1945 на год пазбаўлены права выконваць душпастырскія функцыі, але працягваў сваю службу патаемна. Арыштаваны 5.7.1950 у Ломжы. Пад следствам знаходзіўся ў Гродзенскай турме МДБ. Асуджаны 28.12.1950 Гродзенскім абл. судом за «правядзенне антысавецкай агітацыі», «захоўванне антысавецкай літаратуры», «супрацоўніцтва з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. He прызнаў сябе вінаватым. Этапаваны ва Ухта-Іжэмскі лагер МДБ Комі АССР. 28.9.1955 пастановай Вярхоўнага Савета СССР тэрмін зніжаны да 10 гадоў. Вызвалены датэрмінова 8.10.1955. Прыехаў 15.10.1955 у Вільню, потым у Гродна, адтульу сваю парафію Адамавічы. Дзякуючы намаганням вернікаў 11.6.1956 зарэгістраваны на старым месцы працы, дзе служыў амаль да самай смерці. Апекаваўся вернікамі суседніх парафій. У 1978—84 выконваўабавязкі пробашча парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тэолін (ТеоНп) Ломжынскай дыяцэзіі, Польшча. 26.11.1984 атрымаў ганаровы тытул папскага прэлата. Памёр у Гродзенскім шпіталі ад сардэчнага прыступу. Пахаваны на парафіяльных могілкаху Адамавічах. Рэабілітаваны 22.7.1998 прэзідыумам Вярхоўнага суда Беларусі.

Кр.: НАРБ, ф. 952, в. 3, с. 2, л. 66; Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992', Чаппйнскйй, Осппова, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodir, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

АРЛОЎСКІ Ян Францавіч [1887, мяст. Крошын Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.— 15.9.1937, Левашоўская лусташ каля Ленінграда, цяпер Санкт-Пецярбург], майстар кантролю на ленінградскай фабрыцы, парафіянін касцёла св. Станіслава ў Ленінградзе, кіраваў гуртком пры парафіі. Арыштаваны ў крас. 1935. Вызвалены ў 1935. Зноў арыштаваны 21.8.1937. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 9.9.1937 да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческоіі Церквй в СССР.

АСКРЭТКАВА Вераніка Якубаўна [1868, в. Каўлычы Рэжыцкага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія — ?]. парафіянка, прыбіральшчыца касцёла св. Кацярыны ў Петраградзе. Арыштавана 12.4.1920. Асуджана ЧКЛенінграда 13.4.1920 да 3 месяцаўпрымусовых работ. Зноўарыштавана 13.1.1927 па справе «групы католікаў Ленінграда». Вызвалена 14.3.1927. Справа спынена 13.5.1927. У чарговы раз арыштавана 8.12.1929 па справе «Т. Матулёніса і інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 8.9.1930 да 5 гадоў ППЛ (заменена ссылкай у Сібір). У 1935 вярнулася ў Ленінград. У лют. 1941 пазнаёмілася са святаром Паўлам Хомічам, удзельнічала ў таемных набажэнствах. Арыштавана 17.7.1942 па справе «П. Хоміча і інш.». Вызвалена 1.9.1942. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

АСТАНЕВІЧ Стэфан [1892—26.6.1954], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1915). 3 1916 ваенны капелан. 3 1924 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў мяст. Лужкі Глыбоцкага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. 3 1933 віцэ-дэкан. 3 1937 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Празарокі Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Паводле некаторых звестак, таксама служыў у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Глыбокае аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны ў 1945. Асуджаны за «здраду радзіме» да 25 (?) гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Паводле адных звестак, пасля датэрміновага вызвалення вярнуўся на радзіму, паводле інш. загінуў у зняволенні.

Кр.: Catalogus ecclesianim etcleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesanavilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Kamoлйческой Церквй в CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS.

АСТРАМОВІЧ Аляксандр Сцяпанавіч [псеўданімы i крыптанім: A. Ziaziula; A. Зязюля; Andrej Ziaziula; Андрэй Зязюля; A.Z.; 26.11(7.12).1878, в. Навасяды Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл.— 17.1.1921, мяст. Сянно Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл.], святар, паэт. 3 бел. сялянскай сям’і. Вучыўся ў Гальшанскім народным (1888—90) і Ашмянскім павятовым (1890—92) вучылішчах. У 1901—03 на вайсковай службе. У 1903—04 спрабаваў паступіць у Віленскую духоўную семінарыю. У 1905 выехаў у Санкт-Пецярбург, вытрымаў іспыты на званне аптэкарскага вучня (студз. 1906). У 1906—11 вучыўся ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). Падчас вучобы пад уплывам земляка святара А. Лісоўскага

далучыўся да бел. культурнага і рэлігійнага руху. Арганізаваў аб’яднанне клірыкаў-беларусаў. 3 1909 друкаваўся ў бел. прэсе. У 1912 вікарый парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Ракаў Мінскага пав., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл.У 1913—15 рэктар касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Анопаль Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н. У другой палове 1910-х г. служыў у парафіі Нараджэння НПМ у в. Трабы Ашмянскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл., у парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Свержань (Новы Свержань) Мінскага пав. і губ., цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл., у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Смілавічы Ігуменскага пав. Мінскай губ., цяпер Чэрвеньскі р-н Мінскай вобл., у касцёле св. Юзафа і НПМ у мяст. Валожын, у парафіі НПМ у мяст. Абольцы Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Талачынскі р-н Віцебскай вобл. Прыхільнік беларусізацыі рэлігійнага жыцця беларусаў-католікаў. Практыкаваў бел. казанні ў душпастырскай дзейнасці. Быў знаёмы з Я. Купалам, Я. Коласам, якія ў 1912 наведалі яго ў Свержані, М. Багдановічам, Зоськай Верас. Аўтар зборніка паэзіі «Z rodnaha zahonu» (Вільня, 1914; перавыдаваўся ў 1931). Патрыятычны верш «Slowa praudy ab mowie i doli bielarusa: (Paswiacaju bietaruskaj moladzi)» выдадзены асобнай брашурай (1917). Прыхільнік хрысціянска-маралізатарскай паэзіі, яго вершы маюцьдыдактычны характар. У асобных творах паэтычна адлюстроўваў працу бел. селяніна. Запісваў і апублікаваў з А. Грыневічам бел. народныя песні. Адзін з арганізатараў 1-га з’езда бел. каталіцкіх святароў (Мінск, 6—7.6.1917). Пасля абвяшчэння БНР па даручэнні Народнага сакратарыята арганізаваў рэгіянальныя Рады ў Магілёўскай губ. За нацыянальнарэлігійную дзейнасць праследаваўся савецкімі ўладамі: некалькі тыдняў знаходзіўся ў турме Віцебскай ЧК. Апошні год жыцця служыў у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Сянно. Пахаваны на мясцовых могілках.

Тв.: Z rodnaha zahonu: Zbornik wiersaü. Wilnia, 1931.

Kp.: Памятная кнйжка Мгінской губернйй; Раніца П. Вясковы лірнік// Беларус. 1914. 2 крас.; Гарэцкі М. Андрэй Зязюля//Гарэцкі

М. Гісторыя беларускай літаратуры. Вільня, 1920; Краўцоў М. Аляксандр Астрамовіч: Кароткі ўспамін // Беларускі звон. 1921. 16 снеж.; СтанкевічА. Кс. А. Астрамовіч (А. Зязюля)//Беларуская крыніца. 1923. 13 студз.; Сакалінскі А. [Станкевіч А]. У дзясятыя ўгодкі смерці Андрэя Зязюлі Н Шлях моладзі. 1931. № 1; Беларуская крыніца. 1931. 27 лют.; Божым шляхам (Лондан). 1951. № 3; 1965. № 2; 1968. № 6 (перадрукі: Гарбінскі БРД, с. 269—274); Саламевіч Я. Паэт-святар Андрэй Зязюля // Беларуская мова і літаратураў школе. 1991. №7—8;БП,т. 2;ЭГБ,т. 3;BS; Garbinsky, Turonak, Biahruski ruch chrzescijanski XX wieku.

АЎГЛО Пётр Язэпавіч [11.5.1861, в. Унгурас Тавянскай воласці Вількамірскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва — 27.8.1937, Магілёў, турма НКВД], святар. 3 літоўскай сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (11.2.1887). 12.10.1887 прызначаны вікарыем, пазней адміністратарам касцёла Унебаўзяцця НПМ у Мсціславе Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл., дэкан. 3 1896 ці 1897 пробашч смаленскай парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ. У 1898 запрасіў кіраўніка тайнага Таварыства Дачок Найчысцейшага Сэрца НПМ Паўлу Малецкую, якая заснавала тры выхаваўчыя пляцоўкі для дзяцей з патаемным навучаннем польскай мове і рэлігіі. Гэта былі: выхаваўча-мануфактурная ўстанова для 90 дзяўчат, выхаваўча-рамесніцкая ўстанова для 32 хлапцоў, а таксама кравецкая, пераплётная і шавецкая майстэрні для 20 чалавек з беднай мясцовай моладзі. У 1906 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Клецк Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Некаторы час служыў у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў Раслаўлі, цяпер Смаленская вобл., Расія. 3 1914 без пасады. У 1916—17 пробашч касцёла св. Францішка ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург. 3 1922 адміністратар касцёла ў Выбаргу, рэктар філіі Беззаганнага Зачацця ў пас. Усць-Іжора, цяпер Ленінградская вобл., Расія, адміністратар парафіі Звеставання НПМ у Петраградзе. Паралельна абслугоўваў кас-

цёлы св. Аляксея і св. Францішка ў Петраградзе, парафію св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Кранштаце, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў пас. Паргалава, капліцу ў пас. Вырыца, цяпер Ленінградскай вобл., Расія. Арыштаваны ў 1922 і ў 1923 (праходзіў па справе арцыбіскупа Яна Цепляка і 14 петраградскіх святароў). Вызвалены. 3 6.7.1925 пробашч касцёла св. Барбары і, верагодна, паралельна касцёла св. Антонія Падуанскага, дэкан у Віцебску (замяніў Л. Бараноўскага). Паўторна арыштаваны ў 1927. Абвінавачваўся ў «шпіянажы на карысць Польшчы» і «контррэвалюцыйнай агітацыі». Каля 200 дзён правёў у Смаленскай турме АДПУ. Пасля вызвалення — кіруючы Магілёўскім і Мінскім дэканатамі, генеральны вікарый біскупа Б. Слоскана, ганаровы канонік Магілёўскай капітулы. 15.3.1930 пасля шматгадзіннага прэсінгу агентаў АДПУ падпісаў (быццам за абяцанне адкрыць зачыненыя касцёлы, а таксама паменшыць падаткі, якія накладаліся на адчыненыя касцёлы і святароў) заяву, у якой адмаўляў інфармацыю пра пераслед у СССР духавенства і вернікаў (заява з’явілася 21.3.1930 у выглядзе інтэрв’ю са святаром у газ. «Рабочнй», якая выдавалася ў Магілёве, і 20.3.1930 у маскоўскай «Правде»). Пра гэты факт А. паведаміўу Рым праз Апостальскага Адміністратара ў Маскве біскупа Пія (Неве), якому перадаў звесткі праз спецыяльнага пасланца. У сваім лісце сцвярджаў, што да той заявы ён быў змушаны і падпісаў яе ў стане фізічнай і псіхічнай знясіленасці, што вельмі пра яе шкадуе і просіць у сувязі з гэтым аб звальненні з пасады галоўнага вікарыя ў Магілёве. Яго просьбу не выканалі, пра што яму паведаміў біскуп Мішэль Д’Эрбіньі з Рыма на адкрытай паштоўцы, падпісанай па-лацінску. Каб прымусіць А. нервавацца, НКВД праводзіла штотыднёвыя вобыскі ў яго кватэры на вул. Камсамольская, д. 4. Адзін з агентаў НКВД паведаміўяму 16.6.1936 пра наступнае рашэнне: «Вырашылі, што вас ліквідуем, і будзьце ўпэўненыя, што так і станецца. Каб нам не выкарыстоўваць гвалту ліквідуйцеся самі». Зноў арыштаваны 15.6.1937 пасля набажэнства ў капліцы св. Антонія Падуанскага на могілках у Магілёве. Абвінавачваўся

3.7.1937 яклкіраўнікдыверсійна-паўстанцкай групы ПАВ, мэтай якой была арганізацыя ўзброенай барацьбы супраць савецкай улады» і «агент польскай разведкі». Падчас следства пасля катаванняў падпісаў вялікі, відавочна адрэдагаваны следчымі НКВД пратакол, у якім нібыта прызнаў, што з 1917 быў агентам ПАВ у Смаленску, дзе ўдзельнічаў у фармаванні польскіх легіёнаў, а таксама ў Віцебску, Петраградзе, Магілёве, дзе быў нібыта камендантам гэтай арганізацыі, кіруючы вялікай групай агентаў. Прызнаваўся, што на працягу доўгага часу актыўна супрацоўнічаў з польскім падполлем у СССР, якое рыхтавала ўзброенае паўстанне ў Беларусі і мела на мэце далучэнне яе да Польшчы, атрымліваў з-за мяжы вялікія сумы грошай, якія даваў іншым для правядзення шпіёнскай дзейнасці паводле загадаў з Полылчы, Францыі, Ватыкана, Японіі. Абвінавачваў шмат іншых асобаў, якія тады ўжо не жылі: арцыбіскупа Яна Цепляка, біскупа Антонія Малецкага, бісжупа Пія (Неве), які ўжо знаходзіўся ў Францыі, біскупа Баляслава Слоскана (з 1933 у Латвіі), арцыбіскупа Эдварда Ропа, Магілёўскага Мітрапаліта, які жыў у Польшчы, польскую дыпламатычную пляцоўку ў СССР, шмат святароў мясцовых і тых, якія знаходзіліся ў Польшчы, свецкіх людзей з Беларусі і Польшчы. Прыгавораны тройкай НКВД 25.8.1937 да ВМП з канфіскацыяй маёмасці. Расстраляны. Рэабілітаваны пракуратурай БВА. Асабовая справа А. № 11787 захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis\ БНДЦЭД; Penpeccupoванная вера\ Ocunoea, Гоненйя на Католнческую Церковь в CCCP; Лйтургйческйй календарь; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Kamomiческой Церквй в CCCP; Канфесіі на Беларусі; Кннга па.мятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католнческнх свяіценпослужіітелей', Жертвы полйтйческого террора в СССР; Маракоў Л. Ахвяры і карнікі. Мн., 2007.

АЎГУСЦІНОВІЧ Аляксандр Казіміравіч [20.5.1890, фальв. Селішча Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер Слуцкі р-н Мінскай вобл. (паводле іншых звестак, Свянцянскага (Завілейскага) пав. Віленскай губ., цяпер Літва — 10.3.1943, ваколіца Ліды], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. У крас. 1908 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю, аднак з-за недахопу месцаў вучобу пачаў у кастр. 1909. Удзельнічаў у рабоце бел. гуртка. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). Пасля сканчэння семінарыі прызначаны вікарыем касцёла св. Рафала Арханёла ў Вільні. 3 1918 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Беніца Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл., пазней адміністратар касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Лоск Ашмянскага пав., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 1925 пробашч парафіі св. Станіслава ў в. Даўгінава Вілейскага дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. Гаварыў казанні па-беларуску. Быў прыхільнікам Беларускай хрысціянскай дэмакратыі. Выступіў супраць пагаднення, заключанага ў 1925 паміж Рымам і ўрадам Польшчы. Быў адным з 15 ксяндзоў, якія 19.5.1925 ад імя бел. каталіцкага духавенства выступілі на агульнапольскай канферэнцыі біскупаў з заклікам аб ужыванні бел. мовы ў касцёлах. Падчас 20-годдзя паміж войнамі падтрымліваў ідэю ўжывання бел. мовы ў каталіцкіх духоўных семінарыях у Вільні і Пінску, у касцёльных казаннях. Фінансава падтрымліваў бел. рэлігійную прэсу («Кгупіса», «Chryscijanskaja Dumka»), 3 1931 пробашч касцёласв. Міхала Арханёла ў в. Нецеч Лідскага пав. і дэканата, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл., дзе служыў і падчас 2-й сусветнай вайны. У канцы чэрв. 1942 арыштаваны нямецкімі акупацыйнымі ўладамі. Пасля 9 месяцаў зняволення ў Лідскім астрозе з групай з дзевяці каталіцкіх святароў і інш. расстраляны (гл. арт.: Ажароўскі Ю.).

Кр.: Catalogus ecclesiantm et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Krahel T, Rozstrzelani w Lidzie H Czas Milosierdzia. 1998. № 3 (98); Ярмуснк, Католйческйй Костел

в Белоруссйй в годы второй мйровой войньг, Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Zurek W. Salezjanscy mqczennicy Wschodu.

АЎЛІХ Леапольд [26.5.1886—24.7.1943], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Падчас вучобы кантактаваў з беларускім асяродкам. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). У 1919—26 адміністратар, пробашч касцёла Божага Цела ў мяст. Давыд-Гарадок Столінскага пав. Лунінецкага дэканата Пінскай дыяцэзіі, цяпер горад Столінскага р-на Брэсцкай вобл. У 1928 служыў у парафіі Перамянення Пана ў мяст. Перляева (Perlejewo) Пінскай дыяцэзіі, цяпер Польшча. У 1930—35 душпастыр парафіяльнага касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Крывошын Баранавіцкага пав. Наваградскага ваяв., цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Потым дэкан парафіі Міхала Арханёла (?) у мяст. Івянец аднайменнага дэканата, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл., пазней пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Камень таго ж р-на, дэкан Івянецкі. 3 пачаткам 2-й сусветнай вайны ўдзельнічаў у беларусізацыі каталіцкага Касцёла. Расстраляны немцамі з вікарыем Казімірам Рыбалтоўскім. Пахаваны пры касцёле ў Камені.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

БАГАТКЕВІЧ Мечыслаў Станіслававіч [29.10.1904, в. Крыкалы Вілейскага пав. Віленскай губ., цялер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл.— 4.3.1942 ці 13.7.1942], святар, брат кс. Станіслава Багаткевіча. Скончыў агульнаадукацыйную школу, вучыўся ў гімназіях Будслава, Докшыцаў, Навагрудскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (23.6.1933). Прызначаны прэфектам Ніжэйшай духоўнай семінарыі ў Драгічыне (Drohiczyn) Беластоцкага ваяв., Польшча. 3 1935 вікарый касцёла св. Юзафа ў Лунінцы аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., прэфект пачатковай школы. У пачатку 2-й сусветнай вайны (верас. 1939) наведаў брата, з 1938 адміністратара новага касцёла Маці Божай Міласэрнасці ў в. Пушкі Браслаўскага дэканата, цялер Літва. У суседняй парафіі св. Апостала Якуба ў в. Пеліканы Браслаўскага дэканата, цяпер в. Мілюнцы Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., не было пробашча, і ён пачаў выконваць яго абавязкі. 3 канца ліст. 1941 пробашч парафіі Нараджэння НПМ у Дрысе, цяпер райцэнтр Верхнядзвінск Віцебскай вобл. На яго набажэнствах заўсёды было шмат народу. Пропаведзі святара глыбока западалі ў сэрца. Тым, хто жыў у нястачы, ён аказваў магчымую матэрыяльную дапамогу. Перапісваўся з арцыбіскупам Р. Ялбжыкоўскім. Актыўная душпастырская дзейнасць святара не падабалася акупантам. Арыштаваны гестапа 16.1.1942 (паводле іншых звестак, 26.6.1942). Пасаджаны ў турму ў Браславе (паводле іншых звестак, у Баранавічах). Расстраляны з ксяндзамі Уладзіславам Мацьковякам і Станіславам Пыртакам каля в. Беразвечча, цяпер в. Беразвецкі Абруб Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл. 13.6.1999 беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II у групе 108 Мучанікаў.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiey, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953~,Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мкровой войны', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БАГАТКЕВІЧ Станіслаў Станіслававіч [6.2.1906, в. Крыкалы Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. — пасля 2003], святар, брат Мечыслава Багаткевіча. Скончыў народнае вучылішча (1915), Віленскую духоўную семінарыю, Віленскі ун-т імя Стэфана Баторыя са ступенню магістра тэалогіі (1935). Прыняў сакрамэнт святарства (20.6.1935). Прызначаны вікарыем парафіі св. Ганны ў в. Крынкі Гродзенскага пав. Бераставіцкага дэканата, цяпер Польшча. У 1937 катэхет пры касцёле Нараджэння НПМ у мяст. Відзы Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1938 адміністратар новай парафіі Маці Божай Міласэрнасці ў в. Пушкі Браслаўскага дэканата, цяпер Літва. 3 канца ліст. 1941 в. а. пробашча (змяніў свайго брата) касцёла св. Апостала Якуба ў в. Пеліканы Браслаўскага дэканата, цяпер в. Мілюнцы Браслаўскага р-на Віцебскай вобл. 3 ліп. 1948 хаваўся ад агентаў МДБ у сям’і Ракелаў у в. Рымшаны, у сям’і Мілінкевічаў у в. Руда. Арыштаваны МДБ 10.1.1950. Асуджаны 30.3.1950 за «антысавецкую агітацыю» і «здраду радзіме» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Этапаваны ў Пясчаны лагер (асоблаг № 8) МДБ Казахскай ССР (Караганда). У 1953 пераведзены ў суседні Сцяпны лагер. Вызвалены 20.6.1956. Вярнуўся ў Пеліканы. He атрымаўшы рэгістрацыі і дазволу на працу, вымушаны служыць тайна. Адпраўляў св. Імшу ўвечары ці нават позняй ноччу. Парафіяне шукалі для службы розныя памяшканні, ставілі сваіх вартаўнікоў і казалі суседзям, куды і калі з’явіцца, каб скарыстацца з ласкі Божай. Пад пагрозай новага арышту змушаны выехаць у Полылчу. Служыў у касцёле ў Левіне Бжэскім (Lewin Brzeski), парафіі Быстшыца (Bystrzyca). 3 1970 пробашч касцёла ў Чэрніне (Czernin) каля Вроцлава (Wroclaw).

Кр.: Catcdogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; 4aплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego

w ZSRS; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БАГДАНОВІЧ Каміла Ігнатаўна [1897, Лепельскі пав. Віцебскай губ.— ?], хатняя гаспадыня, з 1914 парафіянка касцёла св. Францішка ў Санкт-Пецярбургу. 3 1930 член парафіяльнай рады. Арыштавана ў ліст. 1937. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осшюва, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

БАЙКА Юзаф [18.9.1890, в. Малявічы Сакольскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Падляшскае ваяв., Польшча — 6.8.1943, в. Налібакі, цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл.], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (13.6.1913). Прызначаны вікарыем касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Ельня Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл., лотым пераведзены ў парафію св. Міхала Арханёла ў мяст. Поразава Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Свіслацкі р-н Гродзенскай вобл. Удзельнічаў у рабоце I з’езда Беларускага каталіцкагадухавенстваўМінску(24—25.5.1917). Уваходзіў у Саюз беларускіх ксяндзоў. 3 1918 адміністратар касцёла Маці Божай Балеснай у в. Асмола (Osmo/a), Польшча (паводле іншых звестак, служыў у парафіі Перамянення Пана ў в. Спас, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл.). 3 1920 душпастыр парафіі ў мяст. Слядзянаў (Sledzianöw) Бельскага пав. Гродзенскай губ., з 1921 Беластоцкае ваяв., Польшча. Да сярэдзіны 1920-х побач з казаннямі на польскай мове прапаведаваў і па-беларуску. Фінансава падтрымліваў бел. каталіцкую прэсу ў Польшчы, у тым ліку газ. «Кгупіса» і час. «Chryscijanskaja Dumka». Спрычыніўся да будаўніцтва касцёлаў у Слядзянаве і Налібаках. У 1929 стаў папскім камергерам. 3 1933 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ

у в. Налібакі Стаўбцоўскага пав. Івянецкага дэканата, дзе служыўда пачатку 2-й сусветнай вайны. Арыштаваны органамі НКВД 22.10.1939. Абвінавачваўся ў «байкатаванні выбараў» у Народны сход Зах. Беларусі, але хутка быў вызвалены. Летам 1943 затрыманы са сваім вікарыем Ю. Барадынам нямецкімі акупацыйнымі ўладамі ў час карнай аперацыі «Герман». Спалены з іншымі жыхарамі Налібакаў у гумне (паводле іншых звестак, расстраляны ў Налібоцкай пушчы).

Кр.: Catalogiis ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezji pinskiej; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Losy Kosciola Katolickiego tia Bialorusi w latach 1917—1953.

БАКІНОЎСКІ Альберт Серафімавіч [4.2.1897, в. Maрозы Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер Слуцкі р-н Мінскай вобл. —29.10.1978, Сыцаў(Sycöw), Польшча], святар. Збел. сялянскай сям’і. У 1915 паступіў у Магілёўскую духоўную каталіцкую семінарыю ў Санкт-Пецярбургу (Петраградзе). Пасля кастрычніцкага перавароту і зачынення семінарыі савецкімі ўладамі працягваў вучобу ў Мінску і ў Вроцлаве. Прыняў сакрамэнт святарства (12.6.1921). Служыў у касцёле Перамянення Пана ў мяст. Новая Мыш Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. У 1922 вікарый парафіі Божага Цела ў мяст. Нясвіж, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1923 адміністратар касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Столін Лунінецкага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Падтрымліваў бел. часопіс «Chryscijanskaja Dumka», выступаўз казаннямі на бел. мове. 3 1928 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Камянец-Літоўск, цяпер г. Камянец Брэсцкай вобл. У 1933—34 в. а. пробашча касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Пелішча, цяпер Камянецкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1935 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Шарашова Пружанскага пав. і дэканата, цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны 22.5.1948. Асуджаны 19.7.1948 асобай нарадай МДБ

за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Дубраўны лагер МУС Мардоўскай АССР (п/с ЖХ-385/7). Вызвалены 16.5(ці 20.7). 1956. Жыў у Пружанах, райцэнтры Брэсцкай вобл., чакаў дазволу на душпастырскую дзейнасць. 15.3.1957 атрымаў дазвол і пачаў служыць у касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Пелішча. У жн. 1958 выехаў у Польшчу. Служыў пробашчам філіяльнага (парафіі Сыцаў) касцёла ў в. Слізаў (Slizow) Вроцлаўскай архідыяцэзіі. Рэабілітаваны 21.10.1994 прэзідыумам Брэсцкага абл. суда. Асабовая справа Б. № 13349-с захоўваецца ў архіве КДБ Брэсцкай вобл.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі', Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992,БНДЦЭД; Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmupoлог Католнческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Garbihsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijahski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белорусcuu в годы второй мйровой войны; Ярмуснк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

БАЛАМАНСКІ Антон [1910, в. Табала Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. —10.3.1943], парафіянін. Арыштаваны гестапа з пробашчам касцёла св. Мучаніка Юрыя ў в. Беліца Лідскага дэканата (цяпер Лідскі р-н) Стэфанам Дабравольскім за арганізацыю шэсця з нагоды асвячэння прыдарожнага крыжа ля роднай вёскі. Пасаджаны ў Лідскую турму. Расстраляны з 9 святарамі.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

БАЛТРАЛІК Ян [5.4.1902—1982], святар. Скончыў духоўную семінарыю ў Ломжы (Lomza), Польшча. Прыняў сакрамэнт святарства (1926). Паводле некаторых звестак, арыштаваны пасля 1939. У 1950—1960-я пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Сапоцкін Гродзенскага р-на. Паказальная характарыстыка «антыдзяржаўнай» дзейнасці святара, прыведзеная ўпаўнаважаным Савета па справах рэлігійных культаў пры СНК СССР па Гродзенскай вобл. П. Чыжа ў справаздачы за першае паўгоддзе 1952: «Поведенйе ксендза крайне реакцйонное, по его йнйцйатйве в Сопоцкйнском районе повсеместно пройзводйлйсь «майскйе моленйя» возле дорог под открытым небом, а в деревне Доргунй «моленйя» пройсходйлй возле семйлетней школы... Детй насйльственно обучаются катехйзйсу. Вспышка релйгйй в Сопоцкйнском районе не случайна, этому вйновен декан Болтралйк. Он опйрается на свой шйрокйй актйв «терцйарйев», актйвно действуюіцйе костельные комйтеты й полйтйческую органйзацйю старой панской Польшй «Зеленый штандарт». Это органйзацйя, борютаяся за сверженйе властй й творенйе всех беззаконностей й актов саботажа протйв проводймых намй меропрйятйй, как то: коллектйвйзацйя сельского хозяйства, заготовкй й др. меропрйятйя... Коллектйвйзацйя сельского хозяйства в районе проведена только на 26 %. Тормоз в этом, по моему мненйю, является только то, что заранее не лйквйдйрованы очагй антйсоветской пропаганды, зачйньцйком которых является ксёндз й его актйв «терцйарйй», руководство костельных комйтетов й «Зеленый штандарт». 9.5.1962 Б. са святарамі Б. Гаўрыхоўскім, С. Сарокамі У. Чарняўскім падпісаўся пад зваротам да прэзідэнта ЗША Дж. Кенэдзі аб спыненні выпрабавання атамнай зброі.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Ярмусйк, Католйческгш Костел e Беларусй e 1945—1990.

БАЛЮЛЬ Вінцэнт Вінцэнтавіч [1874—13(ці 31).8.1944], святар, педагог. Скончыў Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1899). 3 1901 катэхет навучальных устаноў Дзвінска Віцебскай губ., цяпер Даўгаўпілс, Латвія. 3 1916 пробашч і дэкан касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. Арыштаваны ў 1919. Вызвалены. У 1921 выехаў у Польшчу. Працаваў катэхетам у мяст. Пясочна (Piaseczne) Варшаўскага дэканата. У 1925— у біскупскім судзе Магілёўскай дыяцэзіі, арганізаваным арцыбіскупам Э. Ропаму Варшаве. У1932—39 адначасова капелан школы для дзяўчат у Хілічках (Chiliczky), Польшча. Прэлат і канонік Магілёўскай архідыяцэзіі. Падчас2-й сусветнай вайны выселены немцамі з дому.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губертш; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP; Лйтургйческйй календарь; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БАНЕВІЧ Казімір Густававіч [29.1.1905, мяст. Паставы Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. —4.2.1992, Кросна Аджанскае (Krosno Odrzanskie), Польшча], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняўсакрамэнтсвятарства (4.6.1933). Прызначаны вікарыем парафіі Божага Цела і Маці Божай Ружанцовай у в. Гадуцішкі Свянцянскага дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 28.4.1939 капелан рэзерву Войска Польскага. У 1940—41 хаваўся ад НКВД у Вільні. 3 1944 пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у г. Ліда. У 1946—48 генеральны вікарый біскупа Б. Слоскана. Арыштаваны 10.7(ці 6).1951. Абвінавачваўся ўтым, што, «з’яўляючыся непрымірымым ворагам Савецкай дзяржавы і як варожа настроены да існуючага

ладу, на працягу шэрагу гадоў, выкарыстоўваючы сваё службовае становішча, сістэматычна праводзіў сярод парафіян антысавецкую агітацыю і прапаганду, накіраваную на выхаванне каталіцкага насельніцтва ў духу нянавісці да Савецкага ўрада і Камуністычнай партыі... Запалохваў парафіян адказнасцю перад рэлігіяй і законам божым, заклікаў сабаціраваць мерапрыемствы савецкага ўрада, не ўступаць у партыю і камсамол». Асуджаны 18.10.1951 да ВМП (заменена на 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў) з канфіскацыяй маёмасці. Прызнаў сябе вінаватым толькі ў захаванні літаратуры «антысавецкага зместу». 3 1953 знаходзіўся ў Каргапольскім лагеры МДБ Архангельскай вобл. (болыпза 17 000зняволеных). Двойчы, 11 (ці 17).9.1954 і 27.9.1955, справа святара пераглядалася па яго скарзе пракуратурай БССР. Толькі ў другі раз нам. пракурора А. Вярбіцкі палічыў, што «мера пакарання вызначана занадта жорсткая». 30.9.1955 судовая калегія па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР знізіла тэрмін да 10 гадоў. 19.5.1955 пераведзены ва Усольскі лагер МДБ Іркуцкай вобл. (750 зняволеных), a 26.9.1956 — у Дуброўны лагер МДБ Мардоўскай ССР (больш за 8000 зняволеных). Вызвалены 12.9.1957. Вярнуўся ў Ліду. He атрымаўшы дазволу на душпастырскую дзейнасць, выехаў у Польшчу. Служыў пробашчам парафіі Саколіца (Sokolica) Вроцлаўскага дэканата, у філіяльным касцёле ў Лабендніку (tabednik), парафіі Кросна Аджанскае, дзе і памёр. Рэабілітаваны 17.3.1992 Вярхоўным судом Беларусі. Асабовая справа Б. № п-14944 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Разам з Б. у Лідзе 18.10.1951 прыгаворана за «антысавецкую агітацыю» Рудкоўская Ніна Васілеўна (н. у 1924 у в. Богіна, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., у польскай сялянскай сям’і) да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапавана ў адзін з лагераў МДБ Комі АССР. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітавана 27.3.1992 калегіяй Вярхоўнага суда Беларусі. Асабовая справа Р. № п-15263 з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр. Catalogns ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

БАНЬКОЎСКІ Антоні Андрэевіч [1909, в. Гліннік (Glinnik) (Бельскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча — 23.9.1996], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, ун-т імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). Прызначаны катэхетам у школу пры касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Свіслач Ваўкавыскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Праз год вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзятлава Наваградскага пав. Дзятлаўскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. У 1938 катэхет і вікарый пры парафіі Маці Божай Ружанцовай у мяст. Ракаў Вілейскага дэканата, цяпер вёска Валожынскага р-на Мінскай вобл. 3 1939 у касцёле Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл., капелан АК. У пасляваенны час са святарамі Я. Васілеўскім і В. Нуркоўскім часцей за ўсё згадваўся ў савецкай атэістычнай прапагандзе. Арыштаваны 29.5.1947. Пад следствам знаходзіўся ў Гродне, Мінску. Катаваны на допытах. Абвінавачваўся ў тым, што, «являясь связным й содержателем связй штаба Волковысского обвода АК, прйнймал от коменданта обвода прйказы о совершенйй терактов протйв партййносоветского актйва й передавал этй прйказы для йсполненйя коменданту группы «Жондло»; на основанйй указанных прйказов было совершено около 20 терактов». Святар прызнаў сябе вінаватым толькі ў тым, што ў яго кватэры са снеж. 1946 існаваў пункт сувязі Ваўкавыскага абвода АК, дзе пакідаліся загады і іншыя дакументы. Асуджаны ў адзін дзень са святаром М. Малынічам-Малецкім 3.1.1948 асобай

нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» і «здраду радзіме» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны праз турму ў Кіраве ў Варкуцінскі лагер МДБ Архангельскай вобл. і Комі АССР. 2.7.1955 высланы ў Кастраму. Вызвалены ў 1957. Вярнуўся ў Беларусь. Служыў пробашчам касцёла св. Юрыя ў в. Асава Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл. Меў пад апекай таксама парафіі Воранава і Германішкі, Тракелі, Нача, Забалаць Воранаўскага р-на. 3 крас. 1989 на пенсіі па інваліднасці. He рэабілітаваны.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS: Жертвы полйтйческого meppopa в СССР', Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990; 3 асабістага архіва Л.А.Міхалік.

БАРАВЕЦ Францішак [22.1.1906 — ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны прэфектам парафіі Жырардаў (Zyrardöw), Польшча. 3 28.4.1939 мабілізаваны, капелан 20-й польскай дывізіі ў Слоніме, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Удзельнічаў у абароне Варшавы. Даты арышту і вызвалення невядомыя.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БАРАВІКПаўліна (Марыя-Фэліцыта) [30.8.1905, в. Рудна Люблінскага ваяв., Польшча —1.8.1943], назарэтанка, благаславёная. 3 сялянскай сям’і. У 1932 у Калішы (Kalisz) уступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. У1935 склала першыя законныя шлюбы і прыняла імя МарыяФэліцыта. Прабывала як юніёрка ў законным доме Хрыста Валадара ў Наваградку. У 1939 энкавэдыстамі выгнана з інш. законніцамі з кляштара. Жыла ў парафіян. Пасля 22.6.1941

вярнулася з законніцамі ў кляштар. Арыштавана немцамі 30/31.7.1943. Расстраляна з інш. сёстрамі назарэтанкамі.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БАРАВІК Ян Антонавіч [2.6.1877, Коўна, цяпер Каўнас, Літва — 27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар. 3 сям'і рабочага. Скончыў Магілёўскую Духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Атрымаў дыплом ліцэнзіята тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1903). 3 1904 вікарый, з 1906 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Прыдруйск Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Піедруя, Латвія. 3 1912 служыў у парафіі Звеставання НПМ у в. Фашчаўка Горацкага пав. Магілёўскай губ., цяпер Шклоўскі р-н Магілёўскай вобл. 3 1920 — у касцёле св. Міхала Арханёла ў в. Чарэя, цяпер Чашніцкі р-н Віцебскай вобл., парафіі Нараджэння НПМ у Талачыне Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл.,з 1928 — укасцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Сянно Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1933 пробашч касцёла св. Роха на Залатой Горцы ў Мінску. Перад арыштам служыў у касцёле Узвышэння Св. Крыжа (на Кальварыйскіх могілках у Мінску). Арыштаваны 31.5.1937 у Мінску па адрасе: вул. Даўгабродская, д. 28. Падчас следства жорстка катаваны следчым A. М. Гепштэйнам. Асуджаны 25.8.1937 паводле пастаковы калегіі НКВД як «кіраўнік Мінскай філіі контррэвалюцыйнай паўстанцкай арганізацыі ПАВ», за «шпіянаж на карысць буржуазнай Польшчы і спробу звяржэння савецкай улады ў БССР» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 30.4.1989 пракуратурай БВА. Групавая справа Б. і інш. Ns 25502-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Hlebowicz,. Katolicyzmwpanstwie sowieckim 1944—1992; БНДЦЭД; Осппова, Гоненйя на Католйческую Церковь в CCCP; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Като.шческой Церквй в CCCP; Dzwonkowski,

Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургнческйй календарь; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Маракоў JI. Ахвяры i карнікі. Мн., 2007.

БАРАДЗЮЛЯ Адам Юзафавіч [1900, в. Козікі Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер Шумілінскі р-н Віцебскай вобл. — 26.8.1937, Левашова пад Ленінградам], ветэрынар, парафіянін касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Арыштаваны 27.6.1937. Асуджаны 22.8.1937 асобай нарадай НКВД да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

БАРАДЗЮЛЯ Язэп Язэпавіч [4.9.1893, в. Новае Камачына Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер в. Камачына Шумілінскага р-на Віцебскай вобл. —27.9.1983, Рыга], святар. 3 сялянскай сям’і. Скончыў народную школу, Віцебскае гарадское вучылішча (1912), Магілёўскую духоўную семінарыю ў Петраградзе (1917). Вучыўся ў Петраградскай духоўнай акадэміі да яе ліквідацыі ў 1919. Прыняў сакрамэнт святарства. Арцыбіскупам Э. Ропам накіраваны вікарыем касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку.4.12.1919 прызначаны пробашчам трох касцёлаў Лепельскага дэканата: ларафіяльных св. Антонія Падуанскага ў в. Губіна (Камень-Губін), цяпер Лепельскі р-н Віцебскай вобл., св. Казіміра і Рафала ў мяст. Бешанковічы таго ж дэканата, цяпер райцэнтр той жа вобл., і касцёла св. Лаўрэнція ў г. п. Ушачы той жа вобл. Арыштаваны 29.12.1926 у губінскім касцёле. Зняволены ў Лепельскую турму АДПУ Віцебскай вобл. 1.1.1927 перавезены ў Мінскую ўнутраную турму АДПУ.

3 успамінаў Язэпа Барадзюлі:

«Каб запалохаць і прымусіць абвінаваціць самога сябе — на лачатку сакавіка выклікалі мяне сярод ночы з адзіночкі з рэчамі. Рэчы загадалі пакінуць у калідоры, а мяне пасадзілі ў двары на грузавік. Чатыры ахоўнікі з вінтоўкамі і адзін

камісар павезлі мяне за горад, прыблізна кіламетраў за дзесяць ад Мінска, і ў маладым сасновым лесе загадалі капаць магілу...

Я пачаў капаць, але недзе праз паўгадзіны прыехаў чэкіст на матацыкле ізагадаў: «Адставіць!» Мяне прывезлі назад, але пасадзілі ўжо ў новую камеру дзе было сем чалавек. Усе ляжалі на падлозе — ні палкоў ні тапчанаў там не было».

Абвінавачваўся ў «выкладанні веравучэння малалетнім» і «выкарыстанні рэлігійнага вучэння з мэтай звяржэння савецкай улады». Асуджаны калегіяй АДПУ 4.3.1927 да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны (праз Оршу — Віцебск — Ленінград — Кем) у Салавецкі лагер АДПУ Комі АССР. Пасля сканчэння тэрміну высланы на 3 гады ў Архангельск. За правядзенне рэлігійных абрадаў высланы далей на Поўнач. Вызвалены летам 1933. Прыехаў у Віцебск. Адміністратарам Магілёўскай дыяцэзіі Пятром Аўглом прызначаны пробашчам касцёла св. Антонія і касцёла св. Барбары ў Віцебску. У канцы 1933 пасля адмовы сулрацоўнічаць з АДПУ зноў высланы ў Архангельск. У чарговы раз арыштаваны ў маі 1935. Прыгавораны асобай нарадай НКВД да 3 гадоў пазбаўлення волі. Этапаваны ў адзін з Сібірска-Марыінскіх лагераў. Каля года знаходзіўся ў Марыінскай турме НКВД. У маі 1936 этапаваны ў Дудзінку. У верас. 1937 пераведзены ў штрафны лагпункт. 26.11.1939 асуджаны да 7 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. У маі 1941 як інвалід пераведзены ў Канск, потым у пас. Тугач Краснаярскага краю. Працаваўфельчарам. Вызвалены 15.8.1946. У сувязі з тым што ў Віцебску касцёлаў ужо не было, паехаў у Рыгу. Мітрапалітам Антоніем Спрынговічам прызначаны вікарыем касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла або парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Дзвінску (Даўгаўпілсе). У 1947 атрымаў новае прызначэнне — пробашчам касцёла ў в. Пасіна (Латвія). Арыштаваны і 7.11.1949 асуджаны да ссылкі ў Паўн.-Усх. Сібір. Этапаваны (праз Маскву — Свярдлоўск — Новасібірск — Краснаярск — Канск) у с. Абан Краснаярскага краю. Вызвалены ў 1954. Мітрапалітам А. Спрынговічам прызначаны пробашчам парафіі Піедруя (Латвія). У канцы ліп.

1958 упаўнаважаны па справах рэлігійных культаў пры СНК СССР пазбавіў Б. «спраўкі», і нягледзячы на тое, што праз чатыры гады святар быў рэабілітаваны, дазволу на душпастырскую дзейнасць ён так і не атрымаў. He мог працаваць і як вандроўны місіянер, бо не дазваляла здароўе, моцна падарванае25-гадовым знаходжаннем на Поўначы. 13.3.1978, у 85 гадоў, атрымаў дазвол на служэнне ў касцёле св. Альберта ў г. Рыга, Латвія. Быў духоўным кіраўніком вялікай колькасці католікаў сталіцы Латвіі і іншых мясцінаў. Рэабілітаваны па ўсіх справах.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Жарнасек I., Язэп Барадзюля. Дваццаць пяць гадоў турмы, лагераў і ссылкі //Наша вера. 1995. № 1; Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Капюлйческой Церквй в СССР;

БАРАДЫН Юзаф [1911— 6(ці 7).8.1943], святар. Скончыў Віленскую (?) духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Служыў вікарыем у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Налібакі Стаўбцоўскага пав. Івянецкага дэканата, цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны актыўна ўдзельнічаў у АК на Навагрудчыне. Летам 1943 затрыманы са сваім пробашчам Ю. Байкам нямецкімі акупацыйнымі ўладамі ў час карнай аперацыі «Герман». Спалены з іншымі жыхарамі Налібакаў у гумне (паводле іншых звестак, расстраляны ў Налібоцкай пушчы).

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссгш в годы второй мйровой войны.

БАРАНОЎСКІ Леанард Якаўлевіч [1875, в. Мурашкі Віцебскага пав., цяпер Віцебскі р-н— 12.12.1930], святар. 3 дваранскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1900). Кандыдат тэалогіі (1901). Прызначаны вікарыем парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Арле, Расія. 3 1903 у касцёле св. Кацярыны Александрыйскай у Санкт-Пецярбургу. 3 1908 пробашч і дэкан касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку. 3 другой паловы 1914 адміністратар парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Казані, Расія. 3 1915 пробашч і дэкан касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. Арыштаваны чэкістамі ў 1919 у Полацку як закладнік. Вызвалены дзякуючы хадайніцтву польскага ўрада. Зноўарыштаваны 4.7.1922. Вызвалены праз 3 тыдні. Працягваў служыць у касцёле св. Антонія. У трэці раз арыштаваны 5.2.1925 у Віцебску па адрасе: Селязнёўскі зав., д. 9. Асуджаны 26.6.1925 калегіяй АДПУ як «агент польскай разведкі» і за «дапамогу нелегальнаму выезду людзей у Польшчу» да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Пасля сканчэння тэрміну 13.7.1928 пастановай асобай нарады АДПУ высланы на 3 гады ў Сібір. Памёр ад тыфу ў в. Тагур Томскай акругі Нарымскага краю. Рэабілітаваны 24.6.1992 пракуратурай БВА. Асабовая справа Б. № 34306 захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

3 Б. асуджаны і этапаваны ў Салавецкі лагер і некаторыя парафіяне, сярод якіх Грыгароўскі Аляксандр Фёдаравіч (н. у 1880, верагодна, скончыў духоўную семінарыю), забіты 25.7.1925 ахоўнікамі падчас уцёкаў.

Кр.: Памятная кнйжка Вшпебской губершш', Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis\ НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД; Лйтургйческйй календарь; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церкоеь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP; Ктіга памятй расстрелянных іі погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свягценнослужйтелеіі.

БАРАНОЎСКІ Пётр Аўгусцінавіч [21.3.1882, Орша Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. —3.11.1937, ГУЛАГ], святар. 3 дваранскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1906). Прызначаны вікарыем касцёла Божага Цела ў мяст. Нясвіж Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 9.6.1909 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Чачэрск Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. У 1910 пераведзены ў касцёл св. Станіслава ў Санкт-Пецярбургу. 3 1912 вікарый парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Нежыне Гомельскага дэканата (Чарнігаўскай губ.), цяпер Украіна. У 1917 вярнуўся ў нясвіжскі касцёл. 3 1922 пробашч парафіі св. Барбары і дэкан у Віцебску. 3 1923 адміністратар касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Ромнах Гомельскага дэканата, цяпер Украіна, парафіі Унебаўзяцця НПМ і св. Яна Хрысціцеля ў Чарнігаве, філіяльнага касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Грос-Ведэр, цяпер Латвія. Арыштаваны 26.4.1929. Асуджаны 20.9.1929 калегіяй АДПУ за «антысавецкую дзейнасць» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., куды прыбыў этапам 16.10.1929. У 1930 пераведзены на востраў Анзер. У 1932 узяты пад варту. Абвінавачваўся з іншымі святарамі ў стварэнні «антысавецкай групоўкі, якая праводзіла антысавецкую агітацыю, тайна адпраўляла рэлігійныя абрады, здзяйсняла нелегальную сувязь з воляй для перадачы за мяжу звестак шпіёнскага характару пра становішча католікаў у СССР». Следства хадайнічала аб пераводзе Б. у «Яраслаўскі палітізалятар і ўтрыманні асобна ад усіх». Вывезены ў Кем (4-е аддзяленне Салавецкага лагера). Потым зноў вернуты на Салаўкі. 21.2.1937 пераведзены на турэмны рэжым. 9.10.1937 паводле пастановы тройкі УНКВД па Ленінградскай вобл. асуджаны да ВМП. Расстраляны на ст. Мядзведжая Гара (Сандармох), каля Мядзведжагорска Карэльскай АССР.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйгг, Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', НАРБ, ІКБР; Ocunoea,

Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Лйтургйческйй календарь; 3 асабістага архіва У.Васькова; http.7/kuzl.pstbi,ccas.ru; За веру Хрнстову. Духовенство, монашествуювдне н мнряне Русской Православной Церквн, репресснрованные в Северном крае (1918—1951). Бнографнческнй справочннк. Архангельск, 2006.

БАРВІЦКІ Чэслаў Войцэхавіч [10.11.1909, Вільня — 28.9.1992, Ольштын (Olsztyn), Польшча], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Віленскі ун-т імя Стэфана Баторыя са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (20.6.1935). Прызначаны вікарыем і катэхетам касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Нача Радуньскага дэканата, цяпер вёска Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл. У1936—40 катэхет у Вільні. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. У 1944 арцыбіскупам Р. Ялбжыкоўскім пасланы са святаром Ю. Гоасевічам у Бабруйск Магілёўскай вобл. для аднаўлення рэлігійнага жыцця. Са студз. 1945 ці 1946 адміністратар парафіі св. Апостала Юды Тадэвуша ў в. Лучай Надвілейскага дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. Прыкладна ў канцы 1946 святар заявіў, што «не лічыць сябе савецкім грамадзянінам, цалкам адданы свайму вышэйшаму органу ўлады — Папу, якому ён у момант рукапакладання даў клятву быць верным свайму закону і падпарадкавацца толькі Папу Рымскаму». Арыштаваны 21.8.1948. Перавезены ў Полацк. Асуджаны 7.1.1949 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Праз перасыльную турму МДБ у Оршы этапаваны ў Паўночна-Пячорскі лагер МДБ Комі АССР (с. Абезь). 14.11.1951 пераведзены ў Карагандзінскі лагер МДБ Казахскай ССР. Вызвалены 5.6.1956. Жыў у в. Дунілава Маладзечанскага р-на Мінскай вобл. Дзякуючы намаганням парафіян атрымаў дазвол на душпастырскую дзейнасць у парафіі Лучай, куды вярнуўся ў 1956. У 1958 выехаў у Польшчу, служыў адміністратарам касцёла Звеставання НПМ у Дабжыневе (Dobrzyniew) Беластоцкай архідыяцэзіі. У чэрв. 1959 перавёўся ў парафію Рогуж (Rogöz)

Варміньскай дыяцэзіі. 3 1964 пробашч касцёла ў Млынарах (Mlynary). 31967 ганаровы канонік, з 1973 дэкан Дабжынеўскай капітулы. У 1974 прызначаны адміністратарам у Рыхнове (Rychnowa). 3 1.10.1979 на пенсіі. Рэабілітаваны.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Яр.мусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

БАРОЎКА Юльян Баніфацавіч [26.4.1886, в. Лынкішкі Віленскага пав., цяпер Літва— 10.3.1964, в. Рэпля Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл.], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). Прызначаны вікарыем касцёла Адшукання Св. Крыжа ў Гродне. У 1915 пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Нарэўка (Narewka} Пружанскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча. Прамаўляў казанні пабеларуску. У 1917за крытыку нямецкага афіцэра арыштаваны акупацыйнымі ўладамі. Зняволены на 3 месяцы ў Беластоцкай турме. У1920 адміністратар парафіі Звеставання НПМ у мяст. Вішнеў аднайменнага дэканата, цяпер Вішнева Валожынскага р-на Мінскай вобл. 3 1922 у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Баруны Ашмянскага пав. і дэканата, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1929у парафіі НайсвяцейшайТройцы ўв. Забрэжжа Валожынскага пав. Вішнеўскага дэканата, цяпер Валожынскі р-н. 3 1934 вікарый касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Вільні. У 1936 зноў у Гродне. Са снеж. 1937 у парафіі НПМ у в. Рэпля Лунінецкага дэканата. Прапагандаваў ідэі асветы для бел. народа, выступаў за развіццё роднай мовы. Падтрымліваў дзейнасць Беларускай хрысціянскай дэмакратыі, фінансава дапамагаў бел. перыядычным выданням «Krynica» і «Chryscijanskaja Dumka». Падчас 2-й сусветнай вайны і ў першыя пасляваенныя гады жыў у Вільні. Арыштаваны 24.11(ці 12). 1948. Асуджаны 26.3.1949 да 25 гадоў

ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вызвалены 5(ці 11).3.1955. Вярнуўся ў Беларусь. Жыў у Малынішчах Ашмянскага р-на, потым вярнуўся ў парафію ў в. Рэпля. Атрымаў дазвол на душпастырскую дзейнасць, служыўу касцёле. Рэабілітаваны 28.5.1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

БАРОЎСКІ Альфонс [1886 ці 1892—10.3.1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1910 або 1919). Паводле некаторых звестак, прызначаны вікарыем касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Заблудаў (Zabludöw), Польшча. 3 1926 адміністратар парафіі Унебаўзяцця НПМ і св. Роха ў в. Аборак Вішнеўскага дэканата, цяпер у складзе в. Палачаны Маладзечанскага р-на Мінскай вобл. 3 1929 пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Трычуўка (Tryczöwka) Беластоцкага дэканата, Польшча. 3 1936 у парафіі св. Станіслава ў в. Ляцк Шчучынскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны нямецкімі акупацыйнымі ўладамі ў маі 1942 як закладнік з іншымі каталіцкімі святарамі, мясцовымі жыхарамі і настаўнікамі (усяго каля 200 чалавек). Зняволены ў Лідскай турме. Расстраляны з 9 іншымі святарамі ў ваколіцы Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Ю.).

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Krahel T. Rozstrzelani w Lidzie H Czas Milosierdzia. 1998. № 3 (98); Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

БАРТАШЭВІЧ Пётр Я. [29.6.1914, Вільня — 13.1.1991], святар. Скончыў Віленскую гімназію, духоўную семінарыю,

ун-т імя Стэфана Баторыя са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (16.6.1940). Прызначаны вікарыем касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Кальварыя аднайменнага дэканата, цяпер Літва. У 1942 высланы немцамі ў Зембін, цяпер Барысаўскі р-н Мінскай вобл. 3 1943 у парафіі імя НПМ, Каралевы Польскай у в. Порплішча, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. Таксама абслугоўваў касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Каралеўшчына, цяпер в. Крулеўшчына Докшыцкага р-на. У 1946 падчас рэгістрацыі рэлігійных абшчын прайшлі чуткі, што членаў «дваццаткі», якія падпішуць заяву, вышлюць у Сібір. У размове са святаром вернікі папярэджвалі: «Вы малады і яшчэ не ведаеце парадкаў Савецкага Саюза, а мы ўжо ўпэўніліся, нам расказваюць вернікі ўсходніх абласцей, як было ў іх у 1929 годзе: усе, хто падпісаў заяву, высланы ў Сібір». Арыштаваны 13.10.1948 у Полацку. Асуджаны 21.1.1949 да 25 ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Праз Аршанскую перасыльную турму МДБ этапаваны ў Варкуцінскі лагер Архангельскай вобл. і Комі АССР, потым у Тайшэцкі лагер МДБ Іркуцкай вобл. Вызвалены 1.5.1955. Служыў пробашчам у парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Адэльск Гродзенскага р-на. 3 13.6.1963 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—1990.

БАРТУШАК Юзаф [1908—13.7.1942 ці ў 1943], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). Служыў вікарыем у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Высока-Літоўск Брэсцкага пав. Палескага ваяв., цяпер г.п. Высокае Камянецкага р-на Брэсцкай вобл., адначасова прэфект народных школ. Падчас 2-й сусветнай вайны пробашч касцёла ў в. Заастравечча Нясвіжскага пав. і дэканата, цяпер Клецкі р-н

Мінскай вобл. Арыштаваны нямецкімі акупацыйнымі ўладамі 28.6.1942. Паводле адной версіі, расстраляны ў Баранавічах, цяпер Брэсцкай вобл., паводле інш., у в. Калдычэва (15 км ад Баранавічаў).

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953\ Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БАРЫЛА Вітольд Пятровіч [1931, в. Дзеркаўшчына Дзісенскага пав. Віленскага ваяв., цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям'і. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Да арышту служыў у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў в. Гальшаны Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл. Быўжанаты, гадаваўдзіця. Арыштаваны 9.8.1951. Асуджаны 14.9.1951 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 29.6.1989 Вярхоўным судом БССР. Асабовая справа Б. № п-9669 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: ІІАРБ, ІКБР.

БАРЫСОВІЧ Антоні Францавіч [11.11.1893, Вільня, цяпер Вільнюс, Літва — 6.5.1966], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (8.1.1917). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Санкт-Пецярбургу, пробашчам касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса парафіі Паргалава, цяпер Ленінградская вобл. 3 1923 прэфект у Калішы (Kalisz) Плоцкай дыяцэзіі, Полывча. 3 1926 катэхет, дырэктар гімназіі ў Познані, Польшча. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў адміністратарам касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Падбярэззе Кальварыйскага дэканата, цяпер г. Пабрадэ.Літва. У 1944 пробашч касцёла св. Сымона і

Алены (Чырвоны касцёл). Арыштаваны 24.12.1944 у Мінску па адрасе: пл. Свабоды, д. 19. Асуджаны 2.2.1946 асобай нарадай МДБ за «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Обскі лагер МДБ Цюменскай вобл. (Саляхард). У 1948 пераведзены ў Паўночна-Пячорскі (былы Запалярны) лагер МДБ Комі АССР. Вызвалены ў снеж. 1949. Вярнуўся ў Мінск. Зноў арыштаваны ў 1951. Высланы ў Акмолінскую вобл. Казахскай ССР. Канчаткова вызвалены пасля ліст. 1953 з забаронай жыць у Беларускай і Літоўскай ССР. 3 1954 рэктар капліцы ў Грачанах, Украіна. Таксама абслугоўваў суседнія парафіі. Рэабілітаваны 27.5.1992 пракуратурай Беларусі. Асабовая справа Б. № 33629-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992-, Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мнровой войны.

БАРЫСЮКЯн Казіміравіч [1888—1953, ГУЛАГ|, святар. Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (13.6.1911). У 1916—17 катэхет парафіі ў Камянец-Падольскім, цяпер Хмяльніцкая вобл., Украіна. 3 1.6.1919 капелан Войска Польскага. 3 1920— у Вільні. 3 1922 капелан вайсковага акруговага шпіталя № 9 у Брэсце, паралельна працаваў у Польскім Чырвоным Крыжы. У 1933 прызначаны пробашчам касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Баранавічах аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., катэхет тутэйшых школ. 3 1938 баранавіцкі дэкан, кіруючы Ляхавіцкім дэканатам. Падчас 2-й сусветнай вайны пасля арышту і забойства ў 1942 пробашча касцёла Перамя-

нення Пана ў мяст. Новая Мыш Баранавіцкага пав. і дэканата (цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.) А. Алешчука прыняў на сябе яго абавязкі. 3 1945 генеральны вікарый Пінскай дыяцэзіі. Арыштаваны ў 1948. Асуджаны асобай нарадай пры МДБ да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Сібірскі лагер МДБ Новасібірскай вобл. (каля 40 000 вязняў). У маі 1950 пераведзены ў Омскі лагер МДБ (2000 вязняў). Загінуў у зняволенні.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw. Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

БЕДНАЖ Мечыслаў Янавіч [25.12.1917, Петраград, Paсія— 26.2.1993, Кракаў, Польшча], законнік, езуіт. Прыняў першыя (1923) і вечныя (17.8.1933)законныя шлюбы. Скончыў гімназію езуітаў, вучыўся ў Кракаўскай духоўнай семінарыі (1938). 3 верас. 1939 жыў у Брэсце. Арыштаваны НКВД 1.1.1940. Асуджаны ў верас. 1940 да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны праз Аршанскую перасыльную турму ў Котласкі (8000 зняволеных), потым ва Ухта-Іжэмскі (20 000 зняволеных) лагеры НКВД Комі АССР. Вызвалены ў кастр. 1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Уступіў у 17-ы пяхотны полк арміі У. Андэрса. Працягваў вучобу ў Бейруце. Прыняў сакрамэнт святарства (1946). У 1947 вярнуўся ў Польшчу. Знаходзіўся ў Кракаўскім законным доме.

Кр.: Чаплйнскйй, Осітова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

БЕКІШ Вацлаў Янавіч [1906, в. Кузьмы Юшкоўскай вол. Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. — 22.5.1966, в. Солы, цяпер Смаргонскі р-н

Гродзенскай вобл.], святар, брат П. Бекіша¹. Скончыў гімназію (1928), духоўную семінарыю, тэалагічны ф-т Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны вікарыем парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Сухаволя (Suchowola) Дамброўскага дэканата, цяпер Польшча. У 1937 служыў у касцёле св. Станіслава ў мяст. Дамброва (Dubrowa), Польшча. 3 1938 вікарый касцёла св. Францішка ў Вільні. 3 17.10.1939 пробашч парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Солы Ашмянскага дэканата, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1945 пробашч касцёла Адшукання Св. Крыжа ў в. Жырмуны Лідскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 12.5.1949. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны Маладзечанскім абл. судом 24.8.1949 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Пясчаны (7000 зняволеных), потым Сцяпны (28 000 зняволеных) лагеры МДБ Казахскай ССР. Вызвалены датэрмінова са зняццем судзімасці 20.6(ці7).1956. Вярнуўся ў Беларусь, некаторы часжыўув. Асава Воранаўскага р-на. 15.11.1956 зарэгістраваны на старым месцы працы ў Жырмунах. У 1962 адмовіўся падпісаць зварот да Дж. Кенэдзі з патрабаваннем спыніць выпрабоўванне атамнай зброі. Сваю адмову ўпаўнаважанаму па справах рэлігійных культаў пры CM СССР па БССР П. Лабусу матываваў тым, што гэты зварот з'яўляецца палітыкай, а ён у палітыку не ўмешваецца. Рэабілітаваны 22.9.1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 2, л. 114; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992,Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowniw golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego

¹ Бекіш Павел Янавіч [1898—9.7.1984], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1921). Працаваў катэхетам. 3 1925 вікарый касцёла св. Рафала Арханёла ў Вільні. Арыштаваны ў 1946. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны да ППЛ. Этапаваны ў Пясчаны, потым Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР. Пасля вызвалення вярнуўся ў Вільнюс. Служыў у касцёле Св. Духа.

represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Ееларусй в 1945—1990.

БЕЛАВОЛЬСКІ Уладзіслаў [22.10.1905— ?], святар. 3 28.4.1939 гарнізонны капелан у Кобрыне, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. Арыштаваны НКВД пасля 1939. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy ducho-wni w golgocie Wschodu.

БЕЛАГАЛОВЫ Юзаф Мацвеевіч [11.2.1883, СанктПецярбург— 1928 (?), Масква, турма АДПУ], рэлігійны і грамадскі дзеяч, педагог. 3 бел. сям’і, верагодна, брат ці сваяк Францішка Белагаловага (з 1913 пробашч парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Івянец Мінскага пав., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл.). Вучыўся ў Санкт-Пецярбургу ў прь ватнай гімназіі пры касцёле св. Кацярыны і ў 6-й гімназіі. Скончыў духоўную семінарыю (1903) і акадэмію (1907). Кандыдат тэалогіі і магістр кананічнага права. Прыняўсакрамэнт святарства (1906). Працаваў катэхетам у Смаленскай мужчынскай гімназіі, у рэальным вучылішчы. 14.8.1910 прызначаны выкладчыкам духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу. За адмову праспяваць «многме лета» расійскаму цару высланы за мяжу. Жыў у Рыме, інсбруку. 31913 зноў у Санкт-Пецярбургу, нам. прафесара грамадзянскага і кананічнага права духоўнай акадэміі. Адначасова катэхет у Інстытуце архітэктуры, у Мікалаеўскай школе кавалерыі, у Канстанцінаўскай школе артылерыі. У 1918 прызначаны пробашчам і дэканам парафіі Унебаўзяцця НПМ у Магілёве. в. а. афіцыяла біскупскай курыі ў Мінску. Арыштаваны ЧК, інтэрнаваны ў Смаленск. Пасля вызвалення вярнуўся ў Магілёў (1919). Актыўна выступаў за беларусізацыю рэлігійнага жыцця. Зноў арыштаваны ў снеж. 1921. Неўзабаве вызвалены. У чарговы раз арыштаваны і асобым аддзелам 16-й арміі 18.2.1922 асуджаны за

«шпіянаж на карысць Польшчы» да 5 гадоў ППЛ. У канцы 1922 тэрмін скарочаны да года. Вызвалены датэрмінова. 3 1923 адміністратар касцёлаў Унебаўзяцця НПМ і св. Казіміра ў Магілёве. 13.5.1924 выкліканы ў Маскву, дзе на працягу месяца вёў перамовы аб становішчы Рыма-Каталіцкага Касцёла ў СССР. У крас. 1926 зноў выкліканы ў Маскву для сустрэчы з біскупам Мішэлем Д’Эрбіньі, які прыехаў з Рыма. Яшчэ раз сустракаўся з ім у Магілёве. У чарговы раз арыштаваны 25.8.1926. Абвінавачваўся ў «стварэнні ў Магілёве контррэвалюцыйнай арганізацыі пад назвай «Маладыя філарэты», падтрымцы сярод моладзі польскага патрыятычнага духу і адданасці Касцёлу». Асуджаны 29.11.1926 калегіяй АДПУ да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. У 1928 дастаўлены ў Маскву ў турму на Лубянцы. Забіты «прм попытке к бегству». Рэабілітаваны 6.6.1991 пастановай Вярхоўнага суда БССР. Асабовая справа Б. № 15184 захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Кр.: Памятйая кнйжка Мйнской губернйй: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД; Лйтургйческйй календарь', Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Garbinsky, Turonak, Bialoruski meh chrzescijanski XX wieku; Кнйга памятй расстрелянных u погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелей.

БЕЛІНА-БЕЛІНОВІЧ Ян Эмерыкавіч [1869, Бабруйск Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. — ?], парафіянін, рабочы завода «Чырвоны Кастрычнік» у Сталінградзе. Арыштаваны ў 1930 па справе «групы нямецкіх католікаў». Вызвалены 18.3.1930. Справа спынена. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: 4atuuucKuü, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

БЕРНАТОВІЧ Ігнаці [1868 — ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1895). У 1900—1920-я адміністратар і дэкан парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Рагачове Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл., касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Журавічы (Старыя Журавічы), цялер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл., парафіі езуітаў св. Яна Караля ў в. Блонь, цяпер Пухавіцкі р-н Мінскай вобл. Пазней пробашч катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Магілёве. Арыштоўваўся савецкімі ўладамі. Вызвалены. Выехаў у Літву. У 1928 пробашч парафіі Дабужай Панявежскай дыяцэзіі. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Памятная кнйжка Могнлевской губершш; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodti.

БЕРНІКОВІЧ Іван An ьбертавіч [1913, в. Люсары Віленскай губ. —?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Да арышту служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Паставы Віленскага ваяв., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. (паводле некаторых звестак, таксама служыў у парафіі ў мяст. Варапаева таго ж ваяв., з 1949 г. п. Пастаўскага р-на). Быў жанаты, гадаваў дзіця. Арыштаваны 7.1.1940 у Варапаева. Асуджаны 25.11.1940 асобай нарадай НКВД за «контррэвалюцыйную агітацыю» і як «сацыяльна небяспечны элемент» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Іўдзельскі лагер НКВД Свярдлоўскай вобл. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 31.10.1989 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Б. № 17189-п захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД.

БЕШТА-БАРОЎСКІ Антоні [9.11.1880, Бароўскія Олькі (Borowskie Olki) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., panep Польшча— 15.7.1943], святар. Скончыў Віленскую

духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1904). У пачатку 1910-х г. служыў у касцёле св. Станіслава ў в. Даўгінава Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 31915 адміністратар парафіі Божага Провіду ў в. Кужніца (Kuznica), Полылча. 3 1919 адміністратар касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Пружаны, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1927 пробашч парафіі Нараджэння НПМ і св. Мікалая ў Бельску Падляскім (Bielsk Podlaski) Бельскага дэканата, рэктар філіяльнага касцёла ў в. Орля (Orla) Падляшскага пав. Бельскага дэканата, Польшча, бельскі дэкан, пазней генеральны вікарый Пінскай дыяцэзіі. Арыштаваны немцамі і расстраляны ў Лесе Піліцкім (Les Pilicki) Бельскага пав.

Кр.: Памятная ктіжка Вйленской губернйй; Spis kosciolow і duchowienstwa diecezji pinskiej; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БІКШЫС Ян Міхайлавіч [1870—10.3.1918], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства. 3 1894 вікарый касцёла Унебаўзяцця НПМ у Люцыне Віцебскай губ., цяпер Латвія. 3 1897 вікарый парафіі ў в. Бройдаж Люцынскага пав., цяпер Латвія. 3 1900 адміністратар касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Посін Люцынскага пав. 3 1913 адміністратар і катэхет парафіі ў в. Ландскрона Люцынскага пав. Забіты бальшавікамі падчас грамадзянскай вайны.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй капендарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БІЛЬША Франц Міхайлавіч [24.1.1909, мяст. Свянцяны Віленскай губ., цяпер Літва — 7.5.1981, в. Войстам Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл.], святар. Скончыў Свянцянскую гімназію (1928), Віленскую духоўную семінарыю (1934). Адначасова вучыўся ў Віленскім ун-це імя Стэфана Баторыя.

Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны катэхетам парафіі Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. 3 1935 катэхет пры касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Слабодка-Заверз Браслаўскага пав. Віленскага ваяв., цяпер в. Слабодка Браслаўскага р-на Віцебскай вобл. 3 1941 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Плюсы Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н. Арыштаваны 22.12.1949. Вывезены ў Полацк. Катаваны падчас следства. Асуджаны асобай нарадай пры МДБ да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў адзін з уральскіх лагераў МДБ. Вызвалены ў чэрв. 1956 са зняццем судзімасці. 22.2.1957 зарэгістраваны пробашчам касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Войстам.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 7, л. 19; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

БІРНІК Павел Бернардавіч [30.4.1889—11.8.1919, Гомель], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). 23.11.1912 прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі, куды прыехаў 9.12.1912. 3 21.4.1914 служыў у філіяльным касцёле Нараджэння НПМ у в. Люшаў Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер БудаКашалёўскі р-н Гомельскай вобл., адначасова катэхет.У 1915 пробашч касцёла св. Унебаўзяцця НПМ у в. Асавая Пінскага пав. Мінскай губ., цяпер вёска Столінскага р-на Брэсцкай вобл. 3 1916 у філіяльным касцёле Унебаўзяцця НПМ у мяст. Лунінец Пінскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 25.2.1919 біскуп Ян Цепляк прапанаваў у адсутнасць пробашча гомельскага касцёла і дэкана Антонія Ячэйкі выконваць яго абавязкі. Арыштаваны ЧК з парафіянамі Бальчэўскім Вікенціем і Маркоўскім Адамам у ліп. 1919

як палітычны закладнік па справе Петраградскай ВА. Расстраляны.

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губернйй; Памятная кнйжка Мннской губернйй', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческпй календарь; 3 асабістага архіва У. Васькова.

БОБІЧ Ільдэфонс [псеўданімы і крыптанімы: Пётра Просты; Piotra Prosty; Р.Р.; P.Pr.; 10(22). 1.1890, в. Дзедзіна Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. — 28.4.1944, Іўе, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.], святар, празаік, драматург, публіцыст, перакладчык. Скончыў Ковенскую гімназію (1909), Віленскую духоўную семінарыю (1911). Сябар бел. гуртка семінарыстаў. 3 1912 вучыўся ў Collegium Germanicum (Рым), атрымаў ступень доктара філасофіі. Дамогся папскага благаслаўлення часопіса для беларусаў-католікаў «Bielarus». Прыняў сакрамэнт святарства (28.7.1915). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Друя Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1921 катэхет Віленскай беларускай гімназіі. 3 1923 пробашч касцёла Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. 3 1930 пробашч і дэкан парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Іўе. Першае апавяданне «Слёзы» надрукаваў 25.1.1907 у «Нашай ніве». Друкаваўся таксама ў «Першым беларускім календары «Нашай нівы», газ. «Bielarus», пазней у зах.-бел. выданнях «Наша думка» і «Беларускія ведамасці». Частка твораў засталася ў рукапісах, асобныя перакладаліся на польскую і ўкраінскую мовы. Выступаў у польскіх рэлігійных час. «Przeglc[d Homiletyczny», «Newa Biblioteka Kaznodziejska». Пераклаў на польскую мову працы св. Бернарда з Клерво. Да 1930 актыўна выступаў за шырокае ўвядзенне бел. мовы ў каталіцкае набажэнства. На пачатку 1930-х г. адышоўад паліт. дзейнасці. Арыштаваны немцамі ў канцы чэрв. — пачатку ліп.

1942 з 16 святарамі Баранавіцкай вобл. Неўзабаве вызвалены з умовай прамаўляць пропаведзі па-беларуску. Пакінуў больш за 200 тэалагічных работ.

Тв.: ВоЫс lid. Niadzielasnija ewanhielii і nawuki: Try castki. Wilnia, 1912; Na szto bielarusam hazety? Wilna, 1914.

Kp.: Catalogiis ecclesiarum el cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; БП, m. 5; EK, t. 2; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссйй e годы второй мйроеой еойны; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

БОРСУК Вінцэнт Міхайлавіч [1898 ці 1899, Алішкі (Oliszki) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча —1980], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (чэрв. 1925). Прызначаны вікарыем парафіі Перамянення Пана ў мяст. Вавёрка Лідскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. 3 чэрв. 1926 служыў у парафіі Нараджэння НПМ у мяст. Відзы Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 чэрв. 1927 служыў у адным з касцёлаў Вільні. 3 1928 адміністратар парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Крулеўшчына, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл., касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Зашчэсле (6 км ад Крулеўшчыны). У 1930 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Беніца Ашмянскага пав. і дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. 3 1931 у парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Лоск, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 1935 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Докшыцы Надвілейскага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1937 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тургелі (Літва), касцёла св. Антонія Падуанскага ў в. Малая Бераставіца Бераставіцкага дэканата, цяпер Бераставіцкі р-н Гродзенскай вобл. 3 ліст. 1940 у парафіі Звеставання НПМ у в. Вялікая Бераставіца Бераставіцкага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 чэрв. 1942 пробашч касцёла

Унебаўзяцця НПМ у в. Капцёўка, цяпер Гродзенскі р-н. Арыштаваны 30.6(ці 7).1945. Пад следствам знаходзіўся ў Гродзенскай турме НКВД. Асноўным аргументам у абвінавачанні святара стаў факт пахавання забітага партызанамі ўзімку 1943 паліцэйскага Баляслава Смялоўскага. Паводле паказанняў некаторых сведкаў, якія праходзілі па справе, святар гаварыў пра Смялоўскага як пра «добрага чалавека, які шчыра служыў нямецкай дзяржаве, але ад рук бандытаў-бальшавікоў загінуў». Тады ж святар быццам бы заклікаў «прысутных неадкладна паведамляць у жандармерыю і паліцыю аб з’яўленні партызан у вёсцы і пры магчымасці самім на месцы забіваць бандытаў-бальшавікоў». У абвінаваўчым заключэнні Б. ставілі ў віну «заклікі да насельніцтва весці барацьбу супраць савецкіх партызан і паклёп на Савецкую ўладу». Справу слухалі на закрытым пасяджэнні Гродзенскага абл. суда. Асуджаны 29.10.1946 да 8 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Этапаваны ў Каргопальскі лагер МДБ Архангельскай вобл. Пасля вызвалення ў 1948 выехаўу Польшчу. 15.4.1998 пракуратура РБ «не знайшла падстаў для апратэставання судовых пастаноў, якія адбыліся па справе», і пакінула ў сіле вызначэнне калегіі па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССРад 12.11.1946.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой воііны; Ярмусйк, Католыческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

БОРЫК Пётр Міхайлавіч [22.10.1909, в. Свілы Лідскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл.— 1963], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Віленскі ун-т імя Стэфана Баторыя са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1937).

Прызначаны вікарыем касцёла св. Юрыя ў мяст. Янаў (Janöw) Сакольскага пав. Карыцінскага дэканата, Польшча. Да арышту вікарый касцёла Адшукання Св. Крыжа ў Гродне. Арыштаваны ў 1945. Этапаваны ў адзін з лагераў ГУЛАГа. Вызвалены ў 1947. Выехаў у Польшчу. 3 1.9.1947 вікарый касцёла Унебаўзяцця НПМ у Беластоку (Bialystok), Польшча. 3 1949 вікарый і катэхет кравецкай і прамысловай дзяржаўных гімназіяў, ліцэя выхавацеляў дзіцячых садкоў. 3 31.1.1951 паралельна капелан дзяржаўнага хірургічнага шпіталя. 3 1953 пробашч парафіі св. Агнешкі ў в. Гоняндз (Goniqdz). У 1956 прызначаны пробашчам касцёла ў Старасельцах (Starosielcy), але прэзідыум Нацыянальнай рады Беластоцкага ваяводства не зацвердзіў гэтае прызначэнне. 3 6.12.1956 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Юхновец (Juchnowiec, Польшча). 3 23.2.1961 прызначаны членам Адміністрацыйнай рады маёмасці Беластоцкай архідыяцэзіі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialornsi w latach 1917—1953', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

БРЫДАЦКІ Людвіг [28.8.1894—3.10.1942], святар. Прыняў сакрамэнт святарства. 31929 вайсковы калелан, адміністратар касцёла ў Ломжы (tomza), Польшча, потым пробашч парафіі св. Казіміра ў Маладзечне, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Мабілізаваны, верагодна, у 86-ы пяхотны полк 19-й польскай дывізіі. Арыштаваны немцамі. Вывезены ў Ротэнбург, потым Заксенгаўзен, Дахаў (Германія), дзе і загінуў.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БРЫЧКОЎСКІ Баляслаў [1909, в. Міхалёўшчына (ці Міхалінава) Рубяжэвіцкай вол. Мінскага пав., цяпер Дзяржынскі (або Стаўбцоўскі) р-н Мінскай вобл. —1942], святар. 3 сялян-

скай сям’і. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). 3 1937 в. а. пробашча касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Крывошын Баранавіцкага пав. Наваградскага ваяв., цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны гестапа ў 1942. Зняволены з іншымі святарамі ў лагеры Калдычэва каля Баранавічаў. Атручаны газам.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БУДЗЬКАФранцішак Карлавіч [23.1.1884—2.1.1920, каля Полацка Віцебскай губ.], святар, культурна-асветніцкі дзеяч, пісьменнік, перакладчык. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў Вілейскае павятовае вучылішча (1899), здаў экзамен на званне аптэкарскага вучня пры экзаменацыйнай камісіі СанктПецярбургскай навучальнай акругі (1901). 3 1901 вучыўся ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу, дзе пачаў перакладаць на бел. мову рэлігійныя кнігі. У 1906 працягваў вучобу ў мітрапалітальнай духоўнай акадэміі. У1907 вымушаны адмовіцца ад далейшай вучобы з-за фінансавага становішча. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). 9.1.1908 прызначаны вікарыем у Полацк у касцёл Маці Божай Ружанцовай. 3 1912 душпастыр у Санкт-Пецярбургу, адначасова выкладаў у Сестржанцэвіцкім павятовым вучылішчы пры касцёле св. Станіслава. Матэрыяльна падтрымліваў выданне першай бел. каталіцкай газ. «Bielarus» (Вільня, 1913—15). Пасля 1917 у Полацкім дэканаце. Член арганізацыйнага камітэта і ўдзельнік 1 -га з’езда бел. каталіцкага духавенства (Мінск, 24—25.5.1917). Адзін з пачынальнікаў бел. каталіцкага выдавецкага руху. 3 усталяваннем ва Усх. Беларусі савецкай улады пераследаваўся органамі бяспекі. Памёр ад запалення лёгкіх.

Кр.: Stankievic A. Bieiaruski chryscijanski ruch. Vilnia, 1939; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

БУДКЕВІЧ Канстанцін-Рамуальд Юльянавіч [9.6.1867, маёнтак Зубры (Жубры) Дзвінскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія— 31.3.1923, Масква, турма АДПУ], святар. Са шматдзетнай польскай шляхецкай сям'і. Скончыў 5 класаў Кракаўскай гімназіі, Магілёўскую духоўную семінарыю (1889) і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню кандыдата багаслоўя (1893). Прыняў сакрамэнт святарства (26.9.1893). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Пскове, адначасова катэхет мясцовых школ. 3 11.10.1896 вікарый касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску, катэхет. 3 8.10.1903 вікарый, з 13.1.1904 нам. пробашча, з 5.9.1905 пробашч касцёла св. Кацярыны Александрыйскай у СанктПецярбургу. 3 16.4.1908 дэкан Санкт-Пецярбургскага дэканата. 3 11.5.1910 ганаровы канонік Магілёўскага арцыбіскупа. У1918 прэлат Маскоўскага арцыбіскупа, генеральны вікарый біскупа Яна Цепляка. Са жн. 1922 прафесар тайнай духоўнай семінарыі. Арыштаваны 10.3.1923 па групавой справе каталіцкага духавенства. Вывезены ў Маскву з арцыбіскупам і 14 святарамі. Асуджаны за «контррэвалюцыйную і шпіёнскую дзейнасць» на паказальным судовым працэсе, які прайшоў 21—25.3.1923, да ВМП. Расстраляны ў Сакольніцкай турме АДПУ.

Кр.: Оснпова, Гоненйя на Католнческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартпролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БУЗЫЦКІ Міхал Ігнатавіч [1862 ці 1864, в. Таранкавічы Сенненскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Лепельскі р-н Віцебскай вобл. —24.12.1937, Віцебск, турма НКВД], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1887). Да 1900 пробашч касцёла св. Антонія Падуанскага ў в. Губіна (Камень-Губін) Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Лепельскі р-н Віцебскай вобл. У 1901—09 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Антушы, цяпер Рагачоўскі р-н

Гомельскай вобл. У 1910 у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў г. Колпіна каля Санкт-Пецярбурга. У 1914 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Непароты Віцебскага пав., цяпер Шумілінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1922 у касцёле Звеставання НПМ у мяст. Гарадок Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны 19.9.1937. Асуджаны 6.12.1937 паводле пастановы калегіі НКВД як «член ПАВ» і за «шпіянаж на карысць Польшчы» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 3.12.1957 трыбуналам БВА.

3 Б. па адной справе (№ 4098-п; захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.) праходзілі парафіяне: Дземянюк-Маргалай Тэафіла Юр’еўна (н. у 1866), Корвін-Касакоўская Эўфразія Нікадзімаўна (1875), Ласько Казімір Адамавіч (1884), Станкевіч Іван Іванавіч (1873), і віцябляне, выкладчык Віцебскага політэхнічнага тэхнікума Бамштэйн Ісак Ісакавіч (1889), хатняя гаспадыня Клаўз Эма-Эла Эдуардаўна (1873), возчык Віцебскага піваварнага завода Насветнікаў Мітрафан Васілевіч (1902), токар завода «Камінтэрн» Рагажынскі Якаў Фёдаравіч (1894), рахункавод фабрыкі «КІМ» Рудніцкі Мікалай Сілавіч (1907).

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губернйй; Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis-, НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

БУЙНОЎСКАЯ Галіна Карлаўна [1899, в. Ямпаль Рэчыцкага пав. Мінскай губ., цяпер Рэчыцкі р-н Гомельскай вобл. — ?], хатняя гаспадыня, актыўная парафіянка касцёла св. Аляксандра ў Кіеве. Арыштавана ў 1930 па справе «К. Наскрэнцкага¹ і інш.». Абвінавачвалася ў «неданясенні

¹ Наскрэнцкі Казімір Эдмундавіч [11.6.1878—4.5.1950], святар. Вучыўся на медыцынскім ф-це ў Кіеве, у Жытомірскай духоўнай семінарыі, Магілёўскай духоўнай акадэміі ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1902). Служыў ва Украіне. Арыштаваны 24.7.1929. Асуджаны да ВМП (заменена на 10 гадоў ППЛ). 15.9.1932 выехаў па абмене вязняў у Польшчу. Служыў у Варшаве і каля Варшавы. Падрабязней гл.: Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

пра контррэвалюцыйнае злачынства». Асуджана 30.7.1930 калегіяй АДПУ да 5 гадоў ППЛ (пазней тэрмін зменшаны да 3 гадоў). Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

БУЙНОЎСКІ Вінцэнт [20.5.1881—11.8(ці 9).1946], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). Прызначаны вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. 3 1913 служыў у філіяльным касцёле НПМ у в. Грыбавец Быхаўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Кіраўскі р-н Магілёўскай вобл. Арыштаваны ЧК у 1921. Неўзабаве вызвалены. Зноў арыштаваны ў 1922 за супраціў канфіскацыі касцёльнай маёмасці. Асуджаны да 5 гадоў ППЛ. У сак. 1923 этапаваны ў Яраслаўль, у крас. 1923 — у Бутырскую турму Масквы. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. 3 другой паловы 1923 адміністратар касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Ілля Віленскага дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. У1929 адміністратар касцёла НПМ у в. Батурына, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 3 1930 пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Бяльмонт Браслаўскага дэканата, цяпер у складзе в. Ахрэмаўцы Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской eyoepmupElenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Dzwonkowski, Losy dnchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лнтурггіческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БУЙНОЎСКІ Лявон Міхайлавіч [16.6.1891, мяст. Альшанка (O/szan/ca), цяпер Польшча — 1943], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). Прызначаны вікарыем

парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Маскве. 3 ліп. 1921 рэктар капліцы Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. РудняШлягіна Гомельскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Веткаўскі р-н Гомельскай вобл. Пазней в. а. пробашча і дэкана касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі. У пачатку 1922 арыштаваны ЧК за супраціў канфіскацыі касцёльнай маёмасці. Вызвалены. 23.4.1922 перайшоў на нелегальнае становішча, хаваўся ў Гомелі пад чужым прозвішчам. Каб дапамагчы 10 арыштаваным у Гомелі парафіянам, прыехаў у маі 1922 у Маскву і перадаў польскаму амбасадару інфармацыю аб рэпрэсіях супраць гомельскіх католікаў. 19.5.1922 у польскай камісіі па рэпатрыяцыі папярэджаны, што павінен быць асцярожным і ў выпадку рэпрзсій выехаць у Польшчу. Арыштаваны ў Мінску ў канцы мая 1922. Вызвалены ў 1924 праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. У 1925—32 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў мяст. Івянец, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл., візітатар школ катэхізацыі Пінскай дыяцэзіі. 3 1934 в. а. пробашча парафіяльнага касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Мядзведзічы Баранавіцкага пав., цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл., рэктар філіяльнага (пры парафіі ў Мядзведзічах) касцёла ў в. Сіняўка, цяпер Клецкі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны нямецкімі акупацыйнымі ўладамі 27.6.1942. Зняволены ў Баранавіцкай турме. Паводле адных звестак, расстраляны 13.7.1943 з 14 іншымі святарамі на гарадскіх могілках, паводле іншых — загінуў у нямецкім лагеры ў Калдычэве каля Баранавічаў.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Лйтургйческіій календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowm w golgocie Wschodu; 3 асабістага архіва У. Васькова.

БУЙЧЫК Віктар Паўлавіч [1912, мяст. Камаі Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям'і. Да арышту

служыў у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Камаі. Арыштаваны 21.2.1941. Асуджаны 28.5.1941 асобай нарадай НКВД як «член паўстанцкай арганізацыі «ПАВ» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Паўночна-чыгуначны лагер НКВД Комі АССР. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 24.11.1989 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Б. захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

БУКЛЯРЭВІЧ Міхал Філіпавіч [12.10.1884, в. Лінгі Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. — 27.6.1919, в. Бігосава Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл.], святар, грамадскі дзеяч. Скончыў гарадское 2-класнае вучылішча пры Віленскім настаўніцкім інстытуце (1901). У 1-й Віленскай мужчынскай гімназіі здаў экзамен на званне аптэкарскага вучня. 3 1904 вучыўся ў Віленскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1908). Служыў у парафіі св. Яна Хрысціцеля ў в. Нарэўка (Narewka) Пружанскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча.У 1915 і пазней —у касцёле Божага Цела ў мяст. Іказнь Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Займаўся бел. культурнаасветнай дзейнасцю, адкрываў бел. школы. Прымаў удзел у з’ездзе каталіцкага духавенства Дзісенскага дэканата (6—7.8.1918). Падчас ваенных падзей 1919выступіў супраць савецкіх уладаў, арганізаваў атрад з 300 салдат. Удзельнічаў у баях пад Іказню і інш. Узяў у палон 100 чырвонаармейцаў латышскага паходжання. За антыбальшавіцкую дзейнасць 27.6.1919 асуджаны палявым судом Чырвонай арміі да ВМП. Расстраляны з сястрой Эміліяй. 24.3.1920 урачыста перазахаваны ў мяст. Іказнь.

Кр.: Памятная кннжка Гродненской губернйй; Catalogus ессіеsiarum et cl eri archidioecesis vilnensis; Stankiewicz A. Rodnajamowau swiatyniach. Wilma, 1929; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolick-

iego w ZSSR; Лйтурггіческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Garbihsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijahski XX wieku.

БУЛО Ян Георгіевіч [1864, в. Цяльшаны Шавельскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва— пасля 1928], святар. 3 каталіцкай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1887). Да 1902 адміністратар касцёла Святога Духа ў мяст. Ула, цяпер Бешанковіцкі р-н Віцебскай вобл. У 1910 у парафіі Найсвяцейшай Багародзіцы Ларэтанскай у Арэнбургу, Расія. Перад арыштам пробашч касцёла Нараджэння НПМ у Барысаве Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Арыштаваны 18.7.1922. Асуджаны 31.10.1922 ЧК як «член ПАВ» і за «шпіянаж на карысць Польшчы» да 5 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Пасля вызвалення (1927) выехаў у ЗША. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны трыбуналам БВА 15.4.1991, ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда БССР 14.7.1996. Асабовыя справы Б. № 35141-с і № 36839-с захоўваюцца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БІІДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

БУРАК Марк [1879—15.7.1943], святар, верагодна, брат К. Бурака¹. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1902). 3 1905 адміністратар парафіі св. Яна Хрысціцеля ў в. Мсцібава Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл. Дзякуючы намаганням і ахвярнасці святара ў парафіі пабудаваны касцёл

¹ Бурак Казімір [1875 — ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1900). 3 1904 і не менш чым да 2-й сусветнай вайны пробашч касцёла св. Апостала Пятра ў в. Вялікія Салечнікі Віленскага пав., цяпер Літва.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis.

(1919) . Ганаровы канонік Віленскай архідыяцэзіі. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, уваходзіў у штаб Беластоцкай акругі АК. Расстраляны фашыстамі ў лесе каля мяст. Свіслач, цяпер г. п. Гродзенскай вобл. У 1945 перапахаваны на могілках у Мсцібаве.

Кр.: Памятная ктіжка Гродненской губернйй', Памятная кнйжка Вйленской губерншс, Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis:, Synodus archidioecesana vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйіі Костел e Белоруссйй e годы второй мйровой войны.

БУЯР Юзаф [1882 —лют. 1943], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1908). Да 2-й сусветнай вайны жыў у салезіянскім кляштары Ахвяравання НПМ у Ружаныстоку (Rozanystok) Дамброўскага дэканата, Польшча. Падчас нямецкай акупацыі в. а. кіраўніка салезіянскай супольнасці ў Кургане Лідскага дэканата. Арыштаваны гестапа летам 1942. Зняволены ў Лідскай турме. У снеж. 1942 з-за цяжкай хваробы пераведзены ў мясцовую бальніцу, дзе і памёр.

Кр.: Krahel Т, Rozstrzelani w Lidzie, // Czas Milosierdzia, 1998, № 3; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

БЫДЗАН Тамаш (Фама) Антонавіч [1879, в. Сінькелі Пустынскай вол. Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Літва — 17.10.1937, Левашова пад Ленінградам], актыўны парафіянін касцёла св. Мікалая ў Лузе Ленінградскай вобл. 3 рабочай сям’і. Працаваў малодшым кандуктарам Кастрычніцкай чыгункі ў Лузе. Арыштаваны 6.10.1937. Асуджаны асобай нарадай НКВД 12.10.1937 да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

БЯЛІНІС Карл [1868— ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1905). Служыў у парафіі бернардзінцаў у Глуску, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. У 1907—09 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Журавічы (Старыя Журавічы), цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл. 3 1911 адміністратар парафіі НПМ у в. Харомцы Бабруйскага пав. Мінскай губ., цяпер Акцябрскі р-н Гомельскай вобл. Арыштаваны. Вызвалены (верагодна, у пачатку 1920-х). Пазней служыў у Літве.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі', Peszkowski, Zdrojewski, KatoUccy duchowni w golgocie Wschodu.

БЯЛІНСКІ [? —4.3.1942], святар Мінскай дыяцэзіі. Арыштаваны фашыстамі 18.1.1942. Вывезены ў Браслаў, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Потым перавезены ў Глыбоцкую турму. Расстраляны каля в. Беразвечча, цяпер в. Беразвецкі Абруб Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, KatoUccy duchowni w golgocie Wschodu.

БЯЛІНСКІ Юзаф [19.3.1907—1944, Варшава], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). Служыў прэфектам, потым пробашчам парафіі ў мяст. Вісла (W/s/a), Полывча. 3 1.1.1938 капелан гарнізона ў Остраве Велькапольскім (Oströw Wielkopolski), Калішы (Kalisz), Польшча. Са жн. 1939 у Брэсце. Арыштаваны немцамі. Зняволены ў Варшаве. Загінуў падчас паўстання вязняў.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, KatoUccy duchowni w golgocie Wschodu.

БЯНЕЦКІ Юзаф Вікенцевіч [1875, в. Барбароў Мазырскага пав. Мінскай губ., цяпер Мазырскі р-н Гомельскай вобл.— 5.12.1937, ГУЛАГ], святар. 3 бел. сялянскай сям'і.

Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1899). Прызначаны вікарыем касцёла ў г. Жытомір, цяпер Украіна. 3 1902 вікарый парафіі св. Ганны ў Маліне Радамышльскага дэканата, Украіна. 3 1907 служыў у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў Разважаве, Украіна. 3 1910 пробашч парафіі ў Радамышлі, Украіна. 3 1913 дэкан парафіі ва Ушаміры, Украіна. 3 1920 у касцёле св. Ігнацыя ў Кіеве. Арыштаваны ў 1921. Вызвалены. 3 1922 пробашч касцёла св. Ганны ў мяст. Палоннае Валынскай губ., цяпер Украіна. Арыштаваны 18.1.1930. Пад следствам знаходзіўсяў Шэпетаўскай, Харкаўскай і Кіеўскай турмах АДПУ. Абвінавачваўся па групавой справе каталіцкага духавенства Украінскай ССР. Асуджаны калегіяй АДПУ 18.5.1930 за «правядзенне контррэвалюцыйнай прапаганды» да 5 гадоў ППЛ. 26.5.1930 этапаваны ў Яраслаўскі паліт. ізалятар. У верас. 1933 пераведзены ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 21.1.1935 пасля сканчэння тэрміну асобай нарадай НКВД лрыгавораны да 3 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў Архангельскі край. 15.5.1935 этапаваны ў Марыінскі лагер НКВД Кемераўскай вобл. 23.11.1937 за «антысавецкую агітацыю сярод зняволеных» прыгавораны да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 29.6.1998.

Кр.: Осйпова, Гоненгія на Католнческую Церковь в СССР', Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католііческйх свягценнослужйтелеіг, Peszkowski, Zdrojewski, Kaloliccy duchowni w golgocie IVschodu.

БЯРНАЦКАЯ Мар’яна [1888, Ліпск (Lipsk), Польшча — 13.7.1943], парафіянка, паходзіла, верагодна, з грэкакаталіцкай сям'і роду Чакала. У1908 выйшла замуж за Людвіга Бярнацкага. Маці шасцярых дзяцей, чацвёра з якіх памерлі пры родах. Засталася дачка Леакадзія і сын Станіслаў. Пасля смерці мужа жыла з сынам і нявесткай Ганнай Шыманчыкавай. У пачатку ліп. 1943 прайшлі масавыя арышты жыхароў Ліпска

ў знак помсты за забітага паліцэйскага. У спісы смяротнікаў трапілі сын Б. і яго цяжарная жонка. Б. выпрасіла сабе права пайсці на смерць замест нявесткі. 3 49 арыштаванымі перавезена ў Гродзенскую турму. Расстраляна каля в. Навумавічы, цяпер Гродзенскі р-н, з іншымі закладнікамі. Беатыфікавана папам Янам Паўлам II 13.6.1999.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ВАГЕНХЕЙМ (ВАГЕНХАЙМ) Уладзіслаў Антонавіч [29.7.1875, в. Сялец (?) Слуцкага пав. Мінскай губ. — 11.1941], парафіянін. Да 1889 жыў у Луцку, працаваў на фабрыцы. У 1916 пераехаў у Кіеў, працаваў машыністам. Быўактыўным парафіянінам касцёла св. Аляксандра. 3 1923 памочнік прадстаўніка парафіяльнай рады. Накіроўваў шматлікія просьбы аб вызваленні арыштаванага каталіцкага святара А. Шэнфельда¹. Арыштаваны 25.6.1935 па справе «групы католікаў Кіева». Абвінавачваўся ў «аказанні дапамогі міжнароднай буржуазіі» і «ўдзеле ў антысавецкай арганізацыі». Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 14.5.1936 да 5 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў Казахскую ССР. Вызвалены ў 1939, але пазбаўлены права жыць у найбуйнейшых гарадах СССР. Жыў у Белай Царкве, Украіна. 3 кастр. 1941 ў Кіеве. Падчас разбору завалаў на знішчанай святыні быў прыціснуты сцяною і памёр.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй 6 СССР.

ВАГНЕР Мікалай Станіслававіч [1903, Санкт-Пецярбург — 8.2.1942, Джамбул, цяпер Казахстан], святар. 3 сям’і польскага рабочага. Пачаў вучыцца ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу, але, відаць, з-за грамадзянскай вайны пакінуў вучобу і пераехаў у Польшчу. Скончыў місіянерскі інстытут у Любліне, які рыхтаваў святароў для Магілёўскай архідыяцэзіі ў СССР. Прыняў сакрамэнт святарства (1927). Прызначаны вікарыем парафіі Ясяніца (Jasienica) Ломжыцкага дэканата, Польшча. 3 1930 вікарый і катэхет касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзятлава На-

¹ Шэнфельд Алаізі Мацвеевіч [13.4.1872, Саратаўская губ., Расія — 6.4.1938], святар. Скончыў Саратаўскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1895). Служыў на Стаўраполлі, у Сімферопалі, Адэсе, Кіеве і іншых парафіях. Арыштаваны ў 1924, 1932, 1935. Прыгавораны 14.5.1936 да 5 гадоў ППЛ. Загінуў у Карагандзінскім лагеры НКВД Казахскай CCR

ваградскага пав. Дзятлаўскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1934 адміністратар касцёла Хрыста Валадара ў в. Скрыбаўцы Лідскага пав. і дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 4.5.1937 адміністратар касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Нарэўка (Narewka) Бельскага пав. Ваўкавыскага дэканата, цяпер Польшча. Арыштаваны 4.1.1940. Пад следствам знаходзіўся ў турмах у Нарэўцы, Бельску Падляскім (Bielsk Podlaski), Брэсце. Асуджаны 1.2.1940 асобай нарадай НКВД за «антысавецкую агітацыю» і як «сацыяльна небяспечны элемент» да 10 гадоў ППЛ. У маі 1940 этапаваны ў Аптайскі край, дзе захварэў на сыпны тыф. Пасля выздараўлення адпраўлены ў брэсцкую турму, верагодна, на дадатковае расследаванне справы. 11.6.1941 этапаваны ў Варкуцінскі лагер НКВД Комі АССР і Архангельскай вобл. Вызвалены 17.9.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Выехаў у Ташкент, каб уступіць у армію генерала У. Андэрса. Прызначаны в. а. капелана ў цэнтры падрыхтоўкі танкістаў, але па дарозе захварэў і памёр. Рэабілітаваны 10.5.1989 пракурорам Гродзенскай вобл. Асабовая справа в. № 9178 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; БНДЦЭД; НАРБ, 1КБР\ Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Жертвы полйтйческого meppopa в CCCP; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ВАЙТЫНЯК Чэслаў Валянцінавіч [8.11.1889, мяст Пушчыкова (Puszczykowo) каля Познані, Польшча — 10.4.1940, Калінін-Асташкаў], святар. Скончыў прагімназію ў Пушчыкаве, гімназію ў Познані {Poznan). 3 1903 сябра Таварыства Тамаша Зана. Вучыўся ў Познаньскай духоўнай семінарыі, пасля ў Гнезне (Gniezno). Атрымаў сакрамэнт

святарства (1914). Прызначаны вікарыем касцёла ў Пневах (Pniewy) і Костшыні (Kostrzyn), Польшча. 3 кастр. 1915 капелан 7-га грэнадзёрскага палка прускай арміі, дзе служыў да восені 1918. У студз. 1919 добраахвотнік у польскім войску, капелан 15-га уланскага палка, з 1.6.1919 капелан-палкоўнік. У снеж. 1919 пробашч 14-й познаньскай пяхотнай дывізіі, нам. дэкана ў Познані. Прымаў удзел як капелан у паўстанні ў Верхняй Сілезіі, а таксама ў 1919—20 у польска-савецкай вайне, дапамагаў духоўна і медыкаментамі паўстанцам у Косцяне (Koscian) і Гурцы Духоўнай (Gorka Duchowna). У1921 узнагароджаны «Крыжам за храбрасць». Як капелан прымаў удзел у змаганні на познаньскім фронце, актыўны ўдзельнік бітвы пад Вронкамі (Wronki). У пачатку 1922 нам. кіраўніка душпастырскай службы ў Познані. 3 1.9.1929 (паводле іншых звестак, з 1931) капелану Наваградку. У 1932дэкану Брэсце, пробашч брэсцкага гарнізона. У 1933 атрымаў прызначэнне на пасаду віцэ-канцлера Палявой курыі польскага войска, працаваў у біскупскім судзе ў Варшаве. 4.9.1939 атрымаў загад назіраць за частковай эвакуацыяй на Усход і, каб выканаць яго, выехаў у Луцк, да біскупа Адольфа Шэлёнжка, дзе застаўся да прыходу савецкіх войскаў. 20.9.1939 пад савецкім канвоем перавезены ў Шэпетоўку, пасля ў Фрыдрыхоўку, дзе 23.9.1939 правёў св. Імшу, сказаўшы пра «дзяўчынку, якая спіць, але прачнецца, бо тая дзяўчынка— гэта Польшча». 28.9.1939 высланы ў Казельск. 1.10.1939 адправіў набажэнства ў «катакомбах». Трэцім этапам 20.10.1939 трапіўу Старабельскі лагер. Палітычны камісар Старабельска Кіршын і камендант палкоўнік Беражкоў накіравалі яго на некалькі дзён у падлагер пры турме на вул. Кірава. He выключана, што папярэдне вывозіўся ў Казельскі лагер. У вігілійную ноч 24.12.1939 прывезены ў турму на Лубянцы ў Маскве, адкуль у канцы сак. 1940 адпраўлены ў Асташкава. Потым размешчаны ў адной з транзітных турмаў г. Калініна. Расстраляны ва ўнутранай турме НКВД Калініна на світанку. У 1941 біскуп Юзаф Гаўліна, не ведаючы пра лёс В., хацёў прызначыць

яго сваім генеральным вікарыем палявога біскупства пры навастворанай польскай арміі генерала У. Андэрса.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческоіі Церквй в СССР', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВАЙЦЭХОВІЧ Эдвард Феліксавіч [22.1.1884, Абабе (?) Ковенскай губ. —1935, Мінск, турма НКВД], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). Прызначаны вікарыем у катэдральны касцёл Унебаўзяцця НПМ у Пінску. 3 1909 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Журавічы (Старыя Журавічы) Быхаўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл. У 1922 у філіяльным касцёле ў в. Плашава Мінскага пав., цяпер Дзяржынскі р-н Мінскай вобл. 3 1923 адміністратар катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. У 1929 служыў у касцёле Нараджэння НПМ у мяст. Заслаўе Мінскага р-на і зноў у Плашаве. Высланы з памежнай зоны. 3 1930 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Росіца, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 28.6.1934. Асуджаны 3.2.1935 асобай нарадай пры НКВД за «антысавецкую контррэвалюцыйную дзейнасць» да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Памятная кнйжка Мішской губернйй: Памятная кнйжка Могйлевской губернші; Каталіцкае духавенства Мінскай дыяііэзіі', Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego tv ZSSR', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелей', Peszkowski. Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВАЙЦЭХОЎСКІ Адам [1902—16.7.1973, пас. Гудагай Астравецкага р-на Гродзенскай вобл.], святар. Скончыў Вілен-

скую духоўную семінарыю, Віленскі ун-т імя Стэфана Баторыя са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1931). 3 1932 вікарый парафіі Божага Цела і Маці Божай Ружанцовай у в. Гадуцішкі Свянцянскага пав. і дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. У 1934 вікарый касцёла Наведзінаў НПМ у в. Алькенікі Віленскага і Троцкага пав. Троцкага дэканата, Літва. 3 1935 пробашч парафіі св. Міхала Арханёла ў в. Бутрыманцы Лідскага пав. Беняконскага дэканата, цяпер в. Бутрыманіс, Літва. 3 1936 служыў у касцёле св. Яўхіма ў в. Клюшчаны Свянцянскага пав. Свірскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны супрацоўнічаў з АК. Пасля вайны шэсць гадоў хаваўся ад карных органаў НКВД у сваіх парафіян. У 1957 атрымаў дазвол на душпастырскую дзейнасць, служыў пробашчам касцёла Звеставання НПМ у пас. Гудагай.

Кр.: Catalogns ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1936. Vilnae, Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ВАЙЦЭХОЎСКІ Эдвард [1873—1958], святар. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1897). 3 1913 адміністратар касцёла св. Міхала Арханёла ці Маці Божай Ружанцовай у мяст. Шумск Віленскага пав., цяпер Літва. У 1915 пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Гальшаны, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. У 1921—27 пробашч парафіі св. Вінцэнта ў в. Шудзялова (Szudziatowo) Сакольскага пав. Бераставіцкага дэканата, Польшча. 3 1933 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Дзеркаўшчына Пастаўскага пав. Надвілейскага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Паводле некаторых звестак, арыштаваны бальшавіцкімі ўладамі. Пасля вызвалення пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Канстанцінава (Канстанцінаў Дзісненскі), цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesianim et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВАЛАДКЕВІЧ Каспар Восіпавіч [8.2.1891, в. Слабодка Віленскага ці Ашмянскага пав. Віленскай губ. — 20.8.1970], святар, грамадскі дзеяч. У1909 скончыў гарадское 3-класнае вучылішча ў Ашмянах, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1912 вучыўся ў Віленскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1919). Служыў вікарыем парафіі св. Антонія Падуанскага ў мяст. Сакулка (Soköfka) Беластоцкага ваяв. (Польшча), касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Васілішкі, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1923 пробашч парафіі Маці Божай Ружанцовай і св. Казіміра ў в. Маева (Majewo) Сакульскага пав. і дэканата, Польшча. Прыхільнік Беларускай хрысціянскай дэмакратыі. Распаўсюджваў сярод парафіян бел. выданні. У пачатку ліп. 1923 абвінавачаны польскімі ўладамі ў антыдзяржаўнай дзейнасці. Апраўданы 26.10.1923 акруговым судом у Вільні. 3 1929 адміністратар касцёла св. Антонія Падуанскага ў в. Малая Бераставіца Бераставіцкагадэканата, цяпер Бераставіцкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1934 душпастыр парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Квасоўка Гродзенскага пав. і дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. 3 1937 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Анёлаў Ахоўнікаў у в. Анжадава Віленскага пав. Тургельскага дэканата, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. Паводле некаторых звестак, таксама служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Падборжа Беняконскага дэканата, цяпер Літва. 3 1.3.1950 хаваўся ад супрацоўнікаў МУС у парафіян, пераходзіў з аднаго населенага пункта ў другі, спыняўся на некалькі дзён у розных асоб. Дапамагаў сялянам па гаспадарцы: араў, сеяў, малаціў, касіў, склаў некалькі печак. Арыштаваны 28.2.1951 на хут. Антонішкі Тракайскага р-на, Літва. Асуджаны 10.6.1951 Маладзечанскім абл. судом за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў

пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Нарыльскі лагер МДБ Краснаярскага краю. Патаемна служыў для зняволеных католікаў. Пасля вызвалення вярнуўся ў Беларусь. Рэабілітаваны ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда Беларусі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—1990; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ВАЛЕНТЫНОВІЧ Віктар Янавіч [1869 ці 1870, Ілукста Курляндскай губ., цяпер Латвія — 11.9.1933, Кустанай, Казахстан], святар. 3 літоўскай шляхецкай сям’і, братЯ. Валентыновіча¹. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1894). У 1898 прызначаны пробашчам касцёла св. Веранікі ў в. Селішча Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл. 3 1917 адміністратар парафіі Унебаўзяцця НПМ у Мсціславе Магілёўскай губ., дэкан Клімавіцка-Мсціслаўскага дэканата. Пасля 1928 пробашч касцёла св. Казіміра ў Лагойску Мінскай вобл. Арыштаваны 26.8.1930. Асуджаны 3.12.1930 асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую дзейнасць» да 3 гадоў высылкі ў Казахстан з канфіскацыяй маёмасці. Загінуў у зняволенні. Рэабілітаваны 31.10.1989 пракуратурай Мінскай вобл. Асабовая справа в. № 28600-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Ocunoea, Гойешія na Католйческую Церкоеь e CCCP; Лйтургй-

¹ Валентыновіч Ян Янавіч, святар.У 1900—1910-я пробашч парафіі Стыглава (тагачасны паштовы адрас: ст. Корсаўка) Люцінскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія.

ческнй календарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свягценнослужйтелегі; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni vv golgocie Wschodu.

ВАЛОЎСКАЯ Казіміра (Марта) [1879, Люблін, Польшча — 19.12.1942], законніца. У 1900 маці В., заснавальніца Супольнасці Сясцёр Беззаганнага Зачацця, прыняла яе ў свой закон у Язлаўцы, Украіна. У1909 склала вечныя шлюбы і прыняла імя Марта. Служыла настаяцельніцай законных дамоў у Віраве і Мацееве (Украіна), Слоніме Гродзенскай губ. Развівала апостальскую, дабрачынную і экуменічную дзейнасць. Заснавала дамы для польскіх, украінскіх і рускіх дзяцей. Са жн. 1939 настаяцельніца кляштара бенедыктынак у Слоніме. Падчас нямецкай акупацыі дапамагала пераследаваным фашыстамі партызанам і яўрэям. Арыштавана гестапа 18.12.1942. Расстраляна з сястрой Наішэўскай і ксяндзом Адамам Старкам у прадмесці Слоніма. Беатыфікавана папам Янам Паўлам II 13.6.1999.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ВАЛЫНЕЦВітольд Віктаравіч [1919, в. Германішкі Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. — ?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. У другой палове 1930-х служыў у касцёле св. Юзафа ў мяст. Ляхавічы аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Арыштаваны 29.10.1940. Асуджаны 3.6.1941 як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны (з прыгаворанымі па гэтай жа справе і на той жа тэрмін парафіянамі Каладзінскім Уладзіславам Уладзіслававічам (н. у 1910), Навіцкім Станіславам Іванавічам (1912), Тваркевіч Марыяй Паўлаўнай (1902), Хмарай Вітальдам Антонавічам (1905), братамі Явароўскімі— Іванам Міхайлавічам (1915) і Станіславам Міхайлавічам (1918), ЯдчакСафіяй Іванаўнай

(1900), Ядчак Янай-Данутай Казіміраўнай (1923) у ПаўночнаУсходні лагер МДБ Хабараўскага краю. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 21.8.1989 пракуратурай Брэсцкай вобл. Групавая справа в. і інш. № 9715-с з фотаздымкамі захоўваецца ў архіве УКДБ Брэсцкай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

ВАЛ ЬТАСЬ Аркадзь [1916—1976], законнік, францішканец. У сярэдзіне 1942 арыштаваны з групай каталіцкіх святароў (Эміліянам Войтахам, Янам Крукоўскім, Тэадорам Рылам, Людвікам Саванеўскім, Юстынам Скакоўскім, Станіславам Смялоўскім, Казімірам Шыпілам, Альбінам Ярашэвічам, францішканцамі Міхалам (Дзянісам) Клімчаком, Тытусам Стшэлевічам) у Гродне. Праз два месяцы вызвалены. У 1946-75 пробашч касцёла францішканцаў Маці Божай Анёльскай у Гродне.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992.

ВАЛЬЧАК Тэафіл-Севярын [1913— ?], святар. Уступіў у Закон Супольніцтва кармелітаў босых. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). У 1947 законнік у Вільні, потым вікарый у Лідзе. У 1960 законнік у Закапанэ (Zakopane), Польшча. Рэпрэсаваны МДБ. Дата, месца арышту і далейшы лёс невядомыя.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy dnchowni w golgocie Wschodu.

ВАНДАЛОЎСКІ Мар’ян Феліксавіч [1893, в. Каменка Ломжынскага пав. і губ., Польшча— 19.2.1963, Польшча], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1918). Прызначаны вікарыем парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1921 пробашч касцёла Маці Божай Ружан-

цовай у мяст. Пескі Ваўкавыскага дэканата і пав. Гродзенскай губ., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1931 служыў у касцёле НПМ Каралевы Польшчы ў в. Вялікая Рагозніца, цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1933 адміністратар парафіі св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Масты Лунінецкага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны НКВД11.8.1950. Абвінавачваўся якудзельнік «антысавецкай арганізацыі». Асуджаны 18.11.1950 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Парафіяне пісалі лісты аб невінаватасці святара вышэйшаму кіраўніцтву СССР, але гэта вынікаў не дало. 20.10.1954 трыбунал БВА паменшыў тэрмін да 10 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Пасля датэрміновага вызвалення вярнуўся ў БССР. «Улады працягвалі з падазрэннем і схаванай варожасцю ставіцца да святароў. Упаўнаважаны Савета па справах рэлігійных культаў пры СНК СССР па Гродзенскай вобл. П. Чыж пісаў у «Докладной заплске» сакратару ЦК КПБ К. Т. Мазураву: «Обрашрет внйманйе тот факт, что возвратйвшйеся йз заключенйя служйтелй релйгйозных культов актйвно проводят работу по усйленйю релйгйй средй населенйя... Отдельные йз нйх— ксендзы Марйян Вандоловскйй, Мечйслав Радйшевскйй, Ян Чернецкйй, Мяновскйй пытаются возобновйть антйсоветскую деятельность»¹. Паводле звестак міжнароднага таварыства «Мемарыял» (Масква), В. зноў арыштаваны 25.6.1957 у Мастах. Прыгавораны 14.8.1957 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Пасля датэрміновага вызвалення выехаў у Польшчу. Рэабілітаваны 31.6.1996 Гродзенскім абл. судом.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческпй Костел e Беларусй e 1945—1990; Жертвы полйтйческого террора e СССР.

¹ Ярмуснк, Католмческнй Костел в Беларусм в 1945—1990. С. 139.

BAPAK0MCK1 Антоні-Юзаф (Аўгустаў) [12.7.1902— 26.10.1971], святар. У 1920 салдат 201-га пяхотнага палка. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1927, Ломжа (tomza), Польшча). 3 1929 капелан гарнізонаўЛомжы. На 1.10.1930 капітан капелан Войска Польскага. У 1931—33 капелан Лідскага гарнізона. Мабілізаваны як капелан у 1939. 3 31.8.1939 у 19-й і 29-й польскіх дывізіях. Арыштаваны. Вызвалены 22.9.1939. 3 5.11.1939 у Францыі, з 21.06.1940 у Англіі. Маёр капелан, кавалер ордэна «За ўратаванне сцяга». 3 1968 палкоўнік капелан.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВАРАНЕЦКІ Міхал Віктаравіч [23.12.1908, мяст. Вілейка Віленскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. — 10.6.1998, Гродна], святар. Скончыў Кракаўскі філасофска-тэалагічны інстытут. Прыняў сакрамэнт святарства (16.6.1935). 3 1937 капелан гарадской бальніцы ў Львове, цяпер Украіна. 3 1945 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Лыскава Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл., потым служыў у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Ружаны Косаўскага дэканата, цяпер Пружанскі р-н, у Брэсце. Арыштаваны 25.5.1949. Абвінавачваўся ў «захоўванні антысавецкай літаратуры» і «антыкалгаснай прапагандзе». Асуджаны 13.7.1949 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР (Джэзказган). Вызвалены 16.6.1956 датэрмінова. Зноў служыў пробашчам касцёла ў Ружанах. 3 1968 абслугоўваў касцёл Найсвяцейшай Тройцы і Св. Крыжа ў Косаве, цяпер Івацэвіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1977 у касцёле ў Слоніме Гродзенскай вобл., з 1980 у касцёле св. Міхала Арханёла ў мяст. Поразава Свіслацкага р-на Гродзенскай вобл. 3 7.5.1996 генеральны вікарый Гродзенскай дыяцэзіі, духоўны айцец Гродзенскай семінарыі.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Марптйролог Католнческой Церквй в СССР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

BAPHAC Міхал Ігнатавіч [1877, в. Шынкуны Ковенскай губ., цяпер Літва — 11.3.1938, Магілёў, турма НКВД], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1900). У1902—08 пробашч касцёла ў в. Яшмуйжа (тагачасны паштовы адрас: ст. Прэлі) Дзінабургскага пав. Віцебскай губ., цяпер Прэйлі, Латвія. 3 1913 вікарый касцёла Унебаўзяцця НПМ пры кляштары дамініканцаў у в. Аглона (тагачасны паштовы адрас: ст. Самерсет) Дзінабургскага пав. 3 1923 адміністратар парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Івандар Чэрыкаўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Клімавіцкі р-н Магілёўскай вобл. У 1926—28 і, верагодна, пазней пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Лазавіца Клімавіцкага пав. Магілёўскай губ., цяпер Клімавіцкі р-н Магілёўскай вобл. 3 1936 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у Мсціславе Магілёўскай вобл. Арыштаваны 23.8.1937. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 6.12.1937 як «агент буржуазнай Польшчы» да ВМП з канфіскацыяй маёмасці. Расстраляны з шэрагам падследных Магілёўскай турмы НКВД. Рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 16.1.1989. Асабовая справа В. захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Внтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; БНДЦЭД; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВАРХАПОВІЧ Уладзіслаў [1910—13.7.1942, Баранавічы Брэсцкай вобл.], святар. Прыняўсакрамэнтсвятарства (1937). Пасля 1939 (?) вікарый касцёла Звеставання НПМ у Ганцавічах

Лунінецкага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Арыштаваны гестапа 29.6.1942. Перавезены ў Баранавіцкую турму. Расстраляны. Пахаваны на праваслаўных могілках у Баранавічах (?).

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВАСІЛЕНІ-ПАЖАРСКА Ніна (Роза-Марыя) Юзафаўна [1891, мяст. Мацясы Пружанскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Жабінкаўскі р-н Брэсцкай вобл. — 1994], дамініканка. Атрымала хатнюю адукацыю. Жыла ў Маскве, працавала швачкай. Перайшла ў каталіцтва, уступіла ў Абрыкосаўскі ордэн сясцёр дамініканак. Арыштавана 8.3.1924. Праходзіла па групавой справе «рускіх католікаў». Асуджана калегіяй АДПУ 18.5.1924 за «ўкрывальніцтва і спрыянне здзяйсненню контррэвалюцыйнага злачынства» да 3 гадоў пазбаўлення волі. Выслана ў Табольскі р-н. Вызвалена 9.5.1927 з забаронай жыць у 6 найбуйнейшых гарадах і памежных раёнах СССР. Выехала ў Ромны Палтаўскай вобл. Зноў арыштавана 16.10.1930. Прыгаворана калегіяй АДПУ 28.9.1931 за «правядзенне антысавецкай агітацыі з выкарыстаннем рэлігійных сродкаў» да 3 гадоў ППЛ. Этапавана ў Сібірскі лагер АДПУ Новасібірскай вобл. Вызвалена ў верас. 1932. Жыла ў Арле, працавала ў арцелі «Роспмсьткань». У чарговы раз арыштавана 29.4.1933. Асуджана калегіяй АДПУ 19.2.1934 за тое самае «злачынства» да 3 гадоў ППЛ. Вызвалена ў чэрв. 1934. Вярнулася ў Арол. Зноў арыштавана ў 1935. Абвінавачвалася ў «сувязях з міжнароднай буржуазіяй». У крас. 1936 прыгаворана да 3 гадоў ППЛ. Этапавана ў Карагандзінскі лагер НКВД Казахскай ССР (с. Далінскае). Выжыла ў зняволенні толькі дзякуючы дапамозе загадчыцы лагернага медыцынскага пункта Люцыі Давыдзкж. Вызвалена ў 1939. Пасля жыла ў кляштары ў Малаяраслаўцы Калужскай вобл. Падчас2-й сусветнай вайны трапіла з сёстрамі ў нямецкую акупацыю. У 1945 вярнулася ў Малаяраславец. 3 1956 у кляштары ў Мейшаголе, Літва.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ВАСІЛЕЎСКІ Ян Аляксандравіч [15(28).6.1885, в. Мудрылава Дзвінскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія— 3.10.1948], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і мітрапалітную духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Вучыўся ў Лювенскім ун-це ў Бельгіі. Кандыдат багаслоўя. Прыняў сакрамэнт святарства (12.3.1909). Да 1913 вікарый фарнага касцёла св. Казіміра ў Магілёве, потым у парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Дзвінску, цяпер Даўгаўпілс, Літва. 3 1917 служыў у касцёле св. Кацярыны Александрыйскай у Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, і выкладаў у мужчынскай гімназіі пры касцёле. Арыштаваны 1.5.1919 як закладнік з групай каталіцкіх святароў. Зняволены з арцыбіскупам Э. Ропам у турму на вул. Шпалернай. Вызвалены 22.7.1919. У сак. 1920 два тыдні служыў пробашчам касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Архангельску, потым з-за пагрозы арышту 5 месяцаў хаваўся ад бальшавікоў. У 1920 заснаваў Трэці ордэн св. Францішка. У крас. 1921 пасля закрыцця польскіх гімназій стварыўТаварыства каталіцкіх бацькоў і выкладчыкаў. У сак. 1922 епіскапам Я. Цеплякам накіраваны ў Мінск для дапамогі парафіянам. Зноў арыштаваны 2.5.1922 са святарамі А. Лісоўскім і М. Тамашэўскім. Абвінавачваўся ў «супраціве канфіскацыі касцёльнай маёмасці». 1.6.1922 асуджаны рэвалюцыйным трыбуналам ЧК да 3 гадоў пазбаўлення волі. Пераведзены ў Бутырскую турму Масквы. Вызвалены ў 1923 дзякуючы кіраўніцтву Латвіі. Служыў вікарыем касцёла св. Кацярыны ў Петраградзе. 22.9.1923 выехаў у Латвію. Працаваў вікарыем і катэхетам парафіі дамініканцаў Унебаўзяцця НПМ у Аглоне, пазней у Рызе. 3 1925 дырэктар гімназіі ў Аглоне. 3 1926 рэктар духоўнай семінарыі ў Пінску, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1933 дырэктар гімназіі ў Драгічыне, канонік Пінскай дыяцэзіі. 3 1937 прафесар Пінскай духоўнай семінарыі. Пад-

час 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў пробашчам катэдральнага касцёлаУнебаўзяцця НПМ у Пінску, генеральным вікарыем Пінскай дыяцэзіі. Дапамагаў яўрэям з гета. Пасля выезду ў Польшчу 13.12.1944 кіраўніка Пінскай дыяцэзіі Генрыха Гумніцкага часова выконваў яго абавязкі. Клапаціўся, каб парафіі не заставаліся без пастырскай апекі. У касцёлы, якія пуставалі, прызначаў святароў для абслугоўвання па сумяшчальніцтве. Спрабаваў дамагчыся ад беларускага ўрада стварэння касцёльнай адміністрацыі, выказваўся за неабходнасць стасункаў СССР з Ватыканам. Яго прапановы падтрымалі святары з Мінска Віктар Шутовіч, Антоні Барысовіч і інш. В. адважна і адкрыта выказваў свае погляды, не хаваў свайго аўтарства кнігі «W szponach Antychrysta?» («У кіпцюрах антыхрыста?»), з абурэннем адкідваў прапановы супрацоўніцтва з карнымі органамі. Са святарамі Антоніем Банькоўскім і Вацлавам Нуркоўскім найчасцей згадваўся ў савецкай атэістычнай публіцыстыцы як негатыўны прыклад. Арыштаваны 23.8.1945 у Пінску па адрасе: вул. Кіеўская, д. 3. Нягледзячы на просьбы парафіянаўаб вызваленні, правёў 2 гады ў Мінскай турме МДБ. Асуджаны 22.3.1947 з протаіерэем Фёдарам Валікоўскім асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Краснаярскі край (с. Казачынскае). Загінуў у зняволенні ад голаду. У жн. 1990 цела эксгумавана і 6.10.1990 перапахавана ў Драгічыне. Рэабілітаваны 20.9.1989 пракуратурай Брэсцкай вобл. Асабовая справа в. № 10067-с захоўваецца ў архіве КДБ Брэсцкай вобл.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezji pinskiej', БНДЦЭД, Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992'. Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Ліітургйческйіі календарь; Кнйга памятй расстрелянных н погйбшііх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелеіг, Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Kamo-

лйческнй Костел вБеларусн в 1945—1990; Ярмусйк, Католйческйй Костел « Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ВАСЮЦЁНАК(ВАСЮЧОНАК) Пётр Юзафавіч [30.6.1908, в. Новы Пагост Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Мёрскі р-н Війебскай вобл. — 17.10.1978, Беласток (Bialystok), Польшча], святар. 3 польскай сялянскай сям'і. Скончыў Віленскую гімназію імя Зыгмунта Аўгуста (1928), Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ў Віленскім ун-це імя Стэфана Баторыя. Атрымаў ступень магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны катэхетам касцёла Наведзінаў НПМ у мяст. Новыя Трокі Троцкага дэканата Віленскай архідыяцэзіі, Літва. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў у касцёле св. Апозтала Андрэя Баболі ў мяст. Кабыльнікі, цяпер в. Нарач Мядзельскага р-на Мінскай вобл. Арыштаваны 4.1.1952. Асуджаны 25.3.1952 асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Паводле некаторых звестак, этапаваны ў Варкуцінскі лагер МДБ Кэмі АССР і Архангельскай вобл. 31.1.1955 судовай калегіяй па крымінальных справах Вярхоўнага савета БССР тэрмін пакарання зніжаны да 10 гадоў. Вызвалены 9.5.1956 са зняццем судзімасці. Рэабілітаваны 4.7.1956 прэзідыумам Вярхоўнага суда БССР. 3 27.1.1957 зноў служыў у Кабыльніцкім касцёле. 16.4.1961 пазбаўлены рэгістрацыі за «грубае парушэнне савецкага заканадаўства аб рэлігійных культах». У 1962 пасля закрыцця касцёла выехаў у Беласток (Bialystok), Польшча, дзе стаў вікарыем фарнага касцёла Унебаўзяцця НПМ. 3 лют. 1969 пробашч і дэкан касцёла св. Антонія Падуанскага ў мяст. Сакулка (Sokölka), Польшча. Асабовая справа в. № 15917-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 7, л. 7; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w

golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanegö w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ВАШЧЫНСКІ Пётр [1896 ці 1895—1950, ГУЛАГ], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1922). 3 1930 в. а. пробашча грэка-каталіцкага касцёла ў в. Курачэва (Kuraczewo) Бельскага пав. і дэканата, Польшча. 3 1935 в. а. пробашча парафіяльнага грэка-каталіцкага касцёла ў в. Збураж Брэсцкага пав. і дэканата, цяпер Маларыцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1939 в. а. пробашча грэка-каталіцкай парафіі св. Юзафа ў в. Альпень Столінскага дэканата, цяпер Столінскі р-н Брэсцкай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў у парафіяльным касцёле Божага Цела ў Давыд-Гарадку, цяпер Столінскі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны ў 1945 у Пінску той жа вобл. Асуджаны да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны, верагодна, у Варкуцінскі лагер МДБ Комі АССР. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocuпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ВЕЛЬГАТЯн [29.3.1904, в. Бярозаўка (Brzozöwka) Ломжынскай дыяцэзіі і губ., цяпер Польшча — 22.2.1993, Аўгустова (Augustowo), Полылча], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, ун-т імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (21.6.1936). Прызначаны вікарыем касцёла св. Роха ў Беластоку аднайменнага дэканата, Полылча. Падчас 2-й сусветнай вайны пробашч парафіі Перамянення Пана ў в. Задзеўе Надвілейскага дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл., таксама адміністратар касцёла Беззаганнага

Зачацця НПМ і св. Антонія Падуанскага ў мяст. Паставы аднайменнага дэканата, цяпер Віцебскай вобл. У пачатку 1948 адзіны святар у 13 парафіях Пастаўскага дэканата. Арыштаваны 9.2.1949 уОршы Віцебскай вобл. Вывезены ў Бутырскую турму Масквы. Асуджаны да 10 ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Тайшэцкі лагер МДБ Іркуцкай вобл. У 1954 пераведзены наУрал. Вызвалены 10.11.1955. Дадому вярнуўся інвалідам. У 1958 выехаў у Польшчу. 3 4.10.1958 вікарый парафіі св. Ганны ў Штуме (Sztum), адміністратар касцёла Унебаўзяцця НПМ у Галінах (Galiny), Польшча.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмуспк, Католйческйй Костел в Беларусп в 1945—1990.

ВЕНАЖЫНДЗІС Ян Алаізіевіч [1901, в. Павіціне Вількамірскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва— 14.11.1967, Літва], святар. 3 літоўскай сялянскай сям’і. Скончыў 3 класы Вількамірскай гімназіі (1914). Падчас 1-й сусветнай вайны працаваў на бацькаўскай гаспадарцы. У 1919 паступіў на тэалагічны ф-т Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1927). Прызначаны вікарыем парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Кальварыя (Kalwaria) аднайменнага дэканата, Літва. 3 1930 адміністратар касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Аланы Кальварыйскага дэканата, Літва. 3 1937 пробашч парафіі св. Ліна ў в. Пеляса Лідскага пав. Радуньскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. У пасляваенны час служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ і св. Юрыя ў мяст. Нача Лідскага, Віленскага і Троцкага пав. Рудзенскага дэканата, цяпер вёска Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл. Арыштаваны 15.1.1951. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны асобай нарадай пры МДБ 7.6.1951 да 15 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. 1.9.1951 тэрмін зніжаны да 10 гадоў. Вызвалены ў ліп. 1956 пастано-

вай Вярхоўнага Савета СССР. Вярнуўся на радзіму. 26.9.1956 зарэгістраваны на апошнім месцы службы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 103; Dzwonkows­ki, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ВЕРАМЕЙ Пётр Казіміравіч (?) [1890— ?], парафіянін. 3 бел. сялянскай сям'і. Да 1917 пераследаваўся ўладамі за пераход у каталіцтва. Арыштаваны каля 1925 па справе «католікаў Беларусі». Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осппова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВІЛЬНЕЎЧЫЦ Міхал Вінцэнтавіч [7.12.1912, в. Дубравіца Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл. — 10.5.1997], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (2.3.1937). Прызначаны в. а. вікарыя парафіяльнага касцёла Гайнуўка (Hajnöwka) Бельска-Падляшскага пав. Бельскага дэканата, Польшча. Арыштаваны з навучэнцамі Свіслацкай гімназіі Болбатам Іванам, Гайнерам Іосіфам, Майхерам Генрыхам 11.11.1939 супрацоўнікамі НКВД. Зняволены ў турме ў Свіслачы, потым у Ваўкавыску, Баранавічах, Мінску, Гомелі. 17.9.1940 асуджаны да 7 гадоў ППЛ. 3.10.1940 этапаваны ў Котласкі лагер НКВД Комі АССР. Вызвалены 12.9.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Служыў капеланам у арміі генерала У. Андэрса. У Іране звольнены з Войска Польскага і накіраваны ў лагер польскіх сірот, які знаходзіўся за 300 км на поўдзень ад Тэгерана. 13.10.1944 з групай сірот паехаў у Новую Зеландыю, куды іх запрасіла кіраўніцтва краіны. Служыў там душпастырам. У 1947 выехаў на вучобу ў Бейрут. Пасля 5 гадоў службы святаром у польскай калоніі ў Ліване

выехаў у Рым. 8.6.1954 атрымаў ступень доктара тэалогіі. Служыў святаром для палякаўу Італіі.У кастр. 1957 вярнуўся ў Польшчу. Працаваў у Драгічынскай духоўнай семінарыі як прафесар тэалогіі і святар. У 1975 атрымаў тытул капелана Яго Святасці. У 1987 узнагароджаны Крыжам Pro Ecclesia et Pontifice.

Kp.: Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezjipinskiej', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмуcuk, Капюлйческйй Костел в Белоруссіш в годы второй .шіровой войны.

ВІЛЬЧЫНСКІ Чэслаў [6.1.1928, в. Адамішкі Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. — 24.8.1986, Браслаў], святар. 3 сялянскай сям’і. У першай палове 1950-х г. асуджаны за дэзерцірства з Савецкай Арміі. Пасля вызвалення вярнуўся на радзіму. Скончыў Рыжскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1967). Пэўны час улады БССР не падпісвалі В. дазвол на душпастырскую дзейнасць, але дзякуючы шматлікім намаганням вернікаўён стаў пробашчам касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Браслаў Віцебскай вобл. Пасля прызначэння В. у парафіі ажывілася рэлігійнае жыццё. У 1969 святар ахрысціў 178 дзяцей, абвянчаў46 пар. На набажэнствах, асабліва ў святы, у касцёле збіралася ад 500 да 1000 чалавек. Пры падтрымцы В. пры касцёле ўтварылася група веруючыхжанчын, якія дамагаліся вольнага навучання дзяцей рэлігіі, іх удзелу ў рэлігійныхабрадах. Касцёл наведвала шматдзяцей, падлеткаў, моладз, што выклікала незадавальненне мясцовых улад і ўпаўнаважанага Савета па справах рэлігійных культаў пры СНК СССР. За гэтыя «парушэнні» заканадаўства аб культах святара не раз штрафавалі і выносілі папярэджанне. У лісце ад 11.6.1970 на імя старшыні Савета па справах рэлігій пры CM СССР В. А. Кураедава ўпаўнаважаны Савета па справах

рэлігійных культаў пры СНК СССР па БССР Г. Кавалёў прасіў даць згоду на перавод святара ў Лынтупскі касцёл Пастаўскага р-на, спасылаючыся на тое, што «мясцовыя партыйныя і савецкія органы настойліва просяць прыбраць В. з Браслаўскага касцёла». 15.8.1979 падчас свята НПМ касцёл наведалі ўпаўнаважаны Савета па справах рэлігій па Віцебскай вобл. і член гарадской камісіі садзейнічання кантролю за выкананнем заканадаўства аб культах. Гэта выклікала незадавальненне вернікаў. Пасля заканчэння набажэнства ўзбуджаны натоўп літаральна атакаваў нязваных гасцей. Раздаваліся крыкі: «Навошта вы прыйшлі ў касцёл? Навошта чапляецеся да ксяндза? Навошта ўмешваецеся ў Касцёльныя справы? Вы перашкаджаеце нам маліцца! За што штрафуеце ксяндза? Чаму забараняеце дзецям прыслужваць ксяндзу падчас імшы? Мы паедзем скардзіцца ў Маскву». Людзі супакоіліся не хутка. Але вынік быў тым жа. Ксяндза выклікалі ў гарвыканкам, дзе ўказалі на яго «неправамерныя дзеянні».

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусп в 1945—1990. С. 166,216,217.

ВОЙНА Стэфан Мікалаевіч [2.9.1885(ці 6), Варшава — 1950], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). Прызначаны катэхетам гімназіі ў Санкт-Пецярбургу, рэктарам капліцы Наведзінаў НПМ; потым вікарыем парафіі Божага Цела ў Нясвіжы Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1911 у касцёле св. Антонія Падуанскага ў Баранавічах Мінскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1914 рэктар філіяльнага касцёла Перамянення Пана ў в. Кемешаўцы Барысаўскага дэканата, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1918 прэфект польскіх школ у Маскве. Пазней пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у

Разані, Расія. Некаторы час служыў у касцёле св. Ганны ў Маскве 3 1926 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Рагачове, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл., таксама абслугсўваў касцёл Унебаўзяцця НПМ у Журавічах таго ж Рагачоўска-Быхаўскага дэканата. Двойчы арыштоўваўся. Пасля арышту ў снеж. 1928 пераведзены ў Ленінградскую турму. Бызвалены. 3 кастр. 1929 пробашч парафіі св. Казіміра ў Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Адначасова служыў у касцёле св. Кацярыны, парафіі Маці Божай Чанстахоўскай на ст. Лігава, касцёла св. Аляксея ў Пецяргофе і св. Станіслава ў Ленінградзе. Арыштаваны 8.5.1931. Абвінавачваўся ва «ўдзеле ў контррэвалюцыйнай арганізацыі» і як «кіраўнік нелегальнымі рэлігійнымі гурткамі моладзі і развёдвальнай працай». 7.3.1932 асуджаны тройкай АДПУ на 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. У 1938 пераведзены ў аддзяленне Сібірскага лагера НКВД Новасібірскай вобл. (ст. Яя Томскай чыгункн. Вызвалены 22.7.1939. 3 7.4.1940 зноў у зняволенні. Канчаткова вызвалены ў маі 1941. У 1941—43 служыў у касцёле св. Мікалая ў г. Луга Ленінградскай вобл.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВОЙНА-АРАНСКІ Пётр [1904, в. Трабы Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. — 1944], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1932). Прызначаны вікарыем касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Браслаў аднайменнага дэканата Новааляксандраўскага пав. Ковенскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1934 катэхет школ пры касцёле св. Апссталаў Пятра і Паўла ў в. Тшцяны (Trzcianne) Беластоцкага пав. Кнышынскага дэканата, Польшча. 3 1935 вікарый парафіі Звеставання НПМ у Дабжыневе (Dobrzyniew)

Беластоцкага пав. і дэканата, Польшча. У 1937 у касцёле св. Вацлава ў Ваўкавыску, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1938 пробашч парафіі св. Ганны ў в. Яшуны Троцкага дэканата, Літва. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў у касцёле Нараджэння НПМ у роднай вёсцы Трабы. Забіты партызанамі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ВОЙТАХЭміліян [1912—1981], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Прызначаны вікарыем касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Карыцін (Когусіп) аднайменнага пав. Кнышынскай дыяцэзіі, Польшча. У сярэдзіне 1942 арыштаваны з групай каталіцкіх святароў (Янам Крукоўскім, Тэадорам Рылам, Людвікам Саванеўскім, Юстынам Скакоўскім, Станіславам Смялоўскім, Казімірам Шыпілам, Альбінам Ярашэвічам, францішканцамі Міхалам (Дзянісам) Клімчаком, Тытусам Стшэлевічам і Аркадзем Вальтасем) у Гродне. Праз два месяцы вызвалены. У1947—58 пробашч езуіцкага фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, віцэ-дэкан. 3 1954 гродзенскі генеральны вікарый, дэкан. У 1958 выехаў у Польшчу.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Беларусй e 1945—1990.

ВОЛЬСКІ Ян [1887—15.10.1942], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Пінску, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1913 пробашч касцёла бернардынцаў у мяст. Глуск Бабруйскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1921 пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Сноў, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл. 3 1937 пробашч

парафіяльнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне аднайменнага пав. ідэканата, цяпер Брэсцкай вобл., кобрынскі дэкан, ганаровы канонік Пінскай капітулы. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны 9.10.1942 са святаром Уладзіславам Грабельным. Абвінавачаны фашыстамі ў дапамозе яўрэям. Расстраляны з імі ў лесе пад Кобрынам.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu,

ВОРСЛАЎ Юзаф [28.8.1886, Віцебская губ. — 1937 (?)], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). 3 1913 вікарый парафіі Нараджэння НПМ у Барысаве Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 27.9.1914 прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі Магілёўскай губ. 26.2.1919 пераведзены ў касцёл св. Антонія Падуанскага ў Віцебску, пазней адміністратар парафіі НПМ у Талачыне Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У спісах Магілёўскай архідыяцэзіі лічыўся да 1932. Паводле некаторых звестак, у 1937 арыштаваны і расстраляны. Верагодна, рэпрэсаваны і сваякі В.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губертш: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; 3 асабістага архіва У Васькова.

ВОРСЛАЎ Ян Юзафавіч [13.3.1885, в. Кіселеўцы Прыдруйскай вол. Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія— 6.10.1937, пас. Левашова Ленінградскай вобл., НКВД], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю

ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1909). Прызначаны вікарыем парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1911 адміністратар касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Волагдзе, Расія. Арыштаваны ў 1919. Абвінавачаны ў шпіянажы. Асуджаны Рэвалюцыйным трыбуналам да ВМП. Каля тысячы супрацоўнікаў мясцовай фабрыкі запатрабавалі ад ЧК яго вызвалення і збіраліся ў выпадку адмовы сілай вызваліць яго. Вызвалены пад падпіску аб нявыездзе. У1924 рэзідэнт парафіі Волагды без права выканання функцый душпастыра, некаторы час служыў у капліцы Найсвяцейшага Сэрца НПМ у Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург. У 1925— 26 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў Пскове, касцёлаў у г. Дно і г. Востраў, цяпер Пскоўская вобл. Зноў арыштаваны ў Ленінградзе ў 1930 і высланы на 3 гады ў Омск з пазбаўленнем грамадзянскіх правоў на 2 гады. 3 1932 у парафіі св. Мікалая ў г. Луга Ленінградскай вобл. У чарговы раз арыштаваны 9.9.1937 уЛузе паадрасе: вул. Маскоўская, д. 13. Зняволены ў Ленінградскай унутранай турме НКВД. Асуджаны 28.9.1937 камісіяй НКВД і пракуратуры СССР за «шпіянаж», «правядзенне антысавецкай агітацыі» і «удзел у контррэвалюцыйнай арганізацыі» да ВМП. Расстраляны ў пас. Левашова каля Ленінграда.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Осітова, Гонення на Католйческую Церковь в СССР; Ленйнградскйй мартйролог', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВЫЛЯЖЫНСКІ Францыск Францыскавіч [1879, мяст. Росіца Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. —травень 1942 ці пасля 1946], святар. Са шляхецкай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1901). 3 1902 вікарый касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Рэчыцы

Мінскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. 31904 у парафіі св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. 3 1905 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Езуса ў в. Дзедзілавічы Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер Барысаўскі р-н Мінскай вобл., адноўленага дзякуючы і яго намаганням, пазней разбуранага бальшавікамі. 3 1923 служыў у парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Кораньтагожпав., цяпер Лагойскі р-н Мінскай вобл. 3 1930 душпастыр касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. Паводле некаторых звестак, у 1933 ьекаторы час абслугоўваў касцёл езуітаў св. Яна Караля ў в. Блонь, цяпер Пухавіцкі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны 19.3.1934 у Бабруйску па адрасе: вул. М. Горкага, д. 36, кв. 1. Асуджаны 11.4.1934 тройкай НКВД як «член ПАВ» і за «контррэвагюцыйную дзейнасць» да 5 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасді. Этапаваны ў Паўночна-чыгуначны (Пячорскі) лагер НКВД Комі АССР, у 1937 пераведзены ў Карагандзінскі лагер НКВД Казахскай ССР. Вызвалены ў 1940. Вярнуўся ў Бабруйск цяжка хзорым. Працаваў вартаўніком. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў святаром. Паводле адных звестак, загінуў у маі 1942. Паводле іншых, пасля прыходу ў Бабруйск Чырвонай Арміі працягваў служыць у касцёле да 1946, калі ў будынку святыні размясцілі краязнаўчы музей. Рэабілітаваны 27.11.1989 пракурорам БВА. Асабовая справа в. № 14018 захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

23.8.1937 у Бабруйску Магілёўскай вобл. арыштавана хатняя гаспадыня Выляжынская Ксаверыя Францыскаўна (н. у 1868 у в. Жулінава Дрысенскага пав.), сястра Францыска Выляжынскага. Асуджана 5.11.1937 тройкай НКВД як «удзельніца контррэвалюцыйнай арганізацыі» і за «шпіянаж» да ВМП і 15.11.1937 расстраляна. Рэабілітавана 10.10.1989 пракура~урай Магілёўскай вобл. Яе асабовая справа № 12327 захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губерншг, Памятная кнйжка Мйнской губернйй', Каталігікае духавенства Мінскай дыяцэзіі;

БНДЦЭД', Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992', Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Канфесіі на Беларусі. Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w go/gocie IVschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ВЭБЕР Ян [1878—29.1.1919], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1901). Служыў у Коўне, цяпер Каўнас, Літва. 3 1907 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. He пазней чым з 1912 у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Друя Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1914 пробашч і дэкан фарнага касцёла св. Апостала Андрэя ў Слоніме Гродзенскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Забіты бальшавікамі падчас польска-савецкай вайны. Пахаваны ля касцёла св. Апостала Андрэя.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губерншг, Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВЯРБІЦКІ Мікалай Мікалаевіч [1893, в. Сукневічы Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер Лагойскі р-н Мінскай вобл.— 11.3.1938, Архангельская вобл., НКВД], арганіст. 3 бел. сялянскай сям'і. Да арышту служыў у касцёле св. Дамініка ў мяст. Хатаевічы, цяпер в. Акцябр Лагойскага р-на Мінскай вобл. Быўжанаты, меўпяцёра дзяцей. Арыштаваны 18.9.1933. Асуджаны (з 50 парафіянамі, большасць з якіх загінулі ў 1937—45 у ГУЛАГУ) 19.12.1933 тройкай АДПУ за «шпіянаж» і «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ва Ухта-Пячорскі лагер АДПУ Комі АССР

(пас. Мадмас). 24.12.1937 узяты пад варту і 5.1.1938 тройкай НКВД Архангельскай вобл. прыгавораны за «антысавецкую прапаганду» да ВМП. Расстраляны. Па першай справе (групавая, № 12863-с; захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі) рэабілітаваны 12.10.1960 трыбуналам БВА, па другой — 19.5.1989.

Кр.: Покаянйе-, НАРБ, ІКБР.

ВЯРЖБІЦКІ Віктар [1890—13.7.1942, Баранавічы Брэсцкай вобл.], святар. Прыняў сакрамзнт святарства (1926). Служыў адміністратарам парафіяльнага касцёла Перамянення Пана ў мяст. НоваяМыш Баранавіцкага пав. Наваградскага ваяв., цяпер вёска Баранавіцкага р-на. Паводле некаторых звестак, служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. 3 1929 в. а. пробашча парафіі НПМ у в. Палонка Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1936 в. а. пробашча парафіяльнага касцёла св. Юзафа ў в. Вічуўка Пінскага лав. і дэканата, цяпер Украіна. Расстраляны фашыстамі.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВЯРЖБІЦКІ Юзаф Фаміч [14.8.1887, Мінск — 13.9.1937, ГУЛАГ, ст. Мядзведжая Гара (Сандармох) Карэльскай ACCP], святар. 3 польскай мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу Прыняў сакрамэнт святарства (1914). Прызначаны вікарыем касцёла св. Юзафа Абранніка ў Оршы Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., катэхет школ. 3 1917 пробашч парафіяльнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ўТамбове, Расія, дзе ў 1922 стаў сведкам паўстання сялян супраць бальшавіцкай улады. Далей служыў у філіяльным касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Пензе, Расія. 3 1924 у касцёле НПМ у Варонежы, Расія. Па-

водле некаторых звестак, з 1927 зноўу Тамбове. Арыштаваны ў лют. 1935 у Харкаве падчас масавых арыштаў католікаў. Асуджаны 8.1.1936 да 8 гадоў ППЛ. 21.3.1936 праз Ленінград этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі лагер НКВД Архангельскай вобл. У лагеры 1.9.1937 узяты пад варту і прыгавораны 2.9.1937 лагернай тройкай пры НКВД Карэльскай АССР за «антысавецкую прапаганду сярод зняволеных» да ВМП з канфіскацыяй маёмасці. Расстраляны. Па апошняй справе рэабілітаваны пракуратурай Карэльскай АССР 13.4.1989.

Кр.: Памятпая кпйжка Могйлевской губершій; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR;4aruiuHCKUÜ, Ocunoea, Mapтйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Жертвы полйтйческого meppopa в CCCP.

ВЯРЖБІЦКІ Ян Дзмітрыевіч [1899 — ?], святар, верагодна, Пінскай дыяцэзіі. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Служыўу Брэсцкім дэканаце. Арыштаваны і змешчаны ў Брэсцкую турму. Этапаваны ў лагер. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВЯРСОЦКІ Ян Янавіч [7(ці 17).1888, мяст. Гальшаны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. — 22.12.1937, Алма-Ата, турма НКВД], рэлігійны і грамадскі дзеяч. 3 бел. мяшчанскай сям’і. У1904—08 вучыўся ў Ашмянскім гарадскім 3-класным вучылішчы. 6.4.1909 здаў экзамен на званне аптэкарскага вучня пры экзаменацыйнай камісіі Санкт-Пецярбургскай навучальнай акругі. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Падчас вучобы наведваў культурна-асветны гурток бел. студэнтаў-клерыкаў. Прыняў сакрамэнт святарства (1915).

Прызначаны вікарыем касцёла Узвышэння Св. Крыжа (на Кальварыйскіх могілках) (паводле іншых звестак, касцёла Найсвяцейшай Тройцы) у Мінску. Удзельнік 1-га з’езда беларускага каталіцкага духавенства (Мінск, 24—25.5.1917). Член Саюза ксяндзоў беларусаў. 3 1920 адміністратар касцёла св. Юрыя ў фальварку Забелы Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер в. Валынцы Верхнядзвінскага р-на Віцебскай вобл., а таксама філіяльнага касцёла Нараджэння НПМ у Дрысе Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Верхнядзвінск Віцебскай вобл. Арыштаваны 8.8.1927. Асуджаны 31.10.1927 асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Карэльскай АССР. У 1932 узяты пад вартуўлагеры на востраве Анзер. Абвінавачваўся па групавой справе каталіцкага духавенства «ў арганізацыі контррэвалюцыйнай групы, якая вяла антысавецкую агітацыю, тайна рабіла багаслоўскія, рэлігійныя абрады і здзяйсняла нелегальную сувязь з воляй для перадачы за мяжу звестак шпіёнскага характару аб становішчы католікаў у СССР». Следства хадайнічала аб павелічэнні тэрміну пакарання в. да 10 гадоў і ўтрыманні ў ізаляцыі. 27.5.1933 высланы на 3 гады ў Сяміпалацінск Казахскай ССР. У высылцы 7.9.1937 арыштаваны чарговы раз. 11.12.1937 прыгавораны (са святаром Карлам Лапіновічам і інш.) за «антысавецкую агітацыю сярод зняволеных» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 24.8.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа в. захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Elenchus den et ecdesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Лйтургйческйй календарь; Ocunoва, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katoliddego w ZSSR', Stankievic A. Bielaruski chryscijanski ruch. Vilnia, 1939; Garbinsky, Turonak, Biatoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Кнйга памятй расстрелянных u погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческнх свяіценнослужйтелей.

ВЯРЫГА Юзаф Францавіч [1866 ці 1867, в. Геранкі (Гяронкі?) Дрысенскага пав. Віцебскай губ.— пасля 1933], святар. 3 бел. мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1891). Служыў вікарыем у касцёлах дамініканцаў Перамянення Пана ў Цверы (1894), парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў Табольску (да 1900), касцёле філіяльным св. Ганны ў Екацярынбургу (да 1904), Расія. 3 1906 адміністратар, з 1910 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Стараселле Аршанскага пав. Віцебскай губ., цяпер Шклоўскі р-н Магілёўскай вобл. 3 1923 в. а. аршанскага дэкана. У пачатку 1930-х адміністратар парафіі Унебаўзяцця НПМ у Вяліжы Віцебскай губ., цяпер Смаленская вобл., Расія, касцёла св. Антонія ці св. Барбары ў Віцебску. Арыштаваны 28.2.1933 у Віцебску па адрасе: Гарадоцкае шасэ, д. 35. Асуджаны 5.5.1933 асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю і як арганізатар антысавецкай арганізацыі» да 3 гадоў высылкі ў Казахстан. Загінуў на чужыне. Рэабілітаваны 27.9.1989 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа в. захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Моггілевской губерншг, Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953,Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ВЯЧОРАК Уладзіслаў [1903—1942], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). Паводле некаторых звестак, служыў вікарыем касцёла Божага Цела ў мяст. Дварэц Слонімскага пав, Дзятлаўскага дэканата, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл., потым у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў в. Параф’янава, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны служыў на Міншчыне. Закатаваны фашыстамі ў 1942. На працягу ліп. — жн. 1942 немцы расстралялі 6 святароў з амаль 50 арыштаваных. Ёсць меркаванне, што святары

загінулі з-за «польскасці», за выкарыстанне ў набажэнствах выраза «Каралева Кароны Польскай» і за парушэнне забароны аб звоне.

Кр.: Losy Koscioia Katolickiego na Bialürusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ГАБУЛЬ Саламея Юзафаўна [1872, Віцебск — ?], хатняя гаспадыня, парафіянка касцёла св. Казіміра ў Ленінградзе. Арыштавана 8.5.1931 па справе «С. Войны і інш.». Асуджана 7.3.1932 калегіяй АДПУ да 3 гадоў ссылкі. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ГАГАЛІНСКІ Юзаф [1894—1944 (?), Нясвіж, цяпер райцэнтр Мінскай вобл.], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1922). У1924—28 пробашч касцёла св. Ганны ў в. Пузічы Салігорскага р-на. У 1926—33 абслугоўваў касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Сейлавічы, цяпер Нясвіжскі р-н. 3 1929 пробашч касцёла св. Юзафа ў мяст. Гарадзея Нясвіжскага пав., цяпер таго ж р-на. Расстраляны фашыстамі.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ГАДЛЕЎСКІ Вінцэнт [Вікенцій Іванавіч; 16.11(або 12),1888, мяст. Поразава Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Свіслацкі р-н Гродзенскай вобл.— 24.12.1942, Трасцянец пад Мінскам], святар, публіцыст, перакладчык, выдавец, педагог. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (1912), Магілёўскую духоўную акадэмію ў Петраградзе (1916). Прыняў сакрамэнт святарства (3.6.1914). Служыў вікарыем катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. Удзельнік 1-га Усебеларускага кангрэса 1917. У 1918 уваходзіў у склад Рады БНР. Адзін з заснавальнікаў і лідэраў Беларускай хрысціянскай дэмакратыі. Рэдагаваў газ. «Кгупіса» (Мінск, 1918). Выкладаў у Нясвіжскай беларускай семінарыі. 3 1924 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Рудзішкі, цяпер Літва. За актыўную нацыянальна-паліт. дзейнасць арыштаваны польскімі ўладамі 25.6.1925 (зняволены

ў віленскай турме Лукішкі) і 30.9.1925. Асуджаны 1.3.1926 да 2 гадоў пазбаўлення волі (тэрмін заменены штрафам). Зноў арыштаваны ў сак. 1927. Прыгавораны да 2 гадоў зняволення, якія адбыў у Макатоўскай турме ў Варшаве. 3 1928 жыў у Вільні, быў капеланам у шпіталі і прэфектам у школе пры кляштары бернардынак. Адзін з заснавальнікаў Беларускага каталіцкага выдавецтва. Пераклаў на бел. мову Новы Запавет (выдадзены ў Вільні ў 1939). У 1936 выйшаў з БХД, заснаваў арганізацыю «Беларускі нацыянальны фронт». Да 1939 выдаваў газ. «Беларускі фронт», у якой выступаў як публіцыст. 3 пачаткам 2-й сусветнай вайны пераехаў у Каўнас, у 1940 у Варшаву, дзе арганізаваў легальны «Беларускі нацыянальны фронт» як прыкрыццё падпольных антыфашысцкіх структур. Заснавальнік Беларускай незалежнай партыі. У чэрв. 1941 увайшоў у склад створанага ў Берліне Беларускага нацыянальнага цэнтра. Са жн. 1941 у Мінску. Галоўны школьны інспектар пры Генеральным камісарыяце Беларусі, сябра галоўнай рады Беларускай народнай самапомачы, таксама выконваў абавязкі святара. Ініцыяваўстварэнне падпольнай арганізацыі «Беларускі цэнтральны фронт». Спрабаваў выкарыстаць супрацоўніцтва з немцамі для мабілізацыі бел. патрыя^_ычных сіл. Арыштаваны немцамі 24.12.1942. Расстраляі-ы.

Тв.: Публіцыстыка: Патрэба нацыянальнай ідэі II Спадчына. 1993, №2.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Брылеўскі У. Mae сустрэчы з ксяндзом Вінцэнтам Гадлеўскім // Беларус (Ныо-Йорк). 1980. № 273; 3[алескі ?]. А. Ксёндз Гадлеўскі на фоне гістарычных падзеяў // Бацькаўшчына. 1965. № 5; Пануцэвіч В. Кс. Вінцэсь Гадлеўскі —дзяржаўны муж і правадыр народу II Беларуская царква (Чыкага). 1965, № 28 (перадрук: Спадчына. 1993. № 3, 5—6); Пякарскі А. Сумная гадавіна (Да дзесятай гадавіны арышту і расстрзлу ксяндза Вінцэнта Гадлеўскага) // Бацькаўшчына (Міонхен). 1952. 25 снеж.; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Процька T. Касцёл у часе II сусветнай вайны // Наша

вера. 1995. № 1; ЭГБ, т. 2; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Garhinsky, Turonak, Bialoruski mich chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второіі мйровоіі войны.

ГАЙДУК Аляксандр Якаўлевіч [26.9.1872, Сумялішская вол. Трокскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва — 1920, Мінск (?), турма 4K], святар. 3 сялянскай сям’і. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1899). 3 1904 адміністратар парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Новы Двор, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл., потым у філіяльным касцёле св. Юзафа і св. Антонія Падуанскага ў в. Боцькі Бельскага дэканата, цяпер Польшча. 3 1912 адміністратар касцёла Маці Божай Ружанцовай ў мяст. Пескі Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 5.9.1920. Асуджаны тройкай асобага аддзела 15-й арміі 25.9.1920 за «шпіянаж на карысць Польшчы» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны трыбуналам БВА 31.7.1992. Асабовая справа Г. № 34473-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Памятпая кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ессіеsiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ. 1КБР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

ГАЙЛЕВІЧ Юзаф Казіміравіч [26.2.1893, в. Дразды Свянцянскага ці Вілейскага пав. Віленскай губ.— 18.10.1971, Латвія], рэлігійны, грамадскі і культурны дзеяч, педагог. 3 бел. каталіцкай сям’і. У 1913 паступіў у Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. 3-за падзей у Расіі 1917—18 вымушаны перапыніць вучобу. Заняткі прадоўжыў у Мінскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (29.2.1920). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1921 адміністратар парафіі ў мяст. Бальбінава, цяпер

Латвія. У 1934 служыў у касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Рэзекне, Латвія. 3 1935 у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Дзвінску (Даўгаўпілс), Латвія, адначасова працаваў катэхетам у бел. школах. Прымаў удзел у культурным і грамадскім жыцці беларусаў Латвіі. Выступаў з казаннямі на бел. мове. Пераследаваўся латышскімі ўладамі. Абвінавачваўся ў планах далучыць Латгалію да Польшчы. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў у адноўленым вернікамі касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Росіца, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1943 зноўу Бальбінаве. Арыштаваны органамі МДБ 10.9.1949. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны 8.4.1950 да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны 4.6.1950 у Мінеральны лагер МДБ Комі АССР. 5.1.1956 пераведзены ў Дубраўны лагер МДБ Мардоўскай АССР. Еызвалены 22.6(ці 24.10).1956. Служыў у касцёле ў мяст. Рундак (Латвія). 3 1959 зноў у Бальбінаве, потым у касцёле ў в. Індра, Латвія.

Кр.: Памятная ктіжка Вйленской губернйй; Elenchus cleri el ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаптінскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй e CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie IVschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiegc represjowanego w ZSRS; Garbinsky, Turonak, Bialomski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссші e годы второй мйровой воІшы.

ГАЙЛЮШ Дамінік Ксавер’евіч [1887, в. Гадуцішкі Свянцянскагапав. Віленскай губ., цяперЛітва —7.5.1953, ГУЛАГ], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню доктара тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). У 1911—13 вікарый парафіі св. Рафала Арханёла ў Вільні. У 1915 у касцёле Усіх Святых у

Вільні. 3 1917 у Віленскім ун-це імя Стэфана Баторыя. 3 1928 служыў у касцёле Найсвяцейшага імя Марыі ў в. Жэша, Літва, парафіі св. Міхала Арханёла ў в. Рукойні Тургельскага дэканата, цяпер Літва. 3 1932 пробашч і дэкан касцёла Усіх Святыху мяст. Свянцяны аднайменнага дэканата, цяпер Літва. 3 1937 пробашч і дэкан касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Беняконі аднайменнага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 8.6.1951. Зняволены ў Гродзенскай турме МДБ. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны Гродзенскім абл. судом 10.11.1951 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Эталаваны, верагодна, у Тайшэцкі лагер МДБ Іркуцкай вобл. Загінуў у зняволенні. Рэабілітаваны 25.9.1992 Гродзенскім абл. судом. Асабовая справа Г. № п-14936 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ГАНЦЭВІЧ Іван-Мамерт Станіслававіч [1885, Вільня, цяпер Вільнюс, Л ітва — ?], кантар. 3 сям’і службоўца. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Да арышту служыў у парафіі Сутна (Sutno) Семятыцкага пав. Беластоцкага ваяв., Польшча. Быў жанаты, меў трое дзяцей. Арыштаваны 12.12.1940. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны 12.5.1941 з парафіянамі Куляўчуком Станіславам Іванавічам (н. у 1914) і Янкоўскім Антонам Казіміравічам (1902) да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Каргапольскі лагер НКВД Архангельскай вобл. Куляўчук С. і Янкоўскі А. этапаваны ў Паўночна-ўсходні лагер НКВД Хабараўскага краю. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай Брэсцкай вобл.

15.8.1989. Групавая справа Г. і інш. № 9789-сз фотаздымкамі захоўваецца ў архіве КДБ Бресцкай вобл.

Кр.: БНДЦЭД; НАРБ. ІКБР.

ГАРАДЗЕНСКІ Юзаф Міхайлавіч [25.12.1910, в. Пратасы (Profasy) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча— 19.6.2002, Семятычы (Siemiatycze), Польшча], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Беластоцкую настаўніцкую семінарыю (1931), Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (27.3.1937). Прызначаны катэхетам біскупскай гімназіі пры касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Драгічын (Drohiczyn) Бельска-Падляшскага пав. Драгічынскага дэканата, Польшча. Потым прэфект гімназіі Р. Траўгута, СШ і пачатковых школ у Брэсце. 3 верас. 1939 вікарый парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Брэсце. 3 31.10.1942 пробашч, з 1948 пробашч і дэкан касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Арыштаваны 2.8.1948 у парку пры кобрынскім касцёле. Зняволены ў Брэсцкай турме МДБ. Асуджаны 13.9.1948 судовай калегіяй па крымінальных справах Брэсцкай вобл. за «антысавецкую агітацыю» і «шпіянаж» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны 8.12.1948 у Варкуцінскі лагер МДБ Комі АССР (у 1948 каля 63 000 зняволеных). Праводзіў патаемныя набажэнствы. Вызвалэны 29.4.1955. Вярнуўся ў Кобрын. Дзякуючы намаганням вернікаў 25.5.1955 зарэгістраваны на старым месцы службы ў Кобрынскім касцёле. Зноў арыштаваны 17.3.1958. Абвінавачваўся ў нелегальнай пастырскай службе на кватэрах грамадзян. 26.5.1958 Брэсцкім абл. судом прыгавораны да 5 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Этапаваны ў Дубраўны лагер МДБ Мардоўскай АССР (пас. Явас). 12.8(ці 9).1959 пераведзены ў Брэст, 12.10.1959 —у лагер у Ловічы (Lowicz], Польшча. Неўзабаве вызвалены. 3 1960 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ і св. Станіслава ў мяст. Нараў (Narew), Польшча. 3 1968 пробашч і дэкан парафіі ў Семятычах.

Ганаровы канонік і ганаровы папскі прэлат. 3 1987 на пенсіі. Рэабілітаваны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowiehstwa diecezjipinskiej', Чаплйнскйй, Octinoea, Мартйролог Католйческоіі Церквй в CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Жертвы полйтйческого meppopa в CCCP; Dzwonkowski, Leksykon ducho­wienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Жертвы полйтйческого meppopa e CCCP

ГАРАНСКІ Фелікс Міхайлавіч [1871, в. Рукшаніцы Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер тэрыторыя Ушацкага р-на Віцебскай вобл. (вёска не існуе). — ?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. Да арышту служыў у касцёле св. Казіміра і Рафала ў Бешанковічах, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Быўжанаты, меў трое дзяцей. Арыштаваны 19.5.1929. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны 19.6.1929 асобай нарадай пры АДПУ да 3 гадоў высылкі ў Сібір. Далейшы лёс невядомы.

3 Г. па адной справе (захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.) асуджаны за тое ж «злачынства», высланы і рэабілітаваны (10.4.1992 пракуратурай Віцебскай вобл.), верагодна, яго жонка Гаранская Стэфанія Сігізмундаўна (н. у 1879), дачка Гаранская Алена Феліксаўна (1909), арганіст касцёла Ф. Панцарны, парафіяне рэжысёр драматычнага гуртка ў Бешаковічах Пазняк Канстанцін Юльянавіч (1884), настаўніца Пазняк Людміла Мікалаеўна¹ (1898) і шэраг інш.

Кр.: БНДЦЭД: ІІАРБ, ІКБР.

ГАРМАНОЎСКІ (ГЕРМАНОЎСКІ) Антоні [8.12.1904 — ?], святар. На 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны як капелан 28.4.1939 у 81-ы Гродзенскі пяхотны полк. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

¹ Падрабязней гл.: Рэпрэсаваныя...

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ГАРОДКА Стэфан Антонавіч [студз. 1892, в. Эйшышкі Віленскага пав.— 5.5.1961], святар. Са шматдзетнай сялянскай сям’і. Скончыў Адэскае рэальнае вучылішча імя св. Апосталаў Пятра і Паўла (1904), Віленскую духоўную семінарыю. Прыняўсакрамэнт святарства (1918). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Забалаць Лідскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1921 пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Сабакінцы таго ж дэканата, з 1954 в. Першамайская Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл. 3 1924 каля 28 гадоў служыў у касцёле св. Міхала Арханёла ў Белагрудзе Лідскага пав. і дэканата, цяпер вёска Лідскага р-на Гродзенскай вобл, дэканам. Арыштаваны 1.2.1952. Асуджаны Гродзенскім абл. судом за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Варкуцінскі лагер МДБ Архангельскай вобл. і Кэмі АССР. 21.2.1955 тэрмін скарочаны да 10 гадоў і ў кастр. 1955 вызвалены датэрмінова пастановай Вярхоўнага Савета СССР. 8.5.1956 зноў зарэгістраваны пробашчам касцёла ў Белагрудзе. Рэабілітаваны 7.5.1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 2, л. 39; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ГАЦІГАЦА) Пётр (Уладзіслаў) Іванавіч [18.12.1907, мяст. Казеней (Kozieniec), цяпер Польшча —1941 (?), Мінск, турма НКВД], законнік. 3 польскай сялянскай сям’і. Склаў першыя законныя шлюбы (1925). Вучыўся ў Галандыі і Францыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1933, Нант, Францыя). У 1930-я г. гвардыян кляштара ў Ломжы (Lomza), Польшча. Арыштаваны 23(ці 25).5.1940 з капуцынам Францам

Марцінкоўскім. Асуджаны ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 3.2.1941 як «актыўны ўдзельнік контррэвалюцыйнай паўстанцкай арганізацыі «Польская армія вызвалення» да ВМП з канфіскацыяй маёмасці. Расстраляны. Рэабілітаваны 31.12.1992 заключэннем аддзела рэабілітацыі Галоўнага ўпраўлення па нагляду выканання закона Узброеных Сіл СССР. Асабовая справа Г. № 35174-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: НАРБ, ІКБР\ Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ГАШЫНСКІ Леанард Антонавіч [1867, в. Хатаевічы Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер в. Акцябр Лагойскага р-на Мінскай вобл.— 12.10.1937, Харкаў, турма НКВД], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1893). Прызначаны капеланам арцыбіскупа С. М. Казлоўскага. 3 1897 катэхет мужчынскай і жаночай гімназій у Мінску. У 1900—02 служыў у касцёле Найсвяцейшай Тройцы (св. Роха). 3 1902 адміністратар касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Кранштаце Санкт-Пецярбургскай губ., вайсковы капелан, катэхет Ваенна-марскога інжынернага вучылішча, Ваенна-марской фельчарскай школы, рэальнага вучылішча, мужчынскай і жаночай гімназій. Узнагароджаны ордэнам св. Станіслава 3-й ступені, Залатым Крыжам і знакам «За барацьбу з чумой». 3 1920 пробашч касцёла св. Казіміра ў Магілёве. Арыштаваны 3.1.1921. Абвінавачваўся ў «шпіянажы». Вызвалены праз месяц за недастатковасцю доказаў. 3 1922 пробашч парафіі св. Мікалая ў г. Луга, цяпер Ленінградскай вобл. 3 1928 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у Харкаве, Украіна. У 1935—36 праходзіў па групавой справе каталіцкага духавенства Украіны. Зноў арыштаваны 12.8.1937 уХаркаве па адрасе: вул. Сяргееўская, д. 5, кв. 1. Абвінавачваўся ў «шпіёнскай дзейнасці на карысць буржуазнай Польшчы» і ў «правядзенні антысавецкай

агітацыі». Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 24.9.1937 да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 22.8.1958.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; БНДЦЭД; Осйпова, Гоненйя па Католйческую Церковь в СССР, Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйрэлог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Knuга памятйрасстрелянных u погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйчгскйх свягценнослужйтелей', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorus, w latach 1917—1953: Жертвы полйтйческого meppopa e CCCP.

ГЕДГАЎТ Антоні [1878—7.7.1947, в. Невадніца (Niewodnica) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1908). Прызначаны вікарыем парафіі Маці Божай Ружанцэвай у мяст. Радунь Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. У 1914 адміністратар касцёла св. Тадэвуша ў в. Вішнева Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1915 адміністратар парафіі Перамянення Пана ў в. Германавічы, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл., пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Рудзішкі Троцкага дэканата, цяпер Літва. Арыштаваны ЧК у 1920. Пасля шасці месяцаў зняволення вярнуўся ў Рудзішкі. У 1924 пераведзены ў касцёл Маці Божай Ружанцовай у в. Дзевянішкі, цяпер Літва. 3 1936 пробашч парафіі св. Барталамея ў в. Ротніца Гродзевскага пав. і дэканата, цяпер Літва. Пазней служыў у касцёле св. Антонія ў в. Невадніца {Nievodnica), Польшча, дзе і памёр.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ГЕЛЫУІЕР БаляслаўЯнавіч [22.1.1897, мяст. Ружаны Пружанскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. — 28.12.1969], святар. 3 сям'і цесляра польскага паходжання. У 1914—20 працаваў рабочым на Віленскай мэблевай фабрыцы. У 1923 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю, адначасова наведваў Віленскі ун-т імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1929). Прызначаны вікарыем парафіі св. Юзафа ў в. Быцень Слонімскага пав. і дэканата, цяпер Івацэвіцкі р-н Брэсцкай вобл. 31934 пробашч касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Пескі Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1938 у парафіі НПМ Анёльскай у в. Даўнары (Downary), Польшча. 3 1939 капелан Войска Польскагаў Асаўцы, Польшча. У 1943 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Масаляны, цяпер Бераставіцкі р-н Гродзенскай вобл. Некаторы часжыўу Вільні. У 1944 служыў у касцёле Звеставання НПМ у мяст. Гудагай, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1945 у парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Жупраны, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 6.3.1951. Асуджаны 14.6.1951 за «антысавецкую дзейнасць» да 5 гадоў ППЛ. Вызвалены ў 1954. Па хадайніцтве Жупранскай рэлігійнай абшчыны католікаў Ашмянскага р-на 3.3.1956 зноў зарэгістраваны настаяцелем жупранскага касцёла. Рэабілітаваны 25.9.1992 Гродзенскім абл. судом. Асабовая справа Г. № п-14940 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; БНДЦЭД; НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 23—24; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZS RS; Ярмуснк, Католпческпіі Костел в Беларусп в 1945—1990.

ГЕРМАНОВІЧ Язэп Станіслававіч [псеўданімы: ВінцукАдважны, Лявон Ветрагон, Хлопчыкз-пад Горадні; крыптанімы: А.В., В.Адв., A.W., W.A. Unuk Wincuk; 4.3.1890, мяст. Гальшаны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гро-

дзенскай вобл. — 28.12.1979, Лондан], каталіцкі святар усх. абраду, марыянін, паэт, публіцыст, перакладчык, грамадскі дзеяч. 3 бел. рамесніцкай сям'і. Вучыўся ў Гальшанскай пачаткоеай і Ашмянскай гарадской школах. Прыняў танзуру і ніжэййае свячэнне (1911). Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (1913). Прыняў сакрамэнт святарства (29.6.1913). Прызначаны вікарыем парафіі св. Лаўрэнція ў в. Далістаў (Dolistö/v) Беластоцкага дэканата, цяпер Польшча. Далей вікарый, потьім пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Мсцібава Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл. 3 1918 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Лапеніца (Вялікая Лапеніца) таго ж пав. і дэканата. 3 1921 (?) у касцёле св. Міхала Арханёла ў в. Луконіца Слонімскага пав. і дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзеі-скай вобл., парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Лужкі Дзісенсога пав. Глыбоцкага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. Уступіў у Таварыства беларускай школы (1921). Арганізаваў адну з бел. школ. Казанні гаварыў на бел. мове, што выклікала незадаволенасць іерархаў. Вымушаны пераехаць у мястэчка Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., дзе 7.8.1924 уступіў у ордэн айцоў марыянаў. Склаў першыя (15.8.1925) і вечныя (12.7.1927) законныя шлюбы. Служыў пробашчам, катэхет мясцовай гімназіі. Празаічныя і паэтычныя творы святара рэгулярна з’яўляліся на старонках перыядычнага друку («Krynica», «Chryscijanskaja Dumka»), У1931 перайшоў ва ўсходні абрад. Зтраўня 1932 на місіянерскай рабоце ў г. Харбін, цяпер Кітай, дзе працаваў дырэктарам гімназіі. У канцы 1935 вярнуўся з Харбіна ў Вільню, кіраваў Беларускім марыянскім домам студэнтаў. У1938 дэпартаваны са студэнтамі ў Цэнтральную Польшчу. У 1939 зноў выехаў у Харбін. Узначаліў ліцэй св. Мікалая. 22.12.1948 арыштаваны (з іншымі святарамі) кітайскай паліцыяй, перададзены савецкім органам бяспекі. Перавезены ў турму НКВД у Чыце, Расія. Асуджаны 28.9.1949 завочна асобай нарадай у Маскве за «антысавецкую агітацыю» і «шпіянаж на карысць Ваты-

кана» да 25 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Тайшэцкі лагер НКВД Іркуцкай вобл. У студз. 1950 пераведзены ў суседні Брацкі лагер. Таемна выконваў святарскія абавязкі. Вызвалены ў ліст. 1954 па амністыі. 27.4.1955 выехаў у Польшчу. 6.10.1956 прызначаны кіраўніком законнага дрма ў Грудзёндзы (Grudzi^dz). 28.8.1957 прызначаны духоўным айцом і спавядальнікам клерыкаў-марыянаў ва Улацлаўку (Wfoctawek), Польшча. 3 10.3.1959 капелан сясцёр уршулянак у Хілічках (Chiliczki). 23.11.1959 выехаў у Рым, 23.2.1960 у Лондан. Удзельнічаў у бел. рэлігійным і культурным жыцці эміграцыі. У 1962—66 дырэктар школы імя св. Кірылы Тураўскага пры асяродку айцоў марыянаў у Лондане. Пра сваё знаходжанне ў лагерах напісаў успаміны «Кітай — Сібір — Масква». Жывыя, яскрава выкладзеныя сведчанні чалавека, які прайшоў праз ГУЛАГ, выклікалі вялікую цікавасць, друкаваліся на бел., італьянскай, польскай, літоўскай і іншых мовах. У эміграцыі рэдагаваў час. «Божым шляхам» (Лондан).

Тв.: А.В. Унія на Палессі: Вершаваная дыскусія уніята, праваслаўнага манаха і р.-к. ксяндза. Альбярцін, 1932; W.A. Bietaruskija Cymbaly (Zbornik wiersau). Wilnia, 1933; Chlapiec: Powiesc. Wilnia, 1935; Na Daloki Uschod. Wilnia, 1937 (пад сваім прозвішчам); Адважны Вінцук. Кітай — Сібір — Масква. Мюнхен, 1962.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Ласкоў I. Шлях пакутніка: Па старонках адной малавядомай кнігі Н Літаратура і мастацтва. 1990. 9 лют.; Сачанка Б. Сняцца сны... С. 12—14; Станкевіч А. Абжыцці ітворчасці В.А. (Вінцука Адважнага) // IV.A. Bielaruskija Cymbaly. Wilnia, 1933; Юрэвіч Л. Літаратурная спадчына: новы погляд // Беларус (Нью-Йорк). 1997. Жнівень; БП, т. 1; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e СССР; ЭГБ, т. 1; БЭ, т. 1; Dzwonkowski, Leksykon duchowiehstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

ГЖЭБАЛА Уладзіслаў [7.12.1889 — ?], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Петраградзе. Прыняў сакрамэнт святарства (1915). Служыў вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Мсціславе Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. Арыштаваны ў верас. 1939, але з-за перапаўчення турэмнай камеры зняволенымі выстаўлены з яе наглядчыкам. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w go/gocie Wschodu.

ГЖЭГОРСКІ Уладзіслаў Міхайлавіч [10.6.1901, Вестфалія, Германія — 19.8.1977], святар. 3 польскай сям’і. Уступіў у Кангрэгацыю місіянераўсв. Сям’і (1914), накіраваны на навіцыят у Галандыю. У 1919 выехаў у Польшчу. Скончыў Люблінскі місіянерскі інстытут. Прыняў сакрамэнт святарства (1928). Служыў вікарыем касцёла св. Міхала Арханёла ў Ашмянах Віленскага ваяв., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1929 у парафіі св. Юрыя ў мяст. Янаў (Janöw) Беластоцкага дэканата, Польшча. 3 1931 адміністратар касцёла Перамянення Пана ў в. Спас Вілейскага дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 3 1935 у парафіі св. Юрыя ў в. Весялуха Надвілейскага дэканата, існавала да 1977 у Мядзельскім р-не Мінскай вобл. 3 вясны 1938 пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Лапеніца (Вялікая Лапеніца) Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны НКВД у 1940. Этапаваны ў Карагандзінскі лагер НКВД Казахскай ССР. У маі 1942 знаходзіўся ў адным з узбекскіх лагераў НКВД. Вызвалены ў 1943 падчас фармавання 1-й арміі Людовага Войска Польскага генерала 3. Берлінга. 3 22.7.1944 вайсковы капелан. У ліст. 1945 дэмабілізаваны. Служыў вікарыем парафіі ў мяст. Грылева (Grylewo), Польшча. 3 1946 адміністратар касцёла ў мяст. Вянглева (Wqglewo). 3 1947 у мяст. Врончын (Wroncz/n) Гнезненскай дыяцэзіі. 3 1952 пробашч парафіі Жарнікі {Zerniki), Полылча. 3 1.5.1972 на пенсіі.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Чаплййскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahe! T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ГЖЭСЯК Тадэвуш [1.10.1901, Бярдзічаў, цяпер Жытомірская вобл., Украіна— 13.7.1942, Баранавічы, цяпер Брэсцкай вобл.], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1926). 3 1936 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Клецку Нясвіжскага пав. Наваградскага ваяв., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны знаходзіўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны гестапа за даламогу яўрэям. Зняволены ў Баранавіцкай турме. Расстраляны. Пахаваны на праваслаўных могілках.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ГЖЭШЧУК МечыслаўЛявонавіч [1919, в. Hyp (Nur) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча — 30.3.1942, ГУЛАГ]> арганіст. 3 польскай сялянскай сям'і. Да арышту служыў у касцёле ў роднай вёсцы. Арыштаваны 17.2.1940. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 19.10.1940 за «правядзенне антысавецкай агітацыі» і «ўдзел у нацыяналістычнай арганізацыі» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Краснаярскі лагер НКВД. Загінуў у зняволенні. Рзабілітаваны пракуратурай Гродзенскай вобл. 21.9.1989.

3 Г. па адной справе (№ п-12348; захоўваецца з фотаздымкам у архіве УКДБ Гродзенскай вобл.) асуджаны 40 парафіянаў, у асноўным сялян-аднаасобнікаў. Большасць з іх этапаваны ў Архангельскі, Ухта-Пячорскі, Нарыльскі і

іншыя паўночныя лагеры НКВД і ў жн.-ліст. 1941 вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян.

Кр.: ЯЛРД ІКБР: БНДЦЭД.

ГІБСЎСКІ Андрзй іванавіч [1890, в. Вялікія Цэслі, цяпер Познанскае ваяв., Польша —?], актыўны парафіянін. 3 польскай сялянскай сям'і. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Да арышту стараста касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Баранавічах Брэсцкай вобл. Быў жанаты, меў пяцёра дзяцей. Арыштаваны 26.9.1944. Асуджаны 28.7.1945 асобай нарадай пры НКВД за «супрацоўніцтва з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі і антысавецкую дзейнасць» да 10 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 18.2.1993 пракуратурай Брэсцкай вобл. Азабовая справа Г. № 11466-с захоўваецца ў архіве КДБ Брэсцкай вобл.

Кр.: БНДЦЭД

ГІРКАНТ Апалонія Іванаўна [1880, Мінск (паводле інш. звестак, в. Рылаўшчына Мінскага пав.)— пасля 1935], свецкі каталіцкі дзеяч, педагог. Скончыла жаночую гімнанію ў Пецярбургу. 3 1900 працавала хатняй настаўніцай. 3 1917 удзельнічала ў бел. нацыянальным руху. Спрычынілася да арганізацыі ў Мінску першых школ з бел. мовай навучання. 3 1918 выконвала абавязкі дырэктара школы ў Мінску, дзе праводзіла катэхізацыю дзяцей на бел. мове. Уваходзіла ў бел. рэлігійную арганізацыю «Хрысціянская дэмакратычная злучнасць», дзе супрацоўнічала з ксяндзамі Ф. Абрантовічам і А. Цікотам. Была членам Рады БНР, Часовага беларускага нацыянальнага камітэта. Вучылася ў Мінскім педагагічным інстытуце, у Беларускім дзяржаўным ун-це, які скончыла, верагодна, у другой палове 1920-х. Была знаёмая з Я. Купалам. У 1923—26 працягвала дзейнасць па беларусізацыі Каталіцкага Касцёла ў БССР, заяўляла аб

неабходнасці прызначэння біскупа ў Мінск, прапаноўвала на гэту пасаду Ф. Абрантовіча і А. Станкевіча. Падчас першага арышту працавала настаўніцай у школе в. Бялынкавічы Касцюковіцкага р-на Магілёўскай вобл. Арыштавана 26.3.1931. Абвінавачвалася ў «контррэвалюцыйнай дзейнасці», але 26.7.1931 вызвалена. Выкладала ў школе пры Мінскай лямцавай фабрыцы. Зноў арыштавана 11.8.1933 у Мінску па адрасе: Стаўпецкі зав., д. 6. Праходзіла па адной справе з пробашчам мінскага архікатэдральнага касцёла НПМ Адамам Пучкаром-Хмялеўскім, арганістам касцёла Мікалаем Партасёнкамі парафіянамі. Асуджана калегіяй АДПУ 19.12.1933 як «член ПАВ» да 3 гадоў высылкі ў Паўночны край. Вызвалена 10.3.1935. Далейшы лёс невядомы.

3 Г. па першай групавой справе (№ 9782; захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.) праходзілі, асуджаны і рэабілітаваны (26.4.1989) настаўнікі¹: кінамеханік Валадкевіч Юры Міхайлавіч (1908), навучэнец Папурэнка Цімафей Фаміч (1913), рамізнік Солтан Аляксандр Аляксандравіч (1905), рахункавод Чайкін Данііл Фокіч (1898), Архіпаў Мікалай Дзмітрыевіч (н. у 1892), Бурдзілаў Васіль Прохаравіч (1886), Дзянішчык Астап Іванавіч (1888), Лукашэнка Аляксандр Фядосавіч (1886), Маісеенка Фама Андрэевіч (1892), Пудоў Ілля Савіч (1893), Саўчык Іван Фёдаравіч (1891), Шулякоўскі Аляксандр Андрэевіч (1900). Далейшы іх лёс невядомы.

3 Г. па другой групавой справе (№ 9939-с; захоўваецца з фотаздымкам у архіве КДБ Беларусі) праходзілі, асуджаны і рэабілітаваны (30.10.1956) парафіяне: тэхнік-будаўнік Белдзяржбуда Чаховіч Франц Мацвеевіч (н. у 1877), яго дачка, сакратарка Мінскага фінансава-эканамічнага тэхнікума Акуліч-Чаховіч Станіслава Францаўна (1904), настройшчык музычных інструментаў Багіна Канстанцін Станіслававіч (1872), старшы майстар бондарнага цэха мінскай арцелі «Ударнік» Брэйва Вітольд Канстанцінавіч (1906), рабочы

Падрабязней гл.: Рэпрэсаваныя...

мінскай ЦЭЦ Васілёнак Карл Міхайлавіч (1913), электраманцёр завода імя Мяснікова Душкевіч Іван Норбертавіч (1905), хатняя гаспадыня Камоцкая-Жаўток Станіслава Сямёнаўна (1902), муляр Мінскага гарадскога жыллёвага саюза Карчашка Стэфан Стэфанавіч (1906), памочнік упаўнаважанага мінскага оператрада ГУМ Касцюк Ілля Пятровіч (1896), лакіроўшчык трэста «ГУПС» Лукашэвіч Антон Францавіч (1882), рабочая мінскага санэвакапрыёмніка Мурашка Эмілія Рычардаўна (1902), слесар-вадаправодчык мінскай канторы «Спецсантэхбуда» Нагорны Адольф Пятровіч (1871), яго дачка сакратар-машыністка Белпрамбудтрэста Нагорная Зеферына Адольфаўна (1908), беспрацоўны Няміра Станіслаў Баляслававіч (1908), навучэнцы Мінскага музычнага тэхнікума Кавалеўскі Гаўрыіл Адамавіч (1910), Срэбаловіч-Соўкіна-Мікалаева Рэгіна Чаславаўна (1903) бондар Дзяржгандальтары Ясель-Ясень Пётр Міхайлавіч (1902), Сяўрук Браніслаў Зянонавіч (1911). Далейшы іх лёс таксама невядомы.

Кр.: НАРБ, ІКБР: БНДЦЭД; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ГІРСКІ [? —1937 (?), НКВД], святар. Верагодна, зукраінскай сялянскай сям’і. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў оакрамэнт святарства (Львоў?). Служыў у касцёле Нараджзння НПМ у мяст. Заслаўе Мінскага дэканата, з 1938 г. п. Мінскага р-на. 3 1933 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гсмелі. Арыштаваны ў чэрв. 1937. Паводле некаторых звестак, праходзіў па «справе ксяндза Пятра Аўгло і інш.». Асуджаны тройкай НКВД 25.8.1937 да ВМП (?).

Кр.: Чап.ійнскйй, Осппова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ГЛАВАЧ Уладзіслаў-Грацыян [1.1.1915, в. Пшэцішова (Przeciszowa), Полывча — 1942 (?)], святар. Уступіў у ордэн

кармелітаў (1932). Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (9.7.1939). Прызначаны вікарыем у Вільню. 2.11.1941 выехаўна службуўЗах. Беларусь. Паводле некаторых звестак, арыштаваны немцамі і этапаваны ўлагеры Шалтуп і Панявежык. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Praskiewicz S. Wierni Chrysttisowi і Kosciolowi.

ГЛЯБОВІЧ Генрык [1904, Гродна— 9.11.1941], святар, педагог, благаслаўлёны. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1927). У Л юблінскім каталіцкім ун-це абараніў ступень доктара тэалогіі (1927), ва ун-це ў Рыме — доктара філасофіі (1929). 3 1930 прафесар, выкладчык фундаментальнай тэалогіі Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. 3 1936 пробашч парафіі Звеставання НПМ у мяст. Новыя Трокі аднайменнага дэканата, цяпер Тракай, Літва. 3 1939 прэфект жаночай гімназіі ў Рабцы, Польшча. 3 верас. 1939 у Вільні. Зрабіў істотны ўнёсак у справу падрыхтоўкі кадраў Віленскага гарнізона. 3 доктарам Дабжаньскім выдаваў падпольны штомесячнік «Jutro Polski» («Заўтра Польшчы»), які выходзіў накладам 300—500 асобнікаў. Супрацоўнічаў з падпольнай арганізацыяй «Народная акцыя». Пасля 20.9.1941 па просьбе арцыбіскупа Р. Ялбжыкоўскага выехаў з некаторымі іншымі святарамі (беларусамі Станіславам Глякоўскім, Дзянісам Мальцам, Казімірам Рыбалтоўскім і палякамі Вітольдам Рорухам, Антонам Святаполкам-Мірскім) з кананічнай місіяй на акупаваную тэрыторыю БССР. Служыў пробашчам у касцёлах св. Дамініка ў в. Хатаевічы, цяпер в. Акцябр Лагойскага р-на Мінскай вобл., Унебаўзяцця НПМ у в. Корань, св. Міхала Арханёла ў в. Акалова таго ж р-на. Увосень 1941 арыштаваны гестапа і расстраляны як польскі агент у лесе каля Барысава. Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II 13.6.1999 у групе 108 Мучанікаў.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Penpec-

сйрованная вера; Losy Kosciola Katolickiego na Biaiorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Zurek W. Salezjanscy m^czennicy Wschodu.

ГЛЯКОЎСКІ Станіслаў [псеўданімы: Stasiukz-nad Niemna; Stasila; 2.3.1896, мяст. Поразава Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Свіслацкі р-н Гродзенскай вобл. —снеж. 1941, Мінск], святар, педагог, рэдактар, выдавец, публіцыст. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў гарадское вучылішча ў Ваўкавыску Гродзенскай губ. (1913), Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (Вільня, 29.5.1921). 3 1923 вучыўся ў Пантыфікальным інстытуце, Грыгарыянскім ун-це ў Рыме. Доктар тэалогіі (1927). У тым жа годзе прызначаны вікарыем касцёла св. Вацлава ў Ваўкавыску аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1928 катэхет Віленскай беларускай гімназіі. У 1929 у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Трычуўка (Tryczöwka), Полылча. 3 1933 вікарый парафіі св. Яна Хрысціцеля і Яна Евангеліста ў Вільні. Член Беларускага навуковага таварыства і Беларускага каталіцкага выдавецтва. Выдаваў для дзяцей час. «Пралескі». Публікаваўся ў газ. «Беларуская крыніца», час. «25 Сакавіка» і інш. Садзейнічаў беларусізацыі касцёльнага жыцця, клапаціўся аб развіцці бел. культуры. Пасля 20.9.1941 па просьбе арцыбіскупа Р. Ялбжыкоўскага выехаўз некаторымі іншымі святарамі (беларусамі Генрыкам Гпябовічам, Дзянісам Мальцам, Казімірам Рыбалтоўскім і палякамі Вітольдам Рорухам, Антонам СвятаполкамМірскім) з кананічнай місіяй на акупаваную тэрыторыю БССР. 3 лістом Віленскага Беларускага Камітэта за подпісам прафесара Вацлава Іваноўскага (гл.: Маракоў Рэпрэсаваныя...) ён меў заданне ўзяць пад апякунства і духоўнае абслугоўванне мясцовых католікаў. Служыў у касцёле св. Сымона і Алены ў Мінску. Арыштаваны 15.12.1941 нямецкай тайнай паліцыяй бяспекі і СД падчас канферэнцыі бел. школьных інспектараў. Расстраляны.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1928;Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Берасйень C. Ксёндз Глякоўскі 11 Літараіура i мастацтва. 1992. 8 мая; Наша вера (Мінск). 1996. № 4; ЭГБ, т. 3; Garbinsky, Turonak, Bialoraski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ГОЙ Ян [2.8.1898, в. Клешнякі Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. —1950, ГУЛАГ], святар. Вучыўся ігры на аргане і касцёльным спевам. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Пасля 1-й сусветнай вайны паступіў у Лідскую гімназію, дзе за два гады скончыў 4 класы. 3 1921 вучыўся на гімназіяльных курсах духоўнай семінарыі ў Вільні. У1925—26 пасля здачы экзамену на сталасць вывучаў тэалогію і філасофію. Прыняў сакрамэнт святарства (4.4.1931). Прызначаны рэктарам і катэхетам касцёла св. Андрэя Баболі ў в. Баболева (паміж Дзіснай і Лявонпалем) Мёрскага дэканата. 3 2.11.1931 вікарый фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 18.8.1933 прызначаны вікарыем касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Карыцін (Когусіп) аднайменнага дэканата, Польшча. 3 7.3.1934 (?) у парафіі св. Юрыя ў мяст. Янаў (Janöw) Беластоцкага і Сакольскага пав. Карыцінскага дэканата. Са студз. 1935 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ і св. Андрэя Баболі ў в. Казловічы Гродзенскага дэканата, цяпер в.Жытомля (Жыдомля) Гродзенскага р-на. 3 10.5.1937 у парафіі св. Анёлаў-Ахоўнікаў у в. Раготна Слонімскага пав. Дзятлаўскага дэканата, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны НКВД 22.10.1939. Абвінавачваўся ў «лравядзенні антысавецкай агітацыі». Знаходзіўся пад следствам у турмах НКВД у Слоніме, Баранавічах, Мінску. Асуджаны да ППЛ (тэрмін невядомы). Этапаваны ўлетку 1941, верагодна, у Карагандзінскі лагер НКВД Казахскай ССР. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Hlebowicz,

Katolicyzmw panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ГОЛЯК Валяр’ян Антонавіч [2(ці 9).12.1881, в. Дашкі Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. — 13.5.1948, Вілейка Мінскай вобл.], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства з рук біскупа Э. Ропа (1905). Прызначаны вікарыем касцёла св. Біскупа Мікалая ў мяст. Свір аднайменнага дэканата, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. У 1907 пераведзены пробашчам у парафію ў в. Кашадары Ковенскага пав., цяпер Літва. 3 1909 пробашч касцёла св. Юрыя ў мяст. Свіранкі Варанянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. У 1920 зноў у парафіі Свір. 3 1928 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў Ашмянах аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл., пазней дэкан парафіі. Арыштаваны 24.4.1948. Адразу пасля арышту святара Ашмянскі касцёл быў зачынены. Абвінавачваўся ў правядзенні «антысавецкай і нацыяналістычнай дзейнасці». Зняволены ў Маладзечанскай, потым у Вілейскай турмах МДБ БССР. Закатаваны падчас следства.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesian:m et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Яр.йусйк, Католйческйй Костел e Беларусй e 1945—1990.

ГОРБА Альбін Янавіч [1895, Чорная Весь (Czarna Wies) Сакольскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча —

19.5.1971, Польшча], святар. 3 сялянскай сям'і. Скончыў школу ў Беластоку Гродзенскай губ., Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (29.5.1919). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Шыдлавічы (Шыдлоўцы) Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер в. Шылавічы Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл. 3 9.10.1920 пробашч парафіі Божага Цела і св. мучаніка Юрыя ў мяст. Крамяніца Ваўкавыскага дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. Са жн. 1921 адміністратар касцёла Найсвяцейшага Імя Марыі ў мяст. Вярэйкі таго ж пав., цяпер Ваўкавыскі р-н. Са жн. 1927 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Свіслач Гродзенскага, пазней Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл., адначасова катэхет настаўніцкай семінарыі. Пасля прыходу савецкіх войскаўу 1939 пераследаваўся мясцовымі ўладамі, неаднаразова выклікаўся ў НКВД. 3 мая 1942 і да канца вайны пробашч касцёла Звеставання НПМ у в. Міжэрычы, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. У перыяд нямецкай акупацыі капелан аднаго з фармаванняў АК у Беластоцкай акрузе (псеўданім «Белы»). Касцёл у Міжэрычах з’яўляўся тым цэнтрам, адкуль ішло кіраўніцтва «сікораўцамі» — членамі польскай падпольнай антысавецкай арганізацыі, якая пачала фарміравацца ў вёсцы ўвосень 1939. Яе члены змагаліся і з немцамі, і з бальшавікамі. Выкарыстоўваў ахвяраванні на касцёл, плату за абрады і інш. на патрэбы АК. Выдаваў яўрэям даведкі аб польскім паходжанні. Найбяднейшым дапамагаў прадуктамі і грашыма. Арыштаваны МДБ 11.12.1945. Пад следствам знаходзіўся ў Зэльве, Ваўкавыску, гродзенскай турме МДБ № 1. Як узгадваў пазней святар, настрой быў бадзёры, бодумалі, што «хутка выйдзем... Штодзённа разам прамаўлялі ружанец незалежна ад веравызнання, ці католік ці праваслаўны, у той час як зняволеныя яўрэі адчытвалі свае малітвы». Некалькі разоў (22.4, 28.6, 18.7.1947) суд адкладваўся з-за адсутнасці сведкаў і адбыўся амаль праз два гады пасля арышту — 18.11.1947. Судовая калегія па крымінальных справах Гродзенскага абл. суда прыгаварыла

за «антысавецкую агітацыю і прапаганду» да 8 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. На касадыйную скаргу святара калегія па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР адказала, што «віна асуджанага даказана і злачынства кваліфікавана правільна». Перавезены з Гродна ў Мінск, потым у Ваўкавыск, у пачатку 1948 у Баранавічы, праз некалькі дзён у Брэст. 25.4.1948 дэпартаваны ў Польшчу, куды акрамя Г. выехалі таксама святары Віленскай архідыяцэзіі Вінцэнт Борсук, Гедымін Пілецкі, Ян Рамейка, Пётр Січак. Служыў пробашчам у парафіі Душнікі Здруй (Duszniki Zdröj) Вроцлаўскай архідыяцэзіі. 3 10.6.1955 у касцёле ў в. Гайкаў (Gajkdw), з 3.7.1957 у парафіі ў мяст. Жараў (Zaröw). 15.8.1963 выехаў на радзіму ў в. Чорная Весь.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярлусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой еойны; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ГРАБЕЛЬНЫ Уладзіслаў [1913, мяст. Нацкова (Nockowa] Дэмбіцкага пав., Польшча— 15.10.1942], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны фашыстамі са святаром Янам Вольскім за дапамогу яўрэям. Расстраляны з яўрэямі ў лесе каля Кобрына.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ГРАБОЎСКІ (ВІДЛОК-ГРАБОЎСКІ) Казімір [1891 — 7.3.1945], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1915 ці 1919). 3 1922 адміністратар касцёла св. Мучаніка Юрыя ў в. Новая Руда Гродзенскага дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. Арыштаваны гестапа 22.4.1943. Зняволены ў Гродзенскай турме, потым у лагеры ў Штутгафе, Германія. Загінуў у зняволенні ад тыфу.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ГРАБОЎСКІ Францішак [1873—4.2.1921, 4K], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1905). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. 3 1909 пробашч парафіі Божага Цела ў мяст. Давыд-Гарадок, цяпер горад Столінскага р-на Брэсцкай вобл. 3 30.10.1910 да 13.1.1913 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Лагішын Пінскага пав. Мінскай губ., цяпер г. п. Пінскага р-на Брэсцкай вобл. У лют. 1913 высланы ў Краснаярск, дзе ў 1914—15 служыў адміністратарам касцёла Перамянення Пана. 3 1917 пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ва Уфе, катэхет мужчынскай гімназіі. У1918 за выступленні «супраць супольных дзеянняў польскіх вайсковых атрадаў з «белай» рускай арміяй» высланы ў пас. Малічэўскі Томскай вобл., дзе служыў у капліцы св. Яна Хрысціцеля. Арыштаваны ЧК. Неўзабаве вызвалены. Праз некаторы час зноў арыштаваны за «антысавецкія выказванні». Расстраляны.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Лйтургйческйй календарь; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

ГРАБОЎСКІ Ян Янавіч [1912, Вільня — 30.4.1984, Мёры, райцэнтр Віцебскай вобл.], святар. 3 сям’і стрэлачніка чыгункі. Скончыў Лідскую гімназію імя К. Хадкевіча (1929), Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняўсакрамэнтсвятарства (1936). Прызначаны вікарыем касцёла Наведзінаў НПМ у в. Алькенікі Троцкага дэканата, Літва. У1938 накіраваны на вучобу ў Рым. У пачатку 2-й сусветнай вайны в. а. вікарыя касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пгна Езуса ў в. Слабодка Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер в. Слабодка Браслаўскага р-на Віцебскай вобл. У 1942 в. а. вікарыя парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Глыбокае Дзісенскага пав., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1943 у касцёле Імя НПМ, Каралевы Польскай, у в. Порплішча, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1945 у парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Удзела, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1947 у касцёле Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 18.10.1949. Зняволены ў Глыбокім, потым у Полацку. Асуджаны Полацкім абл. судом да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ва Унжэнскі лагер МДБ Горкаўскай чыгункі (ст. Сухабязводнае). Працаваў на высечцы лесу. Маці святара выгналі з уласнага дома, які потым разабралі. Падчас «хрушчоўскай адлігі» тэрмін зніжаны спачатку да 15 гадоў, a потым адменены. Вызвалены 18.6.1956. Вярнуўся на радзіму. 25.3.1957 зарэгістраваны пробашчам касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Мёры Віцебскай вобл., у якім праслужыў 27 гадоў. Рэабілітаеаны.

Кр.: Catalogus ecdesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 6, л. 12; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992,Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie H'schodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел вБеларусй в 1945—1990.

ГРАМЗ Баляслаў [1.4.1904, в. Кублічы Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл. — 8.6.1944], святар. Скончыў ф-т тэалогіі Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1931). 3 1932 вікарый касцёла Усіх Святых у Вільні. 3 1934 вучыўся ў Рыме, стыпендыят Фонду нацыянальнай культуры. У 1936 катэхет гімназіі пры касцёле Усіх Святых у Свянцянах аднайменнага дэканата, цяпер Літва. У 1937 у фарным касцёле Унебаўзяцця НПМ у Беластоку (Biafystok), Польшча. У 1939 у касцёле НПМ у в. Чорны Бор Тургельскага дэканата, Літва. Мабілізаваны 28.4.1939 як капелан 6-га пяхотнага палка 1-й пяхотнай дывізіі. Трапіў у палон; неўзабаве ўцёк. Хаваўся ў сясцёр назарэтанаку Варшаве. 2.8.1941 вярнуўся ў Вільню. Прызначаны пробашчам касцёла Беззаганага Зачацця НПМ у в. Ідолта Браслаўскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл., генеральны вікарый Беларусі. Завяршыў пачатае святаром Станіславам Эліяшам будаўніцтва касцёла. Праводзіў таемнае навучанне рэлігіі, хаваў яўрэяў у падвале каля плябаніі. Арыштаваны гестапа 7.6.1944 за сувязь з АК і дапамогу яўрэям. Закатаваны ў в. Латышава, цяпер Ушацкі р-н. Пахаваны ля ідолтаўскага касцёла.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ГРАСЕВІЧ Юзаф Юзафавіч [27.11.1903, Варшава — 1.3.2000], святар. 3 польскай мяшчанскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (1935). Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Вільні. У 1936 вучыўся на курсах журналістаў у Кракаве, Польшча. Прызначаны рэдактарам час. Віленскай архідыяцэзіі «Tygodnik Katolicki». Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны ў 1941 у Вільні. Пераведзены ў

лагер для інтэрнаваных польскіх святароў у Правінішках і Шалтупях. Вызвалены ў 1944. Вярнуўся ў Вільню. Арцыбіскупам Р. Ялбжыкоўскім пасланы са святаром Ч. Барвіцкім у Бабруйскі касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ для арганізацыі рэлігійнага жыцця. Праз 3 тыдні адкліканы і прызначаны пробашчам касцёла св. Мучаніка Юрыя ў в. Новая Руда Гродзенскага дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. Арыштаваны 2.11.1951. Зняволены ў Гродзенскай турме МДБ. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны 23.1.1952 ваенным трыбуналам МДБ Гродзенскай вобл. да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Мінеральны лагер МДБ Комі АССР. 8.2.1955 вернікі парафіі Новая Руда паслалі ліст з 13-цю подпісамі Генеральнаму пракурору СССР, у якім пераконвалі, што Г. «не вінаваты, палітычнай дзейнасцю не займаўся». Прасілі «перагледзець справу і вызваліць з заключэння». Прысуд перагледзелі, віна была перакваліфікавана, а тэрмін зніжаны да 10 гадоў ППЛ. 5.7.1955 трыбунал БВА знізіў тэрмін да 7 гадоў пазбаўлення волі і 2 гадоўпазбаўлення правоў. Вызвалены 6.8.1956 са зняццем судзімасці. Вярнуўся ў Беларусь. 5.10.1956 зарэгістраваны на старым месцы службы. У 1963—67 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Канстанцінава (Канстанцінаў Свірскі) Мядзелыжага р-на Мінскай вобл. 3 1969 пробашч касцёла Божага Нела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца Зэльвенскага р-на Гродзенскай вобл. У 1984 са святарамі М. Арановічам і А. Тамкозічам пабываў у Польшчы, прыняў удзел у сустрэчах і абмеркаваннях становішча Касцёла ў Беларусі з польскімі святарамі і Беластоцкім біскупам Эдвардам Кісялём.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 2, л. 114; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Жертвы полйтйческого meppopa в СССР', Ярмусйк, Католнческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ГРАХОЎСКІ Казімір [1909—1942, Баранавічы, цяпер Брэсцкай вобл.], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1939?). Прызначаны вікарыем касцёла св. Андрэя Апостала ў Слоніме, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Па патрабаванні немцаў нейкі час выконваў абавязкі бургамістра Слоніма. Дапамагаў яўрэям: выпісваў ім метрыкі, у якіх указваў іншую нацыянальнасць. У крас. 1942 арыштаваны за дапамогу яўрэям і сувязь з АК. Зняволены ў турме ў Слоніме. Неўзабаве вывезены ў Баранавічы і расстраляны.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953,Ярмусйк, Kaтолйческйй Костел e Белоруссйп e годы второй мйровой войны.

ГРАШЫС Вінцэнт Вінцэнтавіч [20.7.1870, в. Таўрогі, цяперЛітва —2.7.1930, Марыямпаль, Літва], святар, марыянін. Скончыў гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняўсакрамэнт святарства (3.11.1893). У 1894—1900 вікарый пецярбургскай пракафедры. 3 1900 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Бабінавічы, цяпер Лёзненскі р-н Віцебскай вобл. 3 1902 душпастыр касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1908 адміністратар касцёла св. Юзафа Абранніка ў Оршы Магілёўскай 176., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., аршанскі дэкан. У крас. 1919 арыштаваны як закладнік. Вызвалены ўліп. 1921. Вярнуўся ў Таўрогі. У 1925 служыў у касцёле ў Таўрогах Жмудзкай дыяцэзіі, Літва. У 1926 уступіў у ордэн марыянаў. Навіцыят пачаў 3.11.1926 у Марыямпалі. Першыя законныя шлюбы склаў 8.12.1927. Прызначаны кіраўніком новаадчыненага законнага дома ў Вількаміры (Укмярге), Літва. Памёр ад хваробаў, набытых падчас зняволення.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губерншг, Памятная кнйжка Могйлевской губернйй', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa

katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

ГРОДЗІС Ян [1881—1942], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1908). 3 1916 в. а. пробашча касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1920—21 дырэктар гімназіі ў Нясвіжы, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Арыштаваны немцамі ў 1942. Праз некалькі месяцаў вызвалены. Загінуў пры нявысветлеі-ых абставінах.

Кр: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Каталіцкае духавенства Мікскай дыяцэзіі; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ГРОНСКІ Юліян Міхайлавіч [1877, в. Чэпель (?) Скопшынскай вол. Новааляксандраўскага пав. Ковенскай губ., цяпер Гітва— пасля 1939], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарс~ва (1903). Прызначаны вікарыем парафіі Нараджэння НПМ у Барысаве, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1905-—06 в. а. адміністратара касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Талачын Сенненскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У1907—09 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Чачэрск Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. У 1911 рэзідэнт парафіі св. Альберта, з 1912 вікарый касцёла Маці Божай Пакутнай у г. Рыга, Латвія. 3 1915 вайсковы капелан пры штабе 5-й арміі. У 1917 рэзідэнт пры капліцы св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Рамн Гарадоцкага пав. Віцебскай губ., цяпер Гарадоцкі р-н Віцебскай вобл. У 1918 арцыбіскупам Эдвардам Ропам прызначаны пробашчам Іркуцкай парафіі Унебаўзяцця НПМ, але з-за грамадзянскай вайны прыбыў на месца службы ў

1920. Неўзабаве пераехаў у Томск, дзе служыў у касцёле Маці Божай Ружанцовай. У 1923 у капліцы ў пас. Андрэеўскім, каля Томска, пасля зноў у Томску. 3 1.11.1926 адміністратар Апостальскага вікарыята Зах. Сібіры. У пачатку лют. 1929 выязджаў у капліцу Антонія Падуанскага ў каталіцкім пас. Беластоцкі, цяпер Томская вобл., дзе благаславіў шлюбы жыхароў. Арыштаваны АДПУ 25.4.1931 у сваёй кватэры ў Томску па адрасе: вул. Бакуніна, д. 17. Са святаром арыштаваны некалькі чалавек з мясцовай «дваццаткі», у тым ліку арганіст Станіслаў Бах. Былі праведзены арышты ў Барнауле, Омску, Новасібірску, пас. Андрэеўскім і Беластоцкім, іншых населеных пунктах, куды наведваўся святар. На допытах ад арыштаваных патрабавалі, каб яны далі паказанні, што ксёндз агітаваў супраць калектывізацыі. Асуджаны калегіяй АДПУ 7.3.1932 за «антысавецкую контррэвалюцыйную дзейнасць, шпіянаж на карысць Польшчы і захоўванне золата» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., куды прыбыў 1.9.1932. Вызвалены дзякуючы намаганням літоўскіх уладаў. 22.1.1933 пакінуў СССР. На пачатку 1934 знаходзіўся ў Рыме, адкуль вярнуўся ў Літву. У 1936—39 служыў у Ковенскай дыяцэзіі як пробашч, у мяст. Панатарай у Жайменскім дэканаце, дзе існаваў філіял парафіі Сясішкі. Пазней віцэ-дэкан у мяст. Кракес, Літва. Рэабілітаваны 6.6.1989 (паводле іншых звестак 11.10.1989).

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Памятная кнйжка Могйлевской губерншг, Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Лйтургйческйй календарь; Кшіга памятй томйчей; Чаплйнскйй, Оскпова, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; 3 асабістага архіва У. Васькова.

ГРЫБОЎСКІ Антоні¹ [1904—20.10.1943], святарусх. абраду, езуіт. У1922 уступіў у Таварыства Езуса. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў у грэка-каталіцкай парафіі ў пас. Альбярцін Слонімскага пав., цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл. Арыштаваны і расстраляны фашыстамі.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ГРЫБУЛЬ Гэлена Антонаўна [1888, Рэжыцкі пав. Віцебскай губ. —?], хатняя гаспадыня, парафіянка касцёла Звеставання НПМ у Ленінградзе. Арыштавана 14.1.1930 па справе «Т. Матулёніса і інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 8.9.1930 да 3 гадоў ссылкі. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ГРЫЗАН Станіслаў Канстанцінавіч [1863, в. Слабада Дзвінскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія — ?], арганіст. 3 бел. мяшчанскай сям’і. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Да арышту служыў у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Росіца Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. Быў жанаты, гадаваў чацвёра дзяцей. Арыштаваны 18.3.1933. Абвінавачваўся ў «правядзенні шпіёнскай дзейнасці». 5.6.1933 пастановай Віцебскага аператьўнага сектара (аддзела) АДПУ БССР справа Г.

¹ Не блытаць: Грыбоўскі Антоні [1906—1988], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны вікарыем касцёла св. Станіслава ў мяст. Тапчэва (Topczewo) Бельска-Падляшскага пав. Бранскага дэканата, Польшча. Пасля 2-й сусветнай вайны служыў у Брэсце. У1960—8Э-я пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Чарнаўчыцы, цяпер Брс-сцкі р-н. (Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji piriskiej; Hlebowicz Katolicyzm w paristwie sowieckim 1944—1992.)

(№ 5008-п; захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай всбл.) спынена, а ён вызвалены і рэабілітаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

ГРЫНЕВІЧ Васіль Пятровіч [1886, Варшава —28.1.1931, Масква, Ваганькаўскія могілкі], святар. 3 польскай мяшчанскай сям’і. Скончыў духоўную семінарыю. У 1920-я служыў у БССР. Арыштаваны ў 1928. Асуджаны калегіяй АДПУ да 3 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў Сібір. Жыў у с. Тасеева Канскай акругі Усходне-Сібірскага краю, працаваў тэхн кам па будаўніцтве. Арыштаваны 24.9.1930. У студз. 1931 этапаваны ў Бутырскую турму Масквы з мэтай вызвалення праз абмен з Польшчай, але абмен не адбыўся. Асуджаны 23.1.1931 калегіяй АДПУ за «шпіянаж» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны ў студз. 1989.

Кр.: Чаплйнскші, Осйпова, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР; Жертвы полйтйческого террора в СССР.

ГРЫНЯВІЦКІ Браніслаў Войцэхавіч [1887, в. Варона Бельскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча —10.6.1964], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1911). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Друя Дзісенскага пав., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1913 у парафіі Усіх Святых у Вільні. 3 1915 адміністратар касцёла Звеставання НПМ у в. Мікелеўшчына Гродзенскага пав., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1929 пробашч касцёла Найсвяцейшага Імя Марыі ў в. Вярэйкі Бераставіцкага дэканата, цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 28.2.1951. Асуджаны 11.8.1951 са святарамі М. Арановічам, А. Тамковічам і парафіянамі ассбай нарадай пры МДБ за «правядзенне антысавецкай агітацыі» і «здрадніцкую дзейнасць у перыяд нямецкай акупацыіх да

10 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Азёрны лагер МДБ Іркуцкай вобл. (Тайшэт, Брацк). Вызвалены ў 1956 цяжка хворым. Выехаў у Польшчу. Рэабілітаваны пракуратурай Гродзенскай вобл. 30.6.1993. Асабовая справа Г. № п-18660 з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis-, НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ГУДЗЕЙКА Баляслаў Міхайлавіч [5.8.1894, Вільня — 2.2.1961], святар. 3 сям’і рабочага. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (1914), вучыўся ў Магілёўскай духоўнай акадэміі ў Петраградзе. 3 1915 дыякан у святара Казіміра Пацкевіча ў касцёле св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Палукня Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва. Прыняў сакрамэнт святарства (лют. 1917, Коўна, цяпер Каўнас, Літва). Прызначаны вікарыем касцёла св. Рафала Арханёла ў Вільні. Неўзабаве пераведзены ў парафію св. Казіміра ў мяст. Маладзечна Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Зтраўня 1921 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Радашковічы Вілейскага дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. 3 1930 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў в. Луконіца Слонімскага дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1936 у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Крупа Лідскага дэканата, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 16.1.1951. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны 25.8.1951 асобай нарадай пры МДБ да 10 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Камышоўскі лагер МДБ Кемераўскай вобл. (8000 зняволеных). У 1953 пераведзены ўадзін з лагераў Омскай вобл. 3 12.6(ці 7). 1953 у Азёрным лагеры МДБ Іркуцкай вобл. Вызвалены 27.7.1956

цяжка хворым. Вярнуўся ў БССР. 5.11.1956 адноўлены на старым месцы працы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Syrodus archidioecesana vilnensis', НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 114; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ГУЗ Юзаф (Інацэнт) [18.3.1890, Львоў, Аўстра-Венгэыя, цяпер Украіна— 6.6.1940], францішканін, благаслаўлёны. Скончыў усеагульную школу і гімназію ў Львове. 25.8.1908 уступіў у ордэн айцоў францішканцаў канвентуальных і прыняў імя Інацэнт. У 1909 першы раз алрануў манаскі габіт, у 1910 склаў першыя законныя шлюбы. У Кракаве атрымаў філасофска-тэалагічную адукацыю, прыняў сакрамэнт святарства (2.6.1914). Служыў у Ганачове, Чыжках, Львове, Галічы (Украіна), Варшаве (Warszawa), Радамску (Radomsk) (Польшча), Гродне. 3 1933 выкладаў спевы ў Ніжэйшай місіянерскай семінарыі ў Непакалянаве (Niepokalanöw), Польшча), быў віцэ-магістрам клерыкаў і спавядальнікам братоў манаства. У 1936 вярнуўся ў Гродна, служыў у кляштары. Арыштаваны НКВД 21.3.1940. Уцёк з турмы. Падчас пераходу мяжы схоплены немцамі. Зняволены ў Сувалках (Suwalki), Польшча, адкуль накіраваны ў лагер у Дзялдаве (Dzialdow), дзе знаходзіўся да 20.5.1940. Пасля перавезечы ў Захсенгаўзен (Sachsenhausen), Германія. Прыняў мучаніцкую смерць ад накіраванага ў горла моцнага струменя вады. Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II 13.6.1999.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego па Bialorusi w latach 1917—1953; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ГУН Анастасія Міхайлаўна [1884, в. Таўсюлы Лідс<ага пав. Віленскай губ. —?], парафіянка, хатняя гаспадыня, жыла

ў Вырыцы пад Ленінградам. Арыштавана ў крас. 1932 па справе «Пранцкеціса¹ і інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 19.7.1932 да 3 гадоў ППЛ. Этапавана (?). Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католгіческой Церквй в СССР.

ГУРСКІ Станіслаў Язэпавіч [1909 — пасля 1970-х], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамзнт святарства (1940?). У пасляваенны час пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Ваўкалата Пастаўскага пав. Надвілейскага дэканата, цяпер вёска Докшыцкага р-на Віцебскай вобл. 3 сакрэтнага паведамлення ўпаўнаважанага Савета па справах рэлігійных культаў па Полацкай вобл. Кячко (прыкладна ў канцы 1946): «Гурскі катэгарычна адмовіўся запоўніць графу аб падданстве СССР, заявіў, што ён прыняў польскге і застаецца верным сваёй дзяржаве». Старшыня Глыбоцкага выканкама В. Асіненка накіраваў зварот упаўнаважанаму Савета па справах рэлігійных культаў пры CM БСС Р П. Лабусу з просьбай «пазбаўлення права служэння ў касцёле ксяндза Ваўкалацкага касцёла за сістэматычнае прыцяп-енне дзяцей да выканання рэлігійных абрадаў; паездкі па вёсках, у часе якіх той асвячае дамы вернікаў; здзяйсненне рэлігійных шэсцяў вакол касцёла; устанаўленне новых крыжоў у населеных пунктах без дазволу мясцовых органаў улады». У 1953 чатыры святары хаваліся ад арышту, двух з іх— Г. і святара Баляслава Заёнца — супрацоўнікі МУС знайшлі.

¹ Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч [18(ці 30).8.1886, Ковенская губ.— 1970], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (13.3.1910). Служыў у ПалтаЕе, Прэйлі, Краславе, Дзвінску. 3 1916 у Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург. Арыштаваны ў 1922, 1923, 1932. Асуджаны да ВМП (заменева на 10 гадоў ППЛ). Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 19.5.1933 перавезены ў Маскву. Вызвалены праз абмен палітзняволенымі паміж СССР і Латвіяй. У канцы 1930-х рэктар у Шальціняй. Падрабязней гл.: Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

У 1958—60 фінансавыя органы некалькі разоў змянялі падаходны падатак у бок павелічэння. Абл. фінансавы аддзел разгледзеў скаргу Г. і пацвердзіў «правільнасць налічзння падатка райфінаддзелам. Падатак павялічаны з улікам реней хаваемых прыбыткаў па Ваўкалацкай парафіі, а таксама за касцёл св. Яна Хрысціцеля ў в. Параф’янава, куды святар перыядычна выязджаў у 1958—60 на разавыя служэі-ні». За няўплату райфінаддзел склаў вопіс маёмасці святара і перадаў справу ў судовыя органы. Народны суд Глыбоц<ага р-на пацвердзіў іск раённага фінансавага аддзела. 31.1.1961 абл. суд разгледзеў касацыйную скаргу адказчыка і пагануў рашэнне народнага суда ў сіле. У канцы снеж. 1960 святара знялі на 6 месяцаў з рэгістрацыі за «парушэнне савецкіх законаў аб культах». У 1970-я служыў у парафіях Найзвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Слабодка і св. Станіслаза ў в. Далёкія Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiaritm et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciota Katolickiego na Biatorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католпческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ДАБЖЫЦКІ Казімір [10.3.1900, в. Грабёнка Ігуменскага пав. Мінскай губ., цяпер Чэрвеньскі р-н Мінскай вобл. — ?], святар. У пачатку 1920-х адзін з семінарыстаў падпольнай духоўнай семінарыі арцыбіскупа Я. Цепляка ў Петраградзе. Прыняў сакрамэнт святарства (1923, Мінск?). Паводле некаторых звестак, неўзабаве арыштаваны і асуджаны да пазбаўлення волі. 3 1939 вікарый касцёла св. Ганны ў Кракаве, Польшча. Арыштаваны гестапа 6.1.1944. Вызвалены ў крас. 1945. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Каталіі/кае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДАБРАВОЛЬСКІ Стэфан [1899—10.3.1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1927). Прызначаны вікарыем парафіі Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў мяст. Ракаў Мінскага пав. Вілейскага дэканата, цяпер вёска Валожынскага р-на Мінскай вобл. 3 1932 вікарый касцёла св. Тэрэзы ў Вільні. 3 1933 душпастыр парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Канстанцінава Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1937 служыў у касцёле св. Мучаніка Юрыя ў в. Беліца Лідскага дэканата, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны гестапа і расстраляны з 9 іншымі святарамі ў ваколіцы Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Ю.).

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis', Krahel T. Rozstrzclani w Lidzie // Czas Milosierdzia. 1998. № 3 (98).

ДАБУЛЕВІЧ Павел-Чэслаў (Ян-Чэслаў) [1894 — ?], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). 3 1918 вікарый філіі ў в. Рынкаўшчызна Мерачскага дэканата, Літва. 3 1921 катэхет і вікарый парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Дзісна Глыбоцкага дэканата Віленскай губ., цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 3 1928 катэхет і вікарый касцёла св. Казіміра

ў мяст. Маладзечна Вілейскага дэканата, цяпер райцзнтр Мінскай вобл. 3 1934 пробашч парафіі Перамянення Пана ў в. Сакаляны (Sokolany) Сакольскага пав. і дэканата, цяпер Польшча. Паводле некаторых звестак, арыштаваны НКВД пасля 1939. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ДАВЫДЗЮК Люцыя Нарні (Ганна Кірылаўна) [1900, Кобрын Гродзенскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. —?], законніца. Склала першыя законныя шлюбы і прыняла імя Люцыя Нарні. Арыштавана 10.3.1924 у Маскве па групавой справе «рускіх католікаў». Асуджана калегіяй АДПУ 19.5.1924 да 3 гадоў пазбаўлення волі. Выслана ў Табольск, цяпер Цюменская вобл., Расія. Вызвалена ў 1926з пазбаўленнем права жыць у вялікіх гарадах. Жыла ў Роўне, Украіна. Паўторна арыштавана ў 1927. Выслана на 3 гады ў Абдорск Уральскай вобл. Пасля вызвалення жыла ў Малаяраслаўцы, потым у Арле, працавала медсястрой у туберкулёзным дыспансеры. У трэці раз арыштавана ў 1935. Асуджана да 3 гадоў ППЛ. Пасля вызвалення жыла ў Калузе, працавала медсястрой у гарадской бальніцы. Зноўарыштавана 30.11.1948 і 17.8.1949 прыгаворана за «актыўную шпіёнскую дзейнасць на карьюць Ватыкана» да 10 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Осйпова, Гонетія на Католйческую Церковь в СССР; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Катотіческой Церквй в СССР; Жертвы полптйческого террора в СССР.

ДАЛ ЕЦКІ Міхал [11.8.1984, в. Абабы Новааляксандраўскага пав. Віленскай губ, цяпер Літва— 31.7.1942, Наваградак, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.], святар. 3 каталіцкай сялянскай сям’і. Скончыў кадэцкі корпус імя Аляксандра II, Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу.

Прыняў сакрамэнт святарства (1909). Служыў вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Пінску Мінскай губ., цялер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1911 пробашч парафіі НПМ у в. Старчыцы Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер пас. Акцябр Салігорскага р-на Мінскай вобл. Паводле некаторых звестак, таксама служыў у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Клецк, йяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1914 удзельнічаў у кансэкрацыі біскупа Францішка Карэвіча. Падтрымліваў рух беларусізацыі. Супрацоўнічаў з час. «Belarus», фінансава падтрымліваў час. «Кгупіса», «Belaruskaja Dumka», гаварыў казанні на бел. мове. У 1919 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Ішкалдзь Наваградскага пав. Мінскай губ., цягер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1924 пробашч парафіі св. Казіміра ў в. Уселюб Наваградскага пав. і дэканата, цяпер Наваградскі р-н. 3 1933 у касцёле св. Міхала Арханёла ў Наваградку, наваградскі дэкан, ганаровы канонік Пінскай <апітўлы. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Дапамагаў яўрэям, зняволеным у гета. Арыштазаны гестапа 29.6.1942. Расстраляны.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губерншг, Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, Losy Koscioh Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953\ Garbinsky, Turonak, Bialoruski meh chrzescijahski XX wieku.

ДАМ5РОЎСКІ Казімір [1902—1942], святар. Прыняў caкрамэнт святарства (1929). 3 1933 прэфект школ пры касцёле Унебаўзяцця НПМ у Пружанах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Скончыў Каталіцкі інстытут у Парыжы са ступенню доктара тэалогіі (1939). Прызначаны пробашчам парафіяльнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Дарава Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл., адначасова прафесар Пінскай духоўнай семінарыі. Арыштаваны фашыстамі ў крас. 1942. Атручаны газам у в. Калдычэва, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej:, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ДАМІНЯК Юзаф [30.1.1903—5.8.1942], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1932). Служыў у парафіяльным касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Сейлавічы Нясвіжскага пав. і дэканата, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл. 3 1936 в. а. 3-га вікарыя катэдральнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Брэсце, катэхет пачатковай школы. Арыштаваны фашыстамі 28.6.1942. Паводле некаторых звестак, расстраляны каля в. Малева, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953\ Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДАНІЛАЎ Віктар Пятровіч [н. 20.7.1927, c. Нарское Яраслаўскага р-на і вобл., Расія], рэлігійны дысідэнт, публіцыст. У 1947 паступіўу Яраслаўскі педагагічны інстытут. Арыштаваны 12.6.1948 у Яраслаўлі па адрасе: зав. Народны, д. 6, кв. 8. Абвінавачваўся ў правядзенні антысавецкай агітацыі — крытычна выказваўся пра Сталіна. Асуджаны 21.8.1948 да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Мінеральны лагер (для асабліва небяспечных паліт. злачынцаў) МДБ Комі АССР (пас. Інта). 23.2.1951 за падрыхтоўку ўцёкаў узяты ў лагеры пад варту і 8.5.1951 прыгавораны да 10 гадоў зняволення. Этапаваны ў адзін з лагераў Комі АССР. У зняволенні прыняў каталіцкае веравызнанне. Вызвалены па амністыі (1955). Займаўся місіянерскай дзейнасцю. Са снеж. 1955 узнавіў вучобу на гістарычным ф-це Яраслаўскага педагагічнага інстытута, аднак пасля яго сканчэння не атрымаў дыплом з той прычыны, што з’яўляўся актыўным католікам (пра гэта адміністрацыя інстытута даведалася з даносу). Толькі афіцыйныя звароты Д. у дзяржаўныя ўстановы з заявамі

пра рэлігійную дыскрымінацыю дазволілі яму ва ўмовах паліт. «адлігі» адстаяць свае правы і атрымаць дыплом. Але ўладкавацца па спецыяльнасці ён не змог, працаваў электрамантажнікам. У 1960 пераехаў у Вільнюс, а ў 1967 — у Гродна. У 1970-я атрымаў прапанову вучыцца на святара грэка-каталіцкага абраду. У 1976 у Львове тайна рукапакладзены ў святары Мітрапалітам Уладзімірам Сцярнюком. Вярнуўся ў Гродна, пачаў нелегальнае святарскае служэнне. Пісаў рэлігійныя працы для самвыдату. 3 1992 легальны ігумен грэка-каталіцкай парафіі ў Гродне.

Тв.: Мой путь к Богу н к Католмческой Церквм. Полоцк, 1997.

Кр.: Дзярновіч А. Віктар Данілаў П Дэмакратычная апазыі/ыя; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Жертвь: полйтйческого meppopa в CCCP.

ДАРАШКЕВІЧ Казімір [1898—1963], святар. Капелан Віленскай архідыяцэзіі. 3 1927 адміністратар касцёла ў в. Жыдомля, цяпер Жытомля Гродзенскага р-на. 3 1931 (таксама і падчас 2-й сусветнай вайны) пробашч парафіі св. Станіслава ў в. Даўгінава, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. Забіты падчас бандыйкага нападу.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis; Zurek W. Salezjanscy m^czennicy JVschodu.

ДАШКЕВІЧ Гвідон Янавіч [1885, в. Мікулічы Ігуменскага пав. М нскай губ., цяпер Бярэзінскі р-н Мінскай вобл. — 13.9.1929, Мінск, турма АДПУ], тэхнічны супрацоўнік касцёла езуітаў св. Яна Караля ў в. Блонь Ігуменскага пав., цяпер Пухавіцкі р-н Мінскай вобл. 3 бел. сялянскай сям’і. Да арышту жыўу в. Зарэчча, цяпер Блоньскага сельсавета. Быўжанаты, меўдзіця. Арыштаваны 14.5.1929. Асуджаны 23.8.1929 асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю» і «шпіянаж» да ВМП. Расстраляны з пробашчам касцёла Я. Мацыеўскім.

Рэабілітаваны 9.9.1991 пракуратурай БВА. Групавая справа Д. і інш. (па ёй праходзіла больш за 40 чалавек, усе прыгавораны ад 3 да 10 гадоў зняволення) № 31800-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД.

ДАШУТА Юзаф Дамінікавіч [20.12.1890, мяст. Сакулка (Sokoika) Гродзенскай губ., цяпер Падляшскае ваяв., Польшча — 9.9.1966, кляштар у Влацлаўку, Польшча], святар, манах марыянін, грамадскі і культурны дзеяч, педагог. 3 бел. мяшчанскай сям’і. У1905—10 вучыўся ў Сакульскім гарадскім 4-класным вучылішчы. У1911 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Быў сябрам гуртка беларусаў-семінарыстаў. Прыняў сакрамэнт святарства (26.5.1918). Прызначаны вікарыем парафіі Дабжынеў (Dobrzyniew) Беластоцкага дэканата, касцёла Звеставання НПМ у мяст. Тракелі, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1921 вучыўся ў Люблінскім каталіцкім ун-це. 3 1925 служыў у кляштары ордэна бернардынцаўу Друі, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Пасля навіцыяту выехаў на вучобу ў Рым, дзе праз год абараніў доктарскую дысертацыю па кананічным праве. У канцы 1927 вярнуўся ў Друю. Браў удзел у заходнебел. рэлігійным і культурна-асветным жыцці. Гаварыў казанні і праводзіў катэхізацыю на бел. мове. Пераследаваўся польскімі ўладамі. Дэпартаваны паліцыяй з друйскага кляштара 23.6.1938. Жыў у кляштарах марыянаў у Скуржцы (Skörzec) каля Седльцаў (Siedlce), Грудзяндзу (Grudziadz), Влацлаўку (Wioctawek), Польшча. Падтрымліваў кантакты з асяродкам марыянаў у Лондане.

Кр.: Stankiewicz A. Rodnaja mowa u swiatyniach. Wilnia, 1929; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ДЗЕМЯШКЕВІЧ Антоні Мікалаевіч [28.7.1891, в. Башарова Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Талачынскі р-н

Віцебсксй вобл. — 3.11.1937, ст. Мядзведжая Гара (Сандармох), каля Мядзведжагорска Карэльскай ACCP], святар. 3 бел. сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1918). Служыў у капліцы ў Бранску, парафіі Унебаўзяцця НПМ у Харкаве. 3 1925 адміністратар парафіі Маці Божай Ружанцовай ва Уладзіміэы, касцёла Унебаўзяцця НПМ у Ніжнім Ноўгарадзе, парафіі ў Клязьме Маскоўскага дэканата, касцёле Узвышэння Св. Крыжа ў Казані Самарскага дэканата. Арыштаваны 16.10.1929 у Ніжнім Ноўгарадзе. Асуджаны калегіяй АДПУ 13.3.1930 за «шпіянаж» і «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Паўторна арыштаваны на Салаўках 9.10.1937. Прыгавораны 3.11.1937 тройкай НКВД Ленінградскай вобл. да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Ocunoea, Гоненйя na Католйческую Церковь в CCCP; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Кннга памятй расстрелянных u погйбшпх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелей; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Жертвы полшпнческого meppopa ч CCCP.

ДЗМІТРЫЕВА Ядзвіга Серафімаўна [1894, мяст. Койданава Мінскага пав., цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл. — 4.11.1937, ст. Мядзведжая Гара (Сандармох), каля Мядзведжагорска Карэльскай ACCP], парафіянка. Арыштавана ў 1936 у Маскве. Асуджана асобай нарадай НКВД 10.11.1936 за «спробу здзяйснення тэрарыстычных актаў супраць прадстаўнікоў савецкай улады» і «ўдзел у антысавецкайарганізацыі» да ЮгадоўППЛ. Этапавана ў Салавецкі лагер НКВД Архангельскай вобл. У 1937 у лагеры ўзята пад варту. Прыгаворана 10.10.1937 лагернай тройкай да ВМП. Расстраляна.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР.

ДЗУДЗЕВІЧ Баляслаў Ігнатавіч [27.(3 ці 4).1908, мяст. Ракаў Мінскага пав., цяпер вёска Валожынскага р-на Мінскай вобл.— 11.1.1994], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (25.4.1935). Прызначаны прэфектам пачатковых школ пры касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Драгічын (Drohiczyn) Бельска-Падляшскага пав. Драгічынскага дэканата, Польшча. Арыштаваны 11.1.1940. Асуджаны 6.8.1940 асобай нарадай як «сацыяльна-небяспечны элемент» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Архангельскую вобл. Вызвалены 31.12.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. 3 1942 капелан у арміі генерала У. Андэрса. 3 верас. 1946 жыў у Вялікабрытаніі. Служыў капеланам у Свіндане, Глачэстэры, Оксфардзе, Хаўберы Парку, Валінгфордзе, Берсе. Пасля дэмабілізацыі ў 1949 душпастыр у Свіндане. У жн. 1950 пробашч у Кардзіфе, потым ва ўсім Паўднёвым Уэльсе. 31.1.1957 пробашч у Волверхамптане, дзе арганізаваў польскую парафію. 1.11.1966 прызначаны пробашчам польскай парафіі ў Брыстолі. 3 1972 дэкан Паўдн.-Зах. польскіх парафій у Англіі. У 1979 пасля інфаркту міякарда выйшаў на пенсію. 3 1986 жыў у доме апекі англійскіх законніц. Рэабілітаваны 24.8.1989 пракурорам Гродзенскай вобл. Асабовая справа Д. № п-12429 з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

26.11.1939 у Ракаве арыштаваны пячнік, бацька траіх дзяцей Дзудзевіч Іван Ігнатавіч (н. у 1902 у Ракаве), брат Баляслава Дзудзевіча. 9.7.1940 асуджаны асобай нарадай НКВД за «антысавецкую агітацыю» да 8 гадоў ППЛ і этапаваны ў Паўночна-чыгуначны лагер НКВД Комі АССР. Вызвалены 4.9.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай БССР 13.6.1989. Яго асабовая справа № 26213-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

У лют. 1945 у Ракаве арыштаваны вайсковец тэхнічнай роты № 150 чыгуначнага будаўнічага батальёна Дзудзевіч Фама Ігнатавіч (н. у 1906 у Ракаве; падчас арышту жанаты, гадаваўдзіця), брат Баляслава і Івана Дзудзевічаў. Асуджаны 9.10.1946 (з іншымі вайскоўцамі роты Багдановічам Францам Іосіфавічам і Віткоўскім Станіславам Іосіфавічам) асобай нарадай НКВД як «памагаты нямецкіх акупантаў» і за «антысавецкую агітацыю» да 7 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітзваны 29.1.1993. Групавая справа Ф. Дзудзевіча і іншых № 35106-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: St is kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', БНДЦЭД; НАРБ, ІКБр; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Elenchus cleri et ecdesiarum archidioeceseos Mohiloviensis.

ДЗЯДУЛЬ Нікадзім Андрэевіч [1873—1944], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1897). У1899—1900 вікарый ларафіі Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў мяст. Ракаў М:нскага пав., цяпер вёска Валожынскага р-на Мінсжай вобл. У 1900—01 служыў у касцёле Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У 1901—04 зноў служыў у Ракаве. У 1905—06 вікарый касцёла Апэкі НПМ у в. Рукшаніцы, цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл., парафіі Божага Цела ў мяст. Нясвіж Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1907—09 адміністратар парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Шклове Магілёўскага пав., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1910 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Пустынь Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цявер Латвія. У 1912—17 душпастыр парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Асвея Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цягер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. У 1919 арыштаваны з біскупам Э. Ропам і інш. як закладнік. Вызвалены. 3 1925 гробашч парафіі Найсвяцейшага Сэрца Езуса ў мяст.

Марыенгаўзен Люцынскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія, адміністратар касцёла ў мяст. Варнавічы (Warnowicze), Польшча. 3 1927 душпастыр парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Бяльмонт Браслаўскага дэканата, цяпер у складзе в. Ахрэмаўцы Браслаўскага р-на Віцебскай вобл. У 1931—32 служыў у касцёле св. Міхала Арханёла ў в. Скрундзі, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1933 у парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Лапеніца (Вялікая Лапеніца), цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1937 на пенсіі.

Кр.: Памятная кшіжка Вйтебской губершпг, Памятная кнйжка Мйнской губерншг, Памятная кшіжка Могйлевской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Synodus archidioecesana vilnensis', Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДЗЯМ’ЯН Юзаф [23.3.1900, в. Краснае Старое (Krasne Stare), Польшча —11.12.1966, Беласток (Biafystok), Польшча], святар. 3 сялянскай сям’і. 3 1907 вучыўся ў пачатковай школе ў Красным Фальварчным (Krasne Folwarczne), пасля ў нелегальнай польскай школе Рафалоўскага ў Беластоку, расійскай гімназіі, вучобу ў якой спыніла 1-я сусветная вайна. Настаўнічаў у роднай вёсцы і Красным Фальварчным. Працягваў вучобу ў польскай рэальнай гімназіі ў Беластоку, пасля яе заканчэння працаваў настаўнікам у школе ў Пашкаўшчызне (Paszkowszczyzna) каля Стасілаў (Stasify), Літва (?). У 1923 паступіў на тэалагічны ф-т Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя, але праз два гады спыніў навучанне, паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова некаторы час працаваў у Дзяржаўным архіве пад кіраўніцтвам Генрыка Лаўмянскага. Атрымаў магістарскую ступень за працу «Хрыстос і багацце». Прыняў сакрамэнт святарства (28.6.1931). Некалькі месяцаў служыў прэфектам парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Забалаць Васілішскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл., пасля ў касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Слабодка

Браслаўскага дэканата, цяпер в. Слабодка Браслаўскага р-на Віцебскай вобл. У 1932 прызначаны катэхетам касцёла св. Юзафа і НПМ у в. Барадзінічы Мёрскага дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., адкуль перавёўся ў парафію св. Яна Хрысціцеля ў в. Параф’янава, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1934 у філіяльным касцёле св. Юзафа ў в. Быцень Слонімскага пав. і дэканата, цяпер Івацэвіцкі р-н Брэсцкай вобл. Скончыў пабудову касцёла, плябаніі, капліцы св. Юзафа для уніятаў, для якіх была створана парафія. Пасля прыходу савецкіх войскаў 17.9.1939 вымушаны хавацца. Арыштаваны, зняволены ў турме ў Быцені, потым перавезены ў Слонім. Неўзабаве вызвалены. Выехаў у Вільню, адтуль на Беласточчыну. Да пачатку германасавецкай вайны знаходзіўся ў Даліставе (Dolistöw), Польшча, дзе дапамагаў Яну Пшыбінскаму, пробашчу касцёла св. Лаўрэнця. У пачатку вайны хаваўся ў Карыціне (Когусіп), Польшча. 3 восені 1941 да сярэдзіны 1944 пробашч касцёла ў Чорнай Весі Касцельнай (Czarna Wies Koscielna). Пасля ў парафіі Мышынец (Myszyniec) апекаваў касцёл да студз. ці лют. 1945. У ліп. 1945 выехаў у Ольштын (Olsztyn), з сак. 1946 прызначзны рэктарам філіяльнага (да парафіі ў Ружанах) касцёла ў в. Шчытна Косаўскага пав. і дэканата, цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. Праз нядоўгі час прызначаны адміністратарам (да 3.2.1947) парафіі ў Млынарах (Mfynary), Польшча. Праз чатыры гады дэкан парафіі. Служыў таксама ў парафіі Веліслава (Wielislawo). У пачатку 1954 прызначаны пробашчам касцёла ў мяст. Вежхавіцы (Wierzchovice), Польшча. Праз год у парафіі св. Аўгустына ў Вроцлаве (Wroclaw), Польшча, пасля зноў вярнуўся ў Вежхавіцы. На пенсіі з 1964. Жыў у Беластоку на тэрыторыі парафіі св. Роха.

Кр.: Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ДЗЯМ’ЯН Юзаф Казіміравіч [6.2.1888, Віцебскі пав.— 3.11.1937, ГУЛАГ], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны вікарыем касцёла св. Юзафа Абранніка ў Оршы Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 31914 першы вікарый, потым пробашч касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Неаднаразова затрымліваўся ЧК. Арыштаваны ў 1922 у Полацку з вікарыем парафіі Юзафам Лук’яніным і іншымі святарамі за адмову ўдзельнічаць у раскрыванні мошчаў святога Андрэя Баболі. Каля 6 месяцаў зняволены ў віцебскай турме ЧК. У 1925—28 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Сянно Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Чарэя Сенненскага пав. і дэканата, цяпер вёска Чашніцкага р-на Віцебскай вобл., сенненскі дэкан, пазней генеральны вікарый магілёўскага біскупа Б. Слоскана. У1927 некалькі разоў арыштаваны. 3 1929 пробашч парафіі св. Кацярыны Александрыйскай у Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург. Зноў арыштаваны 17.6.1930. Асуджаны 2.12.1931 калегіяй АДПУ за «шпіянаж» і «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Яраслаўскую турму АДПУ. 7.3.1932 вывезены ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 9.10.1937 Ленінградскай тройкай НКВД прыгавораны да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarwn archidioeceseos Mohiloviensis; Ocimoea, Гоненйя na Католнческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лптургйческйй календарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелеІі; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДЗЯШУК Іосіф Антонавіч [1911, в. Германавічы Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям’і. Атрымаў

сярэднюю спецыяльную адукацыю. Да арышту служыў у касцёле св. біскупа Мікалая ў мяст. Свір, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. Быў жанаты, гадаваў дзіця. Арыштаваны 17.7.1947. Асуджаны 18.11.1947 за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 19.2.1993 Вярхоўным судом Беларусі. Асабовая справа № 35363-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД.

ДМОЎСКІ Міхал Тэафілавіч [20.9.1873, в. Анджэева (Andrzejewo), цяпер Польшча — 13.3.1938, в. Маруна Суха (Martina Sucha), каля Якторава (Jaktoröw), Полылча], навуковец, прафесар духоўнай семінарыі. Прыняўсакрамэнт святарства (1897, Варшава). 3 1901 вікарый касцёла св. Аляксандра ў Варшаве. 3 1902 у парафіі ў мяст. Лешна (Leszno), Польшча. 3 1904 адміністратар касцёла ў мяст. Кашэры (Koszery). Паводле некаторых звестак, таксама служыў у касцёле ў в. Станіславава Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н. 3 1907 адміністратар парафіі ў в. Орлаў (Orlow), Польшча. 3 1913 у мяст. Рыдултовы (Rydultowy), Польшча. Падчас 1-й сусветнай вайны служыў капеланам, кантужаны, страціўслых. У1915 выехаўу Петраград. 3 1916 у парафіі св. Баніфаі_,ыя ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург. У 1919— 20 адміністратар капліцы св. Яна Кантыя. Арыштаваны ў 1922, неўзабаве вызвалены. У 1923 паралельна капелан касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Колпіна, філіяльнага касцёла Беззаганнага Зачацця ў пас. Усць-Іжора, капліцы ў пас. Красны Бор каля Ленінграда. У 1924 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ на Васільеўскім востраве. Зноў арыштаваны 17.2.1925. Пад следствам знаходзіўся ў турме на вул. Шпалернай у Ленінградзе. Асуджаны 22.7.1925 да ВМП. Вызвалены 10.2.1926. Дэпартаваны ў мяст. Негарэлае, цяпер Дзяржынскі р-н Мінскай вобл. 3 1927 адміністратар парафіі Караля Барамея ў Варшаве. 3 1934 капелан касцёла

св. Вінцэнта на могілках Брудна (Brödno). 3 1936 на пенсіі. Жыў у маёнтку Маруна Суха.

Кр.: Чаплйнскйй, Оснпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu',

ДОЎЖЫК Павел [1871, в. Далістава Ясвільскай вол. Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча— 1943], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1897). У1900-я — пачатку 1910-х пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Любін Касцельны (Lubin Koscielny) Бельскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча. У 1915 адміністратар і дэкан парафіі Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1919 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная, цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл., рэктар філіяльнага касцёла ў в. Рэндвідава (цяпер не існуе). Паводле адной версіі, закатаваны фашыстамі 10.8.1943 у ваколіцах в. Крычаты, цяпер Стаўбцоўскі р-н, паводле іншых арыштаваны 8.8.1943 уласаўцамі падчас аблавы на партызан і расстраляны ў лесе каля в. Янкавічы таго ж р-на.

Кр.: Памятная кнйжка Гродненской губернйй; Catalogus ессіеsiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДРАБ Вінцэнт (Вацлаў) Карлавіч [1889, в. Раманаўцы Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. — 4.8.1955], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). Прызначаны вікарыем парафіі св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Гальшаны Ашмянскага дэканата, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1918 вікарый касцёла св. Францішка (бернардзінцаў) у Вільні. 3 1921 адміністратар

парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Краснае (Краснае Сяло) Вілейскага дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. Паралельна абслугоўваў філію ў в. Плябань таго ж дэканата. 3 1938 у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Струбніца Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 8.2.1949. Ваенны трыбунал войскаў МУС Гродзенскай вобл. 23.3.1949 на закрытым пасяджэнні разгледзеў справу святара. Д. абвінавачваўся ў «антысавецкай дзейнасці». Падсудны прызнаў сябе вінаватым толькі ў захаванні антысавецкай літаратуры з часоў нямецкай акупацыі. У абвінаваўчым заключэнні «па сукупнасці здзейсі-еных злачынстваў» святара асудзілі да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Але ўмяшаўся пам. пракурора войскаў МУС БВА, які падаў касацыйны пратэст у ваенны трыбунал войскаў МУС БССР, бо палічыў, што прысуд занадта мяккі. Справу накіравалі на новы разгляд. У выніку суд вынес 15.4.1949 канчатковы прысуд — 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вызвалены ў 1954. Вчрнуўся ў Струбніцу смяротна хворым. Рэабілітаваны 8.10.1992 Гродзенскім абл. судом. Асабовая справа Д. № п-15353 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ДРАГЕЛЬ Генрык Уладзіслававіч [1889, в. Дзірнічы Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл.— 1.9.1967], святар. Скончыў Віленскую гімназію (1906), Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1915). Прызначаны ў касцёл св. Юзафа і НПМ у в. Барадзінічы Дзісенскага пав., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1917 адміністратар парафіі св. Антонія Падуанскага ў в. Бабруйшчына, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай

вобл. 3 1923 пробашч касцёла Божага Цела ў мяст. Дварэц Слонімскага пав. Дзятлаўскага дэканата, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1930 пробашч філіі Звеставання НПМ у в. Гудагай Ашмянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1931 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Руднікі, Літва. 3 1934 служыў у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Крупа Лідскага дэканата, цяпер в. Крупава Лідскага р-на Гродзенскай вобл. 3 1936 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў в. Луконіца Слонімскага пав. і дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны МДБ 19.7.1949 у Слоніме Гродзенскай вобл. Абвінавачваўся ў «супрацоўніцтве з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі». Асуджаны 24.11.1949 да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вызвалены ў 1954. He рэабілітаваны.

Кр.: Catalogus ecclesiaruin et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS.

ДРАЗДОВІЧ Антоні [1900—23.12.1939], святар. Полылча. Прыняў сакрамэнт святарства. Служыў пробашчам парафіі св. Казіміра ў в. Новая Вілейка Кальварыйскага дэканата, Літва. Служыў у складзе 29-й пяхотнай дывізіі, удзельнічаў у 2-й сусветнай вайне. Прымаў удзел у другой Тамашоўскай бітве. Арыштаваны ў верас. 1939 перадавым атрадам камдзіва Філатава. Апазнаны як святар з Віленшчыны. Высланы ў Старабельскі лагер НКВД. 23.12.1939 вывезены ў маскоўскую турму НКВД «Лубянка», потым у мінскую ўнутраную турму НКВД, гэтакзваную «амерыканку». Забіты ў Курапатах.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipihskiej; Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ДРАЗДОВІЧ Ігнаці Юльянавіч [21 ці 29.1.1903—23.12.1939 ці пасля 1947], святар. Скончыў інстытут місіянераў у Любліне, Польш>-а. Прыняўсакрамэнтсвятарства (1931). Прызначаны в. а. пробашча касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Шчэітнікі (Szczytniki) Брэсцкага пав. і дэканата, цяпер Польшча. 3 1932 рэктар капліцы ў в. Астрамечава, цяпер Брэсцкі р-н. 3 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. 28.4.1939 мабілізаваны як капелан, капітан. Арыштаваны ў верас. 1939 перадавым атрадам камдзіва Філатава. Асуджаны 17.(4 ці 5). 1941 за «актыўную барацьбу супраць рабочага класа і рэвалюдыйнага руху, праяўленыя на адказнай пасадзе пры царскай уладзе ці ў контррэвалюцыйных урадах» да 10 гадоў ППЛ, этапаваны ў Сібірскі лагер НКВД Новасібірскай вобл.; у сак. 1947 лераведзены ў Паўночна-Кузбаскі лагер МДБ Кемераўскай вобл. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipinskiej; Чаплйнскйй, Осгтова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ДРОНІЧ Рамуальд [1897—1942, мяст. Беразвечча, цяпер в. Беразвецкі Абруб Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл.], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1923). 3 1927у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Жодзішкі Вілейскага пав. Віленскага ваяв., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1938 пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Ваўкалата Пастаўскага пав. Надвілейскага дэканата, цяпер вёска Докшыцкага р-на Віцебскай вобл. Арыштаваны і закатаваны фашыстамі ў ліп. —жн. 1942.

Гл. таксама арт.: Вячорак Уладзіслаў.

Кр.: Catalogus ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis', Synodus archidioecesana vilnensis', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссші e годы второй мйровой войны.

ДУБЕЛЬ Стэфан [18.5.1894—23.12.1939], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (?). Прыняў сакрамэнт святарства. Служыў пробашчам касцёла св. Казіміра ў г. Маладзечна Вілейскага дэканата, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Капітан, капелан рэзерву. 3 1.1.1939 маёр. Мабілізаваны як капелан 28.4.1939. Арыштаваны. Вывезены ў Казельск. Расстраляны.

Кр.: Peszkowski, Zdröjewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДУБРАЎКА Нікадзім Янавіч [15.3.1904, в. Патапавічы Пінскага пав. Мінскай губ., цяпер Іванаўскі р-н Брэсцкай вобл.— 6.7.1979, Лондан], святар. Вучыўся ў сельскагаспадарчаагародніцкай школе ў Магілёўскай губ. Пасля ліквідацыі школы ў 1917 пераехаў у Мінск, дзе скончыў усеагульную школу. Падчас савецка-польскай вайны выехаў на Памор'е (1920), дзе вучыўся ў прагімназіі ў Новым Месце (Nowe Міasto), Польшча, праз год пераехаўу Нясвіж, працягваў вучобу ў гімназіі, падпрацоўваў рэпетытарам. Апошні год давучваўся ў гімназіі ў Лунінцы (1925), цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (4.4.1931). Прызначаны катэхетам парафіі св. Біскупа Мікалая ў мяст. Свір аднайменнага дэканата, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. 3 1938 адміністратар філіяльнага касцёла св. Губерта ў в. Бакшты Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. 31.1.1939 маёр, капелан рэзерву, катэхет дзяржаўнай гімназіі ў Ашмянах. 28.4.1939 мабілізаваны як капелан. У верас. 1939 капелан парафіі св. Казіміра ў в. Новая Вілейка Кальварыйскага дэканата, цяпер Літва. 19.9.1939 перайшоў літоўскую мяжу, апынуўся ў лагеры для інтэрнаваных. У канцы снеж. 1939 пераведзены ў лагер у Вілкаміры (Літва), дзе знаходзіўся да ўваходу савецкіх войскаў у Літву ўвесну 1940. 3 29.6.1941 у лагерыўГразаўцы, Расія. 11.7.1941 пераведзены ў Казельск,

20.8.1941 вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян. Капелан 15-га і 13-га пяхотных палкоў, пробашч 5-й пяхотнай дывізіі II корпуса ген. У. Андэрса. Праз Іран, Ірак, Палестыну і Егіпет прыбыў з войскам у Італію, дзе прыняў удзел у бітвах з фашыстамі. Узнагароджаны «Крыжам за адвагу», «Крыжам Заслугі з Мячамі», медалямі. 3 6.5.1945 пробашч Базы II Корпусу. У1946 пасля дэмабілізацыі выехаў у Вялікабрытанію. Працаваў у польскай дыяспары ў Фокслеі і Хэрэфордзе. 3 1949 у ЗША, дзе служыў пробашчам у парафіі св. Юзафа ў г. Мантача. 3 1952 пробашч касцёла св. Тадэвуша ў Джоліет, штат Іл нойс. У пачатку ліп. 1979 па дарозе ў Польшчу затрымзўся ў Лондане, каб сустрэцца з пляменнікам і сябрамі, але раптоўна памёр.

Кр.: Catalogiis ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Капюлйческой Церквй в CCCP', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ДУЛІНЕЦ Антоні [20.4.1889, в. Mocap Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. — 21.2.1966], святар. 3 сялянскай сям’і. У1907 прыехаўу СанктПецярбург, працаваў памочнікам бухгалтара ў ваенным порце, завочна вучыўся. У 1917 здаў экзамен за 4 класы гімназіі. Скончыў духоўную семінарыю ў Кельцах (1926). Прыняў сакрамэнт святарства (1926). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Браньск (Bransk) Бельскага, потым Бранскага дэканата, Польшча. 3 1929 пробашч парафіі Морач Пінскай дыяцэзіі, цяпер Клецкі р-н Мінскай вобл. Удзельнік 1-й канферэнцыі, прысвечанай царкоўнай уніі (23—24.4.1930, Пінск). 3 1931 да пачатку 2-й сусветнай вайны служыў у парафіяльным касцёле св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Гранне (Granne) Бельска-Падляшскага пав. Цеханавецкага дэканата,

Польшча. 3 1940 пробашч касцёла Апекі НПМ Ружанцовай у в. Сігневічы Пружанскага дэканата, цяпер Бярозаўскі р-н Брэсцкай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны садзейнічаў беларусізацыі Касцёла. Арыштаваны ў лют. 1949. Асуджаны да 10 (?) гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лагераў ГУЛАГу. Вызвалены ў 1954. Зарэгістраваны пробашчам парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Будслаў Вілейскага дэканата, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Hlebowicz A. Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992. Gdansk, 1993; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческті Костел в Белоруссші в годы второй мйровой войны; Garbihsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijahski XX wieku.

ДЫЯКОЎСКІ Напалеон [1.7(ці 9).1874, Ашмянскі пав. Віленскай губ. — жн. 1920], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра багаслоўя. Прыняў сакрамэнт святарства (1903). Прызначаны вікарыем парафіі св. Тэрэзы ў Вільні. У 1905 стварыў аб'яднанне «Устрыманне і праца». Арганізаваў майстэрню і рамесніцкую вучэльню з інтэрнатам для дзяцей з бедных сем'яў. 3 1909 пробашч касцёла св. Стэфана ў Вільні, пазней — парафіі Усіх Святых. Падчас польска-савецкай вайны жыў у Гродне. Арыштаваны бальшавікамі ў пачатку жн. 1920. Зняволены ў Гродзенскай турме. Паміж 10 і 15 жн. (паводле іншых звестак, 5 і 6 жн.) 1920 па загадзе начальніка турмы выведзены ноччу з турмы і расстраляны «за спробу ўцёкаў».

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ДЭЙНІС Вінцэнт Вінцэнтавіч [1880, Рыга — каля 1955, 3LUA], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1.3.1903). Прызначаны вікарыем касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Дзвінску Віцебскай губ., цяпер Даўгаўпілс, Літва. 3 1905 адміністратар парафіі св. Аўгусціна ў в. Капаткевічы Мазырскага пав. Мінскай губ., цяпер Петрыкаўскі р-н Гомельскай вобл. У снеж. 1908 высланы царскімі ўладамі ў кляштар дамініканцаў у в. Аглэна (40 км ад Дзвінска). У 1909 адміністратар парафіі Яна Хрысціцеля ў Ямбургу Санкт-Пецярбургскага дэканата, потым катэхет Рыжскай гімназіі, пробашч парафіі ў мяст. Юр’еў Рыжскага дэканата. 3 1912 у філіяльным касцёле Маці Божай Ружанцовай у в. Грос-Ведэр, цяпер Латвія. Некаторы час служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у г. Ромны, Украіна. 3 1923 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў Пскове, касцёлаў у г. Дно і г. Востраў, цяпер Пскоўскай вобл., Расія. 3 1925 рэктар капліцы Беззаганнага Зачацця НПМ у Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург. Арыштаваны 5.2.1928. Абвінавачваўся ў «навучанні непаўнагадовых рэлігійным навукам, кіраванні нелегальным кляштарам, зборы сродкаў для даламсгі арыштаваным ксяндзам». Асуджаны калегіяй АДПУ 13.8.1928 да 8 гадоў ППЛ. 25.8.1928 этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. У 1930 з 32 святарамі накіраваны на востраў Анзер. Каля месяца знаходзіўся ў турэмным ізалятары. 9.7.1932 калегіяй АДПУ Ленінградскай ВА абвінавачаны ў «стварэнні (з 7 ксяндзамі) аб'яднання, якое праводзіла антысавецкую агітацыю, здзяйсненні тайных набажзнстваў і рэлігійных абрадаў, падтрымцы таемнага кантакту ў мэтах перадачы за мяжу шпіёнскай інфармацыі пра становішча католікаў у СССР». Пасля заявы Д. на следстве аб «гатоўнасці аддаць жыццё за свае рэлігійныя перакананні» вывезены як «незвычайна смелы і энергічны кіраўнік групы ксяндзоў» у турму на вул. Шпалернай у Ленінградзе. У чэрв. 1933 пераведзены ў карны ізалятар. 10.8.1933 з ксяндзом Т. Матулёнісам этапаваны ў Бутырскую турму Масквы.

Вызвалены 19.10.1933 па абмене 10 ксяндзоў на літоўскіх камуністаў. Аднавіў дзейнасць па зборы матэрыяльнай дапамогі арыштаваным святарам. 3 1934 катэхет у г. Талін, Эстонія. У чэрв. 1934 наведаў Вільню, дзе даў вялікае інтэрв’ю для польскай прэсы пра сваё жыццё ў СССР. У 1944 выехаў у Германію. 3 1952 жыў у ЗША.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Ocunoea, Гонення на Kaтолнческую Церковь e СССР; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЕНДРЫСІК (ЯНДРЫСІК) Севярын [? — 3.10.1942, Дахаў], дамініканец. На 1.5.1936 капелан польскага войска ў званні маёр. 3 18.2.1939 пробашч касцёла св. Казіміра ў Маладзечне, цяпер райцэнтр Мінскай вобл., і ў Слоніме, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Мабілізаваны як капелан у 20-ю польскую дывізію. Удзельнічаў у абароне Варшавы. Арыштаваны немцамі. Вывезены ў Хохенштайн, потым у Ротэнбург, Бухенвальд, Дахаў. Загінуў у лагеры.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЕРАНОВІЧ Агата-Галіна Антонаўна [1915, Магілёў — ?], арганістка. 3 польскай рабочай сям’і. Да арышту працавала ў магілёўскім касцёле. Арыштавана 23.8.1937. Праходзіла па адной справе (№ 3225; захоўваецца з фотаздымкамі ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.) са святарамі Паўлам Казюнасам, Адольфам Кашчыцам, парафіянамі маляром Паўловічам Станіславам, медсястрой Шадурскай Вільгельмінай. Асуджана 27.10.1937 тройкай НКВД як «удзельніца ПАВ» і за «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 10 гадоў ППЛ. Этапавгна, верагодна, у Сібірскі лагер НКВД Новасібірскай вобл. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітавана 17.12.1957 трыбуналам БВА.

Святары расстраляны з парафіянамі 31.10.1937.

Кр.: ЗНДЦЭД', Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Магілёва. Мн., 1998.

ЁДАКАС (ЯДОКАС) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч [12.8.1891, Віленская губ.— пасля 1945], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1913 ці 1914). Прызначаны вікарыем касцёла Звеставання НПМ у Санкт-Пецярбургу і катэхетам вайсковых школ. У 1915 пераведзены вікарыем парафіі Унебаўзяцця НПМ у Магілёве. У 1916 памочнік ваеннага капелана ў Маскве. 3 1918 вікарый касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла. 3 1923 адміністратар парафіі Узвышэння Св. Крыжа ва Уфе, Узвышэння Св. Крыжа ў Сімбірску (цяперУльянаўск), Узвышэння Св. Крыжа ў Казані. 3 1.9.1926 Апостальскі адміністратар Самарскай дыяцэзіі. Арыштаваны ў снеж. 1926. Неўзабаве вызвалены. Зноў арыштаваны 1.4.1929. Высланы на 3 гады ў Паўночны край, адкуль вызвалены датэрмінова. Са снежн. 1929 зноў служыў ва Уфімскім касцёле. Чарговы раз арыштаваны 22.11.1933. Прыгавораны 15.3.1934 за «шпіянаж» да 10 гадоў ППЛ. 24.5.1934 прыбыўз Уфімскай турмы ва Ухта-Пячорскі лагер НКВД Комі АССР (пас. Чыб’ю, цяпер Ухта). 25.10.1934 пераведзены ў БеламорскаБалтыйскі лагер НКВД Карэльскай АССР. Паводле звестак Польскай амбасады ад 28.6.1938, чарговы разарыштаваныў 1937. Вызвалены (1944?). 3 1945 пробашч касцёла ў Шыляль (Шыталь), Літва. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Ocunoea, Гоненйя na Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЖАБРОЎСКІ Лявон [1876 — ?], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1903). Прызначаны вікарыем парафіі св. Тэрэзы ў Вільні. 3 1904 прафесар, магістр тэалогіі Віленскай семінарыі, абаронца ў дыяцэзіяльным Біскупскім судзе. Служыў пробашчам парафіі св. Францішка ў Вільні, дэкан. 3 1916 у фарным касцёле св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 1927 сінадальны суддзя, візітатар навучання рэлігіі, ганаровы канонік Віленскай дыяцэзі. Працаваў у камісіі па адбудове касцёлаў, з 1935 у Арцыбіскупскім судзе. 3 1939 таемны папскі камергер дыяцэзіі. Арыштаваны ў 1939 ці 1940. Пераведзены ў Мінскую ўнутраную турму НКВД. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЖАБРОЎСКІ Тамаш Ігнатавіч [18.9.1877, Ашмяны Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.— 1950, ГУЛАГ], святар. 3 польскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняўсакрамэнтсвятарства (12.6.1907). Служыў вікарыем касцёла Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва. 3 1908 адміністратар, потым пробашч парафіі св. Уладзіслава Венгерскага ў в. Суботнікі Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1932 дэкан і пробашч касцёла Звеставання НПМ у в. Вішнева, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны НКВД увосень 1939. Перавезены ў Мінск. Этапаваны ў Котласкі лагер НКВД Архангельскай вобл. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie JVschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w

ZSRS; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilcnskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЖАК Ядвіга-Караліна (Марыя-Імэльда) [29.12.1892, Асвенцім, Польшча— 1.8.1943], законніца. Скончыла настаўніцкую гімназію. У1911 (ці 1918)уступілаўСупольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям'і з Назарэта. У 1922 склала першыя законныя шлюбы, прыняла імя Марыя-Імэльда ад Езуса Гостыі (Hostija). У 1928 у Гродне склала вечныя законныя шлюбы. 3 1936 знаходзілася ў кляштары назарэтанак у Наваградку, цяпер райцзнтр Гродзенскай вобл. У ноч з 17 на 18.7.1943 гестапа арыштавала 120 жыхароў Наваградка, і настаяцельніца і законніцы кляштара прапанавалі сябе замест арыштаваных. Вечарам 31.7.1943 настаяцельніцу і 10 законніц, сярод якіх была і Ж., выклікалі ў акруговы камісарыят і на світанку расстралялі ў ваколіцах горада. 5.3.2000 далучана да ліку благаслаўлёных.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi wlatach 1917—1953; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартпнролог Католйческой Церквй в СССР.

ЖАМОЙТУК Язэп-Станіслаў , святар. Скончыў Пінскую (?) духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). 3 1936 вікарый, з 1938 в. а. пробашча парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Івацэвічы, цялер райцэнтр Брэсцкай вобл. Арыштаваны немцамі 26.6.1942 за ўдзел у антыфашысцкім руху. Расстраляны з групай івацэвіцкай інтэлігенцыі 13.7 (ці 14.8).1942 у Баранавічах Брэсцкай вобл.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

KAPH1J1ЮК Аляксандр Аляксандравіч [1909—15.5.1940, Асташкаў, Смаленская вобл., Расія], святар. Капітан, капелан рэзерву 78-га пяхотнага палка ў Баранавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Мабілізаваны ў верас. 1939 на абарону прыгарада Варшавы —Паўночнай Прагі. Арыштаваны. Этапаваны з савецкімі вязнямі ў Асташкаў. Расстраляны.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КАРНІЦКІ Ян Люцын [27.1.1908—13.8.1944, Варшава], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны вікарыем касцёла Апекі св. Юзафа ў в. Рубяжэвічы Стаўбцоўскага пав. і дэканата, цяпер Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл. На 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны 28.4.1939. Адміністратар парафіі 79-га Слонімскага пяхотнага палка. 3 17.9.1939 капелан 79-га і 80-га польскіх пяхотных палкоў 20-й дывізіі. Арыштаваны. 7.10.1939 вызваліўся (верагодна, уцёк). Капелан часткі АК, якая знаходзілася ў паўночным Любліне. Загінуў падчас Варшаўскага паўстання.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipinskiej', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КАРПІНСКІ Фел ікс Янавіч [7.11.1911, в. Смігель Познаньскага пав., Польшча— 12.2.1982], святар. 3 сям’і польскага рабочага. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Працаваў катэхетам у Вільні і ў Троках, цяпер Тракай, Літва, вікарыем касцёла Звеставання НПМ у пас. Гудагай, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл.,

парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Жупраны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, служыў пробашчам касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Баруны, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 11.11.1944. Зняволены ў Гродзенскай турме НКВД. Асуджаны 16.8.1946 асобай нарадай НКВД за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ва Унжэнскі лагер МДБ Горкаўскай вобл. (ст. Сухабязводная). Вызвалены 10.11.1949. Вярнуўся ў Беларусь, жыў у Ашмянах. Адмовіўся ад супрацоўніцтва з МДБ. Паводле некаторых звестак, зноў арыштаваны ў 1950. Этапаваны ў Варкуцінскі лагер МДБ. Канчаткова вызвалены ў 1956. 3 1972 пробашч касцёла Імя НПМ у в. Мураваная Ашмянка Ашмянскага р-на. Загінуў у аўтамабільнай аварыі і пахаваны на могілках у в. Мураваная Ашмянка. Рэабілітаваны 2.11.1989 пракурорам Гродзенскай вобл. Асабовая справа К. № п-10431 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

КАРПОВІЧ Павел Ксавер’евіч [1868— пасля 1931], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1893). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. 3 1900 пробашч парафіі Звеставання НПМ у в. Фашчаўка Горацкага пав. Магілёўскай губ., цяпер Шклоўскі р-н Магілёўскай вобл. 3 1902 служыў у касцёле св. Міхаіла Арханёла ў в. Чарэя Сенненскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Чашніцкі р-н Віцебскай вобл. Паралельна служыў у філіяльным касцёле Унебаўзяцця

НПМ у в. Вародзькаў, цяпер Крычаўскі р-н Магілёўскай вобл. 3 1905 в. а. пробашча, потым пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа і св. Казіміра ў Лепелі Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У 1910-я, верагодна, таксама абслугоўваў касцёл св. Лаўрэнція ў мяст. Ушачы, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны 5.4.1927. Высланы на 3 гады ў Вяцкую вобл. У лісце з высылкі ў Польскі Чырвоны Крыж ад 9.1.1931 пісаў, што захварэў на туберкулёз. Пасля вызвалення вярнуўся ў Беларусь. Жыў у вёсцы каля Магілёва. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй', Памятная кнйжка Мйнской губерншг, Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церкоеь е СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; ЧаплйнCKuii, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КАРЫПСКІ Генрых Янавіч [1870, мяст. Геранёны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям’і. Да арышту працаваў у касцёле св. Антонія (?) у Віцебску. Арыштаваны 23.3.1931. Асуджаны 4.7.1931 асобай нарадай пры АДПУ за «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 5 гадоў ППЛ (заменены высылкай). Далейшы лёсневядомы. Рэабілітаваны 14.8.1964 трыбуналам БВА. Групавая справа К. і інш. (усяго каля 50 чалавек) № 12975-п захоўваецца з фотаздымкамі ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Гл. таксама арт.: Капуста Пётр-Бернард Юзафавіч.

Кр.:БНДЦЭД

КАСПЯРОВІЧ Фелікс Браніслававіч [18.5.1895, Барысаў Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл.— 21.7.1950], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Вучыўся ў Магілёўскай

духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу, пасля яе зачынення —у Навагрудскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1920). Прызначаны адміністратарам касцёла св. Ганны ў мяст. Койданава Мінскага пав., цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл. Арыштаваны ў 1922 з-за супраціву канфіскацыі касцёльнай маёмасці. Неўзабаве вызвалены. Пераведзены ў парафію Нараджэння НПМ у Барысаве, потым у Мінск. Зноў арыштаваны ў 1927. Вызвалены. Чарговы раз арыштаваны ў 1930 у мяст. Хойнікі, цялер райцэнтр Гомельскай вобл. Неўзабаве вызвалены. У чарговы раз арыштаваны 25.1.1934. Праходзіў па адной справе (№ 20630-п; захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.) з парафіянінам Леапольдам Пушкіным (н. у 1887). Асуджаны калегіяй пры АДПУ 26.2.1934 як «удзельнік антысавецкай шпіёнскай арганізацыі» да 10 гадоў ППЛ. У лют. 1934 этапаваны ў Карагандзінскі лагер НКВД Казахскай ССР. 22.9.1936 пераведзены ва Ухта-Пячорскі, 11.6.1938 у Варкуцінскі лагер НКВД Комі АССР. Пасля сканчэння тэрміну вызвалены. 22.8.1944 высланы ў Архангельскую вобл. Канчаткова вызвалены 13.2.1947. Вярнуўся ў Дзяржынск, дзе зноў арыштаваны і высланы на 3 гады ў Сібір (с. Булаева каля Томска). Рэабілітаваны пракуратурай Віцебскай вобл. 24.11.1989.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыягіэзіі', НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД; Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Лйтургйческйй календарь; Чаплйнскйй, Осітова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

КАЎРЭЦКІ Казімір [1893—1942], святар. Прыняў caкрамэнт святарства (1921). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Клецк Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1928 адміністратар касцёла Перамянення Пана ў в. Крэва, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1934 в. а. пробашча парафіі св. Юрыя ў

в. Паланэчка Стаўбцоўскага пав. Сталавіцкага дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны фашыстамі і атручаны газам у лагеры Калдычэва каля Баранавічаў.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciota Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

КАЎЧЫНЬСКІ Тэлесфар [5.1.1884 — ?], святар. Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю (?). Прыняў сакрамэнт святарства (1911). Служыў у касцёле ў в. Антушы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл. У 1922—25 пробашч парафій у в. Барашы і в. Ражышча Луцкай дыяцэзіі, цяпер Валынская вобл., Украіна, дэкан. 3 1926 на Падляшшы. 3 1934 пробашч касцёла ў в. Варшавіцэ (Warszowice) Пілаўскага дэканата, Польшча. 3 1938 без парафіі. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

KAXHO Пётр [1913, r. Ліда Гродзенскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. —?], навучэнецдухоўнай семінарыі. Скончыў школу і гімназію ў Лідзе. Прайшоў вайсковую службу. У 1936 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. У 1939 студэнт 3-га курса. Арыштаваны НКВД. Этапаваны ў адзін з сібірскіх лагераў ГУЛАГа. У 1941 вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян. Трапіў у армію У. Андзрса. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

КАЧКОЎСКІ Лявон Ігнатавіч [12.4.1906— пасля 1970], святар. СкончыўВіленскуюдухоўную семінарыю, ф-т тэалогіі ун-та імя Стафана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства

(26.5.1934). У жн. 1934 прызначаны прэфектам і вікарыем парафіі св. Юзафа і НПМ у мяст. Валожын, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 27.3.1935 вікарый касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок Шчучынскага пав. Лідскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. У студ. 1937 пераведзены ў парафію Адшукання Св. Крыжа ў Гродне. Са студз. 1939 в. а. адміністратара касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Куранец Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. Праз тры месяцы душпастыр філіяльнага касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Крулеўшчына, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. Адначасова з мая 1939 пробашч парафіяльнага касцёла Маці Божай Ружанцовай ў в. Зашчэсле. Арыштаваны ў 1940 ці 1941 у Вільні. Этапаваны ў Сібірскі лагер НКВД. Вызвалены ў 1941 па амністыі для польскіх грамадзян. 5.12.1941 прызначаны капеланам для польскага насельніцтва, вайсковым капеланам 7-й польскай дывізіі. Пакінуў СССР з польскім войскам. 3 1947 і не менш чым да 1970-х служыў святаром у ЗША.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; 4aплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu\ Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

КАЧМАРАК Казімір Андрэевіч [1909, в. Язовец (?) Наваградскага пав. Мінскай губ. —?], арганіст. 3 польскай шляхецкай сям’і. Працаваўу касцёле Звеставання НПМ у Ганцавічах Брэсцкай вобл. Арыштаваны 9.8.1940. Асуджаны 1.2.1941 за «неданясенне ўладам» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Паўночна-чыгуначны (?) лагер (ст. Саша). Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 27.4.1989 пракуратурай Брэсцкай вобл. Асабовая справа К. № 7889-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Бресцкай вобл.

Кр.: БНДЦЭД.

КАШЧЫЦ Адольф Каятанавіч [1888, в. Казяны Браслаўскі пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. — 17.1.1938, Орша (?), турма НКВД], святар. 3 польскай ^ялянскай сям’і. Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1914). 3 1917 пробашч парафіі Клявань, цяпер Ровенская вобл., Украіна. У 1920—24 душпастыр касцёла ў мяст. Ружын, цяпер Жытомірская вобл., Украіна. 3 пачатку 1927 служыў у парафіі Белагародка, Украіна. Двойчы арыштоўваўся на кароткія тэрміны. Чарговы раз арыштаваны ў 1931. Пад следствам знаходзіўся ў турме ў Бярдзічаве, цяпер Жытомірская вобл., Украіна. Асуджаны 5.1.1932 за «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Яраслаўскі, потым у Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Вызвалены датэрмінова. 3 1935 пробашч касцёла св. Юзафа Абранніка ў Оршы Віцебскай вобл. Арыштаваны 26.9.1937 у Оршы па адрасе: вул. Кірава, д. 25. Асуджаны 22.10.1937 са святаром Паўлам Казюнасам і інш. паводле пастановы калегіі НКВД як «агент польскай разведкі, член ПАВ і за антысавецкую агітацыю» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 13.10.1989 пракуратурай БВА. Асабовая справа К. з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД; Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КАШЫРА Юрый Тадэвушавіч [4.4.1904, в. Аляксандрава Віцебскай губ., цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. —18.2.1943, в. Росіца, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл.], марыянін, грамадскі і культурны дзеяч, благаславёны. 3 праваслаўнай сялянскай сям’і. Услед за маці 22.10.1922 прыняў каталіцтва. 3 1924 у Друйскім кляштары марыянаў. Уступіў у навіцыят (13.6.1925). Скончыў пры кляштары гімназію. Склаў першыя

(2.8.1926) і вечныя (2.8.1929) законныя шлюбы. У маі 1929 атрымаў атэстат аб сярэдняй адукацыі. 31.10.1929 накіраваны на філасофскі ф-т Усх. папскага інстытута ў Рыме. Увосень 1931 вярнуўся ў Вільню, працягваў вывучаць тэалогію ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Атрымаў танзуру і ніжэйшае свячэнне (10.3.1932), свячэнні субдыяканата і дыяканата (1934). Прыняў сакрамэнтсвятарства (20.6.1935). Напрацягу 1936 прэфект Друйскай гімназіі, суперыёр Беларускага дома марыянаў у Вільні. Прыхільнік Беларускай хрысціянскай дэмакратыі. Польскія ўлады ў канцы чэрв. 1938 перасялілі К. з некаторымі іншымі святарамі ў памежную зону, але К. уцёк, наведваў марыянскія асяродкі Вільні і Варшавы. 3 верас. 1938 прызначаны кіраўніком кляштару марыянаў у мяст. Расна, цяпер тэрыторыя Камянецкага р-на Брэсцкай вобл. (мяст. не існуе), рэктарам мясцовага касцёла св. Ганны. 3 пачаткам 2-й сусветнай вайны кляштар аддалі калгасу, а законнікаў выгналі. К. пераязджаў па марыянскіх асяродках у Скурцы, Марыямпалі, Паташыне, Выталтаве (каля Трокаў), Кальварыі (Польшча). У ліп. 1942 вярнуўся ў Друю. Потым служыў пробашчам касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Росіца. Спалены з каталіцкімі і праваслаўнымі вернікамі падчас нямецкай карнай аперацыі (адхіліў прапанову аб асабістым выратаванні). Беатыфікаваны Ватыканам у 1999.

Кр.: ЭГБ, т. 4; Пялінак Вячаслаў. Росіцкія мучанікі. Росіца, 1999; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzeseijanski XX wieku; Losy Kosciola Kalolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Kaтолйческйй Костел e Белоруссйй e годы второй мйровой войны; Bukowicz J. Swiadkcnvie wiary.

КАШЭЎСКІ Юзаф Казіміравіч [1878, в. Саладзеневічы (?) Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер Лагойскі р-н Мінскай вобл. — ?], актыўны парафіянін парафіі св. Мікалая ў Кіеве. Арыштаваны ў маі 1937 па справе «Самбара і інш.». Абвінавачваўся ў «шпіянажы», «правядзенні антысавецкай

агітацыі» і як «удзельнік антысавецкай арганізацыі». Асуджаны 9.8.1937 да 10 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осітова, Мартііролог Католйческой Церквй в СССР.

КІВІНСКІ Стэфан Францавіч [2.9.1902, Віленская губ. — 23.2.1962, Лонгбара {Longborough), Вялікабрытанія], святар. У 1918 паступіў у гарадскую школу ў Вільні, потым у гімназію Сігізмунда Аўгуста, пасля 4-га класа вучыўся ў ліцэйскім класе Віленскай духоўнай семінарыі, паралельна ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (21,4.1929). Прызначаны прэфектам касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Камаі Свянцянскага пав. і дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. Увесну 1930 накіраваны дапамагаць хвораму пробашчу парафіі св. Антонія Падуанскага ў в. Хажова, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. Пасля 5.9.1930 атрымаў прызначэнне ў фарны касцёл св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 25.4.1931 вікарый касцёла Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі, цяпер Літва. 13.7.1933 прызначаны ў філіяльны касцёл Найсвяцейшай Тройцы ў в. Кір’янаўцы, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл., дзе арганізаваў парафію. 3 11.1.1934 пробашч касцёла Маці Божай Міласэрнай у мяст. Нарвілішкі Ашмянскага пав. і дэканата, цяпер Літва (?). 28.4.1939 прызначаны капеланам рэзерву польскага войска ў званні капітана. Са жн. 1939 капелан уланскага палка ў Новай Вілейцы. Арыштаваны. Этапаваны 13.6.(ці 15.7)1940 з інтэрнаванымі грамадзянамі з Літвы ў лагер Казельск-ІІ, 15.7.1940 у Гразавец. Займаўся таемнай душпастырскай дзейнасцю. Вызвалены 2.9.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. 3 верас. ці кастр. 1942 капелан 5-й пяхотнай дывізіі, капелан 3-й дывізіі карпацкіх стралкоў на Бліжнім Усходзе. 3 1946 жыў у Лонгбара. Служыў у польскіх парафіях. Меў тытул ганаровага каноніка.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР:

Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

КІСЕЛЬ Уладзіслаў [16.4.1894, Вільня— 16.6.1950, ГУЛАГ), святар. Скончыў Магілёўскую духоўную акадэмію ў Петраградзе са ступенню кандыдата тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). Прызначаны катэхетам фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 1919 капелан Войска Польскага ў званні маёра. 3 1921 катэхет гімназіі ў Лідзе, у 1928—29 катэхет у школе пры капліцы Беззанаггана Зачацця НПМ (Ліда-Слабодка). 3 1929 вікарый катэдральнага касцёла св. Яна Хрысціцеля і Яна Евангеліста ў Вільні. Падчас 2-й сусветнай вайны капелан АК у Віленскай акрузе. Дапамагаў хаваць яўрэяў. Арыштаваны НКВД 1.10.1944. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай прапаганды» і «распаўсюджванні контррэвалюцыйнай літаратуры». Асуджаны 22.8.1945 ваенным трыбуналам войскаў НКВДда 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Карагандзінскі (каля 60 000 зняволеных), з 1948 у Сцяпны лагер (каля 20 000 зняволеных) НКВД Казахскай ССР. Загінуў у лагеры.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Jlumypгйческйй календарь; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

КЛАМ Уладзіслаў [1874—6.8.1920], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1901). Служыў адміністратарам касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Ражанка Лідскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. Потым рэктар Згуртавання Сясцёр Беззаганных у кляштары бернардынцаў у Слоніме, катэхет гімназіі. 3 1905 адміністратар парафіі Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца Ваўкавыскага дэканата,

цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. У жн. 1920 падчас наступу войск Чырвонай арміі арыштаваны аддзелам літоўскіх добраахвотнікаў пад кіраўніцтвам Міцкевічуса, зняволены ў Ваўкавыскую турму. Уначы выведзены ў лес і расстраляны.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dz­wonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

КЛІМОВІЧ (КЛІМКОВІЧ) Ілья Лаўрэнавіч [1875, в. Старая Грыбаўшчына Сакольскага пав. Беластоцкай губ., цяпер Польшча — ?], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. У асабовай справе адзначана, што меў «сярэднюю адукацыю» і быў «служыцелем рэлігійнага культу». Арыштаваны 28.10.1939 у в. Паўлоч Бельскага пав., Польшча. Асуджаны асобай нарадай НКВД 4.9.1940 за «антысавецкую агітацыю і прапаганду» да 5 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай Гродзенскай вобл. 30.10.1989. Асабовая справа К. № п-10307 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

КЛІМЧАК Міхал-Дзяніс [1907, Львоў, Аўстра-Венгрыя, цяпер Украіна — 15.7.1943], законнік. У 1923 уступіў у ордэн айцоў францішканцаў канвентуальных. Склаў першыя законныя шлюбы (1924). Прыняўсакрамэнт святарства (1931). Служыў у касцёле св. Ганны ў Кракаве, потым у Гродне, дзе ў 1939 менаваны гвардыянам Францішканскага мужчынскага кляштара. Арыштаваны фашыстамі як закладнік 14.7.1943. Забіты з 5 святарамі і вялікай групай мясцовай інтэлігенцыі каля в. Навумавічы, цяпер Баранавіцкі сельсавет Гродзенскага р-на.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w lat ach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

КЛІМЧАК Уладзіслаў Янавіч [1913, Вамперава каля Мельца (Міеіс), Польшча— 13.7.1942, Баранавічы], святар. У 1924 паступіў у гімназію імя С. Канарскага ў Мельцы, у 1934 — у Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Служыў у Пінскай дыяцэзіяльнай курыі, пазней у капліцы ў в. Моладава, цяпер Іванаўскі р-н Брэсцкай вобл., касцёле Маці Божай Нястомнай Дапамогі ў в. Парэчча, цяпер Гродзенскі р-н. 3 1.7.1941 в. а. пробашча касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Лагішын, цяпер Пінскі р-н Брэсцкай вобл. У студз. 1942 вярнуўся ў Парэчча. Арыштаваны фашыстамі за дапамогу партызанам іяўрэям 26.6.1942 падчас службы ў касцёле. Зняволены ў Брэсцкай, потым у Баранавіцкай турмах. Расстраляны на праваслаўных могілках у Баранавічах з 400 мірнымі жыхарамі, сярод якіх было 17 святароў.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

KMITA Мечыслаў [1886 — пасля 1939], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). 3 1913 адміністратар парафіі Узвышэння Святога Крыжа ў мяст. Халопенічы Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер Крупскі р-н Мінскай вобл. Некаторы час служыў у касцёле Адшукання Св. Крыжа ў мяст. Узда, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1922 у парафіі Кельцы (Кіеісе), Польшча. У 1933 адміністратар касцёла Усіх Святых у Вільні. 3 1937 пробашч фарнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Беластоку (Bialystok), Польшча. Паводле касцёльнай справаздачы з Мінска, у 1942 «арыштаваны і загінуў у Расіі».

Кр.: Каталііікае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КНОБЕЛЬСДОРФ Рычард [1866 ці 1867—22.8.1920, Беласток], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1889). У 1908 адміністратар парафіі ў Слоніме Гродзенскай губ., цялер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1909 пробашч парафіяльнага касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Жупраны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл., ашмянскі дэкан, потым прэлат, капелан Віленскай самаабароны, якая дзейнічала ў тыле фронту падчас ваеннай кампаніі бальшавікоў у 1920. Падчас пераходу лініі фронту К. выдалі, і ён быў арыштаваны чырвонаармейцамі. Прывязаны да воза, прайшоў пешкі з Ашмянаў да Беластока (каля 270 км), дзе зняволены ў турме. 22.8.1920, пры адыходзе войскаў Чырвонай Арміі пасля паражэння пад Варшавай, таемна вызвалены з турмы жаўнерамі батальёна літоўскіх добраахвотнікаў, якія выразалі яму крыж на плячах, адсеклі палец з прэлацкім пярсцёнкам і жывым закапалі ў зямлю на ўскраіне Беластока. У 1924 цела К. было эксгумавана ў прысутнасці маршала Пілсудскага (стрыечнага брата К.). Святара пахавалі каля могілак касцёла ў Жупранах. У 1928 на магіле К. пастаўлены помнік. Напярэдадні прыходу савецкіх войскаў у верас. 1939 адна з парафіянак зацёрла надпіс на помніку на польскай мове, які нагадваў пра смерць К. ад рук бальшавікоў, дзякуючы чаму помнік захаваўся і быў рэстаўраваны ў 1995, калі група парафіянаў праводзіла мерапрыемствы з нагоды 75-годдзя смерці К.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КНЯЖЫШЧА Мацвей Пятровіч [1874, в. Бубалёва (?) Віцебскай губ. — 1937, Віцебск, турма НКВД, вартаўнік касцёла. 3 польскай сялянскай сям’і. Працаваў у касцёле св. Барбары ў Віцебску. Арыштаваны 14.2.1937. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 25.8.1937 за «антысавецкую контррэва-

□ Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі люцыйную дзейнасць» і як «удзельнік контррэвалюцыйнай арганізацыі» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 17.11.1956. Групавая справа К. і інш. № 3979-п захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Таксама гл. арт.: Ігнатовіч Караліна Людвігаўна.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

КОЛАС Анэля Лявонаўна [1900, мяст. Мёры Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. — ?], законніца ордэна тэрцыянак-францішканак (з 1928). Жыла ў в. Фашчаўка, цяпер Шклоўскі р-н Магілёўскай вобл. У студз. 1932 пераехала ў Ленінград, дзе была парафіянкай касцёла св. Станіслава. У крас. 1932 арыштавана па справе «Пранцкеціса і інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 19.7.1932 да 3 гадоў пазбаўлення волі. Выслана ў Казахстан. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осітова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

КОРНЬ Баляслаў [1867—23.9.1940], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1890). Служыўу катэдральным касцёле св. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста ў Вільні, парафіі Нараджэння НПМ у в. Лебедзева, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл., касцёле св. Уладзіслава Венгерскага ў в. Суботнікі, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл., парафіі св. Яна Хрысціцеля ў в. Параф’янава, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл., касцёле св. Яна Хрысціцеля ў в. Галываны, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. У 1908—10 у Калузе, Расія. 3 1912 служыўу касцёлеУсіх Святых у Вільні. 3 1913 пробашч парафіі Звеставання НПМ у в. Старыя Трокі, Літва. 3 1921 у касцёле св. Міхала Арханёла ў в. Белагруда, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1924 адміністратар парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Сабакінцы Лідскага дэканата, цяпер в. Першамайская Шчучынскага р-на

Гродзенскай вобл. 3 1933 пробашч касцёла Звеставання НПМ у в. Мікелеўшчына, цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. Забіты членамі мясцовай прасавецкай групы.

Кр.: Catalogus ecdesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w lat ach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйн в годы второй мйровой войны; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

КРАВЕЦ Тэафіл-Фідэль [12.12.1907—1942 (?)], святар, кармеліт. У 1927 склаў першыя законныя шлюбы ў Кармелі (Karmel). Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (29.6.1933). 3 1936 вікарый парафіі св. Тэрэзы ў Вільні, з 1940 (?) касцёла ў Вадавіцах (Wadowice), Польшча. 2.11.1941 выехаў на службу ў Зах. Беларусь. Па некаторых звестках, арыштаваны немцамі і этапаваны ў лагеры Шалтуп і Панявежыс. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Praskiewicz S. Wierni Chrystusowi і Kosciolowi.

КРАПІЎНІЦКІ Юзаф Казіміравіч [22.3.1882, в. Данюшава Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. — 4.8.1953], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (22.5.1908). Прызначаны ў парафію Найсвяцейшай Тройцы ў в. Лыскава Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. У 1909 царскімі ўладамі пазбаўлены права на душпастырскую дзейнасць. У 1910—11 вікарый касцёла св. Міхала Арханёла ў АшмянахВіленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1913 адміністратар парафіі ў Стаўрапалі, Расія. Праводзіў актыўную місіянерскую дзейнасць сярод моладзі і салдаткатолікаў царскай арміі. У 1918 быў прадстаўніком польскага ўрада па справах сасланых і ваеннапалонных палякаў на Паўн. Каўказе і ў Крыме, арганізоўваў іх вяртанне ў Польшчу.

Выконваў абавязкі чыноўніка польскага консульства ў Растовена-Доне па справах мабілізацыі палякаў, якія падлягалі ваеннай службе. У 1919 чатыры разы арыштоўваўся чэкістамі. У чэрв.-ліп. 1920 асуджаны ў Стаўрапалі да расстрэлу, але дзякуючы сувязям сярод савецкіх работнікаў (паводле іншых звестак, нечаканаму нападу «белых» войскаў) яму ўдалося захаваць жыццё. У тым жа годзе вярнуўся ў Польшчу, дзе актыўна ствараў маладзёжныя каталіцкія арганізацыі. 3 1924 пробашч парафіі св. Апостала Андрэя Баболі ў мяст. Крывічы Вілейскага пав. і дэканата, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. Уліст. 1939органы НКВД «выкрылі ў Крывічах антысавецкую контррэвалюцыйную арганізацыю», кіраўніцтва якой прыпісалі К., абгрунтаваўшы гэта канфіскаванымі ў валасным старостве архіўнымі матэрыяламі (біяграфія святара, перапіска Вілейскага павятовага староства аб узнагароджанні яго «Крыжам Заслугі»}. Аднак святару ўдалося пазбегнуць арышту, і падчас 2-й сусветнай вайны ён заставаўся на акупаванай тэрыторыі ў Вільні. Арыштаваны 25.8.1945. Асуджаны 16.1.1946 асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 8 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вызвалены датэрмінова ў 1948. Выехаў у Польшчу. 3 канца 1949 пробашч парафіі Глатова {Gfotowo) Вармінскага дэканата. Рэабілітаваны 19.5.1993 прэзідыумам Мінскага абл. суда. Асабовая справа К. № 35160с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; БНДЦЭД; Hleowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie JVschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Koctnen e Белоpyccuu e годы второй мпровой войны.

КРАСАДОМСКІ Баляслаў Антонавіч [1880, в. Брусы Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Мядзельскі р-н Мінскай

вобл. (паводле іншых звестак — мяст. Клузіма, цяпер Літва) — 4.1.1967], святар. Скончыў Віленскую гарадскую гімназію (1902), Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны вікарыем фарнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Лідзе Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1916 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Ішчална Лідскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 17.8.1949. Асуджаны 6.10.1949 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Сібірскі лагер МДБ Новасібірскай і Кемераўскай абласцей. Вызвалены 10.8(ці 9).1954 моцна хворым. Вярнуўся ў сваю парафію, дзе намаганнямі вернікаў атрымаў рэгістрацыю на душпастырскую дзейнасць.

Кр.: Catalogns ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, eksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

КРАСОЎСКІ Уладзіслаў Адамавіч [16.6.1907, в. Свецк Велькі (Swieck Wielki), цяпер Польшча— 1961], святар. Скончыў гімназію (1926), духоўную семінарыю ў Ломжы (Lomza), Польшча. Прыняў сакрамэнт святарства (8.3.1931). Прызначаны вікарыем парафіі Філіпаў (Filipow). 3 1933 у касцёле ў в. Нур (Nur) Востраў-Мазавецкага пав. У 1935 у парафіі ў мяст. Сейны (Sejny), Польшча. 3 1936 служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тэолін (Теоііп) аднайменнага дэканата Ломжынскай дыяцэзіі. 3 1.10.1937 пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Галынка Ломжынскай дыяцэзіі, цяпер Гродзенскі р-н. У 1940 у святара канфіскавалі дом, і ён жыў у парафіянаў. Падчас 2-й сусветнай вайны зноў служыў у касцёле. Пасля закрыцця касцёла ў 1946 вымушаны прыняць савецкае грамадзянства. Арыштаваны ў кастр. 1947. Абвінавачваўся ў «прыналежнасці да польскай паўстанцкай арганізацыі і правядзенні сярод населыніцтва антысавецкай агітацыі, накіраванай на зрыў палітычных мерапрыемстваў Са-

вецкай улады». Парафіяне напісалі дзве калектыўныя заявы з просьбай аб вызваленні К., але гэта не дапамагло. 8.3.1948 ваенны трыбунал войскаў МУС Гродзенскай вобл. правёў судовае пасяджэнне, на якім сведкі адмовіліся ад дадзеных раней паказанняў. Толькі на трэцім пасяджэнні 24.3.1948 пракурор вынес вердыкт, што «злачынствы, здзейсненыя падсудным, даказаны». Па касацыйнай скарзе К. ваенны трыбунал войскаў МУС БВА 10.4.1949 пастанавіў: «Прысуд адмяніць, справу накіраваць на даследаванне». У канцы 1949 судовая калегія па крымінальных справах Гродзенскага абл. суда разгледзела справу К. на закрытым пасяджэнні. Асуджаны да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Адбываў пакаранне ў Ангарску Іркуцкай вобл., дзе стаў інвалідам. Неаднаразова звяртаўся ў розныя інстанцыі з просьбамі аб памілаванні. Касцёльны камітэт Галынкаўскага рэлігійнага таварыства таксама слаў просьбы аб памілаванні К. 10.4.1956 прэзідыум Вярхоўнага суда БССРзменшыўтэрмін пакарання да 10 гадоў. Вызвалены ў маі 1956. Вярнуўся на радзіму. 26.9.1956 зарэгістраваны на старым месцы працы. Паводле іншых звестак, служыўу парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Забалаць, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1958 пробашч касцёла Перамянення Пана ў в. Селіванаўцы Гродзенскага р-на. Рэабілітаваны.

Кр.: НАРБ, ф. 952, в. 3, с. 2, л. 103; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католпческйй Костел в Белоруссйй в годы впгорой мпровой войны; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

КРАЎЧЫК Вацлаў [27.11.1904, в. Ігнацуўка Баброўска (Ignacöwka Bobrowska) Казеніцкага пав.— 6 (ці 9).1.1986, Сагінаў, Мічыган, ЗША], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (3.5.1936). 3 1937 катэхет, в. а. вікарыя парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Баранавічах аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсц-

кай вобл. Арыштаваны 14.6.1941. Этапаваны ў Старабельск, цяпер Луганскай вобл., Расія, потым у Паўночна-Уральскі лагер НКВД (Ірбіт, Табольск). Патаемна праводзіўдушпастырскую працу. Вызвалены 16.1.1942 па амністыі для польскіх грамадзян. Служыў капеланам 2-га корпусу арміі У. Андэрса, з якой пакінуў СССР. 3 1947 служыў у дыяцэзіі Сан-Антоніо, ЗША. 3 1950 пробашч парафіі НПМ у Сагінаве.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipinskiej', Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

КРУКОЎСКІ Ян Вікенцевіч [1876, в. Ржавец Пышнянскай вол. Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер не існуе —1949], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1901 або 1903). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Прыдруйск, цяпер Піедруя, Латвія. 3 1906 вікарый катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. 3 1908 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Зембін, цяпер Барысаўскі р-н Мінскай вобл. Паводле некаторых звестак, у 1913 служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Быхаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1918 прэфект у мяст. Сакулка (Sokolka), Польшча. У сярэдзіне 1930-х жыў у Гродне, пенсіянер. Падчас 2-й сусветнай вайны служыў у капліцы пры дзіцячым доме ў Гродне. Арыштаваны гестапа 23.9.1943 з М. Арановічам, пробашчам францішканскага касцёла Цітусам Сцялевічам, яго вікарыем Аркадзем Банасекам. Гестапа вызваліла ў той частолькі М.Арановіча. Астатніхдзесяць дзён утрымлівалі ў гродзенскай турме, потым у беластоцкай. Арыштаваны НКВД 13.12.1944. Асуджаны 28.10.1946 Гродзенскім абл. судом за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. 3 29.11.1947 знаходзіўся ў Інцінскім лагеры МДБ Архангельскай вобл., з 9.6.1948 у Карагандзінскім лагеры МДБ Казахскай ССР. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Elenchus deri et ecdesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgode JVschodu; Жертвы полйтйческого meppopa e CCCP; Ярмусйк, Католйческнй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

КРУЛЬ Юзаф Адамавіч [1905 ці 1906—1944 (?)], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1933). Прызначаны вікарыем парафіі св. Станіслава ў мяст. Дамброва (Dubrowa) аднайменнага дэканата, цяпер Польшча. У 1935 пробашч касцёла Божага Провіду ў мяст. Балінгрудак Кальварыйскага дэканата, Літва. 3 1936 пробашч парафіі Маці Божай Вастрабрамскай у в. Язна, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. Паводле адных звестак, арыштаваны ў 1941 пры адступленні Чырвонай Арміі. Этапаваны ў лагер. Памёр у зняволенні. Паводле іншых — загінуў у 1944 у авіяцыйнай катастрофе.

Кр.: Catalogus ecdesiarum et deri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартнролог Католйческой Церквй в CCCP.

КРУЛЬ Юзаф Адамавіч [1866—2.2.1947], святар, магістр тэалогіі, вучоны. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1891). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Санкт-Пецярбургу. Потым вікарый парафіі св. Міхала Арханёла ў в. Чарэя, цяпер Чашніцкі р-н Віцебскай вобл., касцёл НПМ у мяст. Бобр, цяпер Крупскі р-н Мінскай вобл. 3 1898 пробашч і дэкан парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Сянно Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Ганаровы канонік Магілёўскай архідыяцэзіі. Арыштаваны ў 1919 (пасля зняволення біскупа Э. Ропа як

адзін з 18 польскіх закладнікаў). Абменены на ваеннапалонных у 1920. 3 1921 служыў у парафіі Кельцэ (Кіеісе), пасля адміністратар касцёла ў Потаку (Potok) Стопніцкага дэканата, Польшча. 3 1926 пробашч парафіі Ляшчыны (Leszczyny). 3 1930 дэкан у Малагошчы (Maiogoszcz), Польшча, дзе працаваў і падчас 2-й сусветнай вайны.

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевскоіі губернйй; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapтйролог Католйческой Церквй в СССР', Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КРУПКО Станіслаў Тэафілавіч [1901, в. Лемін Варшаўскай губ., Польшча — ?], арганіст. 3 польскай каталіцкай сям’і. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Працаваў у касцёлеУзвышэння Св. Крыжа ў в. Галынка, цяпер Гродзенскі р-н. Быўжанаты, гадаваў пяцёрадзяцей. Арыштаваны 12.12.1944. Абвінавачваўся ў «сувязі з нямецкай паліцыяй» і «правядзенні антысавецкай агітацыі». Этапаваны ў адзін з лагераў МДБ Комі АССР. Вызвалены 29.9.1946. Рэабілітаваны. Далейшы лёс невядомы. Асабовая справа К. № п-883 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

КРУШЭЛЬНІЦКАЯ Каміла Мікалаеўна [1892, в. Баранавічы Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. — 27.10.1937, ГУЛАГ], верніца. Падчас вучобы ў Маскве падтрымлівала тайныя кантакты з супольнасцю ордэна дамініканак у доме святара А. Абрыкосава. Арыштавана ў ноч 28/29.6.1933 у Маскве па групавой справе «рускіх католікаў». Асуджана 19.2.1934 калегіяй АДПУ за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Этапавана ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Закахалася ў чалавека, які аказаўся даносчыкам. У 1937 узята ў лагеры пад варту і 9,10.1937 асуджана тройкай да ВМП. Расстраляна.

Кр.: Осйпова, Гоненйя на Католнческую Церконь в СССР; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

КРЫВІЦКІ Адольф Валяр’янавіч [15.5.1888, в. Храпянева Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл.— 9.11.1942, ГУЛАГ, пас. Ветласлян (Ветласян) Ухцінскага р-на, Расія], святар. 3 польскай мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). Служыў у касцёле св. Міхаіла Арханёла ў Наваградку Мінскай губ., цяпер райцэнтр Навагрудак Гродзенскай вобл. 3 1915 капелан філіяльнага касцёла ў г. Сумы Харкаўскай губ., цяпер Украіна. Арыштаваны ў ліст. 1922. Вызвалены ў 1923. Служыў ў парафіі Нараджэння НПМ у Барысаве, у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Зембін (20 км ад Барысава), адначасова катэхет, барысаўскі дэкан. Зноў арыштаваны на кароткі тэрмін у 1931. У чарговы раз арыштаваны 5.11.1933. Прывезены ў Мінск. Асуджаны 24.2.1934 з К. Андрэкусам і інш. асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю» і як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Кіраў, цяпер Вятка, Расія. 3 2.1.1934 ва Ухта-Пячорскім лагеры НКВД Комі АССР (пас. Чыб'ю, цяпер г. Ухта). Пры раздзяленні лагера пераведзены ў выдзелены асобна Усць-Вымскі лагер (пас. Важаель, п/с № 243). 3 крас. 1937 у інвалідным лагпункце Ухта-Пячорскага лагера. 3 1941 у лагпункце Княжаскі Пагост каля Усць-Поцьмы. Памёр ад крупознай пнеўманіі. Рэабілітаваны 31.5.1989 пракуратурай БВА. Групавая справа К. і інш. № 28053-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

29.4.1940 у в. Храпянева арыштаваны селянін-аднаасобнік Крывіцкі Казімір Валяр’янавіч (н. у 1883), брат Адольфа Крывіцкага. 4.9.1940 асобай нарадай пры НКВД асуджаны як «сацыяльна-небяспечны элемент» да 8 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 29.3.1989 пракуратурай Гро-

дзенскай вобл. Яго асабовая справа № п-10201 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БНДЦЭД; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, KatoHccy duchowni w golgocie Wschodu.

КРЫНСКІ Ян Антонавіч [8.3.1861, Кузніца (Kuznica), цяпер Польшча— 21.9.1939], святар. Са шляхецкай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (4.4.1884). Прызначаны вікарыем фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, потым вікарый у Вільні, касцёла Унебаўзяцця НПМ і св. Юрыя ў мяст. Нача Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер вёска Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл. 3 1892 пробашч парафіі св. Міхала Арханёла ў пагосце Белагруда Лідскага пав. і дэканата, цяпер вёска Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёла св. Станіслава ў в. Даўгінава Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл., парафіі св. Яна Хрысціцеля ў в. Лаварышкі Віленскага пав., цяпер Літва, касцёла св. Апостала Юды Тадэвуша ў в. Лучай Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл., і інш. 3 1907 пробашч парафіі Унебаўзяцця Пана ў мяст. Страбля (Strabla) Бельскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча, адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Юхновец (Juchnowiec) Беластоцкага дэканата. 3 1919 у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Супрасль (Suprasl) Беластоцкага дэканата, Польшча. 3 1923 адміністратар касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Зэльва, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Забіты членамі мясцовай прасавецкай групоўкі. Пахаваны ў агульнай магіле.

Кр.: Памятная кнйжка Гродненской губернйй; Catalogus eccle­siarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego

na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войпы.

КРЫСЯК Пётр [1871—1919, Ноўгарад (?)], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1895). Паводле адчых звестак, служыў у мяст. Сейны (Sejny), Польшча. Паводле іншых — у мяст. Сянно Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., потым у касцёле ў Магілёве. У1913—18 адмініс~ратар парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Рэвелі, цяпер Талін, Эстонія. Арыштаваны ў Ноўгарадзе ў крас. 1919 з 50 палякамі як закладнік. Забіты пасля вызвалення з турмы.

Кр.: Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie IVschodu.

КУБІК Мечыслаў [11.1.1900—13.7.1942, Баранавічы, цяпер Брэсцкай вобг.], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1931). 3 1935 вікарый, потым пробашч касцёла Божага Цела ў мяст. Нясвіж, цяпер райцэнтр Мінскай вобл., нясвіжскі дэкан. Арыштаваны гестапа 29.6.1942 за дапамогу яўрэям. Зняволены ў Баранавіцкай турме. Расстраляны.

Кр.: Spis koscioiöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

КУБШ Вільгельм-Францішак Карлавіч [29.3.1911, мяст. Глівіцы (Gliwice), Польшча — 24.7.1978, Еленя Гура (Jelenia Gora), Полывча], святар. Са шматдзетнай сям’і чыгуначніка. Скончыў пачатковую школу ў Вадзіславе Слёнскім (Wodzislaw Slqski), Полылча. Вучыўся ў ніжэйшай духоўнай семінарыі айцоў аблатаў у Люблінцы (Lubliniec), Польшча, потым

паступіў у навіцыят ордэна аблатаў місіянераў Марыі Беззаганнай у Маркавіцах (Markowice), Польшча. Вывучаў філасофію ў Кробях (Krobi), Польшча, тэалогію ў Обры (Obra), Польшча. Меў прафесію зубнога тэхніка. Прыняў сакрамэнт святарства (21.6.1936). Працаваў аканомам у духоўнай семінарыі ў Обры. У жн. 1939 прызначаны вікарыем парафіі Перамянення Пана ў Луніне, цяпер Лунінецкі р-н Брэсцкай вобл. 3 пачаткам 2-й сусветнай вайны накіраваны ў касцёл св. Юзафа у мяст. Лунінец, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1941 адміністратар касцёла св. Ганны ў в. Пузічы, цяпер Салігорскі р-н Мінскай вобл. У 1942 арыштаваны нямецкай службай бяспекі. Знаходзіўся ў турмах Ганцавічаў (цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл.), Баранавічаў (цяпер райцэнтр той жа вобл.) і інш. Абвінавачаны ў сувязі з партызанамі і настройванні моладзі супраць выезду на працу ў Германію. 2.7.1942 уцёк з турмы. 3 15.9.1942 у партызанскай брыгадзе імя У. Леніна (на тэрыторыі сваёй парафіі). Праводзіў святую Імшу для парафіянаў. Пасля стварэння ў СССР 1-й пяхотнай дывізіі імя Тадэвуша Касцюшкі стаў яе капеланам. Атрымаў званне маёра. 9.6.1943 удзельнічаў у 1-м з’ездзе Саюза польскіх патрыётаў, уваходзіў у яго прэзідыум. Рэдагаваў рэлігійны дадатакда час. «Zolnierz Wolnosci» пад назвай «Bög і Ojczyzna». Неаднаразова адзначаны вышэйшымі вайсковымі ўзнагародамі. У 1944 дэкан І-й Польскай арміі ў СССР, якая прымала ўдзел у змаганні на тэрыторыі Польшчы. У студз. 1944 з-за канфлікту з генералам Міхалам Ролям-Жымерскім пераехаў у кляштар айцоў аблатаў на св. Крыжы ў Гурах Свентакшыскіх (Göry Swi^tokrzyskie), Польшча. Потым у Познані (Poznan), Польшча, місіянер у Гданьску (Gdansk), Польшча, пробашч некалькіхпарафій гэтага рэгіёна. У 1957— 64 у Лясковіцах (Laskowice), Польшча. 3 1964 капелан, з 1969 пробашч гарнізоннага касцёла св. Каралевіча Казіміра ў Вроцлаве (Wroclaw), Польшча. Пасля капелан гарнізона ў Катавіцах (Katowice), Польшча. У 1972—77 пробашч гарнізона і парафіі Св. Крыжа ў в. Еленя Гура (Jelenia Göra). 3 1977 на пенсіі. Пасмяротна адзначаны крыжам Virtuti Militari IV класа.

Тв.: Kubsz W. Uczestniczyiem w walkach pod Lcnino // Udzial kapelanow wojskowych w dnigiej wojnie swiatowej. Warszawa, 1984.

Kp.: Niestolik Norbert. Sl^skic groby ludzi Koscioia. Ksiadz Wilhelm Kubsz, kapelan ludowego wojska; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; http:/pl.wikipedia.org: http://miasta.gazeta.pl

КУДАРЭЎСКІ Станіслаў Міхайлавіч [1888, Гродзенская губ. — вясна 1960], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1911). 3 1915 вікарый касцёла НПМ у мяст. Тургелі аднайменнага дэканата Віленскага пав., цяпер Літва. 3 1918 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Данюшава Свірскага дэканата Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1929 адміністратар касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Падбярэззе Кальварыйскага дэканата, цяпер г. Пабрадэ, Літва. 3 1937 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Слабодка Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны высланы немцамі ў Полацк. Арыштаваны МДБ 22.12.1950. Абвінавачваўся ў «антысавецкай агітацыі і прапагандзе». Асуджаны 15.3.1951 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Праз Бабруйск і Магілёў этапаваны ў Сібірскі лагер МДБ Кемераўскай і Новасібірскай вобл. Вызвалены з лагера 7.11.1955 інвалідам. Прыехаў у Маладзечна, потым вярнуўся ў Слабодку, дзе працягваў служыць.

Kp.: Catalogus ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis; Sy nodus archidioecesana vilnensis; Losy Koscioia Katolickiego no Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski. Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945 1990.

КУЗЬМІЦКІ Вітольд [1873—15.7.1943], святар, доктар філасофіі. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1901). Да 1915 вікарый фарнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Лідзе Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1915 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Дэмбраў, цяпер в. Дэмбрава Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл. 3 1927 адміністратар касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Заблудаў (Zabludöw) Беластоцкага дэканата, цяпер Польшча. 3 1936 пробаш і дэкан парафіі св. Станіслава ў мяст. Дамброва (Dubrowa) Віленскай архідыяцэзіі, цяпер Польшча. Забіты з 5 святарамі і вялікай групай мясцовай інтэлігенцыі каля в. Навумавічы, цяпер Баранавіцкі сельсавет Гродзенскага р-на.

Кр.: Catalogue ecclesiamm et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

КУЗЬМІЧ Казімір Пятровіч [1900, Дзенавішкі (?) Свірскай вол. Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям’і. Да арышту служыў у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Нястанішкі Свянцянскага пав., цяпер Літва. Быў жанаты, гадаваў чацвёра дзяцей. Арыштаваны 28.4.1940. Асуджаны 29.11.1940 асобай нарадай НКВД як «член антысавецкай арганізацыі» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ва Ухта-Іжэмскі лагер НКВД Комі АССР. Вызвалены 1.9.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 25.12.1989 пракуратурай Мінской вобл. Асабовая справа К. № 28936-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД.

КУКАЛОВІЧ (КАКАЛОВІЧ) Ганна (Марыя-Раймунда) [24.8.1892, в. Барванішкі Віленскага пав., цяпер Літва —

1.8.1943, Наваградак, цяпер райцэнтр Навагрудак Гродзенскай вобл.], назарэтанка. Уступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта (1918), склала першыя законныя шлюбы (Гродна, 1922), прыняла імя Раймунда ад Езуса і Марыі. У 1928 склала вечныя шлюбы. 3 1934 у кляштары назарэтанак у Наваградку, працавала на кухні, агародзе, у пральні, гатавала ежу, настаўнічала. Пасля прыходу савецкіх войскаў выгнана з кляштара з іншымі манашкамі, жыла ў парафіянаў. Падчас нямецкай акупацыі вярнулася ў законны дом Хрыста Валадара ў Наваградку. Ноччу 17/18.7.1943, калі гестапа арыштавала 120 жыхароў горада, манашкі ў малітвах да Бога прапанавалі замест арыштаваных сябе. 30.7.1943 з 10 манахінямі і святарамі К. выклікана ў акруговы камісарыят. 1.8.1943 расстраляна ў лесе за 4 км ад горада. 5.3.2000 далічана да ліку благаслаўлёных.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй 6 CCCP.

КУКСЕВІЧ ФранцішакЯнавіч [12.10.1887, в. Грыбаўшчына (?) Рашанскай вол. Віленскага пав., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. — 25.6.1941], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Вучыўся ў пачатковай школе, на рамесніцкіх курсах пры Хіміка-тэхнічнай школе, у Віленскай гімназіі. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (3.7.1911). Прызначаны вікарыем парафіі Перамянення Пана ў в. Крэва Ашмянскага пав. і дэканата, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1912 другі вікарый фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 1915 пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Гожа Гродзенскага дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. 3 1916 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Азёры Гродзенскага пав., цяпер Гродзенскі р-н. 3 1937 пробашч і дэкан парафіі Унебаўзяцця НПМ у Мёрах аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны 22.6.1941. Зняволены ў турме НКВД № 28 у мяст. Глыбокае

Віцебскай вобл. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі» і як «кіраўнік контррэвалюцыйнай арганізацыі». Паводле некаторых звестак, расстраляны (з больш чым 100 падследнымі)у канцы чэрв. 1941 ахоўнікамі глыбоцкай турмы пры этапаванні вязняў у Віцебск. Рэабілітаваны 29.5.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа К. захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', БНДЦЭД; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowniw golgocie IVschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS: Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой вогшы; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wUenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

КУЛЕША Яўген Войцэхавіч [8.3.1891, Варшава — 30.6.1941], святар, марыянін. Вучыўся ў гімназіі імя Хжаноўскага ў Варшаве, потым у Расіі. Пасля вяртання на радзіму студэнт Ягелонскага ун-та ў Кракаве, вывучаў медыцыну, антрапалогію. 1.11.1915 уступіў у ордэн айцоў марыянаў. Навіцыят праходзіў у Бялянах (Віеіапу) каля Варшавы. Склаў першыя законныя шлюбы (1.11.1916), прыняў сакрамэнт святарства (2.10.1921). Склаў вечныя шлюбы (1.11.1922). Вучыўся ў Фрыбургу, Швейцарыя, атрымаў ступень доктара тэалогіі. Вярнуўся ў Бяляны, адмовіўшыся выкладаць філасофію ў Лонданскай духоўнай семінарыі. Меў праблемы з лёгкімі, што змусіла яго паехаць лячыцца ў Закаланэ (Польшча), потым на захад Еўропы. Пасля вяртання працаваў у школе марыянаў. 3 1936 рэктар марыянскага калегіума ў Бялянах. 3 1938 дырэктар гімназіі імя Стэфана Баторыя ў мяст. Друя Браслаўскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл, начальнік марыянскага кляштара. Атрымаў прапанову праз год стаць дырэктарам гімназіі ў Браславе, аднак пачалася 2-я сусветная вайна

і школы ў снеж. 1939 апынуліся пад савецкай уладай. 3 пачаткам нямецка-савецкай вайны кіраваў Грамадзянскім камітэтам. 30.6.1941 у кляштар прыйшлі бальшавікі, якія арыштавалі К. і святароў Вінцэнта Смалінскага і Уладзіслава Бакаляжа. Апошніх вызвалілі па дарозе, a К. давялі да в. Лупанты і забілі.

Брат святара Браніслаў Кулеша стаў капеланам Варшаўскай архідыяцэзіі (1885—1975).

Кр.: Calalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie IVschodu; Ярмусйк, Католйческші Костел e Белоруссйй e годы еторой мйроеой войны; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowleckiej (1939—1941); Bukoxvicz J. Swiadkowie wiary.

КУЛІКОЎСКІ Чэслаў Юзафавіч [1.2.1907, фальв. Кохава (Кахава) Гродзенскага пав., цяпер тэрыторыя Гродзенскага р-на (фальв. не існуе)— 25.12.1996, Беласток {Bialystok), Польшча], святар. 3 мяшчанскай сям’і. Скончыў дзяржаўную гімназію імя Адама Міцкевіча (1927), Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ў Віленскім ун-це імя Стэфана Баторыя. Атрымаў ступень магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (3.6.1933). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі Лідскага пав. Радунскага дэканата, цяпер Літва. 3 сак. 1936 пробашч парафіі св. Антонія Падуанскага ў в. Бабруйшчына Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Са жн. 1936 таксама рэктар капліцы ў мяст. Падсвілле, цяпер Глыбоцкі р-н. 3 20.5.1939 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў в. Лужкі Дзісенскага пав. Глыбоцкага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. На 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. У верас. 1939 мабілізаваны ў вайсковую парафію гарнізона ў Беластоку. Пасля захопу горада немцамі (28.9.1939) перайшоў з войскам літоўскую мяжу. Арыштаваны. Этапаваны ў лагер у Калатова, Вількамір, турму ў Коўне. У чэрв.

1940 уцёку Вільню. Зноў арыштаваны. 12.7.1940 вывезены ў Казельск-ІІ, 2.7.1941 у Гразавец. Вызвалены. Капелан 6-га артылерыйскага палка, эвакуацыйнай базы ў Краснаводску. 3 арміяй У. Андэрса пакінуў СССР і накіраваўся ў Іран. Да ліст. 1942 капелан сібіракоў у Індыі. Потым капелан цяжкай артылерыі II Польскага корпуса, змагаўся пад Монтэ-Касіна, Анконай і Балоньяй, Італія. Скончыў вайсковую службу ў 1948 у званні маёра 2-й танкавай брыгады 2-й Варшаўскай танкавай дывізіі. Адзначаны польскімі, італьянскімі, англійскімі ўзнагародамі: «Крыжам Мужных» за Монтэ-Касіна, «Зоркай» Італіі, «Медалём Абаронцы», «Зоркай за вайну 1939—1945», «Медалём Грыгорыя VI», крыжам Polonia Restituta. У пасляваенны час скончыў Грыгарыянскі ун-т у Рыме са ступенню доктара тэалогіі і кананічнага права. У ліст. 1953 выехаў у ЗША, дзе працаваў душпастырам у Даласе (Dallas), штат Тэхас, пасля тры гады ў польскай парафіі ў Бафала (Buffalo). У верас. 1957 вярнуўся ў Польшчу, атрымаў пасаду выкладчыка кананічнага права ў Беластоцкай духоўнай семінарыі і абаронцы сямейных сувязяў у арцыбіскупскім судзе. У 1958 выехаў у Ольштын (Olsztyn), дзе прызначаны канцлерам Біскупскай курыі. Выкладаў таксама ў духоўнай семінарыі, працаваў як дыяцэзіяльны душпастыр юрыстаў. 3 1982 на пенсіі, жыў у Беластоку. 6.6.1993 адзначаны «Залатым Медалём Заслугі». Атрымаў вайсковае званне палкоўніка Польскага войска.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

КУНДА Уладзіслаў Ігнатавіч [12.7.1887, в. Яміны Аўгустоўскага пав. Сувалкаўскай губ., цяпер Польшча — 31.8.1937, ГУЛАГ], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу.

Прыняў сакрамэнт святарства (13.4.1914). Прызначаны вікарыем касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Ноўгарадзе, Расія. У 1915—17 у парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Омску, Расія. 3 1922 адміністратар касцёла св. Людвіка ў в. Свяцілавічы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Бялыніцкі р-н Магілёўскай вобл. 3 1924 пробашч парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Самары, Расія, служыў у капліцахХафенталя, Райнсфельда, касцёле Найсвяцейшай Багародзіцы Ларэтанскай у Арэнбургу, Расія. У1930 вярнуўся ў Беларусь. Служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Рагачове Гомельскай вобл., катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі. Арыштаваны 5.12.1935. Абвінавачваўся як «кіраўнік контррэвалюцыйнай нацыяналістычнай групоўкі палякаў-католікаў». Асуджаны 20.5.1936 тройкай НКВД да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Цемнікоўскі лагер НКВД Мардоўская АССР. У 1937 абвінавачаны ў «сістэматычнай антысавецкай агітацыі сярод зняволеных». 22.8.1937 тройкай НКВД Мардоўскай АССР прыгавораны да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 17.7.1989.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Ocunoea, Гоненйя na Католйческую Церковь в CCCP; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Канфесіі на Беларусі; JIuтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie IVschodu; Кнйга памятп расстрелянных u погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческііх свяшеннослужйтелей; Жертвы полйтпческого террора в СССР; 3 асабістага архіва У.Васькова.

КУРПІС-ГАРБОЎСКІ (КУПР-ГАРБОЎСКІ) Уладзіслаў Вікенцевіч [11(ці 14).11.1884, мяст. Янемішкі (Янелішкі) Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва — 9.6.1976], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (21.5.1909, Коўна, цяпер Каўнас, Літва). Прызначаны вікарыем і катэхетам касцёла ў Слоніме Гродзенскай губ., цяпер

райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1911—12 у парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Солы Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1915 пробашч парафіі Маці Божай Нястомнай Дапамогі ў в. Шэметава Свірскага дэканата, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. Пасля наступу немцаў лераведзены ў Вільню (1918). Працаваў у дзіцячым доме імя Сэрца Збавіцеля, катэхетам у дзвюх гімназіях. 3 1920 зноў у Солах. У ліст. 1939 з-за хваробы выехаў у Вільню. Праз некалькі тыдняў прызначаны пробашчам і нам. дэкана ў парафію Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тургелі аднайменнага дэканата, цяпер Літва. Паводле некаторых звестак, з 1944 пробашч і дэкан касцёла св. Мучаніка Юрыя ў в. Варняны аднайменнага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. Пасля 1945, калі савецкія ўлады абклалі вялікім сельскагаспадарчым падаткам духавенства і аднаасобнікаў, святары былі вымушаныя адмаўляцца ад зямлі. К.-Г. пастаянна выклікалі ў розныя савецкія органы і сілавыя структуры «для апрацоўкі». У1947 ён адмовіўся падпісаць абяцанне не навучаць моладзь рэлігіі. Адкрыта выказваўся супраць манаполіі савецкай дзяржавы і партыі на выхаванне дзяцей. У1947 16 святароў з Варнянскага і Свірскага дэканатаў прынялі рашэнне аб нерэгістрацыі рэлігійных суполак і касцёлаў. У жн. 1948 К.-Г. запрасілі ў Маладзечанскае ўпраўленне МДБ, дзе ён падпісаў пратакол, у якім заяўляў, што «бачыць неспрыяльнае стаўленне ўлады да Касцёла і вялікія перашкоды ў пастырскай службе ксяндзоў». Вынікам гэтай заявы стала адключэнне святла ў плябаніі ў Варнянах і абкладанне касцёла падаткам у 30 тыс. рублёў. Арыштаваны 1.6.1950. Асуджаны асобай нарадай пры МДБ 29.11.1950 за «правядзенне антысавецкай агітацыі» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Цемнікоўскі, потым Сібірскі лагер МДБ. Вызвалены і рэабілітаваны 27.12.1954. 3 24.11.1956 у Беластоку, Польшча. 3 1957 пробашч парафіі ў в. Трычуўка (Tryczöwka) Беластоцкага дэканата. Ганаровы канонік Капітулы Мітрапалітнай у Беластоку. Асабовая справа К.-Г. Ne 15887-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; НАРБ, ІКБР; Hlehowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea. Мартйролог Католйческоіі Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

КУРЭК Станіслаў Янавіч [13(ці 20).8(або 10).1908, в. Суткі Кобрынскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Драгічынскі р-н Брэсцкай вобл.— 1940], святар. Скончыў дзяржаўную гімназію ў Драгічыне, Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны 1-м вікарыем парафіяльнага касцёла Божага Цела ў Нясвіжы аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1939 у парафіі Звеставання НПМ у мяст. Ганцавічы Лунінецкага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 верас. 1939 капелан 27-га ўласнага палка імя Стэфана Баторыя Наваградскай кавалерыйскай брыгады. Арыштаваны НКВД у Ганцавічах восенню 1939. Зняволены ў турме ў Нясвіжы, потым у Мінску. Асуджаны да ВМП. Адмовіўся падпісаць просьбу аб памілаваніі. Расстраляны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

КУЧЫНСКІ Юзаф [1879—31.7.1942], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1903). 3 1910 ваенны капелан. 3 1923 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1933 пробашч касцёла св. Казіміра ў в. Уселюб Наваградскага пав. і дэканата, цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл. У 1937 у касцёле НПМ у в. Чорны Бор, Літва. Арыштаваны гестапа ў

Наваградку 28.6.1942 за дапамогу савецкім ваеннапалонным і яўрэям. Расстраляны ў ваколіцах Наваградка з групай каля 70 чалавек.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vdnensis; Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezjipinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w go/gocie Wschodu.

КУЯВА Антоні Мікалаевіч [10.3.1908, в. Патулін Вангравецкага пав. Познаньскага ваяв., Польшча — 2.5.1968], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Вангравецкую гімназію, Познаньскі ун-т, Віленскую духоўную семінарыю, філасофскі ф-т Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1937). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок Шчучынскага пав. Лідскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1939 вікарый парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Падбярэззе Кальварыйскага дэканата, цяпер г. Пабрадэ, Літва. 3 1941 пробашч касцёла Маці Божай Вастрабрамскай у в. Язна, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. У 1943 арыштаваны нямецкімі акупацыйнымі ўладамі. Вызвалены праз некалькі месяцаў па просьбах парафіян. 3 1944 пробашч касцёла св. Ганны ў в. Мосар, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны МДБ 17.1.1949. Асуджаны 21.5.1949 асобай нарадай МДБ за «здраду радзіме» і «правядзенне антысавецкай агітацыі» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР. Працаваў на медных рудніках. Захварэў на туберкулёз. За адмову працаваць падчас паўстання вязняў 13.2.1954 ізаляваны на 3 месяцы карцэра. Карагандзінскі абл. суд пастанавіў 20.12.1954 часова вызваліць святара з-за хваробы. Канчаткова вызвалены датэрмінова ў канцы 1955. 3 1.12.1956 пробашч парафіі св. Апосталаў Сымона і Юды Тадэвуша ў г. п. Воранава Гродзенскай вобл. У 1958 выехаў у Польшчу. Служыў у касцёле ў мяст. Карловіцы (Kadowice).

3 1962 пробашч парафіі Рацлавічкі (Ractawiczki). Памёр ад інфаркту. Рэабілітаваны 18.2.1994 Віцебскім абл. судом. Асабовая справа К. № 23428-п з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesianim et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 2, Л. 123; Ocunoea, Гоненйя uaКатолйческую Церковь в CCCP; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЛАБАН Вінцэнт [1898—10.3.1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1926). Прызначаны катэхетам і вікарыем (?) парафіі Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. У 1929 адміністратар касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Ідолта (Ідоўта), цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 31932 пробашч касцёла Божага Цела ў в. Іказнь таго ж дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1937 у парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ Ліда-Слабодка, цяпер Гродзенскай вобл. Арыштаваны гестапа 29.6.1942 з вікарыем касцёлаЛюцыянам Мрачкоўскім. Зняволены ў Лідскай турме. Расстраляны з 9 іншымі святарамі ў ваколіцы Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Ю.).

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Krahel T, Rozstrzelani w Lidzie H Czas Milosierdzia. 1998. № 3 (98); Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мпровой войны.

ЛАЗАР Станіслаў Мацвеевіч [30.4.1905, мяст. Дамураты (Domuraty) Багнаўскай вол. Сакольскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча —20.12.1988, Брэст], святар. Скончыў Пінскую гімназію, духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., потым у парафіі Міхала Арханёла ў мяст. Івянец аднайменнага дэканата, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 1937 вікарый парафіяльнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Пружаны адндйменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1938 катэхет у Брэсце. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны немцамі ў 1943. Вызвалены праз паўгода. У 1947 служыў (без рэгістрацыі) у касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Брэсце. Арыштаваны МДБ 28.7.1948. Асуджаны 9.11.1948 ваенным трыбуналам пры МУС Брэсцкай вобл. за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў.

Этапаваны 12.4.1949 у Мінеральны лагер МДБ Комі АССР (каля 25 000 зняволеных). У1951 пераведзены ва Ухта-Іжэмскі лагер МДБ Комі АССР (каля 35 000 зняволеных). Вызвалены 14.7.1954. 3 сак. 1955 служыў у капліцы па вул. Светлай у Брэсце. Таемна выкладаў моладзі тэалогію для атрымання святарскага сана. 4.6.1959 пазбаўлены рэгістрацыі на 5 гадоў за «ўдзел моладзі ў св. імшы». Працаваў на чыгунцы і ў іншых мясцінах. 3 1964 зноў служыў у касцёле Найсвяцейшага Cappa Пана Езуса ў Брэсце. Рэабілітаваны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocuпова, Мартйролог Католйческоіі Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Жертвы полйтйческого meppopa в СССР', Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ЛАЗІНСКІ Зыгмунд Уладзіслававіч [5(ці 8).6.1870, в. Барацін Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Карэліцкі р-н Гродзенскай вобл.— 26.3.1932, Пінск, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл.], біскуп Мінскі і Пінскі, грамадскі і культурны дзеяч. 3 польскай сялянскай сям’і. Вучыўся ў гімназіях Варшавы і Санкт-Пецярбурга. 3 1889 клерык Магілёўскай мітрапалітнай духоўнай семінарыі, потым студэнт Магілёўскай духоўнай акадэміі ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (23.6.1895). Працаваў выкладчыкам Святога Пісання і гамілетыкі ў духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу. 17.11.1898 з-за канфлікту з расійскімі ўладамі звольнены з работы і высланы на 3 гады ўкляштар дамініканцаўУнебаўзяцця НПМ у в. Аглона, Латвія. У чэрв. 1900 прызначаны вікарыем парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Смаленску, Расія. 3 1901 служыў у філіяльным касцёле НПМ у Туле, з 1902 — у Рызе. У 1904 пераведзены ў Мінск, рэктар філіяльнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа на Кальварыйскіх могілках. 3 21.4.1905 пробашч катэдральнага касцёла Імя НПМ. 3 1906 прафесар

Святога Пісання ў Магілёўскай духоўнай акадэміі ў СанктПецярбургу, адначасова выкладаў у духоўнай семінарыі. 3 1912 павышаў адукацыю ва ун-тах Італіі (Рым), Германіі, Палесціны. Падчас 1-й сусветнай вайны капелан у лагерах для нямецкіх і аўстра-венгерскіх ваеннапалонных у Цэнтральнай Расіі, Сібіры. У 1917—18 служыў пробашчам касцёла Яна Хрысціцеля ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. 2(ці 12).11.1917 прызначаны біскупам адноўленай Мінскай дыяцэзіі (14.8.1918). Браў удзел у беларусізацыі рэлігійнага жыцця беларусаў-католікаў. 10.10.1918 адчыніў Беларускую каталіцкую семінарыю ў Мінску. Падтрымліваў дзейнасць Хрысціянскай дэмакратычнай злучнасці. У снеж. 1918 з прыходам у Мінск Чырвонай Арміі 5 месяцаў хаваўся ад арышту ў лясах, але не пакідаў кіравання дыяцэзіяй. У жн. 1919 з прыходам Войска Польскага вярнуўся ў Мінск, працягваў служэнне. У пропаведзях рэзка выступаўсупраць насаджэння бальшавікамі атэізму і знішчэння культурнай спадчыны. Арыштаваны ЧК 1.8.1920. Дзякуючы намаганням вернікаў праз 10 дзён вызвалены. Зноў арыштаваны 4.9.1920. Утрымліваўся ў Мінску, потым пераведзены ў Смаленск, пазней у Маскву. Праз 11 месяцаў вызвалены ў выніку абмену на ваеннапалонных чырвонаармейцаў. 3 1922 жыў у Наваградку. 2.12.1925 пры.значаны біскупам новастворанай Пінскай дыяцэзіі. У1926—32 служыў у катэдральным касцёле. Выкладаў біблеістыку, матэматыку, гуманітарныя прадметы ў Пінскай духоўнай семінарыі. Заснаваўчас. «Miesi^cznik Diecezji Pinskiej» (1925—26), «Pinski Przegl^d Diecezjalny» (1927—32). Пахаваны ў крыпце пінскага катэдральнага касцёла.

Тв.: Chrzescjariska milosc Ojczyzny і praca narodow. Gniezno, 1918; Rozwazania majowe dla duchowienstwa. Pinsk, 1927; Pedagogika w pierwszych rozdzialach Pisma Swiqtegc. Pinsk, 1929.

Kp.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Stankiewicz A. Rodnaja mowa u swiatyniach. Wilnia, 1929; Stankievic A. Bielaruski chryscijanski ruch. Vilnia, 1939; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa

[Д Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй e СССР; Рэлігія і царква на Беларусі. Мн., 2001; Яр~ мусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; PSB XVIII; Garbinsky, Turonak, Bialomski meh chrzescijahski XX wieku.

ЛАТАРЭВІЧ Вінцэнт [1881 ці 22.4.1886—19.3.1919], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1915 служыў у парафіі Унебаўзяцця НПМ у Пінску Мінскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., потым пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Ішкалдзь Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл., парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. Расстраляны чырвонаармейцамі ў Мірскім замку Гродзенскай вобл. Пахаваны ў Ішкалдзі.

Кр.: Dzwonkowski, Losy duchowiehstwa katolickiego w ZSSR; Komorowski J. Kresowym szlakiem: kapliczki, pomniki, groby. Cz^sc II — Nowogrodczyzna. Bractwo Krzyzowcow PTTK Swidnica, seria monografiezna, zeszyt nr 12, kwiecien 2000. S. 12; Losy Kosciola Katolickiego na Bialomsi w latach 1917—1953.

ЛАЎРЫНОВІЧ Уладзіслаў [16.9.1869, в. Уждэле Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва— 1937], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1893). Прызначаны вікарыем парафіі Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца Ваўкавыскага дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. 3 6.4.1895 больш за 40 гадоў адміністратар, потым пробашч касцёла НПМ у в. Рэпля Лунненскага дэканата, цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл., лунненскі дэкан (1920—27). Падчас

бальшавіцкага наступу ў 1920 арыштаваны, прыгавораны да расстрэлу, аднак пасля заступніцтва парафіян вызвалены.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЛАЎРЫНОВІЧ Юльян [1871 — ?], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1899). 3 1903 і да сярэдзіны 1920-х пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Астрагляды Рэчыцкага пав. Мінскай губ., цяпер Брагінскі р-н Гомельскай вобл. 3 1926 і не менш якда 1934 пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Камень, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЛАЎЦЭВІЧ Лявон [27.2.1895—19.2.1981], святар. 3 сям’і арганіста аднаго з касцёлаў каля Санкт-Пецярбурга, потым Магілёва, які быў забіты бальшавікамі. Скончыў рэальнае вучылішча, вучыўся ў Магілёўскай духоўнай семінарыі. Пасля яе закрыцця перавёўся ў Віленскую духоўную семінарыю, якую скончыў у 1919. Прыняў сакрамэнт святарства. Да 1935 вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тургелі аднайменнага дэканата Віленскага пав., Літва. У 1936 адміністратар касцёла Маці Божай Вастрабрамскай у в. Язна Глыбоцкага дэканата, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 3 1937 у парафіі св. Апосталаў Сымона і Юды Тадэвуша ў мяст. Воранава Беняконскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1940 адміністратар касцёла касцёла Хрыста Валадара ў в. Лявонпаль Мёрскагадэканата, цяпер Мёрскі р-н. Падчас 2-й сусветнай вайны таксама служыў у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Росіца Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер

Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл., парафіі Сар’я, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1944 у касцёле св. Юзафа і НПМ у в. Барадзінічы, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны і асуджаны ў 1950 да ППЛ (тэрмін невядомы). У канцы мая 1950 этапаваны ў адзін з лагераў ГУЛАГу ў Сібіры. У 1954 знаходзіўся на ст. Берыкуль Кемераўскай вобл. Вызвалены ў 1955. Вярнуўся на старое месца службы, але не атрымаў рэгістрацыі. 18.3.1958 пераехаўда пробашча парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Мейшагола Кальварыйскага дэканата (Літва) Ю. Абрэмскага. 18.6.1964 атрымаўдазвол на душпастырскую дзейнасць у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Руднікі Троцкага дэканата, цяпер Літва.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzmw pahstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ЛЕЎШ Ahtoh [1906—14.11.1942], святар. Вучыўся ў Наваградскай настаўніцкай, потым у Наваградскай ніжэйшай (паводле іншых звестак — Пінскай) духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Прызначаны вікарыем касцёла св. Казіміра ў мяст. Стоўбцы аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны гестапа. Зняволены ў Баранавіцкай турме. Паводле некаторых звестак, атручаны газам у лагеры Калдычэва каля Баранавічаў.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Biaiorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie JVschodu.

ЛЕШЧАНКА Франц Адамавіч [1904, в. Замосце Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер Слуцкі р-н Мінскай вобл. — ?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. Да арышту працаваў у касцёле езуітаў св. Барбары ў роднай вёсцы. Арыштаваны АДПУ 16.2.1930. Асуджаны 18.3.1930 як «член антысавецкай арганізацыі» да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны на Далёкі

Усход. Зноў арыштаваны 27.8.1933. Прыгавораны калегіяй АДПУ 20.1.1934 за «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Паўночна-Пячорскі лагер НКВД Комі АССР. Вызвалены 5.4.1946. Чарговы раз арыштаваны і 3.9.1949 высланы ў Краснаярскі край. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 30.5.1989 пракуратурай БССР. Асабовыя справы Л. №№ 27213-с, 27937-с захоўваюцца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД.

ЛІСЕЦКАЯ Апалінарыя Казіміраўна [1881, Орша Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. — ?], член парафіяльнай рады касцёла Перамянення Пана ў Краснаярску, Расія. Арыштавана 2.7.1935. Абвінавачвалася ў «шпіянажы» і «ва ўдзеле ў антысавецкай арганізацыі». Асуджана 24.7.1936 да 6 гадоў ППЛ. Этапавана ў Сібірскі лагер НКВД Новасібірскай вобл. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ЛІСОЎСКІ Адам Юзафавіч [6(18).1.1884 або 24.2.1883, в. Карэнды Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл.— 9.10.1929, Варшава], святар, перакладчык. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі (1906). Прыняў сакрамэнт святарства (1907). Вучыўся ў Інсбруку (Аўстрыя, 1908—09), Мюнхене (1909—10). Служыў у Мінску вікарыем катэдральнага касцёла Імя НПМ, парафій св. Сымона і Алены і св. Роха. У 1912 капелан філіяльнага касцёла ў Сумах, цяпер Украіна, потым катэхет у школах Масквы. 3 1914 пробашч парафіі св. Ганны ў в. Гарадзішча Пінскага пав. Мінскай губ., цяпер Пінскі р-н Брэсцкай вобл. 3 1916 (?) душпастыр касцёлаУзвышэння Св. Крыжа ў Ігумене Мінскай губ., цяпер райцэнтр Чэрвень Мінскай вобл., ігуменскі дэкан. Да з’езда бел. ксяндзоў у Мінску (1917)

□ Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі падрыхтаваў рэферат «Беларускі рух і яго адносіны да жыцця касцёльнага, а таксама да акцыі каталіцкай у Беларусі». 31919 лробашч касцёла Апекі Маці Божай у в. Каралішчавічы Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н, парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Анопаль таго ж пав. У пачатку 1922 адміністратар катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску, мінскі дэкан, генеральны вікарый усх. часткі Мінскай дыяцэзіі. Спрыяў увядзенню бел. мовы ў жыццё Касцёла. Арыштаваны АДПУ 2(ці 31).5.1922 за супраціў канфіскацыі касцёльнай маёмасці. Пад следствам знаходзіўся ў Мінскай турме ЧК з Я. Васілеўскім, М. Тамашэўскім. Асуджаны 22.5.1922 да ВМП (заменена на 5 гадоў ППЛ). Этапаваны ў 5.3.1923 у Яраслаўскую турму АДПУ, потым у маскоўскую турму «Бутыркі». Вызвалены 28.4.1924 у выніку абмену палітвязнямі паміж СССР і Польшчай. Зноў служыў у касцёле ў Гарадзішчы, потым у парафіі св. Андрэя Апостала ў мяст. Вышкі (Wyszki) Бельскага дэканата, Польшча. Ганаровы канонік Пінскай капітулы. Пераклаў на бел. мову кнігі Новага Запавета. Пахаваны ў Кляшчэлях Бельскага пав., Польшча.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Каталіцкае духавенспіва Мінскай дыяцэзіі; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Kamoлйческой Церквй e CCCP; Лптургпческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ЛОБАЧ Катажына Антонаўна [?, в. Засоўе Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер Лагойскі р-н Мінскай вобл. — ?], актыўная парафіянка, дапамагала біскупу А. Малецкаму. Арыштавана ў крас. 1932 у Ленінградзе, цяпер СанктПецярбург па справе «Пранцкеціса і інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 19.7.1932 да 3 гадоў пазбаўлення волі. Выслана ў Казахскую ССР. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церкей в СССР.

ЛОРЭНЦ (ЛЁРЭНЦ) Францішак [29.1.1903, Сядліцы (Siedlice), Польшча— 3.8.1975], святар. Скончыў Познаньскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1930). На 1.8.1935 капелан у званні палкоўніка. 3 1936 па верас. 1939 пробашч Гродзенскага гарнізона, потым пробашч Сувалкаўскай кавалерыйскай брыгады, кавалерыйскай дывізіі «Заза». Арыштаваны. Інтэрнаваны ў Літву, адкуль уцёк у Швецыю. Потым жыў у Францыі, Вялікабрытаніі.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Kaloliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЛУК’ЯНІН Юзаф Станіслававіч [1888, казарма № 52 чыгункі Дзвінскага пав. Віцебскай губ., цяперЛітва — 3.11.1937, ст. Мядзведжая Гара (Сандармох), каля Мядзведжагорска Карэльскай ACCP], святар. 3 сям'і служачага чыгункі. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (3.4.1914). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Пінску Мінскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., выкладаў Закон Божы ў пачатковых школах горада. 3 1915 капелан Дунайскай арміі ў Бесарабскай губ., душпастыр у в. Бялград (?). 3 1918 рэктар капліцы Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Рудня-Шлягіна Гомельскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Веткаўскі р-н Гомельскай вобл. У 1922 вікарый касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку, адміністратар парафіі св. Юзафа у в. ГарбачоваАбітокі (тагачасны паштовы адрас: ст. Неклач) Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер в. Гарбачова Расонскага р-на Віцебскай вобл. Неаднаразова выклікаўся ў ЧК. Арыштаваны 7.8.1922 у Полацку з кс. Юзафам Дзям’янам за адмову прысутнічаць пры раскрыванні мошчаў святога Андрэя Баболі. 3 12.9.1922 знаходзіўся пад следствам у Віцебскай турме. Вызвалены (дзякуючы хадайніцтву парафіян) 12.10.1922 пад падпіску аб нявыездзе. 4.9.1923 апраўданы Віцебскім губернскім судом. Выехаў у Петраград, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія, выконваў абавязкі душпастыра ў капліцы Занеўская. Лячыўся ад

неўрастэніі. Зноў арыштаваны ў 1925. Вызвалены з-за хваробы. 3 16.9.1927 пробашч касцёла кармелітаўу Чавусах, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл., пазней у парафіі НПМ у Чэрыкаве, касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Зембін, цяпер Барысаўскі р-н Мінскай вобл. Чарговы раз арыштаваны 20.9.1929 у Чавусах. Абвінавачваўся ў «сістэматычнай антысавецкай агітацыі ў казаннях, настройванні вернікаў супраць савецкай улады, заклікаў да аб’яднання супраць бязбожнікаў». Мелася на ўвазе казанне, прамоўленае Л. у касцёле ў в. Юркавічы (цяпер Веткаўскі р-н Помельскай вобл.), якое датычыла адмовы ад святарства ксяндза Язэпа-Станіслава Жамойтука. Арышту папярэднічалі публікацыі ў друку (гл.: Кантррэвалюцыйная вылазка юркавіцкага ксяндза Лук’яніна Н Звязда. 2 кастр. 1929), у якіх Л. абвінавачвалі ў контррэвалюцыйнай дзейнасці і закліканні да пакарання Я.-С.Жамойтука. Следства з удзелам шматлікіх сведкаў праводзілася ў Магілёве і Мінску. Калегія АДПУ 3.2.1930 вынесла хадайніцтва аб пазасудовым прысудзе. 28.2.1930 пастановай прэзідыума УЦВК хадайніцтва задаволена. 13.3.1930 Л. асуджаны за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Сызранскі лагер АДПУ Маскоўска-Казанскай чыгункі (ст. Барыш), потым у Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. і Комі АССР, куды прыбыў 16.6.1931. Працуючы ў лагеры спрабаваў наладзіць кантактз Кансулатам Польшчы, скантактавацца са святарамі, якія знаходзіліся на галоўным востраве Салаўкоў (Савацеўскі ізалятар). Пасля выкрыцця гэтых спробаў становішча святара значна пагоршылася. У 1932 арыштаваны з 32 святарамі па групавой справе каталіцкага духавенства, абвінавачанага ў «стварэнні антысавецкай групоўкі, якая вяла антысавецкую агітацыю, тайна адпраўляла багаслоўскія і рэлігійныя абрады і здзяйсняла нелегальную сувязь з воляй для перадачы за мяжу звестак шпіёнскага характару пра становішча католікаў у СССР». Следства хадайнічала 9.7.1932 аб пераводзе Л. у Яраслаўскі палітізалятар і асобным утрыманні. На Салаўках заставаўся да восені 1937. Пасля вызвалення зноў арыштаваны (9.10.1937). Тройкай УНКВД па Ленінградскай вобл.

прыгавораны даВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 31.8.1989 пракуратурай Магілёўскай вобл. Асабовая справа Л. № 12071 захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; Осітова, Гоненйя на Католнческую Церковь в СССР; Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Пінскага раёна. Мн., 2003; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Losy Kosciola Katolickiego na Biaiorusi w latach 1917—1953; Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквп в СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяйіеннослужйтелей; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; 3 асабіспіага архіва У. Васькова.

ЛУП'НОВІЧ Карл-Аляксандр Карлавіч [14.6.1890 ці 14.7.1891, мяст. Докшыцы Барысаўскага пав. Мінскай губ. цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. —22.12.1937 (?), Казахстан, НКВД), святар, грамадскі і культурны дзеяч. 3 бел. мяшчанскай каталіцкай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю (1914) у Санкт-Пецярбургу, да 1918 вучыўся ў Мітрапалітальнай духоўнай акадэміі. Член культурнаасветнага гуртка клерыкаў-беларусаў. Прыняў сакрамэнт святарства (1915). Прызначаны вікарыем у Мінск (1918). Прымаў удзел у беларусізацыі нацыянальна-рэлігійнага жыцця. Арыштаваны бальшавікамі вясной 1919якзакладнік. Абменены на ваеннапалоннага камуніста ці чырвонаармейца. В. а. пробашча касцёла св. Казіміра ў Магілёве. Біскупам Я.Цеплякам пераведзены 10.1.1920 вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі. 3 мая 1920 капелан капліцы св. КазіміраўЖлобіне Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл., касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Антушы Рагачоўскага пав., цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл. У ліп. 1921 прызначаны вікарыем касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Маскве. У 1922—23 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Рэчыцы Мінскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. 31924 у Маскве, служыў у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла. 31926 в. а. генеральнага вікарыя

і фактычна з'яўляўся Апостальскім Адміністратарам у Маскве. Арыштаваны АДПУ 20.2.1929. Абвінавачваўся як «падазроны ў шпіянажы і ўдзельнік контррэвалюцыйнай арганізацыі». Быў прымушаны падпісаць заяву аб супрацоўніцтве (пасля вызвалення паведаміў пра гэта біскупу Пію Неве). Зноў арыштаваны 15(ці 18).2.1931. Прыгавораны 18.11.1931 калегіяй АДПУ за «шпіянаж» і «антысавецкую агітацыю» да 3 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў Казахскую ССР (Каркаралінск). Працаваў бухгалтарам у Казахскім геалагічным разведвальным трэсце (Семіпалацінск, Усходне-Казахстанская вобл.). У снеж. 1933 арыштаваны і этапаваны ў Мінск (зноў як падазроны ў правядзенні шпіёнскай дзейнасці). Асуджаны 29.3.1934 да 3 гадоў высылкі. Вернуты ў Казахскую ССР. У чэрв. 1936 узяты ў высылцы пад варту. 9.1.1937 спецыяльнай калегіяй Казахскага аддзялення Вярхоўнага суда РСФСР асуджаны да 10 гадоў ППЛ. 3 сак. 1937 у Алма-Ацінскім лагеры. Камісія НКВД і пракуратуры СССР 11.12.1937 перагледзела справу і прыгаварыла Л. (з Я. Вярсоцкім) за «дапамогу сусветнай буржуазіі і ўдзел у контррэвалюцыйнай арганізацыі» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 15.10.1959.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Кнйга Скорбй; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь e СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй е СССР; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Кшіга памятй расстрелянных й погйбшйх е тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяйіейнослужйтелей', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, 3 асабістага apxiea У.Васькова.

ЛЬВОВА Амілія Казіміраўна [1893, Вільня — ?], актыўная парафіянка. 3 сям’і польскага землеўласніка. Працавала ў касцёле св. Космы і Дам’яна ў мяст. Астравец, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Арыштавана 6.9.1944. Асуджана

асобай нарадай пры НКВД 1.9.1945 як «сацыяльна небяспечны элемент» да 5 гадоў пазбаўлення волі. Этапавана ў Краснаярскі край. Вызвалена 6.9.1949. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітавана пракуратурай Гродзенскай вобл. 25.10.1994. Асабовая справа Л. № п-21402 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

ЛЮБЕЦКІ Аляксандр Юзафавіч [10.12.1906—1942 (?)], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (?). Прыняў сакрамэнт святарства (1932). 31934 вікарый касцёла св. Тэрэзы ў Вільні. У1936—37 пробашч касцёла Перамянення Пана ў в. Спас Вілейскага дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 3 1938 служыў у парафіі Звеставання НПМ у в. Альковічы таго ж дэканата і р-на. Арыштаваны гестапа ў канцы 1942. Верагодна, павешаны гітлераўцамі ў Вілейскай турме.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЛЮБЯНЕЦ Карл [1866, в. Нача Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. — 22.8.1942], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1898). 3 1905 інспектар семінарыі, ганаровы канонік Віленскай капітулы, прэлат. 3 1935 рэктар філіяльнага касцёла ў в. Плябань, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. Падчас2-й сусветнай вайны в. а. генеральнага вікарыя са спецыяльнымі паўнамоцтвамі для ўсх. (савецкай) часткі Віленскай архідыяцэзіі, дэкан Маладзечанскага дэканата. Арыштаваны гестапа за дапамогу яўрэям і сувязь з АК. Расстраляны.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Kaтолйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ЛЯВІЦКІ Мечыслаў Юзафавіч [1888, Гродна — ?], святар. Скончыў Гродзенскую гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Мазыры Мінскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. У 1914 у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Росіца, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. 3 сак. да ліст. 1917 адміністратар парафіі Перамянення Пана ў Краснаярску, Расія, потым у дабрачынным таварыстве ў Омску. 3 1919 у Радзе аб’яднання польскіх арганізацый. Арыштаваны 6.3.1920 з вялікай групай палякаў у Омску як закладнік. Этапаваны 14.4.1921 у маскоўскую турму «Бутыркі». Вызвалены, верагодна, у выніку абмену вязнямі. У 1923—34 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Чарнаўчыцы, цяпер Брэсцкі р-н. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЛЯШЧЭВІЧ Антоні Янавіч [18(30).9.1890, в. Абрамаўшчына Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. — 17.2.1943, в. Росіца, Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл.], марыянін, місіянер, грамадскі дзеяч. 3 каталіцкай сялянскай сям’і. У верас. 1902 — жн. 1908 вучыўся ў прыватнай гімназіі пры касцёле св. Кацярыны ў Санкт-Пецярбургу. Танзуру і ніжэйшае свячэнне атрымаў 14.10.1912, субдыяканат і дыяканат у 1913. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю (13.4.1914). Прыняў сакрамэнт святарства. 3 17.6.1915 вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у Іркуцку, касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Чыце, Расія, прэфект дзвюх рускіх і адной польскай СШ. 2.8.1917 пераведзены ў касцёл св. Станіслава ў Харбіне, цяпер Кітай. Апекаваў польскую калонію ў філіі парафіі ў Маньчжурыі (866 км ад Харбіна), быў катэхетам СШ, выкладаў лацінскую мову ў рускай гімназіі. У 1920 зноў у Харбіне, дзе выкладаў лацінскую мову ў польскай гімназіі

імя Генрыка Сянкевіча. Служыў пробашчам створанай для палякаў у 1924 парафіі св. Юзафа ў Харбіне. Пабудаваў касцёл, плябанію, арганізаваў школу для бедных дзяцей. У 1937 вырашыў уступіць у ордэн марыянаў. 23.12.1937 патаемна пакінуў Харбін, наведаў Токіо. 23.1.1938 выехаў у Рым, куды прыбыў у сярэдзіне лют. 1938. Зноў пацвердзіў кіраўніцтву жаданне ўступіць у ордэн і прайсці навіцыят. Праз нядоўгі час прыехаў у Польшчу, пасля ў Друю. Аднак з-за складанай палітычнай сітуацыі кіраўніцтва параіла Л. адбыць навіцыят у Скурцы (Skörzec) каля Седльцаў {Siedlce), Польшча. 13.6.1939 прыняў першыя законныя шлюбы. Са жн. 1939 вёў душпастырскую дзейнасць у Беларусі. Працаваў аканомам Друйскага кляштара марыянаў. 3 ліст. 1941 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Росіца Магілёўскай архідыяцэзіі, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл., таксама абслугоўваў філіяльны касцёл Нараджэння НПМ у Дрысе, цяпер райцэнтр Верхнядзвінск Віцебскай вобл. У 1943, нягледзячы на папярэджанне аб пагрозе з боку немцаў, застаўся працаваць. Спалены з вернікамі падчас нямецкай карнай акцыі. Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II у 1999.

Гл. таксама арт.: Кашыра Юрый Тадэвушавіч.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis\ ЭГБ, t. 4; BykowiczJ. Mqczennicy z Rosicy. Warszawa, 1993; Пялінак Вячаслаў. Росіцкія мучанікі. Росіца, 1999; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; ЭГБ, t. 4; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Garbinsky, Turonak, Bialomski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссйй e годы второй мйровой войны; 3 асабістага apxiea 1. Жарнасек; Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

МАЕЎСКІ Міхал Эразмавіч [28.4.1870, в. Весялоўка (?), цяпер Украіна — 25.11.1949], святар. У 1889 скончыў рэальную школу ў Пензе, Расія. Вучыўся ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (18.3.1895). Працаваў прэфектам школ у Гомелі. 3 1904 у парафіі св. Кацярыны Александрыйскай у Санкт-Пецярбургу, Расія. 3 1906 пробашч катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. 3 верас. 1908 пробашч мінскай парафіі Найсвяцейшай Тройцы. У1920—23 служыў у касцёле св. Антонія Падуанскага ў Баранавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 34.4.1923 пробашч парафіі Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў в. Ракаў, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 21.4.1931 на пенсіі. Накіраваны на працу ў касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Андрэя Баболі ў в. Мінойты, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл., дзе дапамагаў святару Чэславу Янкоўскаму. 3 прыходам савецкіх уладаў абодва святары пазбаўлены сваёй кватэры і жылі ў парафіяніна Юзафа Змітровіча з в. Паддубна, за 4 км ад касцёла. Арыштаваны НКВД у канцы чэрв. 1941 з Ч. Янкоўскім. Абвінавачаны ў шпіёнстве на карысць Германіі. Святароў збіраліся расстраляць у Шэйбаках (каля Ліды), але з-за наступу немцаў іх пагналі да в. Пудзіна, дзе зачынілі ў хляве і кінулі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

МАКЕЙ Ігнаці Валянцінавіч [1918, в. Мікелеўшчына Гродзенскага пав., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям’і. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Працаваў у касцёле Наведзінаў НПМ у роднай вёсцы. Арыштаваны 3.9.1944. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 21.7.1945 за «сувязь з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі» да 5 гадоў пазбаўлення волі. Этапаваны ў Краснаярскі край. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай Гро-

дзенскай вобл. 26.8.1994. Асабовая справа М. № п-21128 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

МАКНЯ Юзаф [1.2.1881—3.5.1957, Седльцы (Siedlce), Польшча], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1905). Прызначаны вікарыем касцёла св. Ганны ў мяст. Койданава, цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл. 3 1906 у парафіі Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў в. Ракаў Мінскага пав., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 1908 адміністратар касцёла св. Людвіка ў в. Свяцілавічы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Бялыніцкі р-н Магілёўскай вобл. Некаторы час таксама служыў у парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Волма, цяпер Дзяржынскі р-н Мінскай вобл. 3 1911 (?) катэхет Смаленскай гімназіі. 3 1919 пробашч смаленскага касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ. Арыштаваны ў 1919 з групай святароў як закладнік. Дзякуючы польскаму ўраду вызвалены. Выехаўу Польшчу. У 1923—34 вікарый і катэхет парафіі св. Станіслава ў в. Лукаў {Lukow), вікарый седлецкай парафіі. 3 1934 катэхет і адвакат біскупскага суда ў Седльцах. 3 1945 рэктар касцёла Св. Крыжа, сінадальны суддзя, канонік седлецкай капітулы.

Кр.: Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Марппіролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МАКРЭЦКІ Ян [1899—3.10.1959], святар, магістр тэалогіі. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1921). Прызначаны вікарыем касцёлаУнебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок Шчучынскага пав. Лідскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1926 пробашч парафій Найсвяцейшай Тройцы ў в. Дэмбрава Лідскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н. 3 1931 служыў у касцёле Маці Божай Ружанцовай у в. Пескі Ваўкавыскага

дэканата і пав. Гродзенскай губ., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. У 1933 у парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Вільні. 3 1934 у касцёле св. Антонія Падуанскага ў мяст. Сакулка (Soköfka), Польшча. 3 1936 вікарый парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Поразава Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер Свіслацкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1937 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Канстанцінава (Канстанцінаў Дзісненскі) Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Дзеркаўшчына Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Пасля прыходу Чырвонай Арміі некаторы час хаваўся ў парафіян. Потым служыў у Віленскай архідыяцэзіі на тэрыторыі БССР.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dz­wonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МАЛАЎСКІ Уладзіслаў [13.3.1890— ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства. 3 1.1.1919 адміністратар парафіі св. Казіміра ў Маладзечна, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1936 пробашч касцёла св. Пятра і Паўла ў Пружанах аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. У 1939 маёр, капелан. Мабілізаваны ў верас. 1939. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Spis koscioldw і duchowienstwa diecezjipihskiej; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МАЛЕЦ Дзяніс [1909, в. Лембаўка Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. — 1941, Мінск], святар, рэлігійны і грамадскі дзеяч. 3 бел. каталіцкай сям’і. Вучыўся ў Ніжэйшай духоўнай семінарыі ў Наваградку, якую скончыў у 1931. Падчас вучобы падтрымліваў уніяцкі рух, удзельнічаў у IV і V канферэнцыях у Пінску па справе царкоўнай

уніі. 3 1931 вучыўся ў Вышэйшай духоўнай семінарыі ў Пінску. Прыняў сакрамэнт святарства (1937). Прызначаны вікарыем парафіі Нараджэння НПМ і св. Мікалая ў Бельску Падляскім (Belsk-Podlaski) аднайменнага пав., Польшча. 3 восені 1938 прэфект пінскіх школ. 3 1939 вікарый катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Пінску. Браў удзел у беларусізацыі касцёльнага жыцця. У якасці ганаровага госця прысутнічаў на канферэнцыі школьных інспектараў у Мінску (15.12.1941), дзе выказаў пратэст супраць вострых антыкаталіцкіх акцэнтаў у прамове галоўнага камісара Беларусі В. Кубэ, не ўстаў, калі гучаў нямецкі гімн. Арыштаваны гестапа і расстраляны як польскі агент у канцы 1941.

Кр.: Spis kosciolbw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Mapmoc A. Беларусь в нсторнческой государственной н церковной жнзіш. Буэнос-Айрес, 1966 (рэпрьшт: Мн., 1990); Hleböwicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костеп в Белоруссіій в годы второй мйровой войны; Garbinsky, Turonak, Biatoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

МАЛЕЦКІ Антоні Юзафавіч [17.4.1861, Санкт-Пецярбург — 17.1.1935, Варшава], святар. Сын палкоўніка інжынерных войскаў. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1884). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску, але не атрымаўдазволу ад царскіх уладаў, якія лічылі сям’ю Малецкіх варожа настроенай да імперыі з-за ўдзелу ў паўстанні 1863. Служыў вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. Праз паўгода, у 1885, дзякуючы хадайніцтву віцебскага губернатара генерала фон Валла, улады пацвердзілі папярэднюю намінацыю на вікарыя мінскай катэдры. У 1886 улады без згоды Мітрапаліта прызначылі на ласаду пробашча катэдры Вітольда Ваяводскага, які праводзіў набажэнствы на рускай мове. М. з ведама біскупа не пагадзіўся з гэтым. Пасля

безвыніковага ціску начальніка паліцыі і губернатара, якія патрабавалі аддаць ключы ад катэдры, у маі 1886 М. быў арыштаваны як «непаслухмяны ўладзе ганебны ксёндз». Было загадана выслаць святара пад канвоем у Арэнбург, але дзякуючы парафіянам, якія падкупілі дырэктара аддзела дазнанняў Лагоду, прысуд замянілі на 3 гады ізаляцыі ў кляштары дамініканцаў у в. Аглона Віцебскай губ., цяпер Латвія. Пасля 7 месяцаў, праведзеных у Аглоне, М. атрымаў дазвол заняць пасаду вікарыя ў касцёле св. Станіслава ў СанктПецярбургу. У 1896—1923, 1925—30 таксама абслугоўваў капліцы Найсвяцейшага Сэрца НПМ і Беззаганнага Зачацця НПМ. Адчыніў на вул. Курылаўскай дзіцячы прытулакдля 800 хлопчыкаў на ўзор выхаваўчай сістэмы св. Яна Боска з Турына. У Лузе пад Пецярбургам адкрыў рамесніцкую школу, санаторый і першуюў Расіі польскую гімназію. 3 1921 М. — рэктар тайнай духоўнай семінарыі ў Петраградзе. Арыштаваны ў сак. 1923. Праходзіў па справе біскупа Я. Цепляка. Асуджаны да 3 гадоў зняволення і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Этапаваны ў маскоўскую турму Лефортава, пасля ў «папраўчы дом» у Сакольніках, дзе перажыў сардэчны прыступ. Вызвалены ў студз. 1925. Служыў пробашчам парафіі св. Кацярыны Александрыйскай у Ленінградзе. 13.8.1926 патаемна асвечаны папскім пасланнікам М. Д’Эрбіньі (М. D’Herbigny) як біскуп Ленінграда і Апостальскі Адміністратар паўночнай Расіі. Пасля выяўлення гэтага факту за М. сачыла ДПУ. Зноў арыштаваны 4.5.1927. Пад пагрозай дзпартацыі і крымінальнага абвінавачання святару было загадана пераехаць у Вятку. М. папрасіў аб замене Вяткі на Архангельск і падпісаў заяву, у якой абяцаў добраахвотна пакінуць Ленінград. 13.5.1927 выехаў у Архангельск. На наступны дзень дэлегацыя з 8 чалавек з розных парафій прыйшла ў ленінградскі губернскі выканаўчы камітэт з петыцыяй, падпісанай 100 парафіянамі, для высвятлення лёсу біскупа. У петыцыі звярталася ўвага на тое, што М. на працягу 40 гадоў служыў толькі для рабочых і бедных людзей. Начальнік выканкама Камароў і яго

памочнік Лявонаў паказалі заяву святара аб добраахвотным выездзе. Дзякуючы ўмяшальніцтву маскоўскага касцёльнага кіраўніцтва М. вярнуўся ў Ленінград. Як і раней, біскупа пераследавалі частымі рэвізіямі, позвамі ў розныя ўстановы. М. двойчы арганізоўваў у Ленінградзе таемную духоўную семінарыю: у 1926 (дзейнічала з кастр. 1926 да 14.1.1927) і ў 1927 (пратрымалася да 1930). Арыштаваны 20(ці 25).11.1930. Абвінавачаны ў «нелегальных кантактах з іерархамі касцёла, якія знаходзіліся за мяжой, распаўсюджванні антысавецкай літаратуры, арганізацыі нелегальных каталіцкіх семінарый і правядзенні антысавецкай агітацыі падчас казанняў». Прыгавораны калегіяй АДПУ 21.11.1930 да 3 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў пас. Дубініна каля Брацка. Вызвалены цяжка хворым. Спрабаваў вярнуцца ў Ленінград. Са снеж. 1933, чакаючы рашэння, жыў у святара А. Жукоўскага ў Іркуцку. На пачатку 1934, дзякуючы намаганням кардынала А. Какоўскага, атрымаў дазвол на выезд у Польшчу. Супрацоўнікам польскага консульства ў Маскве быў знойдзены на чыгуначным вакзале ў Іркуцку ў цяжкім фізічным і псіхічным стане. Перавезены ў клініку ў Ленінград. Пасля лячэння адмовіўся ад выезду ў Польшчу, лічыў неабходным застацца сярод сваіх вернікаў, але быў вымушаны ехаць у Рым, каб даць Папе справаздачу пра стан дыяцэзіі. 20.4.1934 выехаў у Польшчу, 28.4.1934 ужо быў у Варшаве, дзе неўзабаве памёр. Пахаваны ў катэдральным саборы св. Яна ў Варшаве. У 1961 перапахаваны на могілках Павонзкі. Рэабілітаваны 12.11.1980. Пачалася падрыхтоўка да працэсу беатыфікацыі.

Кр.: Чаплшіскйй, Осйпова, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski. Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

МАЛІНОЎСКІ Юзаф¹ [1907 — кастр. 1942], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны вікарыем фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 1937 служыў у парафіі Маці Божай Каралевы Польскай у в. Тылжа Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Літва. Перад арыштам, верагодна, служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Краснае (Краснае Сяло) Вілейскага дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны гестапа і закатаваны ў Вілейскай турме.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Biaforusi w latach 1917—1953.

МАЛЫНІЧ-МАЛЕЦКІ Мечыслаў Вацлававіч [19.9.1888, мяст. Бераставіца Гродзенскага пав., цяпер Вялікая Бераставіца, райцэнтр Гродзенскай вобл.— 30.3.1969, Слуцк Мінскай вобл.], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны катэхетам касцёла св. Агнешкі ў в. Гоняндз (Goniqdz) Беластоцкага дэканата, цяпер Польшча. У 1912—14 служыў у Вільні ў архікатэдральным касцёле св. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста. У пачатку 1920-х пробашч парафіі НПМ і св. Казіміра ў в. Монькі (Moriki) Беластоцкага пав. Кнышынскага дэканата, Польшча, дзе пачаў будоўлю новага касцёла. 31926 служыў у парафіі св. Станіслава ў в. Высоцк Слонімскага

¹ He блытаць:

МАЛІНОЎСКІ Юзаф [1906 — ?], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1933). 3 1935 вікарый касцёла Нараджэння НПМ у Браславе аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1937 вікарый парафіі св. Міхала Арханёла ў Ашмянах аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.

МАЛІНОЎСКІ Юзаф [1890 — ?], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1914). 3 1918 адміністратар касцёла св. Мучаніка Юрыя ў в. Беліца, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. У 1929—33 пробашч касцёла Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis.

дэканата, цяпер Слонімскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1930 у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Ясянуўка (Jasionöwka) Беластоцкага пав. Кнышынскага дэканата, Польшча. 3 1934 у парафіі Наведзінаў НПМ у в. Новыя Трокі Троцкага дэканата, цяпер Тракай, Літва, і ў в. Старыя Трокі. У 1936 служыў у Вільні. 3 1939 пробашч парафіі св. Казіміра ў в. Уселюб Наваградскага пав. і дэканата, цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл. У кастр. 1944 Віленскай курыяй прызначаны пробашчам касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку Мінскай вобл., але не атрымаў афіцыйнай «даведкі» Савета па справах рэлігійных культаў. 3 1945 пробашч касцёла Звеставання НПМ у мяст. Вялікая Бераставіца Бераставіцкага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Адначасова праводзіў актыўную місіянерскую дзейнасць ва ўсходніх р-нах Беларусі, заклікаў католікаў адстойваць свае правы, патрабаваць адкрыцця касцёлаў. Пад уплывам М.-М. у парафіях Слуцка, Бабруйска, Асіповічаў, Замосця, Цімкавічаў, Капыля, Бабоўні, Койданава, Барысава, Магілёва, Мазыра, Мінска і іншых месцаў створаны групы, якія накіроўвалі дакументы на рэгістрацыю касцёлаў у выканаўчыя органы ўлады. Аднак на шматлікія лісты і тэлеграмы, нават самому I. Сталіну, афіцыйных адказаў не было. У знак пратэсту М.-М. адмовіўся ўдзельнічаць у выбарах у Вярхоўны Савет СССР у крас. 1946. У выніку 26.6.1947 ён быў арыштаваны. Асуджаны 3.1.1948 у адзін дзень з А. Банькоўскім асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 7 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Цемнікоўскі лагер МДБ Мардоўскай АССР. Пасля вызвалення (1955) вярнуўся ў Слуцк. He атрымаўшы дазволу ад савецкіх уладаў, выконваў душпастырскія абавязкі тайна, пераязджаў з вёскі ў вёску, начаваў у вернікаў. Пад уплывам М. у 1955 і 1956 католікі Магілёва і Бабруйска настойліва хадайнічалі аб адкрыцці касцёлаў і рэгістрацыі іх рэлігійных суполак, але кожны раз аблвыканкам адмаўляў. 26.10.1956 святара выклікаўупаўнаважаны Савета па справах рэлігійных культаў па Магілёўскай вобл. У катэгарычнай форме ён указаў М.-М. на «парушэнне заканадаўства аб рэлігійных культах»,

на што той заявіў, што будзе да канца сваіх дзён праводзіць ускпадзеную на яго місію па падтрыманні і прапаведаванні рэлігіі. Упаўнаважаны забараніў святару з’яўляцца ў вобласці і праводзіць рэлігійную дзейнасць. 25.6.1957 каля 70 чалавек з’явіліся на прыём у Савет Міністраў БССР, патрабуючы адчыніць касцёл у Мінску. У1959, ужо з падарваным здароўем, М.-М. ездзіў па населеных пунктах усходніх абласцей рэспублікі. Адпраўляў набажэнствы, хрысціў і вянчаў, заклікаў католікаў змагацца за свае правы. У 1960-я купіў у Магілёве вялікі драўляны дом для таемнага аб’яднання Сясцёр ад Анёлаў (існаваў да 1991), дзе таемна праводзіў набажэнствы. Рэабілітаваны 4.9.1989 пракуратурай БССР. Асабовая справа М. № 27406-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992. Чаллйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссіш в годы второй мйровой еойны; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католтескгій Костел e Беларусй e 1945—1990.

МАНЬТУЖЫК Антоні [28.5.1905, мяст. Бжуза (ßrzöza) Кялецкага пав., цяпер Полылча — 15.12.1965, Чэшыр (Che­shire), Вялікабрытанія], святар, магістр тэалогіі. 3 сялянскай сям’і. 3 1918 вучыўся ў Казяніцкай гімназіі, скончыў Віленскую гімназію, Віленскую духоўную семінарыю, адначасова ун-т імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (4.4.1931). Прызначаны вікарыем касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Відзы, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Праз тры месяцы пераведзены ў парафію Найсвяцейшай Тройцы ў в. Гервяты Варнянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 3 19.10.1935 вікарый і катэхет парафіі св. Яна Хрысціцеля ў в. Беняконі аднайменнага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 14.7.1936 катэхет касцёла св. Юзафа ў в. Падброддзе Свянцянскага дэканата, цяпер г. Пабрадэ, Літва.

Адначасова дапаможны капелан аддзелаў Корпуса аховы памежжа. На 8.4.1939 капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны ў канцы жн. 1939. Да 26.9.1939 служыў у ваенным шпіталі № 301 у Вільні. 3 29.9.1939 зноў у Падброддзі. Арыштаваны 13.12.1939 літоўскай міліцыяй, якая супрацоўнічала з савецкай уладай. Зняволены ў Лукішках. Перавезены ў Вільню, далей у Коўна, потым у лагеры для інтэрнаваных у Калатове, Вількаміры, Вайткушках. Пасля ўваходу савецкіх войскаў у Літву 10.7.1940 этапаваны ў Казельск-2, дзе працаваў санітарам у палявым шпіталі для палякаў. Займаўся таемнай душпастырскай дзейнасцю. Асуджаны да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лагераў Паўночнай Расіі. Вызвалены 25.8.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Служыў капеланам 13-га пяхотнага палка 5-й дывізіі арміі У. Андэрса. У канцы ліп. 1942 пераведзены ў 7-ю дывізію, з якой трапіў у Іран, пасля ў Ірак. Прайшоў італьянскую кампанію. 3 1946 у Велікабрытаніі, капелан Вестэрн Команд (Western Command). Пасля 1947 пробашч польскай парафіі ў мяст. Дэламер (Detamere), дэкан парафіі ў г. Чэшыр. Набыў парафіяльны дом і зямлю пад касцёл у Нортвічы (Northwich). Касцёл пабудаваны і асвечаны ў ліп. 1964. Папа Павел VI надаў М. годнасць папскага шамбеляна. Узнагароджаны «Залатым Крыжам Заслугі з Мячамі», а таксама «Срэбным крыжам» вайсковага ордэна Virtuti Militari 5-га класа.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Катотыеской Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowniw golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

МАРДАСЕВІЧ Адэля (Марыя-Стэлa) [14.12.1888, b. Цясноўка Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер Клецкі р-н Мінскай вобл. —1.8.1943], законніца. УступілаўСупольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта (1910), склала першыя законныя шлюбы (1913) і прыняла імя Марыя-Стэла.

Склала вечныя законныя шлюбы (Рым, 1921). Служыла настаяцельніцай законнага дома Хрыста Валадара ў Наваградку. Арыштавана гестапа 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі ў ваколіцах Наваградка.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

MAPO3 Ян Антонавіч [1886, в. Крыцэвічы Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. — 29/30.3.1952, ГУЛАГ], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1908). 3 1912 вікарый, потым пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Ражанка Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. У першай палове 1910-х таксама служыў у фарным касцёле Узвышэння Св. Крыжа ў Лідзе, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Арыштаваны 9.2.1949. Асуджаны 30.3.1949 за «антысавецкую арганізацыю» і «актыўную барацьбу супраць савецкай дзяржавы» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вінаватым сябе не прызнаў. Этапаваны ў Дубраўны лагер МДБ Мардоўскай АССР. Загінуў у зняволенні. Рэабілітаваны 19.10.1993 судовай калегіяй Вярхоўнага суда Беларусі. Асабовая справа М. № п-20483 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Памятйая кнйжка Вйленской губертш; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodns archidioecesana vilnensis', НАРБ, ІКБР', Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МАРСЭНГЕР Юзаф Фердынандавіч [23.3.1902— 9.6.1982, в. Солы, Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл.], законнік, святар, магістр тэалогіі. 29.9.1919 уступіў у ордэн езуітаў у Старой Весі (Stara Wies), Польшча. Скончыў Віленскую

духоўную семінарыю. Вывучаў класічную літаратуру ў Віленскім ун-це імя Стэфана Баторыя, тэалогію ў Люблінскім ун-це. Прыняў сакрамэнт святарства (23.6.1935). Застаўся пад савецкай і нямецкай акупацыяй. 3 другой паловы 1941 служыў у адным з адчыненых касцёлаў Віцебскай вобл., у касцёле Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў в. Ракаў Маладзечанскага дэканата, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. У 1943 пробашч касцёла Нараджэння НПМ у Браславе аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Мабілізаваны як капітан АК, удзельнічаў у віленскай аперацыі «Вострая Брама». Пасля вясны 1944 пробашч гіарафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Краснае (Краснае Сяло) Вілейскага дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. У 1950 падчас масавых арыштаў каталіцкіх святароў у Беларусі хаваўся. Арыштаваны 23.9.1957. Абвінавачваўся са святаром А. Зомбакам ва ўдзеле ў арганізацыі петыцый за вяртанне каталіцкаму Касцёлу катэдры ў Мінску. Асуджаны асобай нарадай МДБ да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Сібірскі лагер МДБ (Новасібірск). Вызвалены ў 1959. Вярнуўся на старое месца службы. У студз. 1968 пераведзены ў парафію Маці Божай Ружанцовай у в. Солы Ашмянскага дэканата, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. Падрыхтаваў да святарства Альберта Марсэнгера.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Осітова, Мартйролог Католйческой Церквй в CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Kaloliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

МАРТЫНЭЛІС Баляслаў Дамінікавіч [13.9(25.9).1895, в. Авіжы Новааляксандраўскага пав. Ковенскай губ., panep Літва— 28.9.1955, Вялікабрытанія), святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (30.5.1920). Прызначаны вікарыем касцёлаўв. Стаклішкі Троцкага пав. Віленскай губ., цяпер Літва. 3 20.7.1921

адміністратар касцёла св. Апостала Тадэвуша ў в. Вішнева Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1926 пробашч парафіі св. Апосталаў Сымона і Юды Тадэвуша ў мяст. Воранава Беняконскага дэканата, цялер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1933 адміністратар касцёла св. Ганны ў в. Дукшты Піярскія Кальварыйскага дэканата, цяпер Літва. 3 1938 пробашч парафіі Перамянення Пана ў в. Крэва Ашмянскага пав. і дэканата, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 14.5.1939 пробашч касцёла св. біскупа Мікалая ў в. Геранёны, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 10(11).4.1940. Вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян (1941). Служыў капеланам у арміі У. Андэрса. Пасля сыходу з савецкай тэрыторыі — рэзервовы капелан 5-й віленскай брыгады. 3 польскім войскам прыбыў у Вялікабрытанію. Служыў у асяродку польскай эміграцыі. Загінуў пры невядомых абставінах.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

МАРЦІНЯК Ізідор (Сідар) Андрэевіч [23.4.1898, мяст. Крысцянова (Міхажэва) (Krystianowo (Michorzewo), Польшча — 19.8.1942, в. Барова, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл.], салезіянін. Са шматдзетнай мяшчанскай сям’і. У 1905—12 вучыўся ў нямецкай школе ў Міхажэве. 3 1.7.1912 вучань купца, потым працаваў у фірме па гандлі жалезам і будаўнічымі матэрыяламі ў Велькапольскім Львуўку (Нойштат) (Lwöwek Wielkopolski (Neustadt), Польшча. Паралельна вучыўся ў вячэрняй школе. Прызваны ў нямецкае войска 11.11.1916. Падчас ваенных дзеянняў паранены. Вярнуўся на радзіму. У ліст. 1918 са шпіталя накіраваны ў гарнізон у Вітэмбердзе (Wittemberd), але да месца не даехаў. 3 пачатку студз. 1919 змагаўся ў складзе польскага войска. Дэмабілізаваны

12.7.1921 як падафіцэр. Працаваў у фірме па аперацыях са збожжам. За восем месяцаў стаў нам. кіраўніка. Потым служачы ў банкаўскіх аддзяленнях розных гарадоў Польшчы. 1.7.1929 прыняты ў ніжэйшую духоўную семінарыю салезіянаў імя князя Аўгуста Чартарыйскага ў Дашаве (Daszdw), Польшча. Пачаў навіцыят 12.7.1932 у Чарвіньску (Czerwinsk), Пол ьшча. Склаўпершыя законныя шлюбы (15.7.1933). 3 1933 на курсах у Салезіянскім філасофскім інстытуце. Потым накіраваны на 3-гадовую педагагічную практыку: выхавацелем у інтэрнаце пры рамесніцкай школе, арганізаванай салезіянамі ў Вільні, потым у падобнай установе імя св. Барбары ў Лодзі (Lodz), Польшча. Склаў вечныя законныя шлюбы (17.7.1937). Накіраваны на вывучэнне тэалогіі ў Салезіянскі тэалагічны студэнтат у Кракаве (Krakow), Польшча. 3 пачаткам 2-й сусветнай вайны клерыкі гэтай установы пераехалі ў Вільню, каб працягваць вучобу ў духоўнай семінарыі. У пачатку ліп. 1940 працягваў вучобу ў літоўскім салезіянскім асяродку ў Салдуцішкісе. Атрымаў свячэнне субдыяканата і дыяканата (21/22.12.1940, Вільня). Прыняў сакрамэнт святарства (20.4.1941, Вільня). Паводле некаторых звестак, загінуў пад Мінскам з Янам Павельцам у ліп. 1942.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Капю.чйческйй Костел в Белоруссші в годы второгі мйровой войны; Zurek W. Salezjahscy mqczennicy Wschodu.

МАРЦОНЬ Станіслаў (Мечыслаў) Юзафавіч [1906— 1940], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1931). 3 1933 в. а. адміністратара новага касцёла ў в. Заастравечча Нясвіжскага пав. і дэканата, цяпер Клецкі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны НКВД у верас. 1939. Вязень лагера ў Казельску Смаленскай вобл. Этапаваны ў Цвер. Расстраляны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowiehstwa diecezji pihskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski,

Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МАРЦЫНКОЎСКАЯ Марыя Міхайлаўна [1870, Віцебск — ?], актыўная парафіянка. 3 мяшчанскай сям'і. Да арышту жыла ў Ленінградзе, дапамагала па гаспадарцы святару С. Войну. Арыштавана 8.5.1931 па справе «каталіцкага духавенства». Асуджана 7.3.1932 калегіяй АДПУ да 5 гадоў ППЛ (тэрмін заменены на 5 гадоў ссылкі). Этапавана ў Казахскую ССР. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Марпгйролог Католйческой Церквй в СССР.

МАРЦЫНКОЎСКІ Франц Францавіч [27.5.1909, Варшава — 1941 (?)], законнік. 3 сям’і польскага рабочага. У 1930 уступіў у ордэн капуцынаў. Вывучаў філасофію і тэалогію ў Ломжы (Lomza) і ў Любліне (Lublin), Польшча. Прыняў сакрамэнт святарства (17.7.1937, Люблін). Пасля года ў кляштары ў Любартаве (Lubartöw), Польшча, пераехаўу мужчынскі кляштар у Ломжы, Польшча. Пад савецкай акупацыяй 1939—40 прымаў удзел у канспіратыўнай працы, капелан арганізацыі «Служба перамозе Польшчы». Арыштаваны 2.7.1940. Перавезены ў Беласток (Bialystok). Асуджаны 10.2.1941 асобай нарадай як «удзельнік антысавецкай арганізацыі» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лагераў Архангельскай вобл. або Комі АССР. Загінуў у зняволенні. Пасмяротна ўганараваны «Залатым Крыжам Заслугі з Мячамі». Рэабілітаваны 15.5.1989 пракуратурай Гродзенскай вобл. Асабовая справа М. № п-9376 захоўваецца ў архіве УКГБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР; Peszkowski, Zdrojewski. Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

 

МАРЧЫНЯН (МАРЦІНЯН) Ксаверый [1878—7.3.1918], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1903). Служыў у капліцы св. Антонія ў с. Крыслаўка Іркуцкай губ., Расія. 3 1909 адміністратар парафіі Юзафова Верхнядзвінскага дэканата Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1912 у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ мяст. Неўтэраны (Рогаўка), цяпер Латвія. Забіты балылавікамі пры алтары ў касцёле.

Кр.: Памятная ктіжка Вйтебской губернйй; Ліітургйческйй календарь; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МАСЕВІЧ Раман [1887—1943], катэхет, доктар філасофіі, бакалаўр тэалогіі і каталіцкага права. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1914). У 1920 у касцёле св. Юзафа і НПМ у мяст. Валожын, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1922 катэхету Вільні. 3 1935 катэхет пры парафіі св. Юзафа і НПМ у в. Барадзінічы Браслаўскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 31937 катэхет пры касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Паставы Надвілейскага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны адміністратар касцёла Нараджэння НПМ у в. Трабы Валожынскага пав. Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. Закатаваны партызанамі ў 1943.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МАСКАЛІК Міхал [18(31 ).3.1903, мяст. Гарадзея Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер г. п. Нясвіжскага р-на Мінскай вобл. — 25.9.1965, Гільдэсгайм, Германія], святар, навуковец. 3 бел. сялянскай сям’і. Падчас 1-й сусветнай вайны

знаходзіўся ў эвакуацыі ў Сібіры, дзе вучыўся ў рускай школе. Пасля вяртання на радзіму працягваў вучобу ў беларускай гімназіі ў Нясвіжы. У 1927—31 вывучаў матэматыку і фізіку ў Віленскім ун-це імя Стэфана Баторыя, з 1932 электратэхніку ў Вышэйшай тэхнічнай школе ў Берліне. Заснаваў «Саюз беларускіх студэнтаў у Нямеччыне» (1933). У 1938 скончыў ф-т тэалогіі ун-та Людвіга Максіміліяна ў Мюнхене, Германія. Прыняў сакрамэнт святарства (17.7.1938). На кароткі час вярнуўся ў Вільню. 3 1939 духоўна апекаваў бел. і ўкраінскіх ваеннапалонных польскай арміі ў Мюнхене. У ліп. 1943 зняволены ў лагеры Заксенгаўзен. Вызвалены ў крас. 1944 намаганнямі папскай місіі. 3 1945 жыў у Госляры (Goslar), Германія. Працягваў пастырскую дзейнасць сярод беларусаў і ўкраінцаў, выкладаў у бел. гімназіі. У 1947—52 кіраўнік Беларускага камітэта перасяленцаў. У 1959 абараніў дысертацыю на ступень доктара славянскай філалогіі «Янка Купала— пясняр беларускага народа» (у 1961 выйшла на нямецкай мове як манаграфія).

7.11.1945 у Нясвіжы Мінскай вобл. арыштаваны дырэктар Нясвіжскага хлебакамбіната Маскалік Уладзімір Канстанцінавіч (н. у 1914 у мяст. Гарадзея, атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю), брат або сваяк Міхаіла Маскаліка. 14.1.1946 асуджаныза «антысавецкую агітацыю» да 7 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Далейшы яго лёс невядомы. Рэабілітаваны 16.6.1993 прэзідыумам Мінскага абл. суда. Асабовая справа М. № 35182-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Тв.: Janka Kupala. Der Sänger des weissruthenischen Volks­tum. München. 1961.

Kp.: Sakalouski Uladzimir. Weissruthland und Deutschland: Geistes—und Kulturbeziehungen zwischen 1914 und 1941. Band 1: Bibliographie. Käln; Weimar; Wein, 2000; Ajciec Maskalik doktaram filalohii // Бацькаўшчына (Мюнхен). 1959. 6 всрас.; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой воіты; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

МАСЮЛЯНІС Адам [1911—1942], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). Прызначаны катэхетам і вікарыем парафіі Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны пробашч касцёла св. Ганны ў в. Мосар Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны і закатаваны фашыстамі ў лагеры ў мяст. Беразвечча, цяпер вёска Беразвецкі Абруб Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Biaiorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Kaтолііческйй Костел в Белоруссгш в годы второіі мйровой войны.

МАТУЛЁНІС Тэафіл Юр’евіч [22.6.1873, засценак Кударышкі ці Кудавіскіс (?) Ковенскай губ., цяпер Літва — 20.8.1962], арцыбіскуп. 3 сялянскай сям’і. Скончыў школу ў Дзвінску (цяпер Даўгаўпілс, Латвія), Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (4.3.1900). Прызначаны вікарыем касцёла НПМ і св. Міхала Арханёла ў в. Варкляны Рэжыцкага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія. 3 1901 пробашч касцёла ў маёнтку Быкава (паштовы адрас; ст. Рэжыца, цяпер Рэзекне, Латвія) Рэжыцканад-Лубанскага дэканата Віцебскай губ. 30.6.1910 за хрышчэнне дзіцяці ад змешанага каталіцка-праваслаўнага шлюбу пазбаўлены душпастырскага права на 6 месяцаў і накіраваны ў кляштар пры касцёле св. Кацярыны ў Санкт-Пецярбургу. 3 1912 рэктар капліцы ў пас. Аляксандраўскім за Неўскай заставай. 3 1914 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (Санкт-Пецярбург), які толькі пачаў будавацца. Арыштаваны ў сак. 1923. Праходзіў па групавой справе каталіцкага духавенства на чале з Я. Цеплякам. Асуджаны 21—26.3.1923 да 3 гадоў пазбаўлення волі. Зняволены ў Сакольніцкай і Лефортаўскай турмах Масквы. Вызвалены ў студз. 1926. Вярнуўся ў сваю парафію. Абслугоўваў таксама парафію св.

Баніфацыя ў Ленінградзе і касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла ў г. Колпіна каля Ленінграда. 8.12.1928 прызначаны тытулярным біскупам дыяцэзіі на Таманскім паўвостраве. 24.11.1929 арыштаваны ў Ленінградзе. Абвінавачваўся ў «нелегальнай, праз літоўскага амбасадара, сувязі з асобамі, якія жылі за мяжой СССР» і «кіраўніцтве падлольнай нацыянал-шавінісцкай латышскай школай». Прыгавораны 13.9.1930 да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 22.7.1932 арыштаваны ў лагеры. 27.5.1933 асуджаны да года ізалятара. Вызвалены 26.9.1933. Выехаў праз абмен зняволенымі ў Літву (19.10.1933). Займаў розныя пасады ў Каўнаскай дыяцэзіі. Са студз. 1943 кіраваў Кашадарскай дыяцэзіяй. Біскуп спадзяваўся, што акупацыйныя ўлады не стануць перашкаджаць місіянерскай дзейнасці каталіцкага духавенства. Ён накіраваў генеральнаму камісару Вільгельму Кубэ ліст, у якім прасіў дазволіць святарам «вярнуцца ў свае папярэднія месцы духоўнай дзейнасці, вызваленыя ад ярма бязбожнікаў». У адказе ад 9.5.1942 паведамлялася: «Па заслугах ацэньваючы падставы для Вашага хадайніцтва, я пакуль не ў стане дазволіць вам і вашым святарам вяртанне да месца папярэдняй духоўнай дзейнасці». У чарговы раз арыштаваны пасля прыходу савецкіх уладаў 18.12.1946. Асуджаны 27.9.1947 да 7 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Сібірскі лагер МДБ Новасібірскай вобл. (у 1947 каля 40 000 зняволеных), потым пераведзены ваУладзімірскую вобл. Вызвалены 28.5.1954. Адпраўлены ў дом інвалідаў. 5.5.1956 вярнуўся ў Літву. Звяртаўся да ўладаў з просьбай дазволіць яму кіраваць дыяцэзіяй, але дазволу не атрымаў. Жыў у Шэдуве. Патаемна выконваў біскупскія абавязкі. Папа Ян XXIII менаваў яго тытулам арцыбіскупа.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992-, Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR: Чаплшіскйй, Ocunoea, Мартііролог Католйческой Церквй e СССР; Ярмусйк, Католнческгій Костел в Белоруссйй « годы второй мйровой войны.

 

МАТУСЕВІЧ Чэслаў [13.5.1913—4.5.1961], святар. Вучыўся ў Віленскай духоўнай семінарыі. Адначасова студэнт тэалагічнага ф-та ун-та імя Стэфана Баторыя, атрымаў магістэрскую ступень па тэалогіі за працу «Манаграфія касцёла і парафіі Пшэрасль». Прыняў сакрамэнт святарства (18.6.1939). 3 11.8.1939 в. а. пробашча, прэфект парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Празарокі, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Паралельна абслугоўваў касцёл св. Вацлава ў в. Драздоўшчына Надвілейскага дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. (прыязджаў два разы на месяц). Пераследаваўся савецкімі ўладамі, але не пакінуў месца службы. У пачатку вайны абвінавачаны ў абстрэле савецкіх войскаў. Выратаваўхуткі прыход немцаў. Працаваў на тэрыторыі парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Загацце, цяпер Полацкі р-н Віцебскай вобл., у філіяльным касцёле св. Лаўрэнція ў мяст. Ушачы, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., у парафіі Маці Божай Ружанцовай у Полацку, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., у касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў в. Заскоркі, цяпер Полацкі р-н. Пасля вайны выехаўу Польшчу. У1947 вікарый парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Карыцін (Когусіп), Польшча. 3 1948 у Вармінскай дыяцэзіі, дзе ў 949—53 служыў пробашчам і дэканам у Браневе (Braniewa} пасля ў Прабутах (Prabuty). У 1959—61 пробашч у Свентайне Алецкім (Swiqtajn Olecki). 3 1961 на пенсіі.

Кр.: Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

МАТУШЭЎСКАЯ Леакадзія (Геліядора) [1906, мяст. Старая Гута, Польшча —1.8.1943], назарэтанка, благаслаўлёная. У 1933 уступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. Склала першыя законныя шлюбы (1935). Жыла як юніёрка ў законным доме Хрыста Валадара ў Навагрудку. Арыштавана гестапа 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі ў ваколіцах Навагрудка.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

МАТЫШЧЫК Станіслаў Паўлавіч [8.11.1909, в. (ст.) Гай Аранскага пав., цяпер Літва (?) (паводле іншых звестак, в. Каменна Нова, цяпер Беластоцкае ваяв., Польшча) — 28.6.1941], святар. 3 сям'і польскага чыгуначніка, якому даводзілася часта пераязджаць у розныя мясціны Расійскай імперыі. У г. Востраў у 1917 пачаў школьную адукацыю, якую перапыніла вайна і рэвалюцыя. Вярнуўшыся з Расіі ў Польшчу ў 1920, працягваў навучанне ва ўсеагульнай школе ў Дамброве (Dubrow), Польшча. Сям’я пражывала ў Каменнай Новай. Пасля заканчэння гімназіі ў Кобрыне (1930) прайшоў вайсковую службу і паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (11.6.1938). Прызначаны вікарыем, потым пробашчам касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Відзы Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., актыўны ўдзельнік каталіцкага маладзёжнага руху. Арыштаваны 14.9.1940 у Відзах па адрасе: вул. Кірава, д. 7. Пад следствам знаходзіўся ў Вілейскай турме НКВД. Асуджаны 2(або 12).5.1941 асобай нарадай НКВД за «антысавецкую агітацыю» і як «сацыяльна небяспечны элемент» да 8 гадоў ППЛ. Накіраваны ў Паўночна-Усходні лагер НКВД Далёкаўсходняга і Хабараўскага краю. Загінуў падчас эвакуацыі зняволеных з Мінска ў Чэрвень. Рэабілітаваны 12.12.1989 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа М. № 17587-п з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД; Losy Kosciola Katolickiego na Bialomsi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйп в годы второй мйровой войны; Dzwonkowski. Leksykon duchowiehstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

МАЦВЕЙЧЫКАнтоні [3.11.1889—10.9.1941, в. Моўчадзь, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.], святар. Скончыў Магілёўсжую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1915). Кандыдат кананічнага права. Каплан магілёўскай архідыяцэзіі. У каталогах Віленскай архідыяцэзіі ў 1922—31 капелан Рыжскай дыяцэзіі, пасля зноў Магілёўскай. 3 1922 адміністратар парафіі Перамянення Пана ў в. Спас, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 3 1930 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ і св. Роха ў в. Аборак Вішнеўскага дэканата, цяпер у складзе в. Палачаны Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., і капліцы ў мяст. Гарадзілава, цяпер Маладзечанскі р-н. У 1937 перайшоў у парафію Хрыста Валадара ў в. Скрыбаўцы, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1938 адміністратар касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Моўчадзь. 3 1939 вымушаны хавацца ад НКВД.

Кр.: Catalogue ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

МАЦКЕВІЧ Антоні [1892—14.11.1942, в. Калдычэва, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). Прызначаны вікарыем, потым пробашчам касцёла св. біскупа Мікалая ў мяст. Мір Стаўпецкага пав. Сталавіцкага дэканата, цяпер Карэліцкі р-н Гродзенскай вобл. У 1920 адміністратар філіяльнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў в. Замошша, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. У 1933—39 служыў у парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Сталовічы, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл., дэкан сталавіцкі, сінадальны кансультант Пінскай дыяцэзіі, прэфект школ. Арыштаваны гестапа 27.6.1942. Атручаны газам у лагеры Калдычэва.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis viln-ensis; Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezji pihskiej; Losy Kosciola Katolickiego na

Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МАЦКЕВІЧ Яўгенія-Канізія (Марыя-Казіміра) [27.11.1903, мяст. Сувалкі (Suwafki), цяпер Польшча —1943], назарэтанка, благаслаўлёная. У 1933 у Варшаве ўступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. У 1936 у Альбана, Італія, склала першыя законныя шлюбы і прыняла імя МарыяКазіміра. Працавала катэхеткай у Калішскай школе, Польшча. 3 1938 жыла як юніёрка ў законным доме Хрыста Валадара ў Наваградку. Арыштавана гестапа 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі ў ваколіцах горада.

Кр.: Losy Kosciota Katolickiego na Bialorusi vv latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МАЦЫЕЎСКІ Баляслаў [1897—1942], святар. Прыняў caкрамэнт святарства (1924). Прызначаны катэхетам віленскіх школ. 3 1935 пробашч касцёлаў Беззаганнага Зачацця НПМ і св. Антонія Падуанскага ў мяст. Паставы Надвілейскага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны і закатаваны фашыстамі ў лагеры ў мяст. Беразвечча, цяпер у межах райцэнтра Глыбокае Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Kamoлйческйй Костел в Белоруссші в годы второіі мйровой войны.

МАЦЫЕЎСКІ Палікарп [1891 — ?], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Петраградзе (?). Прыняў сакрамэнт святарства (1916). Прызначаны вікарыем фарнага касцёла св. Казіміра ў Магілёве. Арыштаваны ў 1929. Асуджаны калегіяй АДПУ да 5 гадоў ППУ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Паводле звестак польскага ўрада, уцёк з лагера. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Осйпова, Гоненгія на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскгій, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

МАЦЫЕЎСКІ Юзаф Станіслававіч [2.1. 1909, в. Мацыевічы Гродзенскага пав., цяпер Бераставіцкі р-н Гродзенскай вобл. — 1984], святар. 3 польскай сялянскай сям'і. Скончыў Гродзенскую гімназію (1929), Віленскую духоўную семінарыю (1937). Прызначаны вікарыем парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Гервяты, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. У 1938 пераведзены вікарыем у касцёл Наведзінаў НПМ у в. Апькенікі Троцкага дэканата, цяпер Літва. 3 1940 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Юзафа ў в. Занявічы Гродзенскага р-на. Арыштаваны 20.8.1947. Асуджаны 19.5.1948 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоўз канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР. Вызвалены датэрмінова 10.1.1956. Вярнуўся на былое месца службы. Рэабілітаваны 28.1.1994 прэзідыумам Гродзенскага абл. суда. Асабовая справа М. № п-19992 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, b. 3, c. 2, л. 123; БНДЦЭД; Dzwonkowski, Leksykon ducho­wienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МАЦЫЕЎСКІ Ян Янавіч [24.10.1897, в. Лаванішчы (?) Новааляксандраўскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва — 13.9.1929, Мінск, турма АДПУ], святар. 3 літоўскай каталіцкай сям’і. У 1914 паступіў у Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу, з 1917 у Мінскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1920). 3 1922 адміністратар касцёла Узвышэння Святога Крыжа ў Ігумену Мінскай губ., цяпер райцэнтр Чэрвень Мінскай вобл., пробашч парафіі езуітаў св. Яна Караля ў в. Блонь Ігуменскага пав., цяпер

Пухавіцкі р-н Мінскай вобл., мінскі дэкан. Арыштаваны 14.5.1929 у в. Зарэчча, цяпер Блоньскага сельсавета. Асуджаны з шэрагам парафіянаў 23.8.1929 асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю» і «шліянаж» да ВМП. Расстраляны з тэхнічным супрацоўнікам касцёла Г. Дашкевічам. Рэабілітаваны 9.9.1991 пракуратурай БВА. Групавая справа М. і іншых (па ёй праходзіла больш за 40 чалавек, прыгавораных ад 3 да 10 гадоў зняволення) № 31800-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Каталіцкае духавенства Міпскай дыяцэзіі; БНДЦЭД; Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйіі, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МАЦЬКОВЯК Уладзіслаў [1910, в. Сыткі (?) Кобрынскага пав. Гродзенскай губ.— 4.4.1942], святар, благаслаўлёны. Скончыў агульнаадукацыйную школу і гімназію ў Драгічыне, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. У 1933 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю, адначасова вучыўся на тэалагічным аддзяленні Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства з рук арцыбіскупа Р. Ялбжыкоўскага (1939). Прызначаны вікарыем, потым пробашчам касцёла Божага Цела ў в. Іказнь Мёрскага дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 3.12.1941. Зняволены ў турме ў Браславе. Расстраляны немцамі ў лесе Барок каля в. Беразвечча са святарамі С. Пыртакам і М. Багаткевічам. Месца пахавання застаецца невядомым. Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II 13.6.1999 у групе 108 Мучанікаў.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusiw latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческпй Костел в Белорусспй в годы второй мйровой войны.

МАЧУК Антоні [1866— ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1888). Да 1902 пробашч касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Рэжыца, цяпер Рэзекне, Латвія. Потым служыў у парафіі св. Юзафа Абранніка ў Оршы, райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1913 адміністратар касцёла НПМ у мяст. Бобр Сенненскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Крупскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны. Этапаваны ў ГУЛАГ у 1931 (?). Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarwn archidioeceseos Mohiloviensis; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МЕЛЯШЧУК Данута [? —19.7.1942], актыўная парафіянка, жонка С. Мелешчука, арганіста парафіяльнага касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Св. Крыжа ў мяст. Косава Пінскай дыяцэзіі, цяпер Івацэвіцкі р-н Брэсцкай вобл. Удзельнічала ў стварэнні Саюза каталіцкай моладзі ў сваёй парафіі. Арыштавана гестапа ў ліп. 1942, калі была на апошніх тыднях цяжарнасці. Зняволена ў турме з мужам і першым дзіцем. Расстраляна з мужам і групай заложнікаў.

Кр.: Ярмусйк, Католйческйй Костел е Белоруссйй в годы второй мйроеой войны.

МЕЛЯШЧУК Станіслаў [? —19.7.1942], арганіст. Скончыў музычную школу. Працаваў у парафіяльным касцёле Найсвяцейшай Тройцы і Св. Крыжа ў мяст. Косава, цяпер горад Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобл. Удзельнічаў у стварэнні Саюза каталіцкай моладзі ў сваёй парафіі. Арыштаваны гестапа 29.6.1942. Зняволены ў турме з дзіцем і цяжарнай жонкай. Расстраляны з групай заложнікаў.

Кр.: Ярмусйк, Католйческйй Костел в Бе’іоруссйй в годы второй мйровой войны.

МЕНЦЁР Тамаш [1897—1942], святар. У 1936—39 в. а. пробашча філіяльнага касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Навасады, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны ў 1942. Расстраляны фашыстамі на праваслаўных могілках у Баранавічах Брэсцкай вобл.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

МІЛЕВІЧ Леапольд [1884—1942, мяст. Івянец, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл.], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). У 1909 вікарый касцёла Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў в. Ракаў, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 1913 і не менш чым да 1939 служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Волма Мінскага (з 1921 Валожынскага) пав. Івянецкага дэканата, цяпер Дзяржынскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны гестапа. Моцна збіты, неўзабаве памёр.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губертш; Каталіі/кае духавенства Мінскай дыягіэзіі; Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МІЛКОЎСКІ Сігізмунд [1889—1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1911). У1915 вікарый парафіі св. біскупа Мікалая ў мяст. Свір аднайменнага дэканата, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. 3 1918 адміністратар касцёла Маці Божай Нястомнай Дапамогі ў в. Шэметава, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. 3 1926 душпастыр парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Шаркаўшчына Мёрскага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1934 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Судэрва Кальварыйскага дэканата, цяпер Літва. 3 1937 служыў у парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Гожа Гродзенскага дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. Паводле некаторых звестак, таксама служыў у касцёле Звеставання НПМ у мяст. Вішнева

аднайменнага дэканата, цяпер Валожьнскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны фашыстамі за дапамогу яўрэям. Закатаваны ў турме ў Валожыне Мінскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidiaecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Losy Kosciola Ka'olickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

МІЛКОЎСКІ Станіслаў Карлавіч [2.9.1881, засценак Мілковіцы-Стаўкі (каля Драгічына), Полылча — 15.5.1961, в. Дзераўная, Стаўбцоўскі р-н Мінскай вэбл.], святар. Скончыў гродзенскую школу, Віленскую духоўную семінарыю (1902), Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Атрымаў ступень магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (18.3.1906). Накіраваны на вучобу ў орыбург, Швейцарыя. У студз. 1908 вымушаны вярнуцца з-за недахопу сродкаў. Працаваў у Вільні вікарыем касцёла Усіх Святых (1908—11), прафесарам (1914—26), пракурорам [1925—26) Віленскай духоўнай семінарыі, рэктарам парафіі св. Міхала (1915—22). 31926 вікарый катэдральнага касцёла сз. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста. У1932—34 пробашч гарафіі Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Кальварыя Віленскага дэканата, Літва. 3 1909 за ўласныя сродкі выдаваў час. «Stowe і Czyn» для таемнага Філарэцкага саюза ў Вільні, кіраваў Ксталіцкім таварыствам польскай народнай школы. Прымаўудзел у іншых выхаваўчых свецкіх інстытутах. 3 1936 пробашч казцёла св. Барталамея ў Вільні. 3 мая 1940 пробашч парафіі св. Казіміра ў в. Новая Вілейка, Літва. Дапамагаў яўрэям. У сак. 1942 арыштаваны немцамі і да канца месяца зняволень ў Лукішскай турме ў Вільні. Супрацоўнічаў з АК. У 1946—49 зноў пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Кальварыі. Пазбаўлены рэгістрацыі (да 1951). Жыў у Тракаі і Новай Вілейцы. Дзякуючы намаганням парафіянаў касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная атрымаў дазвол на службу (17.11.1951). На пргцягу наступных гадоў двойчы пазбаўляўся рэгістрацыі, 1C. 11.1960 назаўсёды. Ганаровы канонік Віленскай катэдры.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwon­kowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МІЛОСЕК Апалінарый [16.2.1906 — ?], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняўсакрамэнтсвятарства. Паводле некаторых звестак, служыў у Гродне. На 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны як капелан 28.4.1939. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МІРЖВІНСКІ Уладзіслаў Аляксандравіч [1880, мяст. Зязголіна (?) Віленскай губ.— 1937 (?)], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1907?). Прызначаны вікарыем парафіі Святога Духа ў мяст. Ула, цяпер Бешанковіцкі р-н Віцебскай вобл. У 1910 пераведзены ў Томскі касцёл Маці Божай Ружанцовай. Таксама служыў як капелан пры касцёле ў Аляксандраўску, цяпер аляксандраўск-Сахалінскі, Расія. У 1921 прэфект ніжэйшай духоўнай семінарыі ва Уладзівастоку. Пасля яе закрыцця некалькі разоў арыштоўваўся АДПУ. Пасля апошняга арышту 13.1.1932 у Хабараўску асуджаны 4.2.1932 за «антысавецкую агітацыю» да 3 гадоў пазбаўлення волі. 3 1934 знаходзіўся ў с. Тыльск Зах. Сібіры. 3 сак. 1935 жыў у мяст. Канск (?). Верагодна, у 1937 зноў арыштаваны. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 27.7.1989 пракуратурай Хабараўскага краю.

Кр.: Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Жертвы полйтйческого meppopa в CCCP.

МІХАЛІК Францішак Янавіч [1893 — ?], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. На 1.1.1939 капітан, капелан 80-га пяхотнага палка у Слоніме, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Мабілізаваны як капелан

28.4.1939. У верас. 1939 удзельнічаў у абароне прыгарада Варшавы — Прагі Паўночнай. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МІХАЛКЕВІЧ Казімір-Мікалай Юстынавіч [1.2.1865, маёнтак Хапенішкі Вілкамірскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва— 16.2.1940, Вільнюс], святар, магістр тэалогіі (1899). 3 сям'і ўдзельніка паўстання 1863 года. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (23.10.1888). Прызначаны вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску, потым у парафіі ў в. Варкаў (тагачасны паштовы адрас: ст. Прэлі) Дзінабургскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія. 3 1891 пробашч касцёла Божага Прадбачання, св. Лаўрэна і св. Стэфана ў в. Біржаголь таго ждэканата. 3 1896 пробашч, катэхет, вайсковы капелан у парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Кранштаце, цяпер Ленінградская вобл., Расія. 3 1902 пробашч і дэкан касцёла Найсвяцейшай Тройцы (св. Роха) у Мінску. Аднавіў польскую мову ў набажэнствах, валодаў таксама літоўскай і латышскай мовамі. Пасля выдалення царскімі ўладамі біскупа Э. Рола (1908) Апостальскі Адміністратар Віленскай дыяцэзіі. Арыштаваны 19/20.6.1918 немцамі, якія занялі Вільню. Перавезены ў Марыя-Лаах (Maria-Laach), Германія. Вызвалены ў ліст. 1918. Неўзабаве вярнуўся ў Мінск. Арыштаваны 18.8.1920. Зняволены ў Лубянскай турме Масквы. Дзякуючы хадайніцтву літоўскага ўрада ў снеж. 1920 адпраўлены ў Вільню. 3 12.1.1923 тытулярны біскуп і віленскі суфраган. 3 1926 генеральны вікарый віленскай архідыяцэзіі.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйпгургпческйй календарь; Чаплйнскйй, Осйпова, Марппіролог Католнческой Церквй в СССР', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МІШКОЎСКІ Стэфан Станіслававіч [1903, в. Новае Места Варшаўскага ваяв., Польшча — ?], законнік. 3 сям’і рабочага. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Да арышту законнік Ломжынскага кляштара Беластоцкага ваяв., Польшча. Арыштаваны 10.6.1940. Асуджаны 1.2.1941 асобай нарадай НКВД за «ўдзел у антысавецкай арганізацыі» да 8 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 6.6.1989 пракуратурай Гродзенскай вобл. Групавая справа М. і інш. (усяго не менш за 20 чалавек) № п-9588 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Таксама гл. арт.: Камерас Фелікс Францавіч.

Кр.: НАРБ, ІКБР; Жертвы полйтйческого террора в СССР.

МОНЧКА Уладзіслаў Ігнатавіч [1897, в. Зімнадул (Zimnadof) Олькушскага пав., цяпер Польшча — 24.2.1982], святар. Скончыўпачатковую школу (1911), Віленскуюдухоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1929). Прызначаны вікарыем касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Параф'янава Глыбоцкага дэканата, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл., потым служыў у парафіі Нараджэння НПМ у мяст. Браслаў Новааляксандраўскага пав. Ковенскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., касцёле Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Дамброва, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1931 пробашч парафіі св. Барбары ў в. Сялявічы Слонімскага пав. і дэканата, цяпер Слонімскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1938 пробашч касцёла Хрыста Валадара ў в. Скрыбаўцы Лідскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1945 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў в. Нецеч таго ж дэканата, цяпер Лідскі р-н. Арыштаваны МДБ 1.2.1950. Асуджаны 28.4.1950 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. У 1954 зняволены ў лагеры МДБ у Камсамольску-на-Амуры. Вызвалены ў 1954. Са студз. 1958 пробашч парафіі св. Ганны ў в. Лунна, цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. Рэабілітаваны 23.6.1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Illebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

MOCKBA-«MAKAP» (ДАМБРОЎСКІ) Юры [10.11.1910, Цюрых, Швейцарыя — 7.7.1941, Букавіна], законнік. Грузінскага паходжання. 3.10.1930 уступіў у ордэн езуітаў у кляштары ў пас. Альбярцін Слонімскага пав., цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл. Скончыў філасофскі ф-т Кракаўскага ун-та са ступенню магістра (1935), багаслоўскі ф-т Грыгарыянскага ун-та ў Рыме. Прыняў сакрамэнт святарства (26.6.1938). Прафесар і рэктар духоўнай семінарыі ў Дубне. У снеж. 1939 нелегальна прыбыўуЛьвоўскі кляштар, дзе зарэгістраваўся па фальшывым дакуменце пад «Макар» работнікам нафтавай базы. 15.8(ці 9).1940 арыштаваны венгерскімі памежнікамі пры нелегальным пераходзе мяжы. Зняволены ў турме ў Будапешце. Праз турэмнага капелана перадаў інфармацыю пра сябе венгерскім езуітам і праз 2 месяцы вызвалены. Выехаў у Рым, дзе напісаў рапарт аб становішчы католікаў у СССР, пасля чаго яму было загадана вярнуцца на савецкую тэрыторыю, каб працягнуць душпастырскую дзейнасць. Арыштаваны 29.1.1941 савецкімі памежнымі службамі за нелегальны пераход мяжы, этапаваны ў турму ў Львове, пасля ў Кіеў. Некалькі месяцаў падчас следства ад святара спрабавалі дамагчыся прызнання, што ён завербаваны венгерскімі службамі. М. упарта прытрымліваўся фальшывага прозвішча, мяркуючы, што падчас абвяшчэння прысуду назаве сваё сапраўднае імя і духоўны сан. He ведаў, што ад зняволеных раней езуітаў В. Чыжыка і В. Новікава НКВД выцягнула ўсю інфармацыю пра яго. 7.7.1941 асуджаны да ВМП як «вораг народу». Расстраляны ва ўнутранай турме Кіеўскага НКВД.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

МРАЧКОЎСКІЛюцыян [1909—10.4.1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны катэхетам парафіі св. Юрыя ў мяст. Янаў (Janow), Польшча. 3 1936 вікарый касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Лідзе аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Арыштаваны фашыстамі з В. Лабанам 29.6.1942. Зняволены ў Лідскай турме. Расстраляны з 9 іншымі святарамі ў ваколіцы Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Ю.).

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Krahel T Rozstrzelani w Lidzie // Czas Milosierdzia. 1998. № 3 (98); Ярмуcuk, Католйческйй Костел e Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

МУРОНЬЧЫК Эдвард [1897—21.10.1942], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1927). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Забалаць Лідскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл., потым у парафіі св. Вацлава ў в. Драздоўшчына, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1932 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Дубрава Вілейскага дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. Загінуў пры нявысветленых абставінах. Пахаваны каля касцёла ў Дубраве.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

МУСТЭЙКІС Казімір [1874 —пасля 1940], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1899). У 1901—02 вікарый парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Ландскрона Люцынскага дэканата Віцебскай губ., цяпер Латвія. У 1904 служыў у касцёле Узвышэння Св. Крыжа ў Казані, Расія, адначасова катэхет Ноўгарадскага рэальнага вучылішча. У 1906 вікарый парафіі Найсвяцейшай Тройцы ўТабольску Расія. 3 1907 про-

башч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Спаскім Томскага дэканата. 3 1909 у пермскай парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ, катэхет рэальнага вучылішча. 3 1917 і не менш чым да 1928 адміністратар касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Антушы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл., пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Рагачове, капліцы св, Казіміра ў Жлобіне, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. На падставе сведчання камсамольскага актывіста абвінавачаны ў згвалтаванні маладой кабеты і схіленні яе да аборту. Нягледзячы на пратэсты вернікаў, асуджаны да 4 гадоў зняволення і выплату аліментаў, аб чым паведамлялася ў газетах. Вызвалены датэрмінова. У канцы 1929— пачатку 1930 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску, цялер райцэнтр Магілёўскай вобл. Паўторна арыштаваны, зняволены і на пачатку 1930-х г. прыгавораны да 3 гадоў ППЛ. Праз год вызвалены дзякуючы брату— міністру ва ўрадзе Літвы, і ў 1933 прыехаў у Літву. Напярэдадні выезду вымушаны напісаць заяву аб тым, што не вернецца ў СССР. Служыў капеланам у калоніі для непаўналетніх злачынцаў у Шаўляі. У 1933—39 рэктар публічнай капліцы ў в. Юрдацяй парафіі Скайсгірыс Ковенскай дыяцэзіі.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаппйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Катотіческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католыческйх свягценнослужйтелей; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie IVschodu; 3 асабістага архіва У. Васькова.

МЮКЕРМАН Фрыдрых [17.8.1883, Бюкенбург {Bücken­burg) — 2.4.1946, Фларымон (Florimont), Швейцарыя], немецкі езуіт, тэолаг, публіцыст, пісьменнік. Прыняў манаства ў 1899. Прыняў сакрамэнт святарства (1914). 31914 капелан нямецкай арміі, служыў у Чэнстахове (Польшча), Баранавічах, Слоніме.

Вывучаў рэлігійнае жыццё, культуру, польскую мову, творчасць А. Міцкевіча. У 1916 дапамог перадаць касцёл св. Казіміра ў Вільні католікам. Застаўся ў Вільні пасля сыходу нямецкай арміі і захопу горада бальшавікамі. Пачаў душпастырскую працу ў касцёле св. Казіміра. ЗаснаваўХрысціянскую рабочую лігу (20 000 чалавек). Арыштаваны РККА у лют. 1919 ў Вільні, этапаваны ў Мінск, пад напорам польскага наступлення этапаваны ў турму ў Бабруйску, пасля ў Смаленск, адкуль быў вызвалены у выніку абмену палоннымі паміж Польшчай і Расіяй. 22.11.1919 з арцыбіскупам Э. Ропам пераехаў у Варшаву, потым у Германію. Пасля 1932 развіў актыўную антыгітлераўскую дзейнасць. Абвешчаны «ворагам Рэйха Ne 1». У 1933 вымушаны ўцякаць у Галандыю (пазбаўлены нямецкага грамадзянства), далей у Францыю, дзе хаваўся да 1942. Пераследаваўся гестапа ў розных частках Зах. Еўропы. У апошнія гады нелегальна знаходзіўся ў Швейцарыі. Памёр у бальніцы Фларымон Мантро (Florimont Montreaux).

Кр.: Чаплітскнй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego wZSSR; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

МЯНОЎСКІ Ян Пятровіч [2.7.1904, Беластоцкае ваяв., Польшча — 24.4.1992], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (21.4.1929). Прызначаны вікарыем парафіі св. Міхаіла Арханёла ў мяст. Ашмяны аднаймен.чага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 24.6.1931 вікарый фарнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Беластоку, праз год у парафіі Божага Провіду ў в. Кужніца (Kuznica), Польшча. 3 1933 у касцёле Маці Божай Вастрабрамскай у в. Язна, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 3 24.4.1936 пробашч парафіі НПМ Каралевы Польшчы ў в. Вялікая Рагозніца Ваўкавыскага дэканата, цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. 28.4.1939

прызначаны капеланам рэзерву польскага войска ў званні капітана. Мабілізаваны ў жн. 1939 як капелан пяхотнага палка, але па дарозе з Брэста ў Львоў згстаўся пад нямецкай акупацыяй. 3 мая 1947 пасля арышту А. Банькоўскага меў пад апекаю парафію Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца Ваўкавыскага дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Зэльва, цяпер райцэнтр Гродзе-іскай вобл., парафію Унебаўзяцця НПМ у в. Дзярэчын Слонімскага дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны НКВД 20.8.1947. Асуджаны 10.10.1947 да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй даёмасці. Этапаваны праз Оршу, Смаленск, Маскву, Котлас у Інцінскі лагер МДБ Комі АССР. У 1950 пераведзены ў Краснаярскі лагер МДБ. Вызвалены 25.12.1954. Вярнуўся ў Вял кую Рагозніцу. Акрамя служэння ў сваёй парафіі выязджаў у Крамяніцу, Струбніцы, Пескі, Масты і інш. He атрымаўшы дазволу на душпастырскую дзейнасць у Беларусі, М. спрабаваў уладкавацца на Украіне, але беспаспяхова. У 1958 выехаў у Псльшчу.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйчгскйй Костел в Беларусп в 1945—1990.

НАВАСАДКА Юзаф Вінцэнтавіч [20.5.1882, в. Тартак (Rutka-Tartak?) Сувалкаўскага пав. і губ., цяпер Польшча— 21.1.1965], святар. Скончыў гімназію ў Сувалках (Suwafki, 1900), духоўную семінарыю ў Сейнах (Sejny), Польшча. Прыняў сакрамэнт святарства (12.11.1905). Прызначаны вікарыем парафіі Мясткова (Miastkowa), Польшча. 3 1906 у Люботыні (Lubotyn), з 1908 у Высокім Мазавецкім (Wysokie Mazowieckie), з 1910 у Дамброве Велькай (Dabrowa Wielka), з 1911 у Ломжы (Lomza), з 1914 у в. Саколы (Sokofy). 3 1922 пробашч касцёла ў Паджылінах (Podzyliny) каля Сувалак. 3 1933 у парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Адамавічы Гродзенскага пав. Беластоцкага ваяв., цяпер Гродзенскі р-н. 3 1939 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тэолін (Теоііп) аднайменнагадэканата Ломжынскайдыяцэзіі. Арыштаваны 18.10.1949. Асуджаны 26.12.1949 за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Вызвалены ў 1954. У 1957 выехаў у Польшчу. Рэабілітаваны 21.9.1998.

Кр.: Ordo divini officii ad usum dioecesis Lomzensis pro anno domini 1936. Lomzensis, 1936; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS.

НАВАЧЫК Войцэх Барталамеевіч [20.4.1910, Лэнка Велька (L^ka Wielka), цяпер Познаньскае ваяв., Польшча — 3.2.1984], святар. 3 сялянскай сям’і. Бацька загінуў падчас 1-й сусветнай вайны. Скончыў пачатковую школу, малую семінарыю місіянераў-законнікаў (аблатаў) у Люблінцы (Lubliniec), Польшча (1932). Уступіў у ордэн законнікаў НПМ (1932). 8.9.1933 склаўпершыя законныя шлюбы ў Маркавіцах {Markowice), Польшча. 3 1933 вучыўся ў духоўнай семінарыі ў Обры (Obrza) Познаньскай архідыяцэзіі. Прыняў сакрамэнт святарства (12.6.1938). Прызначаны пробашчам філіяльнага (парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Ельня) касцёла св. Яўхіма і Ганны ў в. Вашкевічы Лідскага пав. і дэканата, цяпер

зоо

у скпадзе в. Агароднікі Лідскага р-на Гродзенскай вобл. Арыштаваны 20.5.1950. Асуджаны Гродзенскім абл. судом 14.8.1950 за <правядзенне антысавецкай агітацыі» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ва Ухта-Вымскі лагер МДБ Комі АССР (каля 20 000 знязоленых). Выжыўдзякуючы дапамозе вернікаў. Вызвалены 27.5.1956 пастановай Вярхоўнага Савета СССР са зняццем судзімасці. 17.7.1956 зарэгістраваны пробашчам фарнага касдёла Перамянення Пана ў Наваградку Гродзенскай вобл. Таюама абслугоўваў парафію Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзятлава, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Рэабілітаваны 3.6.1998.

Кр.: НАРБ, ф. 952, в. 3, с. 2, л. 66; Hlebowicz, Katolicyzm w panctwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy ducHowniw golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Быарусй в 1945—1990.

НАВІЦКІ Альберт Ф. [1914—1962, Літва], святар. Скснчыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт свягарства (1939). 3 1945 пробашч касцёла Нараджзння НПМ у мяст. Відзы, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 18.7.1949 нам. упаўнаважанага Савета па справах рэлігійных кул _этаў пры CM СССР па БССР Луганскі накіраваў зварот да ўпа/наважанага Савета па справах рэлігійных культаў пры CM СССР па Гродзенскай вобл. П. Чыжу з просьбай разабрацца з сгуацыяй у касцёле ў Відзах. Прэтэнзіі выклікаў звон а 9-й ран цы і а 9-й увечары: «Звон в этй часы связан с непрйятной для стороннйков панской Польшй памятью о давно мйнувшйг днях одного похода польской шляхты s Москву, когда ставшйй йсторйческйм русскйй патрйот Нван Сусанйн завал в непроходймый лес польскйй отряд, откуда последнйй не мог выбраться й целйком погйб. Костельный звон в указанные часы, по словам граждан, является якобы памя-

тью об этом погйбшем на русской земле отряде польскйх завоевателей й как бы прйзывным сйгналом, обрасценным к заведенным в лесную чаш,у польскйм захватчйкам, на который онй могут выбраться йз леса. Уполномоченному Совета по делам релйгйозных культов по Полоцкой обл. тов. Кечко необходймо тідательно й осторожно на месте проверйть этй сведенйя. Т. к. еслй колокольный звон в этй часы действйтельно является обозначенйем опйсанного сйгнала к погйбшему польскому отряду, mo по своему суьцеству это есть прямое антйсоветское действйе co стороны служйтелей католйческой церквй, поддержйваюіцее средй веруюсцйх память о панско-дворянской Польше й разжйгаюйцее нацйональную вражду к русской нацйй...». Неўзабаве святара арыштавалі. Этапаваны ў адзін з лагераў ГУЛАГу. Вызвалены ў 1956. Служыў у Літве.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w pansiwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—1990.

НАВІЦКІДанат Гіляравіч [20.10.1893, Масква — 17.8.1971], святар. 3 мяшчанскай сям’і. Вучыўся ў Петразаводскім і Петраградскім ун-тах, Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Петраградзе. Пакінуў семінарыю і перайшоў да баптыстаў. Ажаніўся з А. Бужал¹.3 1916 на ваеннай службе ў царскай, по-

¹ Бужал (Навіцкая) Анатолья Янаўна [1891, цяпер тэрыторыя Беларусі — 15.4.1975], законніца, жонка Д. Навіцкага. 3 бел. мяшчанскай сям’і. Атрымала вышэйшую адукацыю ў Санкт-Пецярбургу. У 1922 у Маскве ўступіла ў Абрыкосаўскую абшчыну рускіх католікаў усходняга абраду. Арыштавана ў 1924 па справе «контррэвалюцыйнай арганізацыі Хрысціянскага студэнцкага саюза». Вызвалена праз 6 тыдняў. У 1926 уступіла ў Трэці ордэн св. Дамініка пад імём Іасафата. Актыўна дапамагала асуджаным святарам і вернікам, наведала мужа ў Салавецкім лагеры АДПУ, пра які потым падрабязна рассказала біскупу Пію Неве. Зноў арыштавана 15.2.1931 у Ленінградзе па групавой справе рускіх католікаў. Асуджана 18.8.1931 за «шпіянаж» і «антысавецкую агітацыю» да 3 гадоў ППЛ. Этапавана ў Яраслаўскі палітычны ізалятар, потым пе-

тым Чырвонай Арміі. Пасля сканчэння 'рамадзянскай вайны жыў у Маскве, Петраградзе. У 1922 уступіў у Абрыкосаўскую каталіцкую абшчыну. Арыштаваны 16.11.1923 па групавой справе «рускіх католікаў». Асуджаны 19.5.1924 калегіяй АДПУ за «антысавецкую агітацыю» і <шпіянаж на карысць Полылчы» да 10 гадоў пазбаўлення волі. 17 месяцаў зняволены ў Арлоўскім паліт. ізалятары. 21.9.1925 этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., куды прыбыў 21.11.1925. Тайна прыняў 5.9.1928 з рук біскупа Б. Слоскана сакрамэнт святарства (усходняга абраду). 11.7.1929 пераведзены на востраў Анзер. Зноў арыаітаваны 5.7.1932 па «справе Салаўёва і інш». Пераведзены 22.7.1932 як адзін з «кіраўнікоў антысавецкай групоўкі з 32 каталіцкіх святароў» у Ленінградскую турму АДПУ, пазней у Яраслаўскі паліт. ізалятар. Вызвалены 15.9.1932 у вынік/абмену палітвязнямі з Польшчай. Прызначаны пробашчам грэка-каталіцкай парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Тараканы Кобрынскага пав. і дэканата, цяпер в. Субаты Драгічынскага р-на Брэсцкай вобл. У 1939 выехаў у Зялёнку (Zielonka) каля Варшавы, дзе служыў капеланам жаночага кляштара. Падчас2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі, удзельнічаў у антыфашысцкім супраціве. 3 1948жыў / Свідзежы (Swidzerz), з 1958 у Новай Весі (Nowa Wies), у Ізабеліне (Izabelin). Быў актыўным удзельнікам экуменічнага руху. 3 канца 1940-х выкладаў рускую культуру ў духоўнай семінарыі палацінаў у Алтажаве (Oltarzew) каля Варшавы. Быў рэферэнтамэкспертам па пытаннях усх. храмаў, СССР, экуменізму пры прымасе Польшчы кардынале С. Вышыньскім.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowiehstwa diecezji pinskiej; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy

раведзена ў Котласкі лагер АДПУ Комі АССР. 3 1932 у Бутырскай турме Масквы. 15.9.1932 выехала праз абмен вязі-ямі ў Польшчу. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmuролог Католйческой Церквй в СССР.

НАВІЦКІ Юзаф Пятровіч [1857, в. Загацце Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Полацкі р-н Віцебскай вобл. — ?], арганіст. 3 сялянскай сям’і. Да арышту служыў у касцёле езуітаў у роднай вёсцы. Арыштаваны АДПУ 10.11.1929. Асуджаны за «сувязь з польскімі разведорганамі» да 3 гадоў зняволення. Далейшы лёс невядомы.

3 Н. па адной справе (№ 23098-п; захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.) праходзілі, прыгавораны за тое ж «злачынства», рэабілітаваны (12.8.1993 пракуратурай БВА) яго дачка Навіцкая Алена іосіфаўна (н. у 1885), парафіяне Загаццеўскага касцёла: селянін-аднаасобнік Андрэйчык Дзмітрый Сідаравіч (1900), яго жонка Андрэйчык Ганна Піліпаўна (1903) і брат, селянін-аднаасобнік АндрэйчыкСцяпан Сідаравіч (1909), селянін-аднаасобнік Валадзько Фел ікс Францавіч (1884), яго жонка, хатняя гаспадыня Валадзько Стэпаніда Пятроўна (1889), хатняя гаспадыня Кацман Элька Герцагаўна (1859), яе сын ці ўнук, селянін-аднаасобнік Кацман Абрам Залманавіч (1906), селянін-аднаасобнік Сцяпанаў Васіль Апяксеевіч (1890), яго жонка Сцяпанава Яніна Іосіфаўна (1902), смалакур Дысман Ізраіль Беркавіч (1883), яго жонка, хатняя гаспадыня Дысман Неха Лейбаўна (1889), селянін-аднаасобнік Загорскі Вікенці Іосіфавіч (1876), яго жонка Загорская Марыя Эдуардаўна (1892), селянін-аднаасобнікЗубрэвіч Станіслаў Францавіч (1887), яго жонка Зубрэвіч Марыя (1891) і сын Зубрэвіч Упадзіслаў Станіслававіч (1911), селянін-аднаасобнік Кляпец Рыгор Данілавіч (1892), яго жонка Кляпец Марыя Несцераўна (1889) і сястра Кляпец Надзея Данілаўна (1904), селянінаднаасобнік Мінкевіч Уладзімір Казіміравіч (1881), яго жонка Мінкевіч Уладзіслава Клаўдзіеўна (1893) і сваячка Мінкевіч Эмілія Гаўрылаўна (1869), стрэлачнік чыгуначнай станцыі Фарынава Ражноўскі Антон Іосіфавіч (1886), яго

сваячка Ражноўская Браніслава Антонаўна (1874), ляснік Ветрынскага лясніцтва Шабан Ануфрый Ісакавіч (1880), селянін-аднаасобнік Грабоўскі Іосіф Ігнатавіч (1863), яго жонка, хатняя гаспадыня Грабоўская Лізавета Феліксаўна (1864) і дачка Грабоўская Марыя Іосіфаўна (1898), сталяр арцелі «Наперад» Дэйлідовіч Нікадзім Мітрафанавіч (1875), яго жонка Дэйлідовіч Анастасія Іванаўна (1881) і дачка Дэйлідовіч Лізавета Нікадзімаўна (1898), селянінаднаасобнік Семенас Павел Фаміч (1878), яго жонка, хатняя гаспадыня Семенас Марыя Іванаўна (1876) і дачка Семенас Цеся Паўлаўна (1909). Далейшы іх лёс невядомы.

Кр.: БНДЦЭД.

НАІШЭЎСКАЯ Багуміла (Марыя-Ева) [1885, хут. Асянішкі Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. —19.12.1942], законніца, старэйшая з 11 дзяцей Марыі Андрушкевіч і ўрача-акуліста Казіміра Наішэўскага. Скончыла рускую гімназію ў Туле (1903). Атрымала вышэйшую медыцынскую адукацыю ў Санкт-Пецярбургу (1915). Падчас 1-й сусветнай вайны працавала ўрачом у расійскіх ваенных шпіталях. 3 1918 школьны ўрач у Варшаве. Уступіла ў Супольнасць Сясцёр Маці Божай Беззаганнай (1919). Склала першыя законныя шлюбы ў Язлоўцы (Jazfowcy) і прыняла імя Марыя-Ева (1919). Працавала ўрачом, выхавацельніцай у гімназіі. 3 1939 жыла ў Слоніме, выкладала ў школе сясцёр Маці Божай Беззаганнай. Падчас нямецкай акупацыі працавала ўрачом у Слонімскай бальніцы. 18.12.1942 арыштавана гестапа з настаяцельніцай сястрой К. Валоўскай за дапамогу яўрэйскаму насельніцтву і партызанам. Расстраляна з сёстрамі ў прадмесці Слоніма. Беатыфікавана Палам Янам Паўлам II 13.6.1999 у групе 108 Мучанікаў.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w lat ach 1917— 1953.

НАРМАНТОВІЧ Вераніка (Верамея) [1916, в. Верцялішкі Гродзенскага пав., цяпер Гродзенскі р-н —1.8.1943], назарэтанка, благаслаўлёная. У 1936 у Гродне ўступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. У1939 склала першыя законныя шлюбы, прыняла імя Верамея. Жыла як юніёрка ў законным доме Хрыста Валадара ў Наваградку. Арыштавана немцамі 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі назарэтанкамі.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

НАРУШЫС Ян Ігнатавіч [22.3.1863, мяст. Шыкшне (Szyksznie) Расіенскага пав. Ковенскай губ. — 24.1.1939, Вільня], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1892). Прызначаны вікарыем парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Солы Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл., потым накіраваны ў касцёл св. Міхала Арханёла ў Ашмянах Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. За ігнараванне ў набажэнствах малітваў за цара ізаляваны на 14 месяцаў у Гродзенскім францішканскім кляштары. 3 1894 вікарый парафіі Наведзінаў НПМ у в. Алькенікі Троцкага дэканата, цяпер Літва, потым пробашч парафіі Звеставання НПМ у в. Залессе (Залессе Сакульскае) (Zalesie Sokölskie) Дамброўскага дэканата, Польшча. 3 1903 у парафіі Божага Провіду ў в. Кужніца (Kuznica), цяпер Польшча. 3 1908 у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Іўе, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. У 1915 уцёк з тэрыторыі вайсковых дзеянняў у Віцебск. 3 1918 вікарый парафіі Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва. У1919 арыштаваны балылавікамі пры наступе на Літву. Зняволены ў Лукішскай турме. Вызвалены польскай арміяй. 3 1920 пробашч парафіі св. Юзафа і НПМ у в. Корве (Korwie) Кальварыйскага дэканата, Польшча. 3 27.1.1928 пробашч

парафіі НПМ у мяст. Цэйкіне Свянцянскага дэканата, цяпер Літва. Пасля выхаду на пенсію пераехаў у Вільню.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартпролог Католпческой Церквй в СССР;

НЕМАНЦЭВІЧ Антоні [псеўданімы: а. Антоні, Злучэнец; 8 (ці 9).2.1893, Санкт-Пецярбург— 6.1.1943, Мінск], святар, публіцыст, адзін з найбольш дзейсных ідэолагаў унійнага руху 1-й паловы XX ст. 3 сям’і Яна Неманцэвіча і Вікторыі (з Рудзевых), перасяленцаў з Сакульскага пав. Гродзенскай губ. Скончыў прыватную гімназію пры касцёле св. Кацярыны ў Санкт-Пецярбургу, Магілёўскую духоўную семінарыю, Петраградскую духоўную акадэмію са ступенню ліцэнцыята тэалогіі (1918), Быў актыўным членам акадэмічнага Беларускага кола, на адным з пасяджэнняў якога чытаў рэферат, прысвечаны Берасцейскай уніі. Прыняў сакрамэнт святарства (27.9.1915). У 1917—18 адміністратар філіяльнага касцёла НПМ у Гатчыне, рэктар капліцы св. Апостала Пятра ў пас. Сіверскі Петраградскай губ., цяпер Ленінградская вобл., Расія, кіраваў камісіяй па пабудове мясцовага касцёла. У 1918—21 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Колпіне пад Петраградам, рэктар капліцы ў мяст. Макарава, цяпер Красны Бор. У верас. 1918 прызначаны вікарыем парафіі св. Станіслава ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Выкладаў рэлігію дзецям і моладзі ў касцёлах Пецярбурга і ваколіцаў. Прапагандаваў сярод праваслаўнага насельніцтва Пецярбурга ідэю аб’яднання цэркваў. Пераследаваўся бальшавіцкім¹ ўладамі за рэлігійную дзейнасць. Арыштаваны 25.5.1919. Правёў у зняволенні 6 месяцаў. 31.5.1921 за пратэсты супраць арышту біскупа Я. Цепляка зняволены. Некалькі месяцаў правёў у турме «Красты». Пасля вызвалення вікарый парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Маскве. Зноў арыштаваны ў 1923 за выкладанне асноваў рэлігіі моладзі. Вызвалены 1.2.1925 па абмене

Q Рэпрэеаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. Выехаў у Польшчу, потым на вучобу ў Папскі Усходні Інстытут у Рыме. У 1927 абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Бальшавізм і выхаванне. Сучаснае бальшавіцкае заканадаўства ў Расіі, якое датычыць рэлігійнага і маральнага выхавання моладзі ў святле Божага закона натуральнага і аб’яўленага». Працу пісаў пад кіраўніцтвам французскага езуіта, дарадцы і будучага кіраўніка ватыканскай камісіі «Pro Russia» Мішэля Д’Эрбіньі. Некаторы час працаваў у бібліятэцы інстытута асістэнтам прэфекта. У 1928—29 выкладаў гісторыю царквы і ўсх. навукі ў Місіянерскім інстытуцеўЛюбліне, параўнальную тэалогію на тэалагічным ф-це Люблінскага каталіцкага унта, паралельна працаваў школьным прэфектам. 13.9.1929 уступіў у навіцыят усх. місіі ордэна езуітаў у пас. Альбярцін Слонімскага пав., цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл. Пасля сканчэння тэрміну навіцыята (1932) застаўся ў Альбярціне, служыў у грэка-каталіцкім касцёле НПМ. Асаблівую ўвагу прысвячаў дзецям і моладзі. 3 1932 рэдактар уніяцкага час. «Да злучэньня» (закрыты ўладамі ў 1937). 3 1933 ачольваў місіянерскую пляцоўку езуітаў у в. Сынковічы, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл., дзе служыў пробашчам парафіі Перамянення Пана. 3 1934 выкладчыктэалогіі і кананічнага права ў Папскай Усх. семінарыі ў Дубне, цяпер Валынская вобл., Украіна. Адначасова выконваў абавязкі рэктара езуіцкага манаскага дому ў Дубне. Выязджаў з пастырскай дапамогай на неауніяцкія парафіі на Валыні. У 1932,1935,1937 удзельнічаў як сакратар у Пінскіх святарскіх уніяцкіх канферэнцыях. У 1932 і 1935 чытаў на іх даклады, прысвечаныя аналізу уніяцкай працы. У 1938 выдаваў у Варшаве час. «Злучэньне» як працягзакрытага польскімі ўладамі «Да злучэньня». 3 17.9.1939 узначаліў Беларускі Экзархат Украінскай грэка-каталіцкай мітраполіі. Пасля далучэння зах. тэрыторый Украіны і Беларусі да СССР вярнуўся ў Альбярцін. 17.9.1940 прызначаны Мітрапалітам А. Шаптыцкім экзархам створанага ў 1939 Бел. грэка-каталіцкага экзархата. Стварыў Раду экзархата. Увёў бел. мову як афіцыйную мову ў дзейнасці экзархата. Спрабаваў арганізаваць жаночы грэка-каталіцкі

кляштар у Альбярціне. Наведваў з пасгырскай місіяй лагеры ваеннапалонных у ваколіцах Слонімг. Ва ўмовах акупацыі наладзіў падрыхтоўку катэхетычнай літаратуры. Дамогся афіцыйнага прызнання сваіх паўнамоцтваў ад акупацыйнай улады. У 1940 і 1942 прымаў удзел у II (1941) і III (1942) Саборах усх. каталіцкіх экзархаў у Львове. Арыштаваны немцамі ў канцы ліп. — пачатку жн. 1942. Перавезены ў Мінск. 30.11.1942 захварэў на сыпны тыф. Пэраведзены ў шпіталь вязніцы. Памёр ад сардэчна-сасудзістай недастатковасці, спрычыненай хваробай. Пахаваны 9.1.1943 на Нямецкіх могілках у Мінску.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Synodus archidioecesana vilnensis; НАРБ. ф. 370, в. 1, c. 2, л. 5; MapmocA. Беларусь в нсторнческой государственной н церковной жнзнн. Мн., 1990; Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstva katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; 3 асабістага apxtea Я. У. Усошына.

HOBAK Станіслаў-Леанард [25.10.1904—1942], святар. Скончыў Пінскую (?) духоўную семікарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1933). 3 1935 в. а. пробашча касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Дамачава Брэсцкага пав. і дэканата, цяпер Брэсцкі р-н. Паводлэ адных звестак, расстраляны гітлераўцамі ў 1942, паводле іншых, атручаны газам 14.11.1942 у лагеры Калдычэва каля Баранавічаў.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwc diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

НОВІКАЎ (ХАЛЕВА) Віктар Паўлавіч [4.10.1905, Казань, Расія — 14.5.1979, Белебей, Урал], заюннік. 3 праваслаўнай мяшчанскай сям’і. У 1917 страціў бацькоў, выхоўваўся ва Уладзівастоку ў сям’і польскага інжынера Францішка Халевы і

прыняў яго прозвішча. У 1923 спрабаваў нелегальна перайсці мяжу з Польшчай. Схоплены савецкімі памежнікамі і асуджаны да 5 месяцаў зняволення. У 1924 пасля вызвалення атрымаў польскае грамадзянства і легальна выехаў у Польшчуда сваякоў прыёмнага бацькі. 21.12.1925 прыняў вечныя шлюбы ў езуіцкім ордэне ў Калішы (Kalisz). 3 1927 у езуіцкім кляштары ў в. Альбярцін, цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл. Скончыў філасофскі ф-т Кракаўскага унта, Грыгарыянскі ун-т у Рыме са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Выехаў у Вільню, служыў у грэка-каталіцкай парафіі. Пасля курсаў па ўсходняй тэалогіі ў Рыме (1937—38) прафесар духоўнай езуіцкай семінарыі ў Дубне, цяпер Валынская вобл., Украіна. Пасля далучэння зах. тэрыторый Украіны і Беларусі выехаў з іншымі святарамі ў Львоў да грэка-каталіцкага Мітрапаліта А. Шаптыцкага, які благаславіў іх на таемную місію — выезд на Урал. У 1940 пад прозвішчам Несцераў завербаваўся рабочым і выехаў у Чусавы на Урал (208 км ад Пярмі), дзе кіраваў аўтамабільнай калонай і праводзіўтаемную душпастырскую дзейнасць. Год працаваў, каб атрымаць савецкі пашпарт і легальна выехаць у Сібір. 23.6.1941 арыштаваны ў Чусавым. Абвінавачаны як «перакінуты на тэрыторыю СССР агент Ватыкана, які праводзіў антысавецкую дзейнасць, ствараў антысавецкія каталіцкія арганізацыі з заданнем звяржэння савецкага ладу, праводзіў у сваім асяродку антысавецкую, паражэнчую агітацыю, займаўся шпіёнствам супраць СССР на патрэбы разведкі Ватыкана». Падчас следства моцна збіты ў Пермскай турме. У 1941 этапаваны ў маскоўскую турму НКВД. 23.9.1942 асуджаны асобай нарадай НКВД за «шпіянаж» і «правядзенне антысавецкай агітацыі» да 15 гадоў ППЛ. У 1943 этапаваны ў Варкуцінскі лагер НКВД Комі АССР, дзе працаваў у вугальных шахтах. Вызвалены 20.1.1954. Высланы ў Башкірыю ў Белебей (169 км на зах. ад Уфы). Працаваў настаўнікам лацінскай мовы ў медыцынскім вучылішчы. Таемны катэхет і пробашч.

зю

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmupo.wz Католйческой Церквй в CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

НУРКОЎСКІ Вацлаў Данілавіч [1891, Беласток, Польшча— 1953], святар. 3 сям’і польскага шаўца. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (29.5.1919). Прызначаны вікарыем парафіі св. Тэрэзы ў Вільні. 3 1924 пробашч касцёлаў Беззаганнага Зачацця НПМ і св. Антонія Падуанскага ў мяст. Паставы аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1935 служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Лідзе аднайменнага дэканата, цяпер Гродзенская вобл. 3 1937 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Забалаць, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. У канцы 1943 арыштаваны нямецкай палявой жандармерыяй як падазроны ў сувязях з польскім падполлем. За адсутнасцю доказаў неўзабаве вызвалены, але пакінуты пад наглядам. Немцам было вядома, што святар дапамагаў хавацца пераследаваным. 17.1.1944 гестапаўцы ў чарговы раз акружылі касцёл і плябанію, калі там са святаром знаходзіліся некалькі ўдзельнікаў падполля. Усім удалося ўцячы. Н. больш за месяц хаваўся ў розных вёсках, пакуль не прыйшоў у лют. 1944 у польскі паўстанцкі атрад, які дзейнічаў на Воранаўшчыне і Радуншчыне. Тут ён стаў капеланам. 3 мая па 19.7.1944 у атрадзе «Паля». 19.7.1944 чырвонаармейцы абкружылі і разграмілі абодва атрады. Шмат байцоў АК трапілі ў палон. Схапілі і Н. У хуткім часе святара адпусцілі, і з 30.7.1944 ён працягваў службу ў забалоцкім касцёле. Арыштаваны НКВД 29.12.1944. Пад следствам знаходзіўся ў Гродзенскай турме НКВД № 1. Абвінавачваўся ў дапамозе АК і здрадніцкай дзейнасці на карысць немцаў. Асуджаны ваенным трыбуналам МУС Гродзенскай вобл. 19.4.1946 за «антысавецкую агітацыю» да 15 гадоў ППЛ і 5

гадоў пазбаўлення правоўз канфіскацыяй маёмасці. Паводле некаторых звестак, этапаваны ў Новасібірскі лагер МДБ, потым пераведзены ў Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР, дзе і загінуў. Рэабілітаваны 8.10.1992 Гродзенскім абл. судом. Асабовая справа К. № п-15356 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992; Канфесіі на Беларусі; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski. Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

НЭЙМАК Вацлаў [1882—14.11.1942], святар. Скончыў духоўную семінарыю ў Луцку, цяпер Украіна. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). 3 1932 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Новы Свержань Мінскага пав., цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. Быў камергерам Яго святасці, ганаровым канонікам Луцкай капітулы і візітатарам школ Пінскай дыяцэзіі. Арыштаваны гестапа. Атручаны газам у в. Калдычэва, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ОЖАЛ Антоні Вікенцевіч [1862—17.10.1938], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1887). 3 1889 вікарый касцёла св. Юзафа Абранніка ў Оршы Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1894 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Бабінавічы Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Лёзненскі р-н Віцебскай вобл. 3 1901 пробашч і дэкан касцёла Узвышэння Св. Крыжа і св. Казіміра ў Лепелі Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1906 у касцёле св. Юрыя ў мяст. Валынцы (Валынец) Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н, касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Росіца, цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл., дэкан Дрыса-Себежскага дэканата. Узнагароджаны ордэнам св. Ганны III ступені. Арыштаваны з арцыбіскупам Э. Ропам і іншымі святарамі вясной 1919 як закладнік. Перавезены ў Віцебск. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. 3 1923 жыў у Літве.У 1928служыўу парафііўмяст. Кейданы, Літва. У 1931 пробашч касцёла ў мяст. Стасюнаі Ковенскага дэканата, Літва. У 1938 душпастыр парафіі ў мяст. Дэлтува ў Вілкамірскім дэканаце, Літва.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmuролог Католйческой Церквй e CCCP; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ОКАЛА-КУЛАК Уладзіслаў Янавіч [1890, в. Рэчкі Шчарбінскай вол. Віцебскага пав. — ?], селянін-аднаасобнік, актыўны парафіянін касцёла ў роднай вёсцы. Арыштаваны 11.3.1930. Асуджаны калегіяй АДПУ 26.1.1931 за «антысавецкую агітацыю» і «ўдзел у контррэвалюцыйнай арганізацыі» да 5 гадоў пазбаўлення волі. Этапаваны ў Краснаярскі край. Вызвалены, праводзіў у краі місіянерскую працу, хаваў вандроўных місіянераў. Зноў арыштаваны ў 1945. Прыгаво-

раны асобай нарадай НКВД да 10 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski. Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksvkon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

О’РУРК Эдуард-АляксандрУладзіслававіч [26.10.1876, маёнтакБасіны Слонімскага пав. Гродзенскай губ., цяперхут. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл. — 1943, Рым], святар, сын ірландскага графа. Скончыў Рыжскую Аляксандраўскую гімназію, Рыжскі політэхнічны інстытут са ступенню кандыдата камерцыі (1904), багаслоўскі ф-т Інсбрукскага ун-та. Прыняў сакрамэнт святарства (14.10.1907, Коўна, цяпер Каўнас, Літва). Выкладаў нямецкую мову ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу. 3 1908 капелан касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Колпіна Санкт-Пецярбургскага дэканата. 3 ліст. 1910 пробашч касцёла св. Станіслава ў Санкт-Пецярбургу. У маі 1917 па стане здароўя выехаў у адпачынак у Мінск, у чэрв. 1917 падаў прашэнне аб звальненні з пасады пробашча. У жн. таго ж года накіраваны ў Мінск для азнаямлення з магчымасцямі арганізацыі і аднаўлення Мінскай дыяцэзіі, у снеж. 1917 прызначаны генеральным вікарыем у Мінску. 18.9.1918 вызвалены ад пасады пробашча. Папам Бенедыктам XV прызначаны рыжскім біскупам. Прыняў біскупскі сан 15.12.1918 у Віленскім катэдральным саборы св. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста. 3 крас. 1920 займаўся місіянерскай працай у прыбалтыйскіх краінах. 21.4.1922 прызначаны генеральным Апостальскім Адміністратарам Гданьскай дыяцэзіі. Арыштаваны. Вызвалены. У 1939 пасля акупацыі нямецкімі войскамі Гданьска пераехаў у Познань. Памёр у Рыме. 3 1972 прах О. захоўваецца ў Гданьскім катэдральным саборы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ПАВЕЛЕЦ Ян Юзафавіч [16.5.1904, мяст. Вамбжэзьна (Wqbrzezno), Польшча— 1941 ці 1942)], салезіянін. У 1932 скончыў 6 клас гімназіі ў Дашэве (Daszewo), Польшча. Прыняты ў навіцыят (16.6.1932), які праходзіў у Чэрвеньску (Czerwiensk), Польшча. У 1933—35 вучыўся ў Салезіянскім філасофскім інстытуце ў Маршалках (Marszalki), Польшча. Накіраваны на педагагічную практыку ў Яцёнжк (Jacic[zk), Польшча. Выконваў абавязкі выхавацеля ў інтэрнаце, выкладчыка нямецкай мовы, аканома. У1937 склаў вечныя законныя шлюбы ў Саколаве Падляскім (Sokolow Podlaski), Польшча. Паступіў на тэалагічныя курсы у Салезіянскі тэалагічны студэнтат у Кракаве (Krakow), Полылча. Прыняў сакрамэнт святарства (20.4.1941). Прызначаны рэктарам капліцы ў мяст. Падсвілле Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл., пасля ў парафіі св. Антонія Падуанскага ў в. Бабруйшчынатагождэканата, цяпертойжа р-н. Арыштаваны ў сак. ці крас. 1942. Паводле іншай інфармацыі, у пачатку нямецка-савецкай вайны служыў у касцёле ў в. Падстаў (каля Смаленска). Забіты пры невядомых абставінах. Паводле трэцяй версіі, з канца ліп. 1941 (ці з пачатку 1942) з Ісідарам (Сідарам) Марцінякам праводзіў душпастырскую працу ў ваколіцах Мінска ў парафіях, якія страцілі сваіх святароў, і загінуў у ліп. 1942.

Кр.: Zurek W. Salezjanscy m^czennicy Wschodu. Lublin, 2003.

ПАДВІНСКІ Аляксандр Канстанцінавіч [1895, в. Забелле Себежскага пав. Віцебскай губ., цяпер Пскоўская вобл., Расія — ?], працаваў тэхнікам на фабрыцы «Электрасіла», парафіянін касцёла Звеставання НПМ у Ленінградзе. Арыштаваны 8.5.1931 па справе «С. Войны і інш.». Асуджаны калегіяй АДПУ 7.3.1932 да 3 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй е СССР.

ПАДЗЯВА Антоні Габрыэлевіч [13.6.1912, в. Пярхулева Перабродскай вол. Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. — 21.3.1955, Скурэц (Skörzec), Полылча], марыянін, брат Тамаша Падзявы і Альфонса Падзявы¹. Скончыў марыянскую школу у мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., здаў экзамен на сталасць (1932). Уступіў у навіцыят у Друі. Склаў першыя (15.8.1933) і вечныя (15.8.1936) законныя шлюбы. Вывучаў філасофію і тэалогію ва ун-це імя Стэфана Баторыя ў Вільні. Прыняў танзуру і ніжэйшае свячэнне (13—15.3.1937). Пасля высялення польскімі ўладамі марыянаў з Друі і Вільні пераехаў у Бяляны (Віеіапу) каля Варшавы. Паступіў у Варшаўскую духоўную семінарыю. Атрымаў дыяканат (6.9.1939), прыняў сакрамэнт святарства (23.6.1940, Варшава). 3 верас. 1940 выхавацель у Бялянскім калегіуме. 3 чэрв. 1943 выхавацель навучальнай установы для хлопчыкаў. Падчас Варшаўскага паўстання вывез выхаванцаў у бяспечнае месца. Вярнуўся з імі ў ліп. 1945. 21.10.1945 установу перавялі ў Глухалазы (G/ucholazy), Польшча, пасля ліквідавалі. У 1947 вярнуўся ў Варшаву. Працаваў катэхетам ва ўсеагульных школах. Арыштаваны 27.2.1950. Зняволены ў Варшаўскай турме. Абвінавачаны ў неданясенні аб захаванні зброі адным з вучняў П. і ў падтрымцы членаў нелегальнай арганізацыі. Асуджаны 6.3.1951 да 2 гадоў і 6 месяцаў турмы. Знаходзіўся ў турмах Варшавы, Патуліц (Potulice, з 15.5.1951), Каранова (Koronowe, з 4.8.1951). Захварэў на сухоты. Вызвалены 22.9.1952. Працаваў катэхетам у касцёле г. Грудзёндз (Grudziqdz), Польшча. У снеж. 1953 пераехаў у Бяляны. 3 высяленнем адтуль марыянаў у ліп. 1954 перавезены ў Скурэц.

Кр.: Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

¹ Падзява Альфонс — святар грэка-каталіцкага абраду, марыянін.

У 1933 выехаў з бацькам у Аргенціну.

ПАДЗЯВА Тамаш Габрыэлевіч [6.2.1905, в. Пярхулева Перабродскай вол. Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. — 2.10.1975, Лондан], марыянін, тэолаг, місіянер, сацыёлаг, педагог, публіцыст. Брат Антонія Падзявы і Альфонса Падзявы. 3 бел. сялянскай сям’і. У 1926 уступіў у навіцыят марыянаў у мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 7.10.1927 склаў першыя законныя шлюбы. У 1929 скончыў гімназію імя Стэфана Баторыя ў Друі. Прадоўжыў вучобу ў Папскім Грыгарыянскім ун-це ў Рыме. 7.10.1930 склаў вечныя законныя шлюбы. У 1931 атрымаў ступень доктара філасофіі. Прыняў сакрамэнт святарства грэка-каталіцкага абраду (23.12.1934). 3 верас. 1935займаўся місіянерскай дзейнасцю ў Харбіне, цяпер Кітай, катэхет ліцэя імя св. Мікалая і жаночых школ. Служыў у касцёле св. Станіслава (1935—48). Выкладаў астраномію ў малой семінарыі. Супрацоўнічаў з харбінскім місіянерскім выданнем «Католлческнй вестннк». Арыштаваны 22.12.1948 кітайскімі ўладамі. Перавезены ў Чыту, СССР. Абвінавачаны ў арганізацыі тэрарыстычнай групы ў ліцэі, агітацыі супраць СССР, шпіёнстве на карысць Ватыкана. Асуджаны 28.9.1949 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. У ліст. 1949 этапаваны ў Ангарскі лагер (больш за 40 000 зняволеных) МДБ Іркуцкай вобл. (Брацк). Пасля мая 1953 пераведзены ў новаарганізаваны Варонінскі лагер (больш за 12 000 зняволеных) Томскай вобл. 3 1954 у Цюрубай-Нурэ Казахскай ССР. За таемную душпастырскую дзейнасць пераведзены з агульнага рэжыму на строгі. Вызвалены 31.8.1955 у Карагандзе. Дэпартаваны да польска-савецкай мяжы. 3 27.9.1955 у Польшчы. Займаўся навуковай і педагагічнай дзейнасцю, працаваў катэхетам у Гетшвальдзе (Gietrzwald), дзе знаходзіліся выселеныя з Бялянаў (Віеіапу) клерыкі. У 1957, калі дазволілі вярнуцца ў Бяляны, выкладаўтам. Праз год душпастыр у Глухалазах (Gfuchofazy), адтуль пераведзены ў законны дом у Грудзёндзы (Grudziqdz). У 1965 знаходзіўся ў Ліхені (Lichen), Улацлаўку (Wlocfawek), дзе выконваў абавязкі духоўнага айца і спаведніка клерыкаў. Са студз. 1969 — у Рыме, з верас. — у Лондане, жыў у Доме

марыянаў. Выступаў на старонках бел. рэлігійных выданняў (час. «Божым шляхам» і інш.). Супрацоўнічаў з бел. секцыяй Ватыканскага радыё. Пахаваны на могілках у Лондане.

Кр.: Божым шляхам (Лондан). 1975. № 3—4; Чаплйнскйй, Оснпова, Мартйролог Католйческой Церкен в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Gar­binsky, Turonak, Bialortiski ruch chrzescijanski XX wieku; Яр.мусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войпы; Bukowicz J. Swiadkowie wiaiy.

ПАНЦАРНЫ Фёдар Сцяпанавіч [1871, в. Глінскія Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Полацкі р-н Віцебскай вобл. — ?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. Быў жанаты, меў двое дзяцей. Арыштаваны 25.5.1929 у роднай вёсцы. Асуджаны 19.6.1929 з Ф. Гаранскім, старастам і шэрагам актыўных парафіянаў за «шпіянаж» да 3 гадоў ссылкі (хутчэй за ўсё, у Сібір). Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 16.4.1993 пракуратурай БВА.

3 П. да 8—10 гадоў ППЛ асуджаны яго сыны Уладзімір (н. у 1987) і Мікалай (н. у 1900) Панцарныя, а таксама сялянеаднаасобнікі: Бабака Георгій Мікалаевіч (н. у 1889), яго сястра Бабака-Гатоўка Любоў Мікалаеўна (1902), Бадзрка Уладзімір Фаміч (1884), Бл юм Вікенці Сільвестравіч (1900), Вільчынскі Альбін Іосіфавіч (1896), яго брат Вільчынскі Аляксандр Іосіфавіч (1895), Грабоўскі Карл Герасімавіч (1868), Ермаловіч Іосіф Антонавіч (1889), Жванскі Вікенці Вікенцевіч (1902), Ізмайловіч Зянон Паўлавіч (1881), Кадушка Раман Андрэевіч (1899), Карчэўскі Антон Іванавіч (1872), Крукоўскі Усцін Вікенцевіч (1888), Лавейка Антон Антонавіч (1876), Літвінскі Бенедыкт Данатавіч (1882), Мацішэўскі Дзмітры Аляксандравіч (1890), Мілевіч Станіслаў Аляксандравіч (1890), Мішут Емяльян Іванавіч (1878), Трыгарлаў Іван Захаравіч (1865), Ясевіч Васіль Іванавіч (1910), Ясюкевіч Пётр Нікіфаравіч (1888), ягобрат

Ясюкевіч Савелій Нікіфаравіч (1893). Далейшы іх лёс невядомы. Групавая справа сям’і П. і інш. № 23102-п захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД.

ПАРТАСЁНАК Мікалай Ільіч [1885, Барысаўскі пав. Мінскай губ. — ?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў духоўную семінарыю. Да арышту служыў у катэдральным касцёле Імя НПМ у Мінску. Быў жанаты, меў пяцёра дзяцей. Арыштаваны 9.8.1933 у Мінску па адрасе: вул. Кальварыйская, д. 10. Асуджаны 19.12.1933 тройкай НКВД як «член ПАВ» да 8 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 30.10.1956 трыбуналам БВА. Групавая справа П. і інш. № 9939-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Таксама гл. арт.: Гіркант Апалонія Іванаўна.

Кр.: БНДЦЭД.

ПАТОЦКІУладзіслаў Балтазаравіч [10.8.1878, в. Гоняндз (Gon/qdz), Польшча — 25.1.1983, в. Гоняндз], святар. 3 1894 вучыўся ў гімназіі ў Саратаве, Расія. Скончыў Самарскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (7.5.1903, Горы, Грузія). Суправаджаў біскупа Э. Ропа ў візітарыях па каталіцкіх парафіях Закаўказзя. Служыў у касцёле св. Юзафа ў Нікалаеве, Украіна, у парафіі Унебаўзяцця НПМ у Адэсе (Украіна). 3 1912 пробашч і катэхет катэдральнага касцёла Найсвяцейшага Сэрца Езуса ў Саратаве, Расія. У 1917 пад ціскам уладаў пераведзены ў парафію св. Юзафа ў пас. Юзаўка, цяпер г. Данецк, Украіна. Са жн. 1921 вікарый і прэфект парафіі св. Францішка ў Вільні. Дапамагаў святару Лявону Пуцяту ў касцёле св. Ганны. Паралельна вучыўся ў Віленскім ун-це. 3 1927 служыў у парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Вілейцы, цяпер райцэнтр Мінскай вобл., выкладаў у гімназіі імя Г. Сянкевіча, усеагульнай школе, быў турэмным капеланам. Дапамагаў пробашчу і дэкану Адольфу Снежку-

Блоцкаму. Пераследаваўся НКВД. Пры нямецкай уладзе займаўся таемнай адукацыйнай дзейнасцю. Пасля прыходу савецкіх войскаў у 1944 пераехаў у Вільню. Наведваў парафіі паўн.-усх. часткі Вілёнскай архідыяцэзіі (ваколіцы Паставаў). У першай палове 1945 з-за пераследу савецкіх уладаў выехаў у Польшчу. Выкладаў у гімназіі і ва ўсеагульнай школе ў Гоняндзе (Goniqdz). 3 31.7.1950 на пенсіі. Ганаровы канонік.

Кр.: Krahel Т. Duchowni archidiecezji wüenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ПАЎЛІК Люцыян Юльянавіч [21.12.1913, в. ВулькаВіснёвска (Wölka Wisniowska) Седлецкага ваяв., Польшча — пасля 2001], марыянін. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў усеагульную школу (1922). Пастуліў у 4-ы клас ніжэйшай духоўнай семінарыі марыянаў у Скурцы (Skörzec), Польшча. 14.8.1929 уступіў у ордэн марыянаў. Склаў першыя законныя шлюбы (15.8.1930). Вучыўся ў гімназіі ордэна, Варшаўскай духоўнай семінарыі. 15.8.1936 склаў вечныя законныя шлюбы. Працаваў катэхетам у калегіуме марыянаў у Варшаве. 3 1938 вучыўся на курсах тэалогіі ў Вільні. Пасля прыходу Чырвонай Арміі ў канцы верас. 1939 накіраваны ў групе клірыкаў у Марыямпаль, Літва, потым у Коўна, цяпер Каўнас, Літва. Падчас 2-й сусветнай вайны працягваў вучобу канспіратыўна, хаваўся ад арышту. Прыняў сакрамэнты субдыяканату (2.4.1944), дыяканату (8.4.1944), святарства (16.4.1944). Прызначаны пробашчам парафіі Маці Божай Шкаплернай у в. Ідолта, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл., потым накіраваны ў парафію Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., з умовай аднавіць спалены касцёл, што і было зроблена за наступныя 4 гады. Са жн. 1949 хаваўся ад МДБ у ваколіцахДруі. Арыштаваны 18.10.1950. Зняволены ў Полацку. Асуджаны 30.12.1950 са святаром Ю. Францкевічам асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Праз Оршу этапаваны ў Паўднёва-Кузбаскі ці Сібірскі лагер МДБ

Кемераўскай вобл. У выніку даносу аднаго з вязняў пра тое, што П. збіраецца ўцякаць, пераведзены ў Паўночна-Усходні лагер Магаданскай вобл. Вызвалены 17.5.1956 са зняццем судзімасці. Вярнуўся ў Друю. Нягледзячы на намаганні вернікаў, рэгістрацыі не атрымаў. 3 14.2.1957 пробашч касцёла НПМ Ласкавай у в. Задарожжа, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. Абслугоўваўтаксама шэрагпарафій Віцебскай вобл., якія засталіся без святароў: Перамянення Пана ў в. Германавічы, цяпер Шаркаўшчынскі р-н, Унебаўзяцця НПМ у в. Празарокі, цяпер Глыбоцкі р-н, Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Дзісна, цяпер Мёрскі р-н, св. Міхала Арханёла ў в. Лужкі, цяпер Шаркаўшчынскі р-н, св. Апостала Андрэя Баболі ў мяст. Кабыльнікі, цяпер в. Нарач Мядзельскага р-на Мінскай вобл. Рэабілітаваны 8.5.1992 ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда БССР. Асабовая справа П. № 22974-п з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД; НАРБ, ф. 952, в. 3, с. 7, л. 7; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Kamoлйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990; Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

ПАЎЛОВІЧ Казімір [1887—1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. У 1915 вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Браньск (Bransk) Бельскага, потым Браньскага дэканата, Полылча. У1919 вікарый касцёла св. Біскупа Мікалая ў мяст. Свір, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. 3 1920 пробашч парафіі св. Апостала Андрэя Баболі ў мяст. Кабыльнікі, цяпер в. Нарач Мядзельскага р-на Мінскай вобл. Загінуў падчас 2-й сусветнай вайны пры невядомых абставінах.

Кр.: Catalogue ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis-, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ПАЎЛОВІЧ Ян Юзафавіч [1877—1937, Тэльшэ], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1901). Служыў вікарыем парафіі Божага Цела ў мяст. Нясвіж, цяпер райцэнтр Мінскай вобл., касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў в. Асуны (тагачасны паштовы адрас ст. Дагда) Сар’янаўскай вол. Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія. 3 1904 адміністратар касцёла св. Аўгусціна ў в. Капаткевічы Мазырскага пав. Мінскай губ., цяпер Петрыкаўскі р-н Гомельскай вобл. 3 1906 у парафіі НПМ у в. Харомцы, цяпер Акцябрскі р-н Гомельскай вобл. 3 1910 пробашч філіяльнага касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Крычаве, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. У 1912—13 пробашч філіяльнага касцёлаУзвышэння Святога Крыжа ў мяст. Халопенічы, цяпер Крупскі р-н Мінскай вобл. Потым адміністратар парафіі св. Юрыя ў Калузе, Расія, адкуль з 1924 абслугоўваў касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ у Арле, парафію дамініканцаў Перамянення Пана ў Цвяры, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса ў Ржэве, філіяльны касцёл НПМ у Туле, малітоўны дом Беззаганнага Зачацця НПМ у Кастраме. Арыштаваны ў 1926 у Туле. Вывезены ў смаленскую турму АДПУ. Асуджаны калегіяй АДПУ да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер НКВД Архангельскай вобл. Праз год дэпартаваны на 3 гады ў в. Дон пад Усць-Куломам (154 км на усх. ад Сыктыўкара — сталіцы Комі АССР). 31.8.1933 этапаваны ў Бутырскую турму Масквы. Вызвалены з 11 святарамі праз абмен вязнямі з Літвой на станцыі Індра-Бігусава, Латвія. Вярнуўся з падарваным здароўем. Пасля лячэння працаваў у парафіі ў мяст. Крэтынг Тэльшынскай дыяцэзіі.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Памятная кнйжка Внтебской губернйй; Каталіцкае духавенства Магілёўскай архідыяірзіі; Чаплітскйй, Ocunoea, Мартйролог Католііческой Церквй в СССР', Dzwonkowski. Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ПАЎЛОЎСКІ Уладзіслаў-Зыгмунт [1879—13.7.1942 (?)], святар. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1904). 3 1928 пробашч касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Столін, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1931 рэктар філіяльнага касцёла св. Антонія Падуанскага (?) у в. Пляшэвічы Нясвіжскага пав. і дэканата, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл. 3 1935 в. а. пробашча парафіі Маці Божай Анёльскай у в. Лясная Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Расстраляны фашыстамі ў Баранавічах. Пахаваны на праваслаўных могілках.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ПАЧОПКА Баляслаў Антонавіч [падпісваў творы: a. Баляслаў; крыптанімы: В.Р.; B.P-ko; 1884, Віцебская губ.— 26.12.1940], святар, культурна-асветны дзеяч, журналіст, педагог, публіцыст. 3 польскай шляхецкай сям'і. У1905 паступіўу Віленскуюдухоўную семінарыю, але праз год пакінуўяе. 31913 загадчык аддзела рэлігіі газ. «Bielarus» (Вільня). У 1914—15 рэдактар-выдавец. 3 1916 дырэктар Свіслацкай настаўніцкай семінарыі, выкладаў бел. і лацінскую мовы. Аўтар падручнікаў па граматыцы бел. мовы. У 1920—26 настаўнік пачатковых школ Ваўкавыскага пав. У 1921 перайшоў з лацінскага абраду ва ўсходні. 3 1922 вучыўся завочна ў духоўнай семінарыі ў Львове. Прыняў сакрамэнт святарства (1926). 3 17.9.1926 в. а. пробашча парафіі св. Яна Евангеліста і св. Параскевы ў в. Бабровічы Косаўска-Палескага пав. Косаўскага дэканата, цяпер Івацэвіцкі р-н Брэсцкай вобл. Пабудаваў у парафіі ў 1932 новы касцёл. Удзельнік грэка-каталіцкіх канферэнцый у Пінску (1932, 1933). Публікаваўся ў перыядычных выданнях: «Гоман», «Biefaruskaja krynica», «Chryscijanskaja Dumka», «Да злучэння». Супрацоўнічаў з газ. віленскіх краёўцаў «Przeglqd Wilenski». Памёр пасля збіцця невядомымі.

Тв.: Zyccio papicza Piusa X. Wilnia, 1914; Calawiek na wysyni swajoj hodnasci. Wilnia, 1915; Boh z nami: Bielaruski maliteunik. Wilnia, 1915; Swiaty Jezafat Kuncewic. Wilnia, 1916; Hramatyka bielaruskaj mowy. Wilnia, 1918; Jak wucyc zyc i wieryc sw. Chrystowa Pausiudnaja Carkwa. Wilnia, 1931.

Kp.: Spis koscioiöw i duchowienstwa diecezji pinskiej', ЭГБ, t. 5; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ПАШКЕВІЧ Вітольд Юзафавіч [1882, ст. Стругі (СтругіЧырвоныя) Санкт-Пецярбургскай або Віцебскай губ., цяпер Пскоўская (?) вобл.— 30.6—1.7.1941], святар. 3 бел. сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1906). 3 1908 вікарый касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Клецк Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1910 вікарый касцёла св. Веранікі ў в. Селішча, цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл. У 1911—18 пробашч парафіі св. Людвіка ў в. Свяцілавічы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Бялыніцкі р-н Магілёўскай вобл. 3 1922 рэктар капліцы св. Мікалая ў в. Янатруд (тагачасная паштовая ст. Обаль Полацкага пав. Віцебскай губ.), цяпер тэрыторыя, верагодна, Шумілінскага р-на Віцебскай вобл. (вёска не існуе). У 1922—25 в. а. генеральнага вікарыя Магілёўскай дыяцэзіі. 3 1926 адміністратар касцёла Апекі НПМ у в. Рукшаніцы, цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны восенню 1927. Абвінавачаны 31.1.1928 у «арганізацыі дэманстрацый веруючых за вызваленне біскупа Баляслава Слоскана і стварэнні контррэвалюцыйных гурткоў». Вызвалены пад падпіску аб нявыездзе. Зноў арыштаваны 28.1.1930 у Магілёве. Асуджаны 30.5.1930 калегіяй АДПУ за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. 28.7.1930 да гэтага абвінавачання дададзены артыкул 58-6 КК БССР (шпіянаж) і тэрмін павялічаны да 10 гадоў. 31.7.1931 этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 10.8.1933 пераведзены ў маскоўскую турму «Бутыркі». Вызвалены 26.9.1933

праз абмен вязнямі паміж Латвіяй і СССР. Арыштаваны АДПУ 30.6.1940 у касцёле св. Людвіка ў Краславе. Закатаваны чырвонаармейцамі падчас адступлення. Рэабілітаваны 30.8.1989 пракуратурай БВА.

28.1.1930 у Магілёве арыштавана хатняя гаспадыня Пашкевіч Соф’я Юзафаўна (н. у 1877, ст. Стругі (СтругіЧырвоныя), сястра Вітольда Пашкевіча. 28.7.1930 калегіяй АДПУ асуджана за «ўтойванне контррэвалюцыйнай дзейнасці брата» і «антысавецкую агітацыю» да 3 гадоў пазбаўлення волі з канфіскацыяй маёмасці. Рэабілітавана 31.8.1989 пракуратурай БВА.

Групавая справа сям'і П. і інш. № 12229 захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; НАРБ, ІКБР; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в CCCP; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego wZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Капголйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Кшіга памятйрасстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяй{ейнослужйтелей; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie IVschodu.

ПЕЛЯК (ПЯЛЯК) Эма Аляксандраўна [1888, Гомель— ?], актыўная парафіянка касцёла св. Казіміра ў Ленінградзе. Арыштавана 8.5.1931 па справе «С. Войныі інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 7.3.1932 да ссылкі. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй е СССР.

ПЕТРУШКЕВІЧ Міхал [1878, в. Камень Мінскай губ. — 8.5.1943], арганіст. Працаваў у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Налібакі, цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. Забіты партызанамі.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ПІВАВАРСКІ Францішак [4.10.1909, в. Баркова (Borkowo), Польшча — ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны 1-м вікарыем парафіяльнага касцёлаУзвышэння Св. Крыжа ў Баранавічах аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., прэфектам школ. 28.4.1939 мабілізаваны як капелан у 83-і пяхотны полк імя Рамуальда Траўгута 30-й польскай дывізіі. Потым капелан польскай дывізіі. Арыштаваны 4.10.1939 немцамі. Вывезены 5.10.1939 у Дэмблін (Dublin), потым у Радам (Radom), Польшча. Уцёк са зняволення пры дапамозе святара Стшэлецкага. 3 1945 падпалкоўнік, капелан АК. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ПІЛЕЦКІ Гедымін Людвігавіч [1903—7.12.1967], святар. Скончыў Ашмянскую гімназію (1919), Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (29.5.1929). Прызначаны вікарыем і катэхетам касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Відзы Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1934 пробашч парафіі св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Гарадок, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. 3 1938 у Архідыяцэзіяльным каталіцкім інстытуце ў Вільні. Падчас2-й сусветнай вайны пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Германішкі, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Актыўна ўдзельнічаў у стварэнні Наваградскай акругі АК, маёр, пазней падпалкоўнік АК (псеўд. «Длугаш»), дэкан Наваградскай акругі. Рэгулярна кантактаваў з атрадамі АК, сустракаўся з капеланамі, дапамагаў у правядзенні душпастырскай працы сярод байцоў. Рэдагаваў афіцыйны орган Наваградскай акругі AK «Swit». Выдаваў падпольны час. для капеланаў

і афіцэраў «Sursum corda». Дапамагаў хавацца яўрэям. Адзначаны 14.7.1944 «Срэбным Крыжам Заслугі» і «Медалём Незалежнасці». Затрымліваўся савецкімі партызанамі. 3 другой паловы 1944 пробашч касцёла Перамянення Пана ў в. Парудаміна (Porudomino) Тургельскага дэканата, цяпер Літва. Арыштаваны НКВД 11.2.1945. Асуджаны 13.8.1945 да ППЛ (тэрмін невядомы). Вызвалены ў 1948. Выехаўу Польшчу. Служыў вікарыем касцёла св. Кацярыны ў Кентшыне (K^trzyn), парафіі ў Ольштыне (Olsztyn). Арыштаваны службай бяспекі Польшчы. Вывезены і зняволены ў Лодзі (Lodz), Ленчыцах (L^czycy), Польшча. Вызвалены. 3 1951 пробашч парафіі Неброва Вельке (Nebrowo Wielkie), касцёла ў Барташыцах (Bartoszyce), Польшча. 3 1954 пробашч касцёла св. Мікалая ў Эльблёнгу (Elblag), Польшча.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpahstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS: Ярмуcuk, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ПЛАВІНСКІ Ежы Адамавіч [1925, Торунь (Torun), Польшча— 6.8.1948, Магілёў, турма МДБ], езуіт. 3 сям’і польскага службоўца. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Да арышту законнік Віленскага кляштара. Арыштаваны 3.3.1945. Абвінавачваўся ў «нелегальным пераходзе дзяржаўнай мяжы» і ў «прыналежнасці да ордэна езуітаў». Асуджаны асобай нарадай пры НКВД да 10 гадоў ППЛ. Забіты ў турме сакамернікам — некім Цішковым. Рэабілітаваны пракуратурай Мінскай вобл. 30.6.1997. Асабовая справа П. № 20565-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

ПЛОНЬСКІ Юзаф [?— 15.7.1943], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Служыў пробашчам парафіі Перамянення Пана ў в. Рыгалуўка (Rygaiöwka) Тэолінскага дэканата Ломжынскай дыяцэзіі, Польшча. Забіты з 5 святарамі і вялікай групай мясцовай інтэлігенцыі каля в. Навумавічы, цяпер Гродзенскі р-н.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католнческйіі Костел в Беаоруссші в годы второй мйровой войны.

ПОНЧАК Валянцін [13.10.1888, Лютарыж— ?], святар. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Працаваўу Пшзмысльскай дыяцэзіі (Польшча), потым у Францыі. У 1919 капелан Войска Польскага ў званні палкоўніка. Потым адміністратар парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Яраслаўлі, Расія, пазней служыў у Гродне, гродзенскі дэкан. Мабілізаваны як капелан у верас. 1939. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ПРАМЯНЕЦКІ Мечыслаў Казіміравіч [8.12.1894, в. Янава (каля Коўна), Літва — ?], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (30.5.1920). Прызначаны вікарыем парафіі Унебаўзяцця НПМ і св. Юрыя ў в. Нача, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл.У 1921—23 у філіяльным касцёле Маці Божай Ружанцовай у в. Дзевянішкі, цяпер Літва. Пасля прэфект гімназіі Вялікага князя Вітаўта ў Вільні. 3 1924 у парафіі св. Ліна ў в. Пеляса Радуньскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл., касцёле св. Сымона і Юды Тадэвуша ў в. Лаздуны Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўсжі р-н Гродзенскай вобл. Таксама абслугоўваў філіяльны касцёл св. Губерта ў в. Бакшты Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н. У 1928 у парафіі Найсвяцейшай

Тройцы ў в. Забрэжжа, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 1929 у парафіі НПМ у в. Цэйкіне Свянцянскага пав. і дэканата, цяпер Літва. 3 1932 вікарый касцёла Звеставання НПМ у Дабжыневе (Dobrzyniew) Беластоцкага пав. і дэканата, Польшча. Неўзабаве пераведзены ў фарны касцёл св. Францішка КсаверыяўГродне. 31935у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Лінгмяны Свянцянскага пав. і дэканата, Літва. 3 1936 служыў у філіяльным касцёле св. Міхала Арханёла ў в. Араны Троцкага дэканата, Літва. 3 1938 у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Гервяты Варнянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1.7.1939 у касцёле Божага Провідуўв. Кужніца (Kuznica), Польшча. Арыштаваны НКВД у 1940. Этапаваны ў ГУЛАГ, верагодна, у адзін з лагераў Архангельскай вобл. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach oknpacji sowieckiej (1939—1941).

ПРЖАМОЦКІ Хрызагон Цярэнцевіч [1863, Дрыса Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінск, райцэнтр Віцебскай вобл.— 8(або 10).9.1930, Смаленск, турма НКВД], святар. 3 сялянскай сям’і. Скончыў прагімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (4.5.1886). Прызначаны вікарыем у Мінск. 3 24.11.1888 памочнік інспектара Магілёўскай духоўнай семінарыі. 31.8.1889 ад’юнкт-прафесар біблійнай археалогіі ў семінарыі і акадэміі. 3 17.9.1890 катэхет гімназіі, рэальнага вучылішча Гурэвіча, Аляксандраўскага кадэцкага корпуса, інспектар і выкладчык Магілёўскай семінарыі. 17.9.1893 узнагароджаны нагрудным крыжам. 3 верас. 1893 вікарый касцёла св. Кацярыны Александрыйскай у Санкт-Пецярбургу, катэхетжаночых гімназій. У снеж. 1893 накіраваны ў Ноўгарадскую парафію

св. апосталаў Пятра і Паўла. 3 кастр. 1896 пробашч і дэкан парафіі НПМ у Чэрыкаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. Са снеж. 1899 адміністратар касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Быхаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. У1903—05 і 1909—11 душпастыр касцёла св. Барбары ў Віцебску. У1905—07 пробашч парафіі Божага Цела ў мяст. Нясвіж Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл., слуцкі дэкан. У 1908 адміністратар касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Дзвінску Віцебскай губ., цяпер Даўгаўпілс, Латвія. Некаторы час служыў у парафіі Святой Сям’і ў в. Ліксна, Літва. 12.12.1911 змяніў на пасадзе в. а. пробашча і дэкана катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі А. Ячэйку. 10.11.1912 па ўласнай просьбе пераведзены ў касцёл Найсвяцейшай Тройцы ў в. Росіца Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1915 пробашч і дэкан касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Омску, Расія. Двойчы пакараны царскімі ўладамі выгнаннем і зняволеннем. 3 чэрв. 1921 дэкан у Смаленску, Расія. Кіраваў будаўніцтвам касцёла ў Мазальцаве пад Смаленскам, клапаціўся пра кангрэгацыю сясцёр Найчысцейшага Сэрца НПМ у в. Васілеўскае пад Смаленскам. У 1922 актыўна пратэставаў супраць канфіскацыі касцёльных каштоўнасцяў. Арыштаваны 23.2.1922. Праз паўгода справу закрылі. У1923 пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Смаленску. Кожны крок П. адсочваўся АДПУ, таму ў 1925 ён пераехаў у Раслаўль, Смаленская вобл., дзе служыў у мясцовым касцёле св. Яна Хрысціцеля. У 1926 рэктар філіяльнага касцёла НПМ у Туле, Расія. Арыштаваны 29.6.1927. Перавезены для далейшага следства ў Смаленскую турму. Абвінавачваўся ў тым, што «сістэматычна праводзіў антысавецкую агітацыю, выступаючы з казаннямі ў касцёле, выражаў сваё незадавальненне з прычыны выхавання дзяцей у камуністычным духу, згоды на хаджэнне іх у савецкую школу, тэатр, забараняў спяваць рэвалюцыйныя песні, лічачы, штохутка бальшавікоў з пасадаў паздымаюць, бо гэтая ўлада часовая». Адным з най-

ззо

вайжнейшых пунктаў абвінавачання П. былі яго рэкамендацыі парафіянам, якія хацелі з’ехаць у Польшчу. На гэтай падставе было сфармулявана абвінавачанне ў тып/, што П. з’яўляўся «агентам польскай буржуазнай дзяржавы». Віны П. не прызнаў. Парафіяне з Раслаўля шматразова хадайнічалі за яго вызваленне, пісалі петыцыі аб замене зняволення на хатні арышт. Асуджаны 22.4.1930 Смаленскім абл. судом да 5 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Захварэў, ляжаў у турэмным шпіталі. Медыцынская камісія КПЗ два разы вызначала стан здароўя П. як не сумяшчальны са знаходжаннем у турме, таму суддзя прапанаваў замяніць зняволенне на высылку. Памёр у шпіталі. Дзякуючы старанням Марыі Камароўскай, законніцы Абрыкосаўскай абшчыны, якой АДПУ перадало акт аб смерці, цела святара пахавана на каталіцкіх могілках пры катэдральным касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Смаленску.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губерншг, Памятная кнйжка Мйнской губерншг, Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Чаплйнскйіі, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e CCCP; Кнйга памятй расстреляшіых й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелей; 3 асабістага архіва У.Васькова.

ПРЫТУЛА Аляксандр Францавіч (Фаміч) [12.11.1879, хут. Кашуба Раманаўскай вол. Сакольскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча — 27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Магілёве. 3 1923 адміністратар парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Палтаве, выязны душпастыр у філіяльных касцёлах у Сумах і Крэменчугу, Украіна. У 1926 высланы з Украіны. 3 1928 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у Курску, Расія. Арыштоўваўся ў першай палове 1930-х г.

Вызвалены. 3 сак. 1937 жыў у Лагойску Мінскай вобл. без права выконваць душпастырскія абавязкі ў мясцовым касцёле св. Казіміра. Арыштаваны 5.6.1937. Асуджаны 25.8.1937 з шэрагам праваслаўныхі рыма-каталіцкіхсвятароў, парафіянамі паводле пастановы калегіі НКВД як «член ПАВ і за шпіянаж на карысць Польшчы» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 30.4.1989 пракуратурай БВА. Асабовая справа П. № 24573-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губершш; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БНДЦЭД; Penpeccupoванная вера', Ocunoea, Гоненйя na Католнческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego wZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйро.іог Католйческой Церквй в CCCP; Маракоў Л. Ахвяры і карнікі. Мн., 2007.

ПУПІН Пётр Пятровіч [1912, мяст. Бакшты Ашмянскі пав. Віленскай губ., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл.— 9.8.1979, Вільня, Літва], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў пачатковую школу ў Друі, гімназію пры супольнасці марыянаў. 3 1929удзяржаўнай гімназіі імя Рыгора Пірамовіча ў Дзвінску, цяпер Даўгаўпілс, Латвія. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Прызначаны вікарыем парафіі св. Казіміра ў Маладзечне Вілейскага дэканата, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны пробашч касцёла св. Антонія Падуанскага ў в. Хажова Вішнеўскага дэканата, цялер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. Капелан АК. Арыштаваны 27.5.1947. Асуджаны 30.1.1948 асобай нарадай МДБза «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоўз канфіскацыяй маёмасці. Праз Оршу этапаваны ў Обскі лагер МВД Цюменскай вобл. Вызвалены ў 13.5.1955. Служыў пробашчам касцёла Апекі св. Юзафа ў в. Рубяжэвічы Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл. 3-за недахопу духавенства абслугоўваў некалькі парафій. Каля дзесяці разоў улады пазбаўлялі П. рэгістрацыі ад аднаго да некалькіх месяцаў. 3 1974 нелегаль-

на выконваў душпастырскія абавязкі ў капліцы св. Ганны ў в. Ракаў Валожынскага р-на Мінскай вобл. Памёр у шпіталі. Пахаваны на могілках у Рубяжэвічах. Рэабілітаваны 12.9.1995 прэзідыумам Вярхоўнага суда БССР. Асабовая справа П. № 36706-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; БНДЦЭД; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартпролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ПУХАЛА Юзаф (Ахілес) [1911, в. Косіна, Польшча— 19.7.1943], святар. Скончыў агульнаадукацыйную школу (1924), паступіў у Ніжэйшую духоўную семінарыю айцоў францішканцаў канвентуальных у Львове. У Лагерніках Лодзьскага пав. (Польшча) уступіў у ордэн францішканаў канвентуальных і прыняўімя Ахілес (1927). Склаў вечныя законныя шлюбы (1932). Прыняўсакрамэнт святарства (1936). Прызначаны вікарыем у Гродна. Пазней пераведзены ў касцёл Міхала Арханёла ў мяст. Івянец, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. 3 пачатку 1940 пробашч парафіі св. Юрыя ў в. Пяршаі, цяпер Валожынскі р-н. Падчас масавых арыштаў немцамі мірнага насельніцтва далучыўся з вікарыем К. Стэмпелем да групы арыштаваных парафіян. Па сведчанні аднаго з відавочцаў, камендант мясцовай жандармерыі за дзень да пачатку карнай аперацыі прапаноўваў святарам схавацца, але францішканцы адказалі, што не могуць пакінуць сваіх вернікаў у такую хвіліну. Расстраляны ў в. Баравікоўшчына таго ж р-на. Цела святара было спалена, а рэшткі касцей пахаваны ля касцёла ў Пяршаях. Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II 13.6.1999.

Кр : Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссіій в годы второй мйровой войны.

ПУЧКАР-ХМЯЛЕЎСКІ Адам Янавіч [1890 або 24.12.1891, мяст. Івянец Мінскага пав., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. — 1 (ці 2).9.1937 (лаводле іншых звестак— 1.9.1938), ваколіца Кемі (?) Карэльскай ACCP], святар, грамадскі і культурны дзеяч. 3 польскай шляхецкай сям’і. Вучыўся ў Мінскім рэальным вучылішчы (1903—11), Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу (1911—16), дзе далучыўся да бел. нацыянальнага руху. Прыняў сакрамэнт святарства (1916). Прызначаны вікарыем касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. У 1920 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у Іркуцку, Расія. Арыштаваны ЧК падчас польска-савецкай вайны 1920. Быў у групе закладнікаў, якую па дамоўленасці паміж лольскім і савецкім урадамі рыхтавалі да адпраўкі ў Польшчу. Па заданні касцёльных уладаў застаўся ў Мінску, служыў у касцёле св. Сымона і Алены. У 1926 на з’ездзе каталіцкіх святароў былой Мінскай губ. выступіў з прапановай утварэння каталіцкай дыяцэзіі на чале з бел. біскупам, падпарадкаваным непасрэдна Ватыкану, а не польскай іерархіі. 3 1929 пробашч касцёла св. Ганны ў мяст. Койданава (з 1932 Дзяржынск Мінскай вобл.), парафіі Нараджэння НПМ у мяст. Заслаўе (з 1938 г. п. Мінскага р-на), касцёла філіяльнага Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і НПМ у в. Воўчкавічы таго ж р-на. 3 16.8.1930 пробашч Мінскага катэдральнага касцёла Імя НПМ. Арыштаваны 26.7(ці 3.8.)1933 у Мінску па адрасе: вул. Даўгабродская, д. 28, кв. 2. Зняволены ў Мінскай унутранай турме АДПУ. Асуджаны 24.2.1934 з А. Гіркант і іншымі асобай нарадай АДПУ як «член ПАВ» і «за шпіянаж на карысць Польшчы» да 10 гадоў ППЛ. 3 1.4.1934 знаходзіўся ў Дзмітраўскім лагеры АДПУ Маскоўскай вобл. 27.6.1934 пераведзены і ў верас. 1934 этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі (былы Салавецкі) лагер НКВД Карэльскай АССР (Кем). Прыгавораны 11.8.1938 да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 30.10.1956 трыбуналам БВА. Групавая справа П. і інш. № 9939-с захоўваецца ўархіве КДБ Беларусі.

Таксама гл. арт.: Гіркант Апалонія Іванаўна.

Кр.: БНДЦЭД; Репрессіірованная вера\ Осйпова, Гоненгія на Католпческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy dnchowienstwa katolickiego w ZSSR~, Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквн в СССР; Лшпургнческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Канфесіі на Беларусі.

ПЧЫЦКІ Браніслаў Мікалаевіч [1901 хут. Пекаршчына (каля в. Глінскія) Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Полацкі р-н Віцебскай вобл. — ?], арганіст, селянінаднаасобнік. 3 польска-бел. мяшчанскай сям'і. Арыштаваны 25.5.1929 у в. Глінскія, цяпер Полацкі р-н Віцебскай вобл. Асуджаны 20.6.1929 калегіяй АДПУ за «шпіянаж» да 3 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай Віцебскай вобл. 30.3.1992. Асабовая справа П. № 22128-п захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

26.7.1929 калегіяй АДПУ асуджаны да 3 гадоў пазбаўлення волі сёстры Б. Пчыцкага — Пчыцкая Яніна Мікалаеўна (н. у 1913), Пчыцкая Марыя Мікалаеўна (н. у 1909), брат Пчыцкі Уладзіслаў Мікалаевіч (н. у 1912), сваячка Пчыцкая Франя Пятроўна (н. у 1874). Далейшы іх лёс невядомы. Групавая справа сям’і Пчыцкіх № 23067-п (па якой яны рэабілітаваны пракуратурай БВА 13.8.1993) захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

ПЫРТАК Станіслаў [1913, мяст. Быстрая Падгалянская, Польшча— 1942], святар. Скончыў агульнаадукацыйную школу, гімназію, паступіў у Віленскую духоўную семінарыю, адначасова вучыўся на тэалагічным ф-це Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства з рук арцыбіскупа Р. Ялбжыкоўскага (1940). Прызначаны вікарыем парафіі св. Ганны ў в. Дукшты Піярскія Троцкага пав., цяпер

Літва. У верас. 1941 пераведзены ў касцёл Божага Цела ў мяст. Іказнь, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны немцамі 4.12.1941. Зняволены ў турме ў мяст. Глыбокае, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Расстраляны ў лесе Барок каля Беразвечча з У. Мацьковякам і М. Багаткевічам. Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам I113.6.1999 у групе 108 Мучанікаў.

Кр.: Catalogus ecclesianim et cleri archidioecesis vilnensis;Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Kaтотіческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ПЯНТКОЎСКІ Вацлаў Янавіч [21.4.1902, мяст. Ясянуўка (Jasionöwka) Беластоцкага пав. Гродзенскай губ., Польшча — 2.12.1991], святар, арганізатар нелегальнай духоўнай семінарыі. 3 польскай сялянскай сям’і. Вучыўся ў Беластоцкай гімназіі, потым працаваў настаўнікам у школе ў в. Мілавіды, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1925 працаваў і прыватна вучыўся ў Варшаве. У 1926 паступіў у Пінскую духоўную семінарыю. У 1928 накіраваны ў Папскі Лятэранскі ун-ту Рым. Прыняў сакрамэнт святарства (27.9.1931, Пінск). Вярнуўся ў Рым для працягу вучобы і ў 1932 атрымаў ступень доктара тэалогіі. Выконваў абавязкі віцэ-рэктара Пінскай семінарыі. 3 верас. 1934 в. а. пробашча парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Стараельня Навагрудскага дэканата, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. Потым рэктар касцёла Перамянення Пана ў Навагрудку, капелан сясцёр назарэтанак, прэфект Навагрудскай гімназіі. 3 1935 прэфект у Брэсце. У 1937 прызначаны арганізоўваць новую парафію. У Брэсце пабудаваў капліцу па вул. Светлай і заклаў фундамент пад пабудову касцёла. Падчас 2-й сусветнай вайны ў Брэсце. 31.12.1946 прызначаны генеральным вікарыем той часткі Пінскай дыяцэзіі, якая засталася ў межах СССР. Служыў у касцёлах Міхала Арханёла ў мяст. Івянец, св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Камень, св. Юрыя ў в. Пяршаі, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл., парафіі Апекі св. Юзафа ў в. Рубяжэвічы, цяпер Стаўбцоўскі р-н

Мінскай вобл. 3 26.2.1948 пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Мядзведзічы, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны 20.1.1950 у Мядзведзічах. Перавезены ў Баранавіцкую турму, 10.4.1950 у Мінск. Абвінавачваўся ў «закліканні сялян не ўступаць у калгас, шпіёнстве на карысць Ватыкана». Віны не прызнаў. Асуджаны 2.10.1950 асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоўз канфіскацыяй маёмасці. Праз Маскву, Свярдлоўск, Петрапаўлаўск этапаваны ў Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР (ст. Навагрудная). У зняволенні тайна праводзіў службы для вернікаў. 3 1954 у лагпункце для хворых. Вызвалены як інвалід 23.5.(ці 6.4.)1956. Вярнуўся ў парафію Мядзведзічы. Зарэгістраваны 4.7.1956 як мясцовы пробашч. Таксама абслугоўваў суседнія парафіі: св. Юзафа ў Ляхавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., св. Яна Хрысціцеля ў в. Крывошын, цяпер Ляхавіцкі р-н, св. Юзафа ў мяст. Лунінец, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., філіяльны (парафіі ў Крывошыне) касцёл у в. Ліпск, цяпер Ляхавіцкі р-н, Звеставання НПМ у Ганцавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл.У 1970-хП. арганізаваў без дазволу ўладаў у касцёльным доме семінарыю, выкладаў з іншымі святарамі тэалогію, гісторыю Касцёла, кананічнае права, этыку, замежныя мовы і філасофію. ПапамЯнам Паўлам I111.1.1988 быў менаваны інфулатам. Абавязкі Генеральнага Вікарыя выконваў да 1989. Рэабілітаваны пракуратурай Брэсцкай вобл. 23.11.1994. Асабовая справа П. № 13359-с захоўваецца ў архіве КДБ Брэсцкай вобл. Аўтар успамінаў.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, БНДЦЭД; Толочко M. Цветы на могнлу свяіценннка // Советская Белоруссйя. 1992. 11 лют.; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944— 1992', Глябовіч A. Касьцёл у няволі Н Спадчына. 1994. № 1—2; Канфесіі наБеларусі[канецXVIII—ХХст.]. Мн., 1998; Гардзіенка А. Вацлаў Пянткоўскі // Дэмакратычная апазыцыя', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ПЯТКЕВІЧ Станіслаў [1889, мяст. Вілейка Віленскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл, — 1943, ГУЛАГ], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны вікарыем касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Карыцін (Когусіп), Польшча. 3 1916 ваенны капелан. 3 1920 пробашч парафіі Маці Божай Балеснай у в. Асмола (Osmofa) Драгічынскага дэканата, Полыйча. Пачаў будаваць у парафіі новы касцёл. 3 1929 пробашч і дэкан парафіі св. Юзафа ў мяст. Лунінец аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1933 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы і рэктар філіяльнага касцёла Усіх Святых у Драгічыне (Drohiczyn), Польшча, візітатар рэлігійнай навукі ў агульных школах Драгічынскага дэканата. 3 1937 катэхет у Пінску. 3 1938 пробашч касцёла ў Пінску, прэфект брэсцкіх школ. Арыштаваны ў маі 1940. Пад следствам знаходзіўся ў мінскай унутранай турме НКВД. Падчас катаванняў на допытах святару зламалі рэбры. Этапаваны ў Кіраў, потым у Казахскую ССР. Загінуў у зняволенні ад голаду і ранаў.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Spis kosciolöw i duchowieristwa diecezji pinskiej', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; ГІамяць: Гісторыкадакументальная хроніка Пінска. Мн., 2003.

ПЯТКЕВІЧ Юзаф Станіслававіч [1888 (паводле інш. звестак 15.9.1892), мяст. Лепель Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. —2.9.1937, ваколіцы Кемі Карэльскай АССР, ГУЛАГ], святар, грамадскі і культурны дзеяч. 3 бел. каталіцкай мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу (1916), дзе далучыўся да бел. нацыянальнага руху. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). Працягваў вучобу ў духоўнай акадэміі да яе закрыцця савецкімі ўладамі. Быў членам акадэмічнага беларускага кола. 3 1920 вікарый

парафіяльнага касцёла св. Ганны ў мяст. Койданава, з 1932 райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл. У 1922—23 рэктар філіяльнага касцёла ў в. Бабоўня Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер Капыльскі р-н Мінскай вобл. 3 другой паловы 1920-х служыў у парафіі ў в. Сімкавічы, цяпер Слуцкі р-н Мінскай вобл., касцёле Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку, касцёле Адшукання Св. Крыжа ў мяст. Узда, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Падчас арышту пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Капыль. Арыштаваны 17.3.1933. Асуджаны 3.6.1933 асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю і як член контррэвалюцыйнай арганізацыі» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў БеламорскаБалтыйскі лагер АДПУ Архангельскай вобл. і Комі АССР. Паводле некаторых звестак, у сак. 1935 цяжка захварэў, знаходзіўся ў лагерным шпіталі. Узяты пад варту ў сак. 1937. Прыгавораны 2.9.1937 тройкай НКВД за «шпіянаж» да ВМП. Расстраляны. Па першай справе (№ 26931-с; захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі) рэабілітаваны 31.5.1989 пракуратурай БВА, па другой — 30.11.1989 пракуратурай Карэльскай АССР.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Stankievic А. Bielaniski chryscijanski ruch. Vilnia, 1939; БНДЦЭД; Ocunoea, Гопенйя на Католйческую Церковь в СССР; Канфесіі на Беларусі', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego wZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijahski XX wieku; Інфармацыя з базы даных Ю. А. Дзмітрыева.

РАГЕЛІС Эдуард Антонавіч [1910, Рыга, Латвія— ?], арганіст. 3 сям’і службоўца. Да арышту працаваў у касцёле св. Язэпа Абранніка ў Оршы Віцебскай вобл. Арыштаваны 20.3.1933. Асуджаны 4.5.1933 паводле пастановы калегіі АДПУ за «антысавецкую агітацыю» да 3 гадоў пазбаўлення волі. Далейшы лёс невядомы. Рзабілітаваны 30.11.1989 лракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Р. № 20612-п захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

РАГІНСКІ Пётр Юр’евіч [15.11.1896, Санкт-Пецярбург — 9.6.1985, Вялікабрытанія], святар. У 1900 сям’я Р. пераехала ў Вільню. Скончыў 2-ю расійскую ўрадавую гімназію. У 1915 за некалькі месяцаў да экзаменаў на атэстат сталасці выключаны са школы за «нелаяльныя адносіны да расійскага ўрада». Пасля ўваходу ў Вільню немцаў скончыў настаўніцкія курсы, арганізаваныя Адукацыйным камітэтам. Са студз. 1916 выкладаў у пачатковай школе ў маёнтку Гінейцішкі, Літва. У пачатку 1917 вярнуўся ў Вільню. Працягнуў адукацыю ў гі мназі і Таварыства настаўнікаў і выхавацеляў. Здаў экзамены на атэстат сталасці. Увосень 1917 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. У 1920 перапыніў вучобу, чатыры месяцы ўдзельнічаў у баях у складзе батальёна наднёманскіх стралкоў. 3 восені працягваў вучобу ў семінарыі. Адначасова студэнт ф-та тэалогіі ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (22.5.1921). Працягваў вучобу на гуманітарным ф-це Віленскага ун-та, адначасова працаваў катэхетам. У 1923—26 вікарый парафіі Св. Духа ў Вільні. У1928—31 рэктар філіяльнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў в. Жыровічы Слонімскага дэканата, цяпер Слонімскі р-н Гродзенскай вобл., прэфект дзяржаўнай сельскагаспадарчалясной школы. Вярнуўся ў Вільню. Працаваў прэфектам школ, капеланам капліцы Хрыста Добрага Пастыра ў в. Велюцяны, цяпер Літва. 3 1937 пробашч парафіі Найсвяцейшага імя Марыі ў в. Жэша Кальварыйскага дэканата, цяпер Літва (?).

Пасля пачатку 2-й сусветнай вайны ў Гродне. Арыштаваны НКВД восенню 1939. Асуджаны да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Пячорскі лагер НКВД Архангельскай вобл. Вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян у 1 941. Трапіў у армію У. Андэрса. Прызначаны капеланам. У 1942 выехаў у Іран. Працаваў з насельніцтвам у лагерах каля Пахлеві і Тэгерана. У 1944 апошнім транспартам юльскіх ураджэнцаў выехаў у Афрыку. Працаваў у Танганьіцы, раёне Марагора, потым у Танжэры. Са снеж. 1948 у Вягікабрытаніі. Служыў у Сейфард Кэмп (Seighford Camp), Шобдан Кэмп (Shobdon Camp). Пасля дэмабілізацыі ў Кіддэрмінстэры (Kidderminster), Варчэстэры (Worcester), дзе стварыў для польскай моладзі школу айчынных прадметаў. У Кіддэрмінстэры пабудаваў з парафіянамі новы касцёл (асвечаны 17.7.1961). Папа Павел VI менаваў Р. папскім капеланам. Пасля аўтамабільнай аварыі меў праблемы са здароўем. Паспя выхаду на пенсію жыў у Бірмінгеме (Birmingham), Вялікабэытанія.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwon­kowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

РАГОЎСКІ Станіслаў [1911—1978], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Паводле некаторых звестак, рэпрэсаваны НКВД пасля верас. 1939. У 1950-я пробашч касцёла Св. Крыжа ў Баранавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Таксама праводзіў разавыя набажэнствы ў касцёлах, дзе не было ксяндзоў. 14.6.1953 Р. прыехаў у касцёл Перамянення Пана ў мяст. Новая Мыш, цяпер Баранавіцкі р-н. Упаўнаважаны Савета па Справах рэлігійных культаў I. Мурашка паведамляў: «Ксёндз прйехал в 11 часов й начал служенйе, которое с перерывамй длйлось до 17 часов... Собравшйеся веруюсцйе не моглй все поместйться в костеле, й большая часть йх находйлась

во дворе... В этот день в костеле было до 2000 человек... Прймерно между 15 й 16 часамй перед алтарем собралось около 60 матерей с детьмй грудного возраста й до 4 лет, которых ксёндз окропйл водой...» У 1957—58 Р. служыў у касцёле св. Людвіка ў Маскве, потым вярнуўся ў Беларусь.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Ярмусйк, Католйческгш Костел в Беларусй в 1945—1990.

РАДЗІШЭЎСКІ Казімір Антонавіч [7.10.1904, в. Азгінавічы, цяпер Слонімскі р-н Гродзенскай вобл. — 22.9.1978], святар. Скончыў Слонімскую гімназію (1927), Віленскую духоўную семінарыю, ун-т імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1933). Прызначаны вікарыем касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Іўе Вішнеўскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1937 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Плюсы Браслаўскага дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны служыў у касцёле Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Шаркаўшчына Мёрскага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны МДБ у 1946. Асуджаны да 10 гадоў ППЛ. У 1947 этапаваны ў Цемнікоўскі (з ліст. 1948— Дубраўны) лагер МДБ Мардоўскай вобл. (пас. Явас). Вызвалены ў 1954. Вярнуўся ў Беларусь. He атрымаў дазволу на душпастырскую дзейнасць на радзіме і спрабаваў знайсці працу ва Украіне, але беспаспяхова. 3 1956 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Індура Гродзенскага р-на. У першай палове 1961 на тры месяцы пазбаўлены рэгістрацыі за «прыцягненне да прыслужвання непаўнагадовых». У 1973 прамовіў у пропаведзі: «Касцёл — гэта сіла, супраць якой ніхто не выстаіць». У Велікоднай пропаведзі 26.3.1978 казаў: «Нашыя бацькі, дзяды і прадзеды былі каталікамі, і мы павінны жыць іх верай, іх перакананнямі. Ніколі не забывайце, што вы каталікі, ганарыцеся тым. Быць каталіком — найвышэйшае духоўнае дасягненне чалавека».

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzmwpahstwiesowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

РАДЗІШЭЎСКІ Мечыслаў Станіслававіч [12.11.1888, Дзвінск, цяпер Даўгаўпілс, Латвія — 19.11.1975], святар. Скончыў Віленскую гімназію (1908), Віленскую духоўную семінарыю(1913). Прыі-яўсакрамэнт святарства. Прызначаны вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў мяст. Сакулка (Soköfka) аднайменнага дэканата, цяпер Польшча. 3 1915 адміністратар парафіі св. Ганны ў мяст. Крынкі Гродзенскага пав. Бераставіцкага дэканата, Польшча. 3 1921 у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Масты Лунінецкага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1927 пробашч парафіі св. Ганны ў в. Лунна аднайменнага дэканата, цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны МДБ2.11.1948. Асуджаны 7.2.1949 да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Дубраўны лагер МДБ Мардоўскай АССР (пас. Явас). Вызвалены ў 1955 па амністыі. Вярнуўся на радзіму. Атрымаў рэгістрацыю на службу ў касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Новы Двор, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. Рэабілітаваны ў 1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hle­bowicz, Katolicyzmw panstwie sowieckim 1944—1992\ Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

РАДЗЬКО (РОДЗЬКА) Вацлаў Юстынавіч [1.1.1888, Бабруйск Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. — 22.5.1940], святар. Скончыў чатыры класы школы ў СанктПецярбургу, Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (2.7.1910). Да 1914 вікарый фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, пасля год вікарый касцёла

св. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста ў Вільні. 3 1915 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў Рыконтах, цяпер Літва. У 1919 у касцёле Звеставання НПМ у в. Тракелі, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1920 пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Гальшаны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1929 душпастыр парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Старыя Васілішкі Лідскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 31938 адміністратар касцёла Нараджэння НПМ у в. Трабы Валожынскага пав. Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. 22.5.1940 увечары святара падманна выклікалі да «хворай». Праз тры дні яго цела знайшлі ў кустах каля Трабаў, па дарозе на Гальшаны. Паводле некаторых звестак, забіты савецкімі агентамі бяспекі. Пахаваны ля касцёла ў Трабах.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

РАДЗЮК Антоні [?— 1919 ці 1920], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. 3 1913 вікарый у Брэсце. 3 1915 вікарый касцёла Св. Духа ў Вільні. 3 1919 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Свіслач, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Загінуў падчас польска-савецкай вайны.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

РАДКЕВІЧ Стэфан-Анатоль [2.9.1912, в. Міхнавічы Пінскага пав. Гродзенскай губ. —29.4.1942], кармеліт. Уступіў у ордэн (1932). Атрымаў сакрамэнт святарства (9.7.1939,

Кракаў). У пачатку 2-й сусветнай вайны з бежанцамі дайшоў да Львова, дзе быў арыштаваны і вывезены ў Расію. Вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян. Служыў капеланам польскага вайсковага шпіталя для хворых на тыфус. Неўзабаве заразіўся і памёр у Керміне, Узбекістан.

Кр.: Praskiewicz S. Wierni Chrystusowi і Kosciolowi.

РАЙКО Станіслаў Міхайлавіч [1873, Стара-Канстанцінаў, цяпер Кіеўская вобл., Украіна —27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў духоўную семінарыю ўЖытоміры, цяпер Украіна, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1902). 31918 пробашч касцёла ў Брусілаве Радамышльскага дэканата, цяпер Жытомірская вобл., Украіна. 3 1920 катэхет у Сквіры, цяпер Кіеўская вобл. 3 1922 адміністратар парафіі Дрыгаўка Ямпольскага дэканата Луцка-Жытомірскай дыяцэзіі, цяпер Украіна. У 1930-я жыў у БССР. Служыў пробашчам касцёла св. Барбары ў Віцебску, касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Смаляны, цяпер Аршанскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 13.2.1937. Асуджаны 25.8.1937 з шэрагам праваслаўных і рыма-каталіцкіх святароў, старастам і актыўнымі парафіянамі касцёла і прыхаджанамі царквы паводле пастановы калегіі НКВД за «шпіянаж на карысць Польшчы» да ВМП. Расстраляны са святарамі К. Андрэкусам і інш. (усяго больш за 70 чалавек). Рэабілітаваны 16.10.1989 пракуратурай БВА. Асабовая справа Р. захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Паводле некаторых звестак, рэпрэсаваны і некаторыя сваякі і родныя святара.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: БНДЦЭД; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Jhimypzuческйй календарь; Кнйга памятн расстрелянных й погйбшйх в

Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свягценнослужшпелей; Маракоў Л. Ахвяры і карнікі. Мн., 2007.

РАМАНОЎСКІ Вацлаў Станіслававіч [26.11.1889, маёнтак Катыш Тракайскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва— 1953 (?)], святар. 3 сям’і польскага службоўца. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (16.6.1913). Прызначаны вікарыем касцёла Наведзінаў НПМ у мяст. Новыя Трокі Троцкага пав. Віленскай губ., цяпер Тракай, Літва. 3 1922 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Германішкі Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Выступаў з казаннямі на бел. мове. Фінансава падтрымліваў каталіцкія выданні («Bielarus», «Krynica», «Chryscijanskaja Dumka»). 3 1936 пробашч касцёла Маці Божай Нястомнай Дапамогі ў в. Парэчча Гродзенскага дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. У пасляваенны час пад пагрозай закрыцця касцёла прыняў савецкае грамадзянства. Арыштаваны МДБ 5.7(ці 6). 1951. Асуджаны 17.10.1951 за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Паводле асабовай справы (№ п-18895; захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.) вызвалены 23.4.1952. Паводле іншых звестак, загінуў каля Оршы пры этапаванні вязняў на ўсход. Рэабілітаваны Вярхоўным судом Беларусі 20.11.1992.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', НАРБ, ІКБР; Hlehowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белорусcuu в годы второй мйровой войны; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

РАМЕЙКАЯн Юзафавіч [7.5.1901, в. Подкішы (Падкішы?) Трокскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва — 5.8.1986], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную

семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (23.6.1927). Прызначаны вікарыем парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Гервяты Варнянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1929 вікарый касцёла Усіх Святых у Вільні. 3 1932 катэхет у Гродне, у фарным касцёле імя Францішка Ксаверыя. 3 1934 пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Дзісне Глыбоцкага дэканата, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 3 1938 у парафіі св. Апостала Юды Тадэвуша ў в. Лучай Пастаўскага пав. Надвілейскага дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны в. а. дэкана. Арыштаваны 7.12.1944. Пад следствам знаходзіўся ў мінскай унутранай турме НКВД-МДБ. Асуджаны 1.4.1946 асобай нарадай МДБ за «антысавецкую дзейнасць» да 8 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Кіраўскі лагер МДБ. У кастр. 1947 пераведзены ў Варкуцінскі лагер МДБ Архангельскай вобл. і Комі АССР. 3 22.9.1948 у Брэсцкай турме. Пасля вызвалення выехаў у Польшчу. Вярнуўся да душпастырскай дзейнасці. 3 29.9.1949 пробашч парафіі св. Кацярыны ў Кентшыне (K^trzyn) Вармінскай дыяцэзіі. 27.1.1950 прызначаны вікарыем, потым пробашчам касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Ольштыне (Olsztyn) той жа дыяцэзіі. 3 2.9.1972 на пенсіі. Рэабілітаваны 26.10.1989 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Р. захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzmw panstwie sowieckim 1944—1992; БНДЦЭД; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

РАПЕЙ Юлія (Сергія) [1900, в. Рагожына Аўгустоўскага пав. Ковенскай губ., цяпер Полынча— 1943], назарэтанка, благаслаўлёная. Уступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям'і з Назарэта (1922), склала першыя законныя шлюбы і прыняла імя Сергія (1926, Чыкага, ЗША). Склала вечныя

законныя шлюбы (1932, Філадэльфія, 3LUA). Падчас 2-й сусветнай вайны жыла ў законным доме Хрыста Валадара ў Наваградку Гродзенскай вобл. Арыштавана гестапа 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі ў ваколіцах Наваградка.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

РАЦЭВІЧ-РОЧЫС Антоні Антонавіч [1872, Літва — пасля 1939], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1897). Прызначаны вікарыем касцёла ў в. Балоўск Залюцынскага дэканата Віцебскай губ., цяпер Літва. Паводле некаторых звестак, з 1901 служыў у парафіі Найсвяцейціага Сэрца Езуса ў мяст. Марыенгаўзен таго ж дэканата. У 1908 у касцёле Святой Сям’і ў в. Ліксна Верхнядзвінскага дэканата Віцебскай губ., цяпер Літва. 3 1910 адміністратар парафіі ў в. Рыбінішкі Рэжыцка-над-Лубанскага дэканата Віцебскай губ., цяпер Літва. 3 1912 пробашч касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Быхаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1914 пробашч касцёла св. Казіміра, з 1915 — св. Кацярыны ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Адначасова абслугоўваў капліцу ў пас. Вырыца. Арыштаваны 30.4.1919 з біскупам Э. Ропам як закладнік. Вызвалены праз 10 дзён. 13.4.1920 зноў арыштаваны. Вызвалены праз 2 месяцы. У 1923 выехаў у Літву. 3 1926 вікарый, потым пробашч адной з літоўскіх парафій.

Кр.: Памятная ктіжка Внтебской губерннй: Dzwonkowski. Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmnролог Католнческой Церквй e CCCP.

РАЧЭЎСКІ Юзаф Мацвеевіч [26.10.1903, в. Слабада Віленскага пав. (?) — 31.10.1939, Гродна, турма НКВД], святар (?). 3 польскай сялянскай сям’і. У пачатку 2-й сусветнай вайны мабілізаваны (верагодна, як капелан) у Польскую

армію. Арыштаваны 28.9.1939. Абвінавачваўся ўтым, што «ў верас. 1939 прыняў удзел у арганізацыі банды для паўстанцкадыверсійнай работы ў тыле Чырвонай Арміі на тэрыторыі Зах. Беларусі». Асуджаны ваенным трыбуналам 11-й арміі 20.10.1939 да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 13.3.1990. Групавая справа Р. і інш. № 30849-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

3 Р. па адной справе праходзіў селянін-аднаасобнік Гушч Пётр Анджэевіч (н. 25.12.1915), асуджаны да 10 гадоў ППЛ. Далейшы яго лёс невядомы.

Кр.: НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

РОЕК Станіслаў Каласанціюш [5.11.1908, в. Грэмбоцін (Gr^bocin), Польшча — 6.10.1996, Ліда, райцэнтр Гродзенскай вобл.], святар, піяр. Уступіў у ордэн піяраў 19.3.1925. Адбыў навіцыят у Кракаве (Польшча). 23.5.1930 экстэрнам здаў экзамен на сталасць у 4-й кракаўскай гімназіі. Навучаўся на філасофска-тэалагічных курсах у Інстытуце тэалогіі ксяндзоў місіянераў. Прыняў сакрамэнт святарства (20.4.1935). Прызначаны прэфектам у канвікце піярскай школы. Адначасова вывучаў польскую філалогію ў Ягелонскім унце ў Кракаве. У 1937 прызначаны магістрам тэалагічнага студэнтату, працаваў выхавацелем студэнтаў. У жн. 1939 накіраваны ў калегіум піяраў у Лідзе і касцёл Узвышэння Св. Крыжа. Пасля 2-й сусветнай вайны застаўся ў СССР. 3 1.8.1944 да сак. 1948 пробашч парафіі Найсвяцейшага Сэрца Езуса і св. Тэрэзы ў мяст. Шчучын Лідскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Выдалены ўладамі ў Ліду. У1971 натры месяцы пазбаўлены рэгістрацыі за прысутнасць у касцёле моладзі. Вернікі сабралі каля Ютысяч подпісаў, якія вазілі савецкаму кіраўніцтву ў Лідзе, Гродне, Мінску і Маскве, для таго, каб Р. вярнулі рэгістрацыю. Пераследаваўся КДБ. У 1970-х на жыццё Р. двойчы быў зроблены замах. Па гэтай прычыне парафіяне арганізавалі яго ахову, якая начавала ў плябаніі да 1991. 3 1993 дэкан у Лідзе.

Кр.: Dzwonkowski, Leksykon duchowiehstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

РОЙША Альбін [1882—1942, Косава, цяпер Івацэвіцкі р-н Брэсцкай вобл.], святар. Атрымаў вышэйшую духоўную адукацыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1906). 3 1907 вікарый парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1909 у філіяльным касцёле Перамянення Пана ў в. Кемешаўцы, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. 3 1915 адміністратар парафіі Божага Цела ў в. Крошын Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. У 1920-я ў касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Сталовічы, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1928 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Ружаны, цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. 3 1930 у філіяльным.касцёле ў в. Шчытна, цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. 3 1933 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы і Св. Крыжа ў Косаве аднайменнага дэканата, косаўскі дэкан. Арыштаваны фашыстамі 29.6.1942 з вялікай групай парафіянаў. Закатаваны.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Biaiorusi iv latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

РОП Эдвард Юльевіч [2(15).12.1851, маёнтакЛікона Дынабургскага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія — 25.7.1939], арцыбіскуп, грамадска-паліт. дзеяч, сын барона Юлюша фон Ропа і Ізабэлы Платэр-Зіберг. Скончыў ліцэй у Фрайбургу (Германія), гімназію ў Рызе, юрыдычны ф-т СанктПецярбургскага ун-та са ступенню магістра права (1875), Ковенскую духоўную семінарыю (1880), вучыўся ў Інсбрукскім, потым у Фрайбургскім ун-це. Прыняў сакрамэнт святарства з рук біскупа Мечыслава Леанарда Палулона (20.7.1886).

3 1889 пробашч, пазней дэкан парафіі Лібава, цяпер Ліепая, Латвія, дзе пабудаваў вялікі храм. Таксама займаўся адукацыяй польскай моладзі. 3 1896 канонік. 9.6.1902 прызначаны Тыраспальскім біскупам, 9.11.1903— Віленскім. Увёў вывучэнне літоўскай мовы ў Віленскай духоўнай семінарыі. Заснавальнік газ. «Nowiny Wilenskie», арганізатар і заснавальнік Канстытуцыйна-каталіцкай партыі Літвы і Беларусі (1906), ад якой у 1906 абраны ў I Дзяржаўную Думу. Уваходзіў у «Кола тэрытарыяльнае» (аб’яднанне польскіх дэпутатаў ад Беларусі, Літвы і Украіны). У кастр. 1907 загадам міністра ўнутраных спраў Расіі адхілены ад кіравання дыяцэзіяй за «польскі нацыяналізм». Каля 10 гадоўжыў пад наглядам паліцыі. У ліп. 1917 прызначаны арцыбіскупам Магілёўскай архідыяцэзіі з рэзідэнцыяй у Петраградзе. У 1918—19 перанёс духоўную акадэмію з Петраграда ў Люблін, Польшча. Арыштаваны 19.4.1919 як закладнік з групай святароў Петраграда. Абвінавачваўся ў «садзейнічанні мяцяжу Пілсудскага». 5.5.1919 пераведзены ў турму на Лубянцы, потым у «Бутыркі» (Масква). 29.5.1919 дзесяць тысяч католікаў прыйшлі ў Петраградзе да будынка ЧК і патрабавалі вызвалення арцыбіскупа, але безвынікова. Вызвалены па хадайніцтве Папы Рымскага. Выехаў у Полылчу. Да 1931 фармальна лічыўся арцыбіскупам Магілёўскім. 3 1938 жыў у Познані, дзе і памёр. У 1983 перазахаваны ў Беластоку, дзе знаходзілася адміністрацыя Віленскай архідыяцэзіі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego wZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; ЭГБ, т. 6—1; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

РОСЯКЕжы (Юры) Францыскавіч [24.4.1914, в. Страбля (Strabla) Бельскага пав. Гродзенскай губ., Польшча — 26.8.1987], святар. 3 1914 з бацькамі ўэвакуацыі ў Яраслаўлі, Расія. Вярнуўся ў 1921. Пасля заканчэння пачатковай школы

паступіў у гімназію імя Т. Касцюшкі ў Бельску-Падляскім (Bielsk Podlaski). 3 1936 канцылярыст Бельска-Падляскай павятовай управы. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю (1942). Прыняў сакрамэнт святарства (4.4.1943, Луцк, цяпер Валынская вобл., Украіна). 3 1.5.1943 у касцёле Узвышэння Св. Крыжа ў Брэсце. Арыштаваны МДБ 2.8.1947. Пад следствам знаходзіўся ў Мінскай турме МДБ. Асуджаны 17.5.1948 за «прыналежнасць да АК» да ВМП (заменена на 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці). Этапаваны ў Нарыльскі лагер МДБ Краснаярскага краю. Вызвалены 10.7.1956. Вярнуўся ў Беларусь. 3.11.1956 атрымаў дазвол на службу ў касцёле св. Юрыя ў в. Паланэчка, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1963 служыў у парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Сталовічы Баранавіцкага р-на. 3 1979 абслугоўваў і касцёл Узвышэння Св. Крыжа ў Баранавічах, райцэнтры Брэсцкай вобл., парафію Найсвяцейшай Тройцы ў в. Ішкалдзь Баранавіцкага р-на, касцёл у Наваградку, райцэнтры Гродзенскай вобл., парафію св. Біскупа Мікалая ў мяст. Мір Карэліцкага р-на Гродзенскай вобл. Загінуў у аўтамабільнай катастрофе.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Biatorusi w latach 1917—1953; Hlebowicz, Katolicyzmw panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

РОШАК Эдмунд Т. [1900—15.7.1943], святар. У 1921 уступіў у Таварыства Езуса. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). 3 1937 выкладаў у Езуіцкай калегіі імя св. Станіслава ў Пінску. Арыштаваны з іншымі святарамі 21.9.1939 пасля прыходу савецкіх войскаў у Пінск. 24.9.1939 вызвалены. Пераехаўу Вільню. Служыў пробашчам касцёла Перамянення Пана ў в. Ялоўка (Jatöwka) Бераставіцкага дэканата, Польшча. Ведаў нямецкую мову і дапамагаў парафіянам у стасунках з

акупацыйнымі ўладамі. Гэтым звярнуў на сябе ўвагу гестапа. 13.7.1943 папярэджаны, у наступны дзень арыштаваны з некалькімі інш. асобамі. Зняволены ў Свіслацкай турме. Расстраляны фашыстамі ў складзе групы з 19 чалавек каля пас. Свіслач, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, Losy Koscioia Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Sludzy Bozy.

РУДЗІС ігнат Юр’евіч [1870(1875?)—1946 (?), ГУЛАГ], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1895). Прызначаны вікарыем парафіі Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1902 катэхет гімназіі ў Рызе, Латвія. У1904—05 вікарый касцёла св. Юрыя ў в. Паланэчка, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1906 вікарый касцёла св. Антонія Падуанскага, з 1909 св. Барбары ў Віцебску. Арыштаваны 1.5.1920 за «шпіёнства і ўдзел у контррэвалюцыйнай, тэрарыстычнай арганізацыі ПАВ». Высланы ў распараджэнне асобага аддзела Зах. фронту. Асуджаны 27.9.1920 да зняволення да канца вайны з Польшчай. Вызвалены ў 1921. Выехаў у Літву, дзе заставаўся і падчас 2-й сусветнай вайны. Арыштаваны ў 1945. Прыгавораны ў кастр. 1945 да ППЛ (тэрмін невядомы). Этапаваны ў Варкуцінскі лагер МДБ Комі АССР, дзе неўзабаве памёр.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернші; Catalogus ессіеsiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Лйтургйческйй календарь; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

РУЛІНСКІ Максімілян [1899, в. Дзяніскавічы Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер Ганцавіцкі р-н Брэсцкай вобл.— 1951], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Служыў адміністратарам касцёла Узвышэння Св.

Крыжа ў в. Галынка Ломжынскай дыяцэзіі, цяпер Гродзенскі р-н. Арыштаваны 20.11.1945. Этапаваны ў лагер. Пасля вызвалення вярнуўся на радзіму. Паўторна арыштаваны 5.5.1951. Асуджаны МУС БССР «за антысавецкую агітацыю». Загінуў у зняволенні. Рэабілітаваны 21.06.1956.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

РУТКОЎСКІ Баляслаў Юльянавіч [1897— ліп. 1942], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1922). 3 1933 в. а. пробашча касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Юшкавічы Баранавіцкага пав. Пружанскага дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны немцамі за праслухоўванне радыё ў 1941. Расстраляны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowiehstwa diecezjipinskiej-, Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

РУТКОЎСКІ Браніслаў [9.7.(ці 14.9.)1905—15.7.1943], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства. Служыў у філіяльным (парафіі ў Крывошыне) касцёле ў в. Ліпск Баранавіцкага пав. Ляхавіцкага дэканата, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Забіты з 5 святарамі і вялікай групай мірных жыхароў, пераважна мясцовых інтэлігентаў, каля в. Навумавічы, цяпер Гродзенскі р-н.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

РУТКОЎСКІ Міхал Ісідаравіч [1.9.1862, Беласток Гродзенскай губ., цяпер Польшча — пасля 1945], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Вучыўся ў Магілёўскай

духоўнай акадэміі ў Санкт-Пецярбургу, але з-за кепскага здароўя ў 1884 спыніў вучобу. Прыняў сакрамэнт святарства (15.11.1884). Паводле некаторых звестак, атрымаў ступень доктара багаслоўя. Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва. 3 1886 у філіяльным касцёле св. Міхала Арханёла ў в. Бутрыманцы, цяпер Бутрыманіс, Літва. 3 траўня 1897 капелан Слонімскага кляштара Гродзенскай губ. 3 1905 пробашч касцёла Маці Божай Анёльскай у Гродне. 3 лют. 1907 у Вільні. Потым пераведзены ў Магілёўскую архідыяцэзію. Са жн. 1911 рэктар капліцы Беззаганнага Зачацця НПМ у СанктПецярбургу, Расія. Са жн. 1912 капелан капліцы ў пас. Мальтыйск, цяпер Ленінградская вобл., Расія. 3 крас. 1913 служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Разані Маскоўскай губ. 3 верас. 1917 у касцёле Узвышэння Св. Крыжа ў Яраслаўлі. 3 кастр. 1918 зноўу Разані. Арыштаваны 27.5.1922. Асуджаны 29.5.1922 да году зняволення. Пакаранне адбываў у лагеры Кароўнікі каля Яраслаўля. Вызвалены ў ліст. 1922. У снеж. 1922 прызначаны ў касцёл Маці Божай Чанстахоўскай у Лігаве, цяпер Ленінградская вобл. Выязджаў таксама служыць у Шлісельбург і Яраслаўль. Быў прафесарам, рэктарам падпольнай духоўнай семінарыі. 3 сак. 1923 пробашч катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Петраградзе. Знаходзіўся пад следствам. Прыгавораны да года ППЛ. Вызвалены 20.5.1924. 3 1926 у Польшчы. 3 1928 вікарый касцёла св. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста ў Вільні. 3 1929 займаў розныя пасады ў курыі і Пінскай семінарыі. Падчас 2-й сусветнай вайны ў Вільні. 3 1945 рэктар касцёла св. Станіслава ў Беластоку.

Кр.: Лйтургпческйй капендарь; Чаплйнскіій, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквн в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

РЫБАЛТОЎСКІ Казімір [1909—24.7.1943], святар, грамадскі дзеяч. 3 бел. каталіцкай сям’і. Скончыў Ніжэйшую духоўную семінарыю ў Наваградку (1923,) Брэсцкую гімназію

(1929), Пінскую духоўную семінарыю. Зацікавіўся уніяцкім рухам, удзельнічаўу II, III, IV уніяцкіх канферэнцыях (1931—33) у Пінску. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). У1936 прызначаны вікарыем касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Камень Валожынскага пав. Івянецкага дэканата, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вол. Паводле некаторыхзвестак, таксама служыў у парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Івянец аднайменнага дэканата, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. У жн.-верас. 1941 пераехаў у Мінск. 3 кс. Дз. Мальцом наладжваў душпастырскую дзейнасць. Пасля арышту С. Глякоўскага і Дз. Мальца выехаў з Мінска ў Камень. Загінуў падчас карнай аперацыі «Герман» летам 1943 г. у Налібоцкай пушчы. Расстраляны немцамі за душпастырскую дзейнасць, якую здзяйсняў у адносінах да мясцовага насельніцтва і жаўнераў АК.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowiehstwa diecezji pinskiej', Hlebowicz, Katolicyzm w pahstwie sowieckim 1944—1992; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйп в годы бпюроіі мйровой войны; Garbinsky, Turonak, Bialoruski inch chrzescijanski XX wieku.

РЫГАРОВІЧ Уладзіслаў Іосіфавіч [1909, Зіма Іркуцкай губ., цяпер Іркуцкая вобл., Расія— ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям’і. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Служыў у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў в. Воўпа, цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл. Быў жанаты, гадаваў сына. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны 26.12.1944. Абвінавачваўся як «удзельнік антысавецкай нацыяналістычнай арганізацыі АК». 18—19.4.1945 вызвалены і рэабілітаваны НКВД Гродзенскай вобл. Далейшы лёс невядомы. Асабовая справа Р. № п-106 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

РЫЖКО Станіслаў Уладзіслававіч [4.12.1910, Брузы (Brzöze) каля Мінска Мазавецкага (Minsk Mazowiecki), цяпер

Полывча — 1.12.1984, г. п. Лагішын, Пінскі р-н Брэсцкай вобл.], святар. Са шматдзетнай сялянскай сям’і. Скончыў брэсцкую гімназію імя Р. Траўгута (1928), Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (31.3.1934). Прызначаны вікарыем парафіі св. Міхала Арханёла ў Наваградку аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1938 пробашч касцёла св. Ганны ў в. Гарадзішча Пінскага пав. і дэканата, цяпер Пінскі р-н, рэктар філіяльнага касцёла бенедыктынак у в. Сошна, цяпер таго ж р-на. 3 крас. 1939 капелан законнага дома уршулянак у в. Моладава, цяпер Іванаўскі р-н Брэсцкай вобл. Да 1945 таксама служыў у касцёлах: катэдральным Унебаўзяцця НПМ у Пінску, Звеставання НПМ у Ганцавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл., св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Лагішын, цяпер Пінскі р-н, Найсвяцейшай Тройцы ў в. Бездзеж, цяпер Драгічынскі р-н Брэсцкай вобл., Унебаўзяцця НПМ у в. Асавая, цяпер Столінскі р-н Брэсцкай вобл., і інш. Пасля застаўся служыць у БССР, нягледзячы на магчымасць выехаць у Польшчу. Арыштаваны 28.4.1949. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 13.8.1949 за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны праз Ковель, Арол, Маскву, Куйбышаў (Самару), Паўладар у Сцяпны лагер МДБ Казахскай ССР. У ліп. 1953 пераведзены ў Камышоўскі лагер МДБ Омс.кай вобл. Вызвалены ў 1956. Са студз. 1956 пробашч парафіяльнага касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Лагішын.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipinskiej; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy dnchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanegowZSRS; Памяць: Гісторыкадакументальная хроніка Пінска. Мн., 2003.

РЫЛА Тэадор Людвікавіч [7.12.1884—1950, ГУЛАГ], святар. 3 сялянскай сям’і. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Пераехаўу Санкт-Пецярбург, працаваў памочнікам аптэкара.

Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1910). 3 14.2.1911 вікарый філіяльнага касцёла Унебаўзяцця НПМуХаркаве, цяперУкраіна. 3 1913у парафіі Сумы, цяпер Украіна, катэхет Сумскай Аляксандраўскай мужчынскай гімназіі, рэальнага вучылішча, 1-й і 2-й жаночых гімназій, кадэцкага корпуса, Лебедзінскай мужчынскай гімназіі. 3 1916 вікарый касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Антушы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл., капліцы св. Казіміра ў Жлобіне, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. 3 1917 студэнт мітрапалітнай духоўнай акадэміі ў Петраградзе. У1919—20 пробашч парафіі Нараджэння НПМ у мяст. Заслаўе Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н. 3 1920 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Свіслач, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Таксама служыў у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Бабруйску Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1923 пробашч касцёла св. Ганны ў в. Пузічы, цяпер Салігорскі р-н Мінскай вобл. У 1924—25 у парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Пласковічы Нясвіжскага дэканата, цяпер Клецкі р-н Мінскай вобл. У 1928 у касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Ідолта, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 3 1930 у касцёле ў Семятычах (Siemiatycze), Польшча, парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Асавая, цяпер Столінскі р-н Брэсцкай вобл. 3 1933 у парафіі св. Антонія ў в. Мількавічы Наваградскага дэканата Мінскай дыяцэзіі, цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1935 рэзідэнт пры фарным касцёле св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. У сярэдзіне 1942 арыштаваны з іншымі каталіцкімі святарамі. Пад следствам знаходзіўся ў Гродзенскай турме. Праз два месяцы вызвалены. Зноў арыштаваны ў 1943. Вызвалены. Арыштаваны НКВД 19.12.1944 у Гродне. Абвінавачваўся ў «сувязі з гестапа». Асуджаны 18.5.1945 да 15 ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Загінуў у зняволенні.

Гл. таксама арт.: Вальтась Аркадзь.

Кр.: Каталіцкае духавенства Міпскай дыяцэзіі; Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiep, Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Процька T. Касцёл y часе II сусветнай вайны Н Наша вера. 1995. № 1; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; http://media.catholic,by; http:// slovosnami.narod.ru/history.htm; 3 асабістага архіва У.Васькова.

РЫМКЕВІЧ Рамуальд Браніслававіч [1915, Вільня —?], арганіст. 3 сям’і польскага службоўца. Да арышту працаваў у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Граўжышкі Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл. Быў жанаты, меў сына. Арыштаваны 13.12.1944. Абвінавачваўся як «сацыяльна небяспечны элемент». 14.2.1946 вызвалены і рэабілітаваны УНКВД Маладзечанскай вобл. Далейшы лёс невядомы. Асабовая справа Р. № п-6600 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

САБАЛЕЎСКАЯ Ганна Рафалаўна [1885, мяст. Койданава Мінскага пав., цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл, —?], законніца. У 1910 у Санкт-Пецярбургу ўступіла ў Трэці ордэн св. Францішка. У 1914—24 прыбіральшчыца ў каталіцкім прытулку. Арыштавана АДПУ 14.1.1927 па справе «групы католікаў Ленінграда». Асуджана калегіяй АДПУ 15.6.1927 да высылкі без права пражываць у 12 вызначаных буйных гарадах і памежных зонах. Выслана ў Кастраму. Вызвалена ў ліст. 1930. Са снеж. 1930 у Яраслаўлі. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Оснпова, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР.

САБАЧЫНСКІ Мечыслаў-Фелікс Юзафавіч [19.11.1886 ці 1884, в. Цыганка (?) Чанстахоўскага (Czestochowa) пав., Польшча — пасля 1937], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў духоўную семінарыю ва Улацлаўку (Wloclawek), Польшча. Прыняў сакрамэнт святарства (1909). 3 1913 вучыўся ў Магілёўскай духоўнай акадэміі ў Санкт-Пецярбургу. Пасля кастрычніцкага перавароту 1917 прызначаны ў філіяльны касцёл Нараджэння НПМ у в. Люшаў Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Буда-Кашалёўскі р-н Гомельскай вобл. 3 ліп. 1921 вікарый парафіі св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. 3 1922 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку. Паводле некаторых звестак, таксама апекаваў касцёл езуітаў св. Барбары ў в. Замосце, цяпер Слуцкі р-н. Арыштаваны 10.3.1933 у Слуцку. Асуджаны 24.2.1934 з К. Андрэкусам і іншымі асобай нарадай пры АДПУ за «антысавецкую агітацыю» і як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Карагандзінскі лагер НКВД Казахскай ССР. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 31.5.1989 пракуратурай БВА. Групавая справа С. і інш. № 28053-с (усяго болыл за 10 чалавек) захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католнческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; 3 асабістага архіва У. Васькова.

САБУТКА Станіслаў [1909—1944], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Брэсце, прэфектам агульнаадукацыйных школ. Расстраляны нямецкай жандармерыяй.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

САВАНЕЎСКІ Людвік [1891 — ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1915). У 1919—20 катэхет у Гродзенскім фарным касцёле св. Францішка Ксаверыя. У 1926—31 пробашч у касцёле Звеставання НПМ. Перад 2-й сусветнай вайной рэдактар газеты «Nowe Zycie». Верагодна, рэпрэсаваны НКВД пасля 1939.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis.

САВІЦКІ Адам Мацеевіч (Майсеевіч?) [1.11.1887, Замошша Ашмянскага (?) пав. Віленскай губ., цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл.— 20.5.1968, Беласток (Bialystok), Польшча], святар. Скончыў рускую класічную гімназію, Віленскую духоўную семінарыю, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1911, Коўна, цяпер Каўнас, Літва). 3 1912 катэхет у Вільні. 3 1917 прафесар Віленскай духоўнай семінарыі. 3 1926 канцлер курыі арцыбіскупа Р. Ялбжыкоўскага, канонік рымакаталіцкай духоўнай кансісторыі, сінадальны экзаменатар. Узнагароджаны «Афіцэрскім Крыжам Заслугі», «Залатым Крыжам Заслугі». 3 восені 1939 прадстаўнік арцыбіскупа ў польскім падполлі, дэкан АК Віленскай і Беластоцкай акругі

(псеўд. «Стэмпель»), Адыграў немалую роль у арганізацыі падпольнай барацьбы супраць гітлераўцаў. Арыштаваны гестапа ў 1942. Вывезены (з арцыбіскупам Р. Ялбжыкоўскім) у Марыямпаль, Літва. Вызвалены ў 1944. Прыбыў 24.11.1944 у Мінск па даручэнні Р. Ялбжыкоўскага і перадаў упаўнаважанаму Савета па рэлігійных культах БССР П. Маславу наступныя прапановы: «1) Дазволіць Мітрапаліту Віленскай епархіі Р. Ялбжыкоўскаму бесперашкодна кіраваць Касцёлам у Беларусі, накіроўваць ксяндзоў на вольныя парафіі; 2) Забараніць прызыў ксяндзоў і іншых свяшчэннаслужыцеляў на службу ў Чырвоную Армію; 3) He дапускаць выступаў з амбона з пытаннямі, якія датычаць гаспадарча-палітычных кампаній; 4) Спыніць хаджэнне католікаў у нядзельныя дні і падчас богаслужэнняў на розныя заняткі — лекцыі, сходы, суботнікі і г. д.; 5) Перадаць католікам усе раней канфіскаваныя касцёлы і дамы пробашчаў; 6) Вярнуць каталікам усе іх могілкі; 7) Прыняць меры, каб не арыштоўвалі ксяндзоў і іншых служкаў культу». Савецкія органы ўлады не прынялі ніводнай прапановы, але высновы зрабілі. 23(ці 25).1.1945, пасля вобыску арцыбіскупскага палаца, НКВД арыштавала С. разам з Р. Ялбжыкоўскім і змясціла іх у Лукішках. У пачатку 1946 С. этапаваны ў Інцінскі лагер МДБ Комі АССР. Пасля вызвалення ў другой палове 1947 выехаўу мяст. Варняны, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл., да свайго сябра У. КурпісГарбоўскага. У 1947 выехаў у Беласток. 3 30.8.1947 генеральны вікарый, з 28.8.1955 капітульны вікарый, з 23.11.1962 Апостальскі Адміністратар Віленскай архідыяцэзіі. Выкладаў у Беластоцкай духоўнай семінарыі.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губертій; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowniw golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchow’enstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческпй Костел e Белорусспй e годы второй мйровой войны; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—1990.

САВІЦКІ Аляксандр Вікенцевіч [1881, Ашмяны Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. (паводле іншых звестак, Віцебск)— пасля 1937 (?)], святар, брат Б. Савіцкага. Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). 31910 вікарый касцёла ў пас. Клявань Ровенскага дэканата, цяпер Украіна. У1914—18 адміністратар парафіі ў в. Дамбровіца (цяпер Дубровіцы) Луцкага дэканата, цяпер Украіна. У 1923—24 пробашч касцёлаў у в. Манастырыска і ў в. Пяцігоры Гуманьскага дэканата. Арыштаваны 1.2.1930. Асуджаны 12.5.1930 (?) калегіяй АДПУ за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. У верас. 1930 пераведзены (з 30 святарамі) у Яраслаўскі паліт. ізалятар АДПУ. У студз. 1934 этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі лагер НКВД Архангельскай вобл. 3 20.7.1937 зняволены ў Салавецкай турме. Верагодна, прыгавораны да ВМП і расстраляны.

Кр.: Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Капюлііческой Церквп в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

САВІЦКІ Баляслаў Вікенцевіч [1876 ці 1877, Ашмяны Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. (паводле іншых звестак, Віцебск)— пасля 1935], святар, брат А. Савіцкага. Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1904). Прызначаны вікарыем касцёла ў Гарадку, цяпер Хмяльніцкай вобл., Украіна. 3 1906 у Кіеве. 3 1918 пробашч парафіі Манастырыска, цяпер ІванаФранкоўскай вобл., Украіна. У другой палове 1920-х г. пробашч парафій Вербавец, цяпер Цярнопальская вобл., Лучынец, Сніткаў і Тыўраў, цяпер Вінніцкая вобл. У 1928 адміністратар касцёла ў Бярдзічаве, цяпер Жытомірская вобл., Украіна. Арыштаваны 4(ці 20).8.1928. У лют. 1929 вывезены ў Бутырскую турму Масквы. У кастр. 1929 асуджаны за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. (у канцы 1930 больш за

70 000 зняволеных). У 1931 пераведзены на востраў Анзер. У 1932 узяты пад варту. Абвінавачваўся з іншымі святарамі «ў стварэнні групоўкі, якая праводзіла антысавецкую агітацыю, тайна адпраўляла багаслоўскія і рэлігійныя абрады, здзяйсняла нелегальную сувязь з воляй для перадачы за мяжу звестак шпіёнскага характару пра становішча католікаў у СССР». Следства хадайнічала аб утрыманні С. асобна ад іншыхзняволеных. Высланы ўЛенінград, потым у Бутырскую турму. Вызвалены 15.9.1932 праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. Служыў пробашчам і дэканам касцёла ў Сарнах, цяпер Ровенскай вобл., Украіна.

Кр.: Осйпова, Гонепйя на Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплннскіш, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

CAK Аляксандр Мікалаевіч [14.8.1890, в. Сёгда Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Карэліцкі р-н Гродзенскай вобл. — 27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар, паэт. 3 бел. сялянскай сям’і. Першы муж рэпрэсаванай бел. пісьменніцы Ядвігі Бяганскай¹. Скончыў Пінскую гімназію. Вучыўся ў СанктПецярбургу ў Інстытуце лясной гаспадаркі. У1913 пасля III курса спыніў вучобу, паступіў у Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу, якую скончыў у 1917. Прыняў сакрамэнт святарства. Прызначаны вікарыем касцёла Звеставання НПМ у в. Фашчаўка, цяпер Шклоўскі р-н Магілёўскай вобл. Удзельнік з’езда бел. каталіцкіх святароў у Мінску (24—25.5.1917). 3 19.12.1918 жыў у мяст. Сянно Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У1919—21 пробашч касцёла св. Л юдвіка ў в. Свяцілавічы Рагачоўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Бялыніцкі р-н Магілёўскай вобл., і адміністратар парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Шклове Магілёўскага пав., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. Духоўныя ўлады Магілёўскай

¹ Гл.: Маракоў, Рэпрэсаваныя...

архідыяцэзіі ў 1922 і 1924 мелі намер накіраваць С. для службы ў Петраград, але ён папрасіў пакінуць яго ў Беларусі. У 1923 зноўу касцёле ў в. Фашчаўка. 3 вясны 1924 жыў у Мінску, быў добрым знаёмцам Янкі Купалы, часта гасцяваў у паэта. Да гэтага перыяду адносяцца многія лірычныя вершы, паэмы, вершаваныя драматургічныя творы С. Паводле некаторых звестак, у другой палове 1920-х служыў на Міншчыне, Мазыршчыне, у Койданаве, цяпер райцэнтр Дзяржынск, у Хойніках, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. Шырока выкарыстоўваў бел. мову ў душпастырскай дзейнасці. Пераследаваўся савецкімі ўладамі. 17.12.1929 змушаны публічна адмовіцца ад святарскага сану. Працаваў стыльрэдактарам у Беларускім дзяржаўным выдавецтве. Ажаніўся, гадаваўдзіця. Арыштаваны АДПУ 24.7.1930 (у адну ноч з літаратуразнаўцам Адамам Бабарэкам, вучоным Гаўрылам Гарэцкім, гісторыкам Тодарам Забелам, рэдактарам Канстанцінам Ламакам і іншымі) па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Асуджаны з шэрагам дзеячаў бел. культуры і грамадства 10.4.1931 да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі лагер НКВД Карэльскай АССР. Вызвалены ў 1934. Вярнуўся ў Мінск. Працаваў прарабам у трэсце «Белбудматэрыялы». Зноў арыштаваны 11.4.1937. Асуджаны 25.8.1937 (з шэрагам праваслаўных і рыма-каталіцкіх святароў, парафіянамі касцёла і прыхаджанамі царквы) тройкай НКВД як «член ПАВ» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны трыбуналам БВА26.10.1962. Асабовая справаС. № 17935-сзфотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XXwieku; Маракоў, Рэпрэсаваныя...

САКАЛОЎСКІ Браніслаў (Баляслаў) Станіслававіч [1902, в. Літвіца Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. — ?], арганіст. 3 польскай сялянскай сям’і. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю.

Працаваў у касцёле Нараджэння НПМ у мяст. Кемелішкі, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. Быўжанаты, меўчацвёра дзяцей. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Арыштаваны 23.3.1945. Абвінавачваўся ў «пасобніцтве нямецкім акупацыйным уладам». Вызвалены 11.11.1946 УМДБ Маладзечанскай вобл. Далейшы лёс невядомы. Асабовая справа С. № п-6384 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

САКАЛОЎСКІ Эдвард Вацлававіч [1918, Кнышын (Knyszyn), Беластоцкае ваяв., Польшча — ?], арганіст. 3 сям’і польскага рабочага. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Працаваў у касцёле Нараджэння НПМ у мяст. Браслаў аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны 24.2.1940. Асуджаны 30.12.1940 асобай нарадай за «антысавецкую агітацыю» і «контррэвалюцыйную дзейнасць» да 5 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 18.11.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД.

САРГЕВІЧ Павел Пятровіч [4.6.1902, Санкт-Пецярбург — 1.9.1967], святар. Вучыўся ў пачатковай школе пры касцёле св. Казіміра, з 1912 у гімназіі пры касцёле св. Кацярыны ў Санкт-Пецярбургу, у таемнай духоўнай семінарыі ў Петраградзе (арганізаванай арцыбіскупам Я. Цеплякам) да яе закрыцця ў 1918. 3 1922 у Вільні. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (24.4.1927). Служыў вікарыем у Вільні, захоўваючы прыналежнасць да Магілёўскай архідыяцэзіі. 3 1927 вікарый касцёла Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў мяст. Крамяніца Ваўкавыскага дэканата, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1928 у парафіі св. Вацлава ў Ваўкавыску, цяпер райцэнтр

Гродзенскай вобл. У чэрв. 1930 пераведзены вікарыем у фарны касцёл св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, але ў жн. таго ж года прызначаны пробашчам парафіі св. Станіслава ў в. Высоцк, цяпер Слонімскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1.5.1936 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Трычуўка (Tryczöwka) Беластоцкага дэканата, Полылча. Стаў ахвярай правакацыі, калі пасля прыходу савецкіх войскаў да яго звярнуўся быццам польскі афіцэр з прапановай уступіць у падпольную арганізацыю. Арыштаваны НКВД 20/21.3.1940. Абвінавачваўся ў прыналежнасці да польскага антысавецкага падполля. Зняволены ў Беластоцкай турме, потым праз Мінск і Полацк этапаваны ў Сібірскі лагер НКВД. Вызвалены ў жн. 1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Працаваў у Дэлегатуры польскай амбасады ў Петрапаўлаўску, Расія. У 1942 пакінуў СССР з арміяй У. Андэрса. 3 19.6.1942 в. а. капелана 7-й пяхотнай дывізіі, потым да канца вайны капелан Польскай Арміі. Адзначаны «Крыжам Заслугі з Мячамі», «Крыжам Монтэ-Касіна», а таксама прызначаны старшым капеланам. 6.9.1946 з II корпусам трапіў у Вялікабрытанію, быў душпастырам для польскіх эмігрантаў. Загінуў у аўтакатастрофе ў Лондане. Яго цела сваякі перавезлі на радзіму. Пахаваны ў бацькоўскай магіле на фарных могілках у Беластоку.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартгіролог Католйческой Церквй в CCCP\ Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

CAPOKA Станіслаў [1909—1975], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1937). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Свіслач Ваўкавыскага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Паводле некаторых звестак арыштаваны НКВД у 1944. Неўзабаве вызвалены. 3 1945 пробашч касцёла

св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Ізабелін Ваўкавыскага р-на, парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Вялікія Эйсманты Лунненскага дэканата, цяпер Бераставіцкі р-н Гродзенскай вобл., касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Адэльск, цяпер Гродзенскі р-н. Быў адным з аўтараў тэлеграмы ад Ваўкавыскага дэканата са спачуваннямі з прычыны смерці I. Сталіна.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католпческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

САЎКА Апалінарьія Якубаўна [1884, в. Рудзевічы Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. ці Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. — ?], хатняя гаспадыня, актыўная парафіянка касцёла св. Кацярыны Александрыйскай у Ленінградзе. Арыштавана 9.10.1929 па справе «Матулёніса і інш.». Асуджана калегіяй АДПУ 8.8.1930 да 3 гадоў ППЛ. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осшюва, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

СВЁНТЭК Казімір Яновіч [нар. 21.10.1914, мяст. Валга, Эстонія], рэлігійны дзеяч, кардынал. 3 польскай сям’і. У 1922 пасяліліся ў Баранавічах, дзе С. скончыў гімназію імя Т. Рэйтана. У 1933 паступіў у Вышэйшую духоўную семінарыю імя Тамаша Аквінскага ў Пінску. Прыняў сакрамэнт святарства з рук біскупа К. Букрабы (8.4.1939). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі ў мяст. Пружаны, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Арыштаваны 21.4.1941. Вызвалены з прыходам немцаў. Вярнуўся ў пружанскі касцёл. Зноў арыштаваны 17.12.1944. Асуджаны да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Этапаваны праз Аршанскую перасыльную турму ў Сібірскі лагер МДБ Кемераўскай вобл. У 1947 пераведзены ў Варкуцінскі, потым Інцінскі лагеры МДБ

Комі АССР. Вызвалены 16.6.1954. Была магчымасць выехаць у Польшчу, але С. застаўся ў Беларусі. 3 1.12.1954 пробашч катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Пінску Брэсцкай вобл. У 1981—86 кіраваў рэстаўрацыяй катэдральнага касцёла. У1990 біскуп Тадэвуш Кандрусевіч прызначыў С. генеральным вікарыем Пінскай дыяцэзіі. 3 13.4.1991 арцыбіскуп, мітрапаліт Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі, Апостальскі Адміністратар Пінскай дыяцэзіі. 26.11.1994 Папа Ян Павел II абвясціў С. кардыналам.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992', Невяроўскі A. Юбілей кардынала II Навіны. 1999. 13 крас.; ГардзіенкаА. Кардынал Казімір Сьвёнтэк /'IДэмакратычная апазыцыя; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

СВІРШЧЭЎСКІ Браніслаў [1881 — ?], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і акадэмію ў СанктПецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1906). 3 1909 пробашч і дэкан парафіі св. Ганны ў мяст. Койданава Мінскага пав., цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл. Некаторы час служыў у касцёле Адшукання Св. Крыжа ў мяст. Узда, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Арыштаваны ў 1920. Вызвалены. Выехаў у Польшчу (1924). 3 1926 прэфект у Мехаве Кельцкай дыяцэзіі, Польшча. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

СВЯТАПОЛК-МІРСКІ Антон [1907—1942], святар, езуіт. 3 польскай сям’і. Уступіў у Таварыства Езуса. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Пасля 20.9.1941 выехаў у Беларусь. Увосень 1941 стаў на чале адноўленай езуіцкай семінарыі ў Полацку. Спрыяў адраджэнню каталіцызму, праводзіў душпастырскую працу на тэрыторыі да 70 км ад Полацка, абслугоўваў да 10 тыс. вернікаў. Штомесячна праязджаў да 300 км на падводах. Апорным пунктам душпастырства стаў касцёл Маці Божай Ружанцовай у Полацку. Арыштаваны немцамі і закатаваны.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

СВЯТАПОЛК-МІРСКІ Яўген [1876, мяст. Мір Наваградскага пав. Мінскай губ., цяпер Карэліцкі р-н Гродзенскай вобл. —28.3.1918], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства. У 1902—04 вікарый касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Табольску, цяпер Цюменская вобл. У 1905—09 катэхет Гомельскай мужчынскай гімназіі, прагімназіі, тэхнічнага чыгуначнага вучылішча, старшыня Гомельскага рыма-каталіцкага парафіяльнага таварыства асветы і дабрачыннасці. У 1910—11 пробашч касцёла НПМ у Чэрыкаве, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл., дэкан. У 1912 пробашч касцёла св. Парыжскай Маці Божай у Санкт-Пецярбургу, катэхет Пецярбургскай французскай гімназіі для дзяўчат. 31913 пробашч катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Магілёве, магілёўскі дэкан. Арыштаваны 2(ці 8).3.1918. Абвінавачваўся ў «контррэвалюцыйнай дзейнасці, прыналежнасці да ПАВ і хаванні польскіх жаўнераў». 28.3.1918 рэвалюцыйным трыбуналам ЧК асуджаны да ВМП. Калі парафіяне, якія былі пад-

час прысуду ў зале, сталі бараніць святара, чырвонаармейцы пачалі страляць, паранілі і забілі дзвюх маладых жанчын і яшчэ некалькі чалавек. С.-М. і двух хлопцаў бальшавікі ў той жа дзень вывезлі за горад. Яны патрабавалі, каб святар сказаў, што Бога няма. На гэта С.-М. адказаў: «Можаце забіць цела, але не заб’яце душы». Пасля жорсткіх катаванняў святара расстралялі. На наступны дзень парафіяне знайшлі цела пастыра з мноствам агнястрэльных і нажавых ран, разбітай галавой і зламанымі рукамі. Улады забаранілі правесці хрысціянскі абрад пахавання, дазволіўшы толькі пахаваць цела на месцы забойства. Пасля прыходу ў горад польскіх войскаў цела святара было эксгумавана і з пашанаю пахавана на каталіцкіх могілках Магілёва.

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губернйй; Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР\ Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR\ Чаплйнскйй, Ocunoea, Mapmuролог Католйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях н ссылках католйческйх свяіценнослужйтелеіс, 3 асабістага архіва У.Васькова.

СЕМАШКЕВІЧ Ян Казіміравіч [псеўданімы: Янка Быліна, Ядловец; крыптанімы: Я.Б.; J.B.; 1883, в. Лакцяны Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл.— 18(ці 21).2.1956, мяст. Мар’янава Падляшскага ваяв., Полывча], святар, грамадскі дзеяч, паэт, драматург, перакладчык. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). 3 1910 вікарый (?) касцёла Божага Цела ў в. Дварэц Слонімскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1912 у парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Ілля Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. У 1915 адміністратар касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Граўжышкі Ашмянскага дэканата, цяпер

Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. У 1-ю сусветную вайну са святаром У. Талочкам прадстаўляў бел. каталіцкае духавенства ў Віленскім камітэце дапамогі пацярпелым ад вайны. 3 1917 пробашч касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Лаварышкі Віленскага пав., цяпер Літва. Друкаваўся ў газ. «Гоман», іншых перыядычных выданнях Зах. Беларусі, у тым ліку ў рэлігійных («Кгупіса», «Chryscijanskaja Dumka»), сатырычных (час. «Авадзень» і «Маланка»), дзіцячым (час. «Пралескі», пад псеўд. Ядловец). 3 1928 служыў у парафіі св. Ганны ў в. Дукшты Піярскія Троцкага пав., цяпер Літва. У 1933 (?) вікарый парафіі св. Юрыя ў мяст. Янаў (lanöw) Сакольскага пав. і дэканата, Польшча. 3 1934 у касцёле св. Юзафа ў в. Падбярэзззе (Podbrzezie) Свянцянскага дэканата, цяпер г. Пабрадэ, Літва (?). 3 1937 служыў у парафіі Перамянення Пана ў в. Ялоўка (Jalowka), Польшча. 3 1946 рэктар і першы пробашч парафіі Мар’янава {Marianowo) Беластоцкай архідыяцэзіі.

Тв.: Napryzbie. Wilnia, 1918 (2-е выд.: 1924); Wybarstarsyni: Wiaskowaja trahikamedyja u 3-ch dziejach z casou carskich. Wilnia, 1926 (2-e выданне: Выбар старшыні. Вільня, 1938); Daroha kryza. Wilnia, 1930; Na pokuci: Bajki i roznyja wiersy. Wilnia, 1934.

Kp.: Памятная кннжка Вйленской губернйй; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Гарэцкі M. Быліна Я. // Гарэцкі M. Гісторыя беларускай літаратуры. Мн., 1992; БП, т. 1; ЭГБ. т. 6—2; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссйй e годы второй мнровой войны.

СЕНВАЙЦІС Юзаф [1867—1932, Новасібірск, турма АДПУ], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1894). У 1896—1904 рэктар філіяльнага касцёла Маці Божай Ружанцовайу в. Грос-Ведэр, цяпер Латвія.У 1906—10 адміністратар

парафіі св. Юзафа ў в. Гарбачова-Абітокі (тагачасны паштовы адрас: ст. Неклач) Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер Расонскі р-н Віцебскай вобл. У 1911—23 капелан капліцы Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Петрапаўлаўску Омскага дэканата, цяпер Казахстан. У1925—28 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Златавусце Самарскага дэканата, парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Чалябінску Пермскагадэканата, Расія. Арыштаваны ў верас. 1931 уЧалябінску. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Лйтургйческйй календарь; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СЕЧКА Стэфан Янавіч [1905 ці 1909—20.1.1976], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). У 1936 прызначаны адміністратарам парафіі св. Вацлава ў в. Драздоўшчына Надвілейскага дэканата, цяпер Пастаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 20.5.1939 да 4.5.1940 у парафіі Спаслання Св. Духа ў мяст. Бярозаўка Лідскага дэканата, цяпер горад Лідскага р-на Гродзенскай вобл. Арыштаваны гестапа 29.6.1942. Вывезены ў Наваградак. Вызвалены 31.7.1942. Вярнуўся ў парафію. У 1944 з-за пагрозы новага арышту пераехаў у в. Ліпнішкі, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл., дзе служыў у касцёле св. Казіміра. Арыштаваны НКВД у пачатку крас. 1945. Вызвалены 9.5.1945. Адмовіўся выехаць у Польшчу. Працягваў служыць у парафіі Ліпнішкі. Пераследаваўся савецкімі ўладамі.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanega w ZSRS; Krahel T

Duchowm archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

СЕЧКА Тадэвуш [1902, Лодзь (Lodz), Польшча — чэрв. 1941], святар, доктар тэалогіі, вядомы гістарычнымі працамі пра Вострую Браму. Скончыў усеагульную школу, вучыўся ў гандлёвай навучальнай установе ў Лодзі, пасля ў гімназіі імя Караля Уладзіслава IV у Варшаве. У 1920 пайшоў добраахвотнікам у войска. 3 15.7.1920 3,5 месяца служыў у артылерыі. Потым вярнуўся ў гімназію, якую скончыў у 1922. У 1929 скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся на ф-це тэалогіі ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (21.4.1929). 3.5.1929 прызначаны вікарыем парафіі св. Казіміра ў мяст. Новая Вілейка, цяпер Літва. 14.10.1929 пераведзены ў Вільню ў касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса, але, верагодна, не прыняў гэтую прапанову, таму што з 19.10.1929 служыўу парафіі св. Тэрэзы. 3 5.9.1930 у касцёле св. Антонія Падуанскага ў мяст. Сакулка (Sokölka) аднайменнага дэканата, цяпер Польшча. У 1933 рэктар філіяльнага касцёла ў в. Плябань Вілейскага пав. і дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. 27.6.1934 абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Культ Вастрабрамскай НПМ у гістарычным развіцці». Пад канец 1934 прыняў прапанову працаваць у Францыі. Прызначаны сурэдактарам час. «Polak we Francji» і на душпастырскую працу, але неўзабаве вырашыў вярнуцца на радзіму. 3 4.9.1936 прэфект касцёла Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 2.4.1937 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Лапеніца (Вялікая Лапеніца) таго ж пав. і дэканата, цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл. 3 29.3.1938 у парафіі св. Юрыя ў в. Весялуха Надвілейскага дэканата, існавала да 1977 у Мядзельскім р-не Мінскай вобл. 3 15.4.1939 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Дэмбрава Лідскага пав.

Васілішскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны НКВД у кастр. 1939. Зняволены ў турме ў Шчучыне, потым у Лідзе, Мінску. Паводле некаторых звестак, расстраляны падчасэтапавання вязняў мінскай турмы НКВД на Усход.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cl eri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Dzwonkowski, Leksykon duchowiehstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

СІВІЦКІ Казімір Антонавіч [29.1.1884, в. Ячна Каменскай вол. Сакольскага пав. Гродзенскай. губ., цяпер Польшча — 26.10.1938, Сяміпалацінск Казахскай CCP], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. 3 1918 адміністратар парафіі НМП і св. Антонія Падуанскага ў Вялікіх Луках, капелан яе філіі касцёла Сэрца Пана Езуса ў Новасакольніках, цяпер Пскоўская вобл., Расія. 3 1925 адміністратар касцёла св. Юзафа Абранніка ў Оршы, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл., парафіі сз. Юрыя ў мяст. Дуброўна, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. Арыштаваны 28.5.1927. Асуджаны 2.7.1927 асобай нарадай пры АДПУ за «контррэвалюцыйную агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. У ліп. 1930 пераведзены на востраў Анзер. У 1932 узяты ў лагеры пад варту. Абвінавачваўся па групавой справе каталіцкага духавенства «ў арганізацыі контррэвалюцыйнай групы, якая вяла антысавецкую агітацыю, тайна рабіла багаслоўскія, рэлігійныя абрады і здзяйсняла нелегальную сувязь з воляй для перадачы за мяжу звестак шпіёнскага характару аб становішчы католікаў у СССР». 27.5.1933 высланы на 3 гады ў Сяміпалацінск, пазней пераведзены ў Алма-Ацінскую вобл. Казахскай ССР. 4.9.1935 з С. узята падпіска аб нявыездзе. 25.11.1935 прыга-

вораны за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. Зноў арыштаваны 11.6.1937. Асуджаны 26.10.1938 тройкай НКВД Усходне-Казахскай вобл. за «шпіянаж» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 25.5.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа С. з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; НАРБ, 1КБР; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь e СССР: Dzwonkowski, Losy duchowienstwakatolickiegowZSSR', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e СССР; Лйтургйческйй калейдарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяй/еннослужйтелей.

СІДАРОВІЧ Браніслава Аляксандраўна [3.9.1895, в. Індура Гродзенскага пав., цяпер Гродзенскі р-н— 1967], санітарка маскоўскай паліклінікі, актыўная парафіянка, спявала ў хоры касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Маскве. Арыштавана 12.3.1938. Абвінавачвалася ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджана асобай нарадай НКВД да 5 (?) гадоў ППЛ. Этапавана ў Сібірскі лагер НКВД (Марыінск). Вызвалена ў 1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Вярнулася ў Маскву. Зноў арыштавана ў 1950. Абвінавачвалася ў тым жа «злачынстве». Асуджана да 10 гадоў ППЛ. Этапавана ў Цемнікоўскі лагер МДБ Мардоўскай АССР. Пасля вызвалення выехала ў Серпухаў Маскоўскай вобл. Рэабілітавана (1958). Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Капюлйческой Церквй в СССР.

СІМАНОВІЧ Марк [10.10.1899, в. Акуліна Лепельскага (?) пав. Віцебскай губ., цяперУшацкі р-н Віцебскай вобл. (паводле інш. звестак, мяст. Капыль Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл.) — 1942], святар. Прыняў сакрамэнт

святарства (1923). 3 1937 дырэктар Ніжэйшай духоўнай семінарыі ў Драгічыне (Drohiczyn) Бельска-Падляскага пав., Польшча, пазней пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у Слуцку Мінскай вобл. Напярэдадні прыходу немцаў выехаў у Клецк. Застаўся ў рэгіёне, выконваў душпастырскую працу. Увосень 1942, нягледзячы на папярэджанне пра небяспеку, прыехаў у Слуцк, каб адправіць набажэнства. Пасля імшы арыштаваны паліцэйскімі і расстраляны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej-, Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Hladowski Wladyslaw. Wspomnienia. Drohiczyn, 2000; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СІЧАК Пётр Янавіч [31.12.1910, в. Січкі, цяпер Келецкае ваяв., Польша — 29.5.1975], святар, магістр тэалогіі. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя, 13.11.1939 атрымаў ступень магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (16.6.1940). Да студз. 1941 вікарый касцёла св. Юзафа і НПМ у в. Корве (Korwie) Кальварыйскагадэканата, цяперЛітва.дачэрв. 1941 служыўу парафіі св. Станіслава ў в. Ляцк Шчучынскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. У ліп.-жн. 1941 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Новы Двор, цяпер Шчучынскі р-н. 3 верас. 1941 да верас. 1942 у парафіі Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Хаваўся ад немцаў у парафіі Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва. 3 1943 адзін з актыўных святароў (псеўд. «Ксёндз Пётр») Навагрудскай акругі АК. Капелан 5-га батальёна 77-га пяхотнага палка. У ліп. 1944 вярнуўся ў парафію Радунь. Праз месяц прызначаны пробашчам касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 14.1.1946.

Асуджаны 31.5.1946 за «ўдзел у польскай нацыяналістычнай арганізацыі АК» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў адзін з уральскіх лагераў (паводле іншых звестак — Комі АССР). Вызвалены ў 1948. Быў сярод 5 святароў, якія выехалі ў Польшчу з крас. па верас. 1948. 3 1951 вікарый парафіі св. Якуба ў мяст. Пёрткаў Трыбунальскі (Piortköw Trybunalski) Лодзінскай дыяцэзіі. 3 1958 пробашч касцёла ў Навасольне (Nowosolna) каля Лодзі, з 1960 у парафіі Пажна (Parzno), з 1962 у касцёле ў мяст. Хабяліцы (Chabelice), з 1972 у парафіі Лезніцы Велькай (Leznica Wielka), Польшча. Адзначаны «Срэбным Крыжам Заслугі з Мячамі». Рэабілітаваны 6.10.1995 прэзідыумам Гродзенскага абл. суда. Асабовая справа С. № п-23082 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмуснк, Католйческнй Костел в Белоруссші в годы второй мйровой войны.

СКАКОЎСКІ Юстын (Юзаф) Альфонсавіч [1876— 15.7.1943], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1901). 3 1902 адміністратар касцёла Звеставання НПМ у мяст. Петрыкаў, цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. 3 1905 пробашч парафіі Божага Цела ў мяст. Давыд-Гарадок, цяпер горад Столінскага р-на Брэсцкай вобл. 3 1907 у касцёле св. Ганны ў мяст. Койданава, цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл., парафіі Апекі св. Юзафа ў в. Рубяжэвічы, цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. 3 1909 служыў у касцёле Нараджэння НПМ у Дрысе Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Верхнядзвінск Віцебскай вобл., дрыса-себежскі дэкан. У 1915—17 пробашч парафіі св. Казіміра ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. 3 1936 рэктар касцёла Звеставання НПМ у Гродне, катэхет. Арыштаваны гестапа 14.7.1943 як закладнік. Забіты

з 5 святарамі і вялікай групай мясцовай інтэлігенцыі каля в. Навумавічы, цяпер Гродзенскі р-н.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйн; Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссіш e годы второй мйровой войны.

СКАРУПКА Ігнат-Ян [19.7.1893, Варшава — 14.8.1920, Асова (Ossowo) каля Валоміна (Wolomin), Польшча], святар. Вучыўся ў гімназіі Хжаноўскага ў Варшаве. Скончыў Варшаўскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства з рук арцыбіскупа Я. Цепляка (26.1.1916, Петраград). Змушаны займацца хворай маці і сям’ёй, якая ў выніку эвакуацыі з Польшчы знаходзілася ў Петраградзе, спыніў навучанне ў духоўнай акадэміі і цалкам аддаў сябе грамадскай і душпастырскай працы сярод уцекачоў з Польшчы. У першай палове 1917 служыў у парафіі ў с. Багародскае каля Масквы. Паводле некаторых звестак, у верас. 1917 служыў у касцёле ў г. Клінцы Бранскай вобл., Расія. Яго дзейнасць прыцягнула ўвагу бальшавіцкіх уладаў. Пад пагрозай арышту 4.9.1918 апошнім транспартам выехаў у Варшаву. Катэхет і вікарый парафіі Перамянення Божага ў Лодзі (Lodz), Польшча. У ліп. 1919 вярнуўся ў Варшаву, дзе працаваў натарыусам і архівістам варшаўскай мітрапалітнай курыі. Служыў капеланам установы для беспрытульных дзяўчат супольнасці сясцёр сям’і Марыі ў Празе (прыгарад Варшавы), катэхетам у дзвюх мужчынскіх школах. Дзякуючы настойлівым намаганням атрымаў у ліп. 1920 згоду варшаўскага арцыбіскупа А. Какоўскага на службу капеланам франтавых аддзелаў. У хуткім часе стаў капітанам 236-га Добраахвотнага палка ветэранаў студзеньскага паўстання (1863). Мабілізаваны на фронт як капелан рэзерву. У першай лініі батальёна паручніка С. Матаровіча прымаў удзел у бітве за Варшаву. Адзначыўся самаахвярнай душпастырскай і ідэйнай працай. Загінуў за дзень да польскай перамогі ў бітве

пад Асовам (Ossowo). Пасмяротна прысвоена званне маёра і ўзнагароджаны Крыжам «Virtuti Militari». Да 80-годдзя з дня смерці С. улады Мазовіі ўстанавілі яму помнік.

Кр.: Лйтургйческйіі календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR.

CKOPKA (CKAPKO, СКУРКО) Антоні [1888—1942], святар, доктар тэалогіі і філасофіі. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнтсвятарства (1918). 3 1934 пробашч парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Слабодка Браслаўскага пав. ідэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. У 1937 у касцёле св. Яна Хрысціцеля ў в. Гальшаны, цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1938 у парафіі ў мяст. Варапаева Надвілейскага дэканата, цяпер г. п. Пастаўскага р-на. Арыштаваны фашыстамі. Абвінавачаны ў польскай прапагандзе, выдалены з парафіі і «перададзены службе бяспекі для прыняцця далейшых мер». Закатаваны.

Кр.: Catalogns ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровогі войны.

СЛІВІНСКІ Адольф [1910, в. Кліхі (?) —ліп. 1941], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Прызначаны вікарыем касцёла св. Казіміра ў мяст. Стоўбцы аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Мінсжай вобл. Паводле адных звестак, расстраляны немцамі ля касцёла. Паводле іншых, загінуў ад выпадковай кулі падчас перастрэлкі пры адступленні Чырвонай Арміі на Усход.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СЛІВОЎСКІ Караль [29.6.1855, каля Варшавы, Польшча — 5.1.1933, с. Седанка каля Уладзівастока, Расія], святар. Вучыўся ў Варшаве, Францыі, Германіі, у Інжынерным інстытуце ў Санкт-Пецярбургу. Скончыў духоўную семінарыю ў Сейнах (Sejny), Польшча, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра багаслоўя. Прыняў сакрамэнтсвятарства (1883). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Сянно, цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1890 адміністратар і дэкан касцёла Узвышэння Св. Крыжа і св. Казіміра ў Лепелі Віцебскай губ. 3-за канфлікту са святарамі, якіх падтрымлівалі ўлады, пераведзены ў Казань, Расія, дзе служыў пробашчам, ваенным капеланам, катэхетам і дзе пабудаваў новы храм Узвышэння Св. Крыжа. 3 1912 ва Уладзівастоку, Расія, дзе таксама пабудаваў новы храм (Нараджэння НПМ), a стары касцёл перабудаваў лад малую семінарыю. 2.2.1923 прызначаны на пасаду біскупа створанай Уладзівастоцкай дыяцэзіі. У канцы 1923 выгнаны бальшавікамі з Уладзівастока. Жыў у с. Седанка пад наглядам ГПУ, не маючы магчымасці выконваць святарскія абавязкі.

Кр.: Лйтургйческші календарь; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческоіл Церквй в СССР.

СЛОСКАН Баляслаў Бернардавіч [19(31).8.1893, Тылтаголь (Андронава)Узулмуйжскай вол. Рэжыцкага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія —18.4.1981, Бельгія], рэлігійны і грамадскі дзеяч. 3 латышскай каталіцкай сям’і. Скончыў Рэжыцкае гарадское 3-класнае вучылішча (1907), аптэкарскія курсы ў Рызе (1911), Магілёўскую духоўную семінарыю ў Петраградзе (1917). Прыняў сакрамэнт святарства з рук арцыбіскупа Я. Цепляка (21.1.1917). Вучыўся ў Петраградскай духоўнай акадэміі да яе закрыцця ў 1918. У чэрв. 1919 прызначаны вікарыем касцёла св. Кацярыны Александрыйскай у Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Паралельна пробашч касцёлаў

Узвышэння Св. Крыжа ў Шлісельбургу, НПМ у Петразаводску, св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Кранштаце, рэктар капліцы ў пас. Вырыца Петраградскай губ. 3 сак. 1923 пробашч парафіі св. Станіслава, таксама абслугоўваў касцёл св. Баніфацыя. 3 9.6.1924 пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Маскве. 3 верас. 1924 у касцёле св. Барбары ў Віцебску. 3 канца 1925 пробашч парафіі св. Кацярыны Александрыйскай у Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. 4.5.1926 у касцёле св. Людвіка ў Маскве тайна менаваны біскупам. 12(ці 13).8.1926 прызначаны Апостальскім Адміністратарам Мінскай дыяцэзіі і той часткі Магілёўскай архідыяцэзіі, якая знаходзілася ў межах БССР. 14.9.1926 у Віцебску публічна заявіў аб сваім прызначэнні. Арыштаваны АДПУ 17.9.1927 у Магілёве. Для далейшага следства перавезены ў мінскую турму АДПУ, потым у маскоўскую «Лубянку». 13.1.1928 асуджаны за «шпіянаж» да 3 гадоў ППЛ. 13.2.1928 этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., дзе цяжка захварэў. Пасля вызвалення 3.10.1930 вярнуўся ў Магілёў. Зноў арыштаваны 9.11.1930. Перавезены ў Мінскую турму АДПУ, потым у Маскву. Прыгавораны да 3 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў Іркуцк, потым у Краснаярск, Енісейск. У снеж. 1932 вывезены ў Краснаярск, потым у Маскву. Вызвалены 22.1.1933 праз абмен палітвязнямі паміж Латвіяй і СССР. Жыў у Латвіі. Рэктар Рыжскай духоўнай каталіцкай семінарыі, выкладаў на тэалагічным ф-це Рыжскага ун-та. Падчас вайны знаходзіўся ў кляштары дамініканцаў у Аглоне, Латвія, яму намінальна падпарадкоўваліся Мінская, Слуцкая і Барысаўская акругі. 22.9.1941 накіраваў рэйхскамісару Остланда прашэнне, у якім прасіў дазволу на паездку ў Мінскую і Магілёўскую вобл. Разгляд пытання быўадкладзены да вясны. 21.4.1942 накіраваў паўторную просьбу і атрымаў адмоўны адказ. Арыштаваны гестапа. Вывезены ў лагер у Шнайдэмюндзе. Вызвалены ў 1945. Жыў у Эйштэце, Лоры (?). У 1947 пераехаў у Брусель, Бельгія, дзе заснаваў семінарыю для латышоў. 3 1951 у Лювене, Бельгія. Духоўна апекаваўся бел. студэнцкім асяродкам у каталіцкім ун-це. Дапамагаў бел.

кампазітару Міколу Равенскаму. У 1952—60 апостальскі візітатар беларусаў-католікаў у Зах. Еўропе. Аказваў матэрыяльную падтрымку бел. рэлігійным перыядычным выданням: «Znic» (Рым), «Божым шляхам» (Парыж; Лондан) і інш.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Ocunoea, Гоненйя na Католйческую Церковь в СССР; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролоз Католйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Garhinsky, Turonak, Bialoniski ruch chrzescijahski XX wieku; Ярмусйк, Католйческпй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Надсан А. Даведнікі — не паэзія // ARCHE. 2004. № 2.

СМЯЛОЎСКІ Станіслаў [1883— ?], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1907). 3 1913 служыў у касцёле св. Тэрэзы ў Вільні. 3 1918 капелан і катэхет пры касцёле Беззаганнага Зачацця НПМ у Слоніме Гродзенскай губ. Арыштаваны 2.1.1919. Вызвалены. 3 1938 катэхет у Гродне. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Catalogue ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СНІТКОЎСКІ Мечыслаў [? — ?], святар. Прыняў сакрамэнт святарства. Служыў у Пінскай дыяцэзіі. Капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны як капелан у верас. 1939 у Нясвіжы, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СНЯГОЦКІ Стэфан [1914—1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства

(1941) . Прызначаны вікарыем фарнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Лідзе, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Арыштаваны гестапа ў пачатку ліп. 1942. Расстраляны з 9 іншымі святарамі ў ваколіцах Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Юрый).

Кр.: Krahel Т. Rozstrzelani w Lidzie II Czas Milosierdzia. 1998, № 3 (98); Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссші в годы второй мйровой войны.

СОХАНЬ Юзаф [1885—1942], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняўсакрамэнт святарства (1909). Прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Брэсце Гродзенскай губ. У 1924—28 у касцёле Унебаўзяцця НПМ і св. Станіслава ў мяст. Нараў (Narew), Польшча. У1938—39 пробашч парафіі св. ЯнаХрысціцеля ў мяст. Сноў, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны фашыстамі 28.6.1942. Зняволены ў Нясвіжскай турме. Расстраляны.

Кр.: Памятная кнйжка Гродненской губернйй; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

СПЕРСКІ Баляслаў Адольфавіч [5.4.1871, в. Канчаны Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. — 23.4.1951, Верхнеўральск, турма МДБ], святар. 3 польскай шляхецкай сям’і. Скончыў гімназію, Віленскую духоўную семінарыю, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1897). Прызначаны выкладчыкам у Віленскую духоўную семінарыю. 3 1902 пробашч парафіі Адшукання Св. Крыжа ў в. Жырмуны Лідскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1906 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок таго ж дэканата, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл., пробашч парафіі св. Казіміра ў в. Ліпнішкі Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1918 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Брэсцкай

вобл. 3 22.8.1920 па 28.3.1921 у парафіі Скотнікі (Skotniki) Сандамірскай дыяцэзіі, Польшча. 3 1927 пробашч і дэкан фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 1933 адміністратар і катэхет парафіі св. Барталамея ў Вільні. 3 1936 у парафіі Усіх Святых у Вільні. Падчас 2-й сусветнай вайны накіраваны ў Мінск. Дапамагаў яўрэям. Арыштаваны гестапа, вывезены ў Вільню. Вызвалены праз 5 дзён. Зноў арыштаваны гестапа 3.3.1942. Зняволены ў віленскай турме Лукішкі, потым інтэрніраваны ў Шалтупы. Пасля вяртання ў Вільню зноў служыў у касцёле Усіх Святых. У верас. 1944 выехаў на Магілёўшчыну, служыў у касцёлах Оршы, Магілёва і інш. Арыштаваны НКВД у 14.12.1946 у Вільні. Асуджаны ўжн. 1947 асобай нарадай пры НКВД за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў ППЛ. Эталаваны ў Бобрык Данской каля Сталінагорска (цяпер Новамаскоўск), потым пераведзены ва Уладзімірскі паліт. ізалятар МДБ. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Памятная кнйжка Вйленской губернпй; Catalogus ессіеsiarum et cleri archidioecesis vUnensis; Synodus archidioecescina vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

СТАНКЕВІЧ Адам Вікенцевіч [псеўданімы: А.Сакалінскі; Соколннскйій; крыптанімы: А.С.; А.Ст.; Ад.С.; Ад.Ст-іч; 24.12.1891(6.1.1892), в. Арляняты Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. — 29.12.1949, ГУЛАГ (Тайшэт Іркуцкай вобл.)], святар, гісторык, публіцыст, літаратуразнавец, асветнік, выдавец. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў народную школу пры касцёле св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Гальшаны Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл. (1908), гарадское вучылішча ў мяст. Ашмяны (1908), Віленскую духоўную семінарыю (1914), Магілёўскую духоўную акадэмію ў Петраградзе са ступенню кандыдата кананічнага права (1918). Прыняў сакрамэнт

святарства (28.12.1914). Адным з першых выкарыстоўваў бел. мову ў набажэнствах. Падтрымліваў сувязі з бел. культурнаасветнымі коламі, супрацоўнічаў з газ. «Наша Ніва», якая моцна паўплывала на яго самасвядомасць. 3 1917 вікарый касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у мяст. Дзісна, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл., парафіі св. Мікалая ў Вільні і інш. 3 1918 катэхет школ у Вільні, таксама выкладаў рэлігію ў Віленскай беларускай гімназіі. У жн. 1919— верас. 1922 рэдактар-выдавец газ. «Крыніца» («Беларуская крыніца»). У 1927 заснаваў і выдаваў час. «Хрысціянская думка». Адзін з заснавальнікаў Хрысціянска-Дэмакратычнай злучнасці (ХДЗ), пазней пераўтворанай у партыю Беларуская Хрысціянская дэмакратыя (БХД). Дэпутат лольскага сейма 1922—28, нам. старшыні Беларускага пасольскага клуба (1922—30), Беларускага нацыянальнага камітэта (1921—38), Таварыства беларускай школы (1921—37), Беларускага інстытута гаспадаркі і культуры (1926—36), духоўны кіраўнік Беларускага студэнцкага саюза (1930—39), прэфект школ парафіі Св. Духа (1935—37). У 1938 высланы польскімі ўладамі з Вільні ў Слонім, капелан касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ. Восенню 1939 вярнуўся ў Вільню. Падчас 2-й сусветнай вайны пробашч касцёла св. Міхала, дырэктар Віленскай беларускай гі мназіі, адзін з ініцыятараў адраджэння бел. школы. Пасля захопу Вільні савецкай арміяй узяты пад пільны нагляд НКВД. Арыштаваны НКВД 7.12.1944. Неўзабаве вызвалены. 8.12.1945 накіраваў савецкаму кіраўніцтву дакумент «Каталіцкая праблема ў БССР (Да ведама Урада СССР)», у якім даў глыбокі гістарычны аналіз узнятага пытання і выказаў прапановы адносна ўрэгулявання праблем католікаў у Беларусі. Звяртаў увагу на неабходнасць стварэння беларускай каталіцкай дыяцэзіі. 20.3.1947 паслаў савецкаму ўрадудругі «Мемарандум», у якім прапаноўвалася пры садзейнічанні віленскага біскупа Мечыславаса Рэйніса часова прызначыць у БССР адміністратара, задачай якога было б «уладзіць каталіцкія справы ў БССР, узгадняючы іх з новымі ўмовамі, стварыць епархіі на чале з епіскапамі і

беларускую каталіцкую правінцыю». Але ў перспектыве, па меркаванні С., «адзіна правільнае вырашэнне каталіцкай справы ў БССР — гэта стварэнне самастокнай кананічнай беларускай адзінкі кіравання, незалежнай ні ад палякаў, ні ад літоўцаў», падпарадкаванай толькі Пагу Рымскаму. Hi на адзін з «Мемарандумаў» савецкі ўрад не адрэагаваў. Адрэагавалі ў МДБ. Арыштаваны 13.4.1949. Асуджаны 31.8.1949 асобай нарадай МДБ СССРз навуюўцам Андрэем Шынкевічам'¹ за «антысавецкую агітацыю» і «шпіянаж» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Азёрны лагер МДБ Іркуцкай вобл. (каля 20 000 зняволеных; начальнік— падпалкоўнік НКВД М. Філімонаў). Загінуў у зняволенні. Пахаваьы 10.12.1949 на могілках Азёрнага лагера (магіла N° 3—43) галя в. Шаўчэнкі Тайшэцкага р-на Іркуцкай вобл.

Тв.: Doktor Francisak Skaryna— piersy drukar bietaruski (1525-1925). Wilnia, 1925; Bielaruskaja mowa u skolach Bielarusi XVI i XVII st. Wilnia, 1928; Rodnaja mowa u swiatyniach. Wilnia, 1929; Вітаўт Вялікі i Беларусы. Вільня, 1930; Fsancis Bahusewic: Jahozyccio i tworcasc: U tryccatyja uhodki (1900—1930). Wilnia, 1930; Да гісторыі беларускага палітычнагз вызваленьня. Вільня, 1935; Міхал Забэйда-Суміцкі і беларуская народная песьня. Вільня, 1938; Bielaruski chryscijanski r jch. Wilnia, 1939; Хрысьціянства i Беларускі народ. Вільня, 1940.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioeces^ vilnensis; Ксёндз Адам Стапкевіч: У 25-я ўгодкі свяшчэнства і беларускай нацыянальііай дзейнасці (10.1.1915—10.1.1940). Вільня,       Konan У Лідэр

беларускага нацыянальнага адраджэння // Наша вера. 1998. № 3; Лптургйческйй калепдарь', БП, т. 5; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijahskiXX wieku; ЭГБ, т. 6—1; Ярмуснк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой воіны; Ярмуснк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945-—1990.

¹ Гл.: Маракоў, Рэпрзсаваныя...

СТАНКЕВІЧ Марыя Мацвееўна [1901, в. Туманаўка, цяпер Магілёўскі р-н — ?], старшыня касцёльнага камітэта ў Магілёве. 3 польскай сялянскай сям’і. Арыштавана 20.6.1934. Асуджана 28.12.1934 калегіяй АДПУ за «выдаванне звестак, якія не падлягалі раслаўсюджванню», да 3 гадоў ссылкі. Вызвалена4.10.1936. Далейшы лёс невядомы. Асабовая справа С. № 2801-сн захоўваецца ў архіве УКДБ Магілёўскай вобл.

Кр.: НЛРБ, ІКБР; БНДЦЭД.

СТАРК Адам [1907, Зберск (Zbiersk), Польшча — 19(20?). 12.1942], святар. Уступіў у Таварыства Езуса. Склаў законныя шлюбы (1924). Вывучаў тэалогію ў Кракаўскім і Люблінскім ун-тах. Прыняў сакрамэнт святарства (1936). У кастр. 1939 накіраваны ў Слонім. Арыштаваны НКВД у чэрв. 1941. Пасля вызвалення жыў у законным доме Сясцёр Маці Божай Беззаганнай у Слоніме. Дапамагаў яўрэям, якіх з пачаткам вайны размясціліў гета. Арыштаваны 18/19.12.1942. Раніцай 19.12.1942 з групай вязняў вывезены на расстрэл за два кіламетры ад горада. Меў магчымасць збегчы, але адмовіўся. Расстраляны з сёстрамі Мартай Валоўскай і Евай Наішэўскай. Інстытут Yad Vashem уганараваў яго тытулам «Праведнік народаў свету».

Кр.: Sludzy Bozy 7. Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej Towarzystwa Jczusowego. Warszawa, 2004.

СТАШЭЛІС Станіслаў [1898—2.7.1941], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1924). 3 1927 служыў у касцёле Апекі НПМ у в. Даўкшышкі Ашмянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1932 у парафіі Нараджэння НПМ у в. Лебедзева Вілейскага пав. і дэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. 3 1936 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў в. Сурвілішкі Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. Забіты невядомымі.

Кр.: Catalogus cedes iarum et cleri archidioeceds vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis: Ярмусйк, Католйчессйгі Костел в Белоpyccuu в годы второй мйровой войны.

СТРАСНЕЎСКІ Вінцэнт [1909—10.3.19-3], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Гфыняў сакрамэнт святарства (1939). Служыў у касцёле Перамянення Пана (?) у в. Юрацішкі Вішнеўскагадэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны фашыстамі летам '942. Зняволены ў Лідскай турме. Расстраляны з 9 іншымі свягарамі ў ваколіцы Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Юрый).

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis: Krahel T Rozstrzelani w Lidzie H Czas Milosierdzia. 19*»8. № 3 (98); ЯрмуciiK, Кцталйческйй Костел в Белоруссйй в гоаы впгорой мйровой войны.

СТРУМІЛА-ПЕТРАШКЕВІЧ Люцыян [27.12.1892 ці 1894 — ліст. 1941], святар. Скончыў Люблінскіун-т. Прыняўсакрамэнт святарства (1917). У1922 пробашч касцёла / Любліне {Lublin), Польшча. 3 1927 у касцёле св. Юрыя ў в. Паланэчка, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1931 в. а. пробашча касцёла св. Мучаніка Юрыя ў в. Сваятычы Баранавіцкага пав. Сталавіцкага дэканата, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны фашыстамі. Расстраляны.

Кр.: Каталіцкае духавенства Міпскай дыяцэзіі', Spis kosciolöw і dttchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Koscida Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СТУДЗІНСКІ Вінцэнт [10.1.1899, мяс^-. Млыны (Mlyny) Магільнянскага (?) пав., Польшча— 13.7.1943], святар. Скончыў духоўную акадэмію. Прыняў сакрамэнт святарства (1933). Пасля арышту святара Л. Струмілы-Петрашкевіча служыў пробашчам парафіі св. Мучаніка Ю зыя ў в. Сваятычы

Баранавіцкага пав. Сталавіцкагадэканата, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 29.6.1942 арыштаваны беларускай паліцыяй. Пераведзены ў турму ў Баранавічах. Расстраляны літоўскім атрадам Sonder Kommando.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Biatorusi w lat ach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

СТЭМПЕЛЬ Карл (Герман) [1910, Лодзь (Lodz), Польшча— 19.7.1943], францішканец, благаслаўлёны. Скончыў агульнаадукацыйную школу. У 1926 паступіў у Ніжэйшую духоўную семінарыю айцоў францішканцаў у Львове. У1929 прыняты ў навіцыят ордэна францішканцаў канвентуальных. Склаў першыя (1930) і вечныя (1934, Кракаў) законныя шлюбы. Прыняў сакрамэнт святарства (1937). Вучыўся ў Рыме. Пасля вяртання ў Польшчу прызначаны ў Радамск (Radomsk), потым у Вільню. Падчас 2-й сусветнай вайны служыў у парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Івянец, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл., касцёле св. Юрыя ў в. Пяршаі, цяпер той жа р-н. Падчас правядзення гітлераўцамі карнай акцыі добраахвотна далучыўся да групы сагнаных жыхароў парафіі. Расстраляны каля в. Баравікоўшчына (за 7 км ад Івянца). Беатыфікаваны Папам Янам Паўлам II 13.6.1999 у групе 108 Мучанікаў.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w lat ach 1917— 1953.

СУВАЛА Мечыслаў [21.11.1913, мяст. Грабавіца Стажэньска (Grabowica Starzenska), Польшча —6.10.1986, Варшава], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл., лотым капелан АКу Налібоцкай пушчы. Адзін са святароў, якія актыўна дзейнічалі ў Наваградскай акрузе. Капелан 3-га батальёна 77-га палка

(псеўд. «Оро»). Арыштаваны немцамі ў маі 1944. Вывезены ў Ліду. Уцёк з іншымі вязнямі. Зноў арыштаваны падчас сустрэчы афіцэраў АК з савецкімі прадстаўнікамі. У чэрв. 1945 перавезены ў Асташкава. Вызваленыўпачатку 1946. Выехаў у Польшчу. Да сярэдзіны 1980-х катэхет ліцэя св. Аўгусціна ў Варшаве.

Кр.: Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в годы второіі мйровой войны.

СУЛІК Юзаф Антонавіч [10.7.1917, в. Старакаменна (Starokamenna), Польшча— 10.7.1941, Смаленск, Расія], салезіянін. Са шляхецкай шматдзетнай сям’і. 3 25.7.1935 праходзіў навіцыят у мяст. Дварэц, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. У чэрв. 1938 скончыў трохгадовую мужчынскую сталярную школу. Працаваў у Дварцы па спецыяльнасці. 3.10.1939 прызваны ў Чырвоную Армію, у якой служыў тры месяцы ў Адэсе. У канцы студз. 1940 вярнуўся дадому. 3.5.1941 зноў прызваны ў армію. Паводле адных звестак загінуў у баі, лаводле іншых — забіты савецкімі салдатамі за адмову змагацца з немцамі.

Кр.: Zurek IV. Salezjanscy m^czennicy IVschodu. Lublin, 2003.

СУФРАНОВІЧ Каятан Каятанавіч [1.11.1895, Вільня — 27.8.1970], святар. У 1909 скончыў народную школу, у 1913 гарадскую. 3 1914 вучыўся ў Віленскай духоўнай семінарыі, з-за вайны вучобу працягваў у Магілёўскай семінарыі ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія, дзе атрымаў пасвячэнне. Увосень 1918 вярнуўся ў Вільню. Прыняў сакрамэнт святарства (20.5.1920). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у мяст. Жалудок, цяпер Шчучынскі р-н Гродзенскай вобл. 3-за хваробы на тыф бальшавікі яго не арыштоўвалі. 3 1921 вікарый касцёла Яна Хрысціцеля ў в. Параф’янава Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Докшыцкі

р—і Віцебскай вобл., дзе служыў да 1925 з перапынкам з ліст. 1 £23 да вясны 1924, калі выконваў абавязкі пробашча парафіі се. Апостала Андрэя Баболі ў мяст. Крывічы, цяпер Мядзельскі р-ч Мінскай вобл. 3 1925 пробашч парафіі св, ЯнаХрысціцеля ў ь. Венславінента Ашмянскага дэканата, цяпер Літва. 3 1928 у h асцёле Божага Провіду ў в. Балінгрудак Свянцянскага пав. Кгльварыйскага дэканата, цяперЛітва. 3 1935у парафіі НПМ у з. Жэлядзь Свянцянскага пав. Свірскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 7/8.4.1941 НСВД. Зняволены ў вілейскай турме, потым пераведзены ў зазанскую турму, Расія. Абвінавачваўся ў «выхаванні псльскай моладзі ў духу нянавісці да камунізму і стварэнні кантррэвалюцыйнай арганізацыі». Вызвалены 12.9.1941 па акністыі для польскіх грамадзян. 3 22.12.1941 капелан 7-й пяхотнай дывізіі II корпуса арміі генерала У. Андэрса. У 1945 зі-еходзіўся ў Егіпце. 3 верас. 1947 у Велікабрытаніі. Рэзідэнт і пзобашч у Мепале (Mepal, Кембрыдж), Нортвік Парку (NorthwnkPark, Стаф), Пенкросе (Penhros, Уэльс). Памёр у шпіталі ў Пэнлі (Репіеу, Дэнгбігс) пасля цяжкай працяглай хваробы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Kinkel T Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach ok4pacji sowieckiej (1939—1941).

СУХАРЭВІЧ Міхал Л юдвігавіч [1906, Санкт-Пецярбург — 1.3.1961], святар. 3 польскай мяшчанскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны вікарыем касцёла св. Станіслава ў мяст. Дамброва (Dubrowa) аднайменнага дэканата, Польшча. У 937 у парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Вільні. 3 1938 пробашч касцёла Перамянення Пана ў в. Спас Вілейскага пав. і дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. Падчас 2-й сузветнай вайны капелан АК. Служыў у касцёле св. Дамініка ў пяст. Хатаевічы, цяпер в. Акцябр Лагойскага р-на Мінскай

зэ:

вобл., і інш. Арыштаваны НКВД 14.5.1945. Асуджаны 12.6.1946 ваенным трыбуналам МУС тагачаснай Маладзечанскай вобл. за «антысавецкую агітацыю» да 4 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёі\^асці. Болыл за год зняволены ў Мінскай турме МДБ. Этапаіаны ў Варкуцінскі лагер (каля 60 000 зняволеных) МДБ Комі аССР, куды прыбыў 24.10.1947. Вызвалены 4.5.1949. Прыехаў jb. Мосар Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл., дзе намаганняі^ вернікаў атрымаў дазвол на душпастырскую дзейнасць у «сцёле св. Ганны. Рэабілітаваны 31.3.1995.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri arch dioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 19^4—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Ws^hodu; Ярмусйк, Kaтолйческйй Костел в Белоруссйй в годы втаэоіі мйровой войны; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polski^o represjowanego w ZSRS; Жертвы полйтйческого meppopa e CCZP; Ярмусйк, Kamoлйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

СЯДЛЕЦКІ Януш Мар’янавіч [1923, Вільня — ?], сакрысціянін. 3 сям’і службоўца. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Да арышту працаваў у касцёле ў Вільні. Падчас 2-й сусветнай вайны заставаўся на акугвванай тэрыторыі. Арыштаваны 5.11.1944. Асуджаны 25.7.1946 асобай нарадай за «ўдзел у польскай нацыяналістычнай арганізацыі АК» да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лагеріў Комі АССР. Вызвалены 22.9.1948. Далейшы лёс невядолы. Рэабілітаваны 26.10.1994 пракуратурай Гродзенскай bo6j. Асабовая справа С. № п-21470 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

СЯКЕРКАУладзіслаў [16.10.1909 — ?] ротмістр, капелан. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). 3 1 £35 прэфект у Брэсце. Капелан 27-га палка ў Нясвіжы, цяпер райцэнтр Мінскай

вобл. Мабілізаваны як капелан у верас. 1939. Удзельнічаў у вераснёўскай вайсковай кампаніі. Арыштаваны немцамі. Этапаваны ў Яблонна (?). Вызвалены. У 1960-я (?) звярнуўся да Л. Брэжнева з просьбай аб дазволе пераехаць з Польшчы ў СССР, і яму дазволілі, хоць гэта было рэдкасцю, тым больш што С. не меў сваякоў у СССР. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Ulebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu;

СЯМАШКА Сігізмунд [3.5.1888, мяст. Рось, цяпер Ваўкавыскі р-н Гродзенскай вобл.— 30.10.1963, Пэнлі (Репіеу), Вялікабрытанія], святар. Скончыў Маскоўскую гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Служыў вікарыем у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная Ашмянскага пав. Віленскай губ., цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл., потым у катэдральным касцёле Унебаўзяцця НПМ у Гомелі, парафіі ў Пінску. 3 1914 вайсковы капелан касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Кастраме, Расія. 31916 вікарый парафіі св. Сымона і Алены ў Мінску. Потым пробашч касцёла бернардзінцаў у мяст. Глуск Бабруйскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл., рэктар філіяльнага касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Анопаль Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н, капліцы ў мяст. Асіповічы, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3-за бальшавіцкага наступу пераехаў у Падляскую дыяцэзію. 3 20.1.1920 да 5.10.1921 вікарый парафіі Сарнакі (Sarnaki), Польшча. Вярнуўся ў Мінскую дыяцэзію. 3 1921 вікарый касцёла Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў в. Ракаў Мінскага пав. і губ., цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. Выехаў у Седлецкую дыяцэзію. 3 8.2.1923 да 24.9.1923 вікарый парафіі Ласкажэў (Laskarzew), Польшча. 3 24.9.1923 да 1939 катэхет у Лукаве (tuköw), Польшча. У жн. 1939 выехаў у Вільню, дзе 15.6.1940 быў арыштаваны.

У чэрв. 1941 этапаваны ў Сцяпны лагер НКВД Казахскай ССР. Вызвалены ў студз. 1942 па амністыі для польскіх грамадзян. Капелан II корпусу арміі У. Андэрса. Служыў у Русапе, Паўднёвая Радэзія, капелан у Ныалі каля Момбасі. 3 верас. 1950 у Вялікабрытаніі.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Dzwonkowski, Leksykon duchowiehstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

СЯМЁНАВА-ЗІМІНА Мальвіна Юзафаўна [1896, в. Антонаўка Віцебскай губ. — ?], актыўная парафіянка касцёла св. Станіслава ў Ленінградзе. Арыштавана 8.5.1931 па справе «С. Войны і інш.». Вызвалена. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Оснпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

СЯНКЕВІЧ Антоні Станіслававіч [1891 — ?], святар. Скончыў духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1929). У 1929—36 служыў у філіяльным касцёле св. Губерта ў в. Бакшты, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1937 катэхет гімназіі ў Ваўкавыску, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны ў верас. 1939. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

TAKAPCK1 Ян Казіміравіч [12.4.1900, в. Мехавіца (Miechowica) Дамброўскага пав. Кракаўскай губ., цяпер Польшча — 15.12.1974, Ракаў, Валожынскі р-н Мінскай вобл], святар. 3 сям’і каваля польскага паходжання. Скончыў сямігодку ў Ветрыхавіцах (Wietrzychowicy), Польшча. Уступіў у польскае войска, удзельнічаў у польска-савецкай вайне (1919). 3 1925 вучыўся ў школе пры ордэне салезіянцаўу Дашэве (Daszewo), Асвенціме (Oswi^cim), Польшча. Уступіў у навіцыят ордэна (1929). У 1930—32 вывучаў філасофію ў Кракаве (Krakow) і Маршалках (Marszafki), Польшча. У 1932—36 праходзіў педагагічную практыку пры ордэне ў Лютамерску (Lutomiersk), Польшча. У1939 скончыў 3-гадовыя курсы тэалогіі пры ордэне салезіянцаў у Кракаве, у 1940 таемныя тэалагічныя курсы ў Вільні. Прыняў сакрамэнт святарства (16.3.1941). Прызначаны рэктарам капліцы ў мяст. Гарадзілава, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. (паводле іншых звестак, касцёла св. Юзафа ў мяст. Гарадзея Нясвіжскага пав. і дэканата, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл.). Потым у парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Дубрава таго ж р-на. 3 1944 таксама абслугоўваў касцёл Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка ў в. Ракаў і касцёл св. Юрыя ў в. Пяршаі, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны 16.6.1948. Асуджаны 8.10.1949 Маладзечанскім абл. судом за «антысавецкую агітацыю» да 25 (пазней заменены на 10) гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Мінеральны лагер МДБ Комі АССР (Асоблаг № 1; ст. Інта Пячорскай чыгункі). Таемна працягваў выконваць святарскія абавязкі. 3-за хваробы вызвалены датэрмінова ў 1954. Вярнуўся ў Ракаў. Доўгі час не мог зарэгістравацца як «служыцель культу». Цэлебраваў св. імшу ў дамах вернікаў тайна. Пасля звароту да маскоўскага пракурора 9.3.1956 атрымаў дазвол на душпастырскую дзейнасць. Служыў у капліцы св. Ганны на Ракаўскіх могілках. Да 1959 абавязкі міністранта пры святары выконвала яго эканомка Станкевіч Міхаліна. У сваіх казаннях Т. не аднойчы крытыкаваў савецкую ўладу, за што

некалькі разоў пазбаўляўся права на дунластырскую працу. Рэабілітаваны 9.2.1993 ваеннай калегіям Вярхоўнага суда БССР. Асабовая справа Т. № 35383-с заіоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД; НАРБ, ф. 952, в. 3, с. 2, „ 23; Hlebowicz, Каtolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; nttp://media.catholic, by; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa paskiego represjowanego w ZSRS; Жертвы полйтнческого террорз в СССР; Ярмусйк, Католпческйй Костел в Беларусй в 1945—19^0.

ТАЛОЧКА Уладзіслаў [псеўданім: Дрнгавіч; 6(18).2.1887, Гродна— 13.11.1942, Вільня], святар, гісгорык, літаратурны крытык. 3 мяшчанскай сям'і. У 1896—1S 04 вучыўся ў Гродзенскай гімназіі, з кастр. 1906— у Вленскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства (1909). У 1909—14 вывучаў тэалогію і філасофію ў Каталіцгаті ун-це ў Інсбруку, Аўстрыя. 31915 служыў у касцёле св. Яна 2фысціцеля і св. Яна Евангеліста ў Вільні. 31919 адміністратар t арафіі св. Стэфана ў Вільні, кіраваў шпіталем пры мясцовым жаночым Камітэце Чырвонага Крыжа. Адным з першых пачаў ыкарыстоўваць бел. мову ў набажэнствах. Супрацоўнічаў з літэўскімі культурнымі і рэлігійнымі выданнямі: «Draugija» (Коўнь), «Vadovas» (Сейны). Публікаваў матэрыялы гістарычнай тэматыкі ў віленскім каталіцкім час. «Dwutygodnik Diecezjalny» Падтрымліваў выданне першай бел. каталіцкай газ. «Biekrus». У 1915 адзін з арганізатараў Віленскага камітэта дагамогі пацярпелым ад вайны і бел. дзіцячага прытулку «Золік». 3 1916 катэхет першых бел. школ у Вільні і курсаў для непісьменных. Па пытаннях бел. культуры, гісторыі, рэлігі шмат друкаваўся ў газ. «Нотап» (1916—18). Удзельнік Е.еларускага з'езда Віленшчыны і Гродзеншчыны (25—27.1 1918). Уваходзіў у склад Літоўскай Тарыбы. 31917 член нацьянальна-рэлігійнай арганізацыі «Хрысціянсжая дэмакратычнэя злучнасць», рэгулярна выступаў у яе друкаваным орпне газ. «Кгупіса». Супрацоўнічаў з нямецкім, італьянскім, лгтоўскім, украінскім,

польскім друкам. За адстойванне ідэй экуменізму празваны «Усходнім агенцтвам». Адзін з вядучых аўтараў час. «Przegl^d Wilenski». 3 1920-х пераследаваўся польскімі свецкімі і духоўнымі ўладамі. 15.12.1938 загадам віленскага ваяводы выселены з Вільні. Жыў у Беластоку. На пачатку 2-й сусветнай вайны вярнуўся ў Вільню. Служыў у касцёле Унебаўзяцця НПМ і кляштары дамініканцаў у Аглоне, цяпер Латвія. Пахаваны на віленскіх могілках Роса.

Тв.: Багушэвіч і Арэшчыха // Запісы БНТ. Сш. 1. Вільня, 1938; Беларуская думка XX cm. Мн., 1998.

Кр.: Catalogus ecclesianiin et cleri archidioecesis vilnensis; ЭГБ, t. 6—1; Garbinsky, Turonak, Bialornski ruch chrzescijartski XXwiekw, Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белорусснй в годы второй мйровой еошіы.

ТАМАШЭЎСКІ Вітольд Адольфавіч [1880, фальварак Трылетка Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер тэрыторыя Капыльскага (?) р-на Мінскай вобл. (фальварак не існуе) — пасля 1936], святар. 3 бел. шляхецкай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю (1904) і акадэмію (1906) у Санкт-Пецярбургу са ступенню кандыдата тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1904). У1906 пробашч і катэхет парафіі св. Ганны ў в. Анопаль Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н. У 1907 вікарый катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. 3 1909 адміністратар касцёла Маці Божай Міласэрнай у мяст. Беразіно Ігуменскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл., дэкан Бярэзінскага дэканата. 3 1912 пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Ігумене Мінскай губ., цяпер райцэнтр Чэрвень Мінскай вобл. У 1917 пераведзены ў касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ у Пермі, Расія. 3 1919 адміністратар парафіі Беззаганнага Зачацця НГІМ у Быхаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 сярэдзіны 1920-х таксама абслугоўваў філіяльны касцёл НПМ у в. Грыбавец, цяпер Кіраўскі р-н Магілёўскай вобл. У 1930-я зноў служыў у Беразіне. Цэлебраваў набажэнствы ў плябаніі (драўляны

касцёл з паловай мястэчка згарэў у 1914). Арыштаваны 22.6.1936. Перавезены ў мінскую турму НКВД. Асуджаны 28.9.1936 з парафіянамі Аношкам Вацлавам Гвідонавічам (н. у 1897) і яго братам Аношкам Віктарам Гвідонавічам (1904), Бранавіцкім Юзафам Янавічам (1907), Гурэцкай Гэленай Адамаўнай (1893), Доўнарам Антонам Ігнатавічам (1894), Крыцкім Мечыславам Фёдаравічам (1878), Пятровіч Аленай Адамаўнай (1911), Пятровічам Іпалітам Юзафавічам (1896), Пятровічам Карлам Альфонсавічам (1902), Пятровічам Мікалаем Аляксандравічам (1904), Пятровічам Міхаілам Адамавічам (1895), Пятровічам Юльянам Васілевічам (1883), Сайкоўскім Казімірам Канстанцінавічам (1899), Тоўсцікам Аляксандрам Савічам (1877) паводле пастановы калегіі НКВД за «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ з канфіскацыяй маёмасці. Верагодна, загінуўузняволенні. Рэабілітаваны 19.12.1961 ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР. Групавая справа Т. і інш. № 17574-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Каталіцкае духавенства Мінскай дыяірзіі; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; НАРБ, ІКБР; БНДЦЭД; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; http://www.berezino.net/Romancatholic.html

ТАМАШЭЎСКІ Міхал Юр’евіч [6.4.1876 ці 1880 — 19.2.1934, Пінск], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1904 або 1906). Прызначаны вікарыем касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У 1908 пробашч парафіі Божага Цела ў мяст. Давыд-Гарадок, цяпер горад Столінскага р-на Брэсцкай вобл. 3 1909 капелан пры касцёле Унебаўзяцця НПМ у Курску, Расія. У 1912адміністратарпарафііУнебаўзяцця НПМув. Прыдруйск Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Піедруя, Латвія. 31913 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Антушы Рагачоўскага

пав. Магілёўскай губ., цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл. У 1914 у касцёле св. Казіміра ў Магілёве. 3 1915 душпастыр парафіі св. Мікалая ў г. Луга Петраградскага дэканата, цяпер Ленінградская вобл., Расія. Пасля аднаўлення ў 1917 Мінскай дыяцэзіі працаваў на яе тэрыторыі. У 1919 рэктар капліцы ў фальварку Халяўшчына Мінскага пав., цяпер тэрыторыя Мінскага р-на (фальварак не існуе). 3 1920 пробашч касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Мінску. Арыштаваны ў маі 1922 і асуджаны рэвалюцыйным трыбуналам БССР з А. Лісоўскім, Я. Васілеўскім і групай парафіян за супраціў канфіскацыі касцёльнай маёмасці. Старшыня трыбунала Мар’ян Стакоўскі і члены Ян Kenne, Адам Славінскі, Ян Шашкевіч, абвінаваўцы Юліян Ляшчынскі і Станіслаў Пясткоўскі былі польскімі камуністамі. Працэс адбываўся на польскай мове. Асуджаны да 4 гадоў зняволення. Утрымліваўся ў маскоўскай турме «Бутыркі». Вызвалены 28.4.1924 праз абмен вязняў паміж Польшчай і СССР. Выехаў у Польшчу. 3 1926 рэктар філіяльнага касцёла ў Орлі (Orla) парафіі Бельск Падляскі (Bielsk Podlaski) Пінскай дыяцэзіі. 3 1928 член і сакратар Дыяцэзіяльнай рады, натарыус біскупскага суда ў Пінску. 3 1929 у парафіі Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў мяст. Морач, цяпер Кпецкі р-н Мінскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйй; Памятная кннжка Вйтебской губерннй; Elenchus cleri et ecclesianm archidioeceseos Mohiloviensis; Spis kosciolöw i duchowienstwa diecezjipinskiej; Dzwon­kowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Лйтургйческйй календарь; 3 асабістага apxiea У.Васькова.

ТАМКОВІЧ Алаізі Паўлавіч [1910, в. Асавок Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. — 6.12.2001], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў гімназію ва Уладзіміры-Валынскім, цяпер Украіна (1933), духоўную семінарыю і ун-т імя Стэфана Баторыя ў Вільні (1939). Прыняў сакрамэнт святарства (1939). Прызначаны вікарыем, потым пробашчам парафіі св. Станіслава ў

мяст. Дамброва {Dubrowa) аднайменнага дэканата, цяпер Польшча. У крас. 1940 пераведзены ў касцёл Перамянення Пана ў в. Сідэрка (Siderka) таго ж дэканата. 3 другой паловы 1941 вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Адэльск, цяпер Гродзенскі р-н. 3 пачатку снеж. 1944 пробашч касцёла Маці Божай Ружанцовай у в. Пескі Ваўкавыскага дэканата і пав., цяпер Мастоўскі р-н Гродзенскай вобл. 3 верас. 1946 пробашч парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў в. Макараўцы, цяпер Бераставіцкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1948 абслугоўваў і касцёл Звеставання НПМ у мяст. Вялікая Бераставіца Бераставіцкага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Арыштаваны 31.3.1951. Асуджаны 11.8.1951 асобай нарадай МДБ як «член антысавецкай арганізацыі» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Дубраўны лагер МДБ Молатаўскай (цяпер Пермскай) вобл. (п/с AM 244/2-3). Вызвалены 11.8.1956. 3 25.9.1956 зноў служыў у парафіі ў в. Макараўцы. 3 1973 пробашч касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў райцэнтры Астравец Гродзенскай вобл. Штогод Т. вянчаў і хрысціў каля 400 чалавек. У 1976 на свята Божага Цела ў Астраўцы ў працэсіі вернікаў прынялі ўдзел каля тысячы дзяцей і моладзі. Рэабілітаваны 30.6.1993 пракуратурай Гродзенскай вобл. Асабовая справа Т. № п-18656 захоўваецца з фотаздымкам у архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 103; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwiesowieckim 1944—1992', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie IVschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Rocznik infomiacyjny Grodzenskiej diecezij. 2005; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—1990.

ТАМКОВІЧ Казімір Казіміравіч [1910, в. Юзафова Віленскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. — 3.4.1984], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў

сакрамэнт святарства (1938). У 1939 вікарый парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Тургелі, Літва. Падчас 2-й сусветнай вайны вікарый касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Опса Браслаўскага дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., капелан АК. Арыштаваны МДБ у 1948. Асуджаны ў 1949 за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ (пазней тэрмін зменшаны да 10 гадоў) і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны, верагодна, у Нарыльскі лагер МДБ Краснаярскага краю. Вызвалены датэрмінова ў 1955. Вярнуўся на радзіму. Атрымаў рэгістрацыю і служыў пробашчам касцёла св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Ваўкалата, цяпер вёска Докшыцкага р-на Віцебскай вобл. Рэабілітаваны.

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ТАППЕР Мікалай Пятровіч [1913, в. Эйшышкі, цяпер Літва— 17.8.1945, Вільня, турма НКВД], святар. Скончыў Віленскую гімназію (1932), Віленскую духоўную семінарыю, тэалагічны ф-тун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Прызначаны вікарыем і катэхетам парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Празарокі Глыбоцкага дэканата, цяпер Глыбоцкі р-н Віцебскай вобл. 3 ліп. 1939 катэхет у Вільні. У1940 у касцёле Унебаўзяцця НПМ у в. Мейшагола Кальварыйскага дэканата, цяпер Літва. 3 1941 вікарый парафіі Унебаўзяцця Пана ў мяст. Эйшышкі Радуньскага дэканата, Літва. Паводле некаторых звестак, таксама абслугоўваў касцёла Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл., капелан АК. Арыштаваны МДБ 25.12.1944. Асуджаны 18.8.1945 ваенным трыбуналам Літоўскай ССР да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 5.12.1990.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski,

Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ТВАРОЎСКІ Антоні Людвігавіч [1903, в. Бжэзніца (Brzeznica), Польшча— 18/19.9.1939], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Вучыўся ў гімназіі ў Бельску Падляскім (Bielsk Podlaski), скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1929). Прызначаны вікарыем і прэфектам парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзятлава Слонімскага пав. Гродзенскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. У 1930 пераведзены ў касцёл св. Вацлава ў мяст. Ваўкавыск, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. У 1931 у парафіі Божага Провіду ў в. Кужніца (Kuznica) Сакольскага дэканата, цяпер Польшча. У студз.-верас. 1932 служыў у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Забалаць Лідскага пав. Васілішскага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл., касцёле Божага Цела і св. Мучаніка Юрыя ў в. Крамяніца, цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. 3 9.9.1932 адміністратар парафіі Перамянення Пана ў в. Юрацішкі Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл., дзе пабудаваў касцёл, асвечаны 9.6.1938 (спалены падчас 2-й сусветнай вайны). Мабілізаваны як капелан у жн. 1939 у 77-ы Лідскі пяхотны полк. 18.9.1939 выехаў у Юрацішкі, але па дарозе (каля Ліпнішак, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл) схоплены бальшавіцкімі актывістамі і забіты са студэнтам Віленскай духоўнай семінарыі Марчыкам. Пахаваны ў Ліпнішках. 12.5.2000 перапахаваны ў Юрацішках.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссіш в годы второй мйровой войны; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ТРОЙГА Ян Янавіч [12.12.1881, Раманаўская вол. Сакольскага пав. Гродзенскай губ.— 11.9.1932, ГУЛАГ], святар. Скончыў Гродзенскую гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю (1906) і мітрапалітную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі (1908). Прыняў сакрамэнт святарства (1906). 3 1908 прэфект школы ў Магілёве. У 1910 пераведзены на пасаду выкладчыка духоўнай семінарыі ў СанктПецярбургу. У 1914 прызначаны адміністратарам Магілёўскай мітрапалітнай курыі ў Петраградзе. У 1916—17 катэхет жаночых гімназій (Аляксандраўскай, Кацярынінскай, Марыінскай і Лазарэвіча). Член Адміністрацыйнага Савета і Біскупскага суда, рэдактар выдання «Zycie Koscielne. Pismo Dwutygodniowe Duchowienstwa Mohylewskiego i Minskiego», ганаровы канонік Магілёўскай архідыяцэзіі. Арыштаваны ў сак. 1923. Асуджаны з арцыбіскупам Я. Цеплякам і 13 святарамі Петраграда на судовым працэсе ў Маскве 21—26.3.1923 па групавой справе каталіцкага духавенства да 3 гадоў турэмнага зняволення. Зняволены ў Сакольніцкім ізалятары Масквы. Вызвалены ў канцы 1924. Вярнуўся ў Ленінград, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Служыў пробашчам касцёла св. Станіслава, Унебаўзяцця НПМ. Зноўарыштаваны 1.2(ці 15.1). 1927 са святарамі А. Васілеўскім',

¹ Васілеўскі Антоні Міхайлавіч [13.9.1868, Люблін (Lublin), Польшча— 1930, Шахрысабз, Узбекская CCP], святар. Да 7 гадоў жыў з бацькамі ў Варшаве, потым у Расіі. Скончыў гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю, духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1889). Прызначаны пробашчам парафіі св. Кацярыны Александрыйскай у Санкт-Пецярбургу, з верас. 1889 вікарый, з 1905 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Маскве. Заснаваў парафіяльны прытулак для дзяцей з польскіх сем’яў. На працягу 19 гадоў катэхету школах для польскіх чыгуначнікаў у Маскве. У 1911 пасля вобыску ў кватэры святара абвінавацілі ў тым, што «ў яго прытулку Меса служылася без дазволу, у парафіі знаходзіліся незарэгістраваныя манахі і манахіні, падчас богаслужэння не спяваліся малітвы за цара». Прытулак быў зачынены, a В. вызвалены ад пасады. 3 крас. па чэрв. 1912 вікарый катэдральнага касцёла ў Санкт-Пецярбургу, пасля капелан прытулку для дзяўчынак ордэна францішканак, катэхет навучальных устаноў. Ганаровы канонік. 3 1918 пробашч новастворанай парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ, духоўнік нелегальнай семінарыі ў Санкт-

Д. Івановым-Сталбінскім, П. Хомічам. Прыгавораны калегіяй АДПУ да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., куды прыбыў 30.7.1927. У чэрв. 1929 пераведзены на востраў Анзер. У 1932 арыштаваны ў лагеры з шэрагам каталіцкіх святароў за «антысавецкую агітацыю сярод зняволеных» і інш. 5.7.1932 перавезены ў Ленінградскую турму. На допытах звар’яцеў. Памёр ад кровазліцця ў мозг. Пахаваны на Праабражэнскіх могілках пад прозвішчам Самохін Пётр Сямёнавіч.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в CCCP; Dzwonkow­ski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужшпелей.

ТРУМП Аляксандр Францавіч [1880, Сталовіцкая вол. Наваградскага пав. Мінскай губ. — ?], актыўны парафіянін. Працаваў слесарам на фабрыцы «Чырвоны Кастрычнік» у Сталінградзе (Валгаградзе). Арыштаваны ў 1930 па групавой справе «нямецкіх католікаў». 18.3.1930 вызвалены пад падпіску аб нявыездзе. Далейшы лёс невядомы.

Пецярбургу. 29.4.1919 арыштаваны, неўзабаве вызвалены. У сак. 1923 зноў арыштаваны. Праходзіў па групавой справе каталіцкага духавенства на чале з Я. Цеплякам. 21—26.3.1923 на судовым пасяджэнні асуджаны да 3 гадоў зняволення. Этапаваны ў Сакольніцкую, потым у Лефортаўскую турму. Вызвалены 24.1.1925. Вярнуўся ў Ленінград. 3 лют. 1925 пробашч парафіі св. Баніфацыя, з крас. 1925 касцёла св. Кацярыны, з 1926 рэктар падпольнай духоўнай семінарыі. 13.1.1927 у чарговы раз арыштаваны. Абвінавачаны ў «стварэнні і кіраўніцтве нелегальным кляштарам і арганізацыі на сваёй кватэры духоўнай семінарыі». 18.6.1927 прыгавораны да 5 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 29.8.1927 зняволенне ў лагеры заменена на ссылку ў Сярэднюю Азію (Бек-Будзі). У кастр. 1929 пераведзены ў Шахрысабз Узбекскай ССР. 25.3.1930 Польскі Чырвоны Крыж атрымаў паведамленне аб яго смерці ў ссылцы.

Кр.: Чаплмнскмй, Осмпова, Мартмролог Католмческой Церквп в СССР.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартііролог Католйческой Церквй в СССР.

ТРУСКОЎСКІ Стэфан [2.9.1896—1.3.1959], святар. Вучыўся падпольна ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Петраградзе. Тайна прыняў сакрамэнт святарства з рук арцыбіскупа Я. Цепляка (1921). Прызначаны вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. Арыштаваны ў 1922. Абвінавачваўся ў супраціве канфіскацыі касцёльнай маёмасці. Асуджаны да 5 гадоў ППЛ. Вывезены ў Бутырскую турму Масквы. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. 28.4.1924 выехаў з СССР. Служыў пробашчам касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Нягневічы Наваградскага пав. і дэканата, цяпер Наваградскі р-н Гродзенскай вобл. У 1928—31 вікарый і катэхет парафіі св. Міхала Арханёла ў Наваградку, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Паралельна служыў у парафіі Божага Цела ў мяст. Нясвіж аднайменнага пав. і дэканата, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1931 в. а. пробашча парафіі Унебаўзяцця НПМ ў в. Любін Касцельны (Lubin Koscielny) Бельскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Лйтургйческйй календарь; Dzwonkowski R. Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR, 1917—1939; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ТРЫГУБОВІЧ Генрых Вікенцевіч [1885, ст. Міханавічы Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н — ?], актыўны парафіянін. 3 бел рабочай сям’і. Быў жанаты, меў трое дзяцей. Да арышту сакрыстый катэдральнага касцёла Імя НПМ у Мінску. Арыштаваны 20.12.1944 у Мінску па адрасе: 1-ы Тарасаўскі зав., д. 16, кв. 1. Асуджаны 21.11.1945 асобай нарадай пры НКВД за «антысавецкую дзейнасць» да 5 гадоў пазбаўлення волі. Высланы ў Абанскі р-н Краснаярскага края. Вызвалены 20.12.1949. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны

17.11.1989 пракуратурай БССР. Асабовая справа Т. №29107-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР.

ТУРУК Аляксандр Іванавіч [?, в. Якімавічы Слонімскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Слонімскі р-н Гродзенскай вобл. —лета 1943, в. Якімавічы], грамадскі і рэлігійны дзеяч. У 1930-я стварыў бел. хор у роднай вёсцы. Прымаў актыўны ўдзел у дзейнасці грэка-каталіцкай парафіі ў пас. Альбярцін Слонімскага пав., цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл., быў рэгентам царкоўнага хору. Расстраляны з сям'ёй савецкімі партызанамі.

Кр.: Ёрш С. Што яны выраблялі! // Газета Спонімская. 1997. 1—7 жн.

ТУЦІНАСЯн [23.8.1897, в. Трумбацішкі, Літва — 22.6.1941], святар. Вучыўся ў гарадской школе ва Уцяне, Літва, якую не скончыў з-за пачатку 1-й сусветнай вайны. 3-за набліжэння нямецкага войска выехаў у глыб Расіі. У Варонежы скончыў чатырохкласную гарадскую школу. 3 мая 1916 па 15.2.1918 у расійскім войску. 9.7.1918 вярнуўся на радзіму. У верас. 1919 паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (11.8.1928). Прызначаны вікарыем парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Дзятлава аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. У1929 пераведзены ў касцёл Унебаўзяцця Пана ў в. Эйшышкі, Літва. 3 1931 пробашч парафіі св. Ліна ў в. Пеляса, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл. Пабудаваў там каменны касцёл (асвечаны 23.9.1935). У 1937 пераведзены ў Літву, служыў пробашчам касцёла ў в. Паламене. У чэрв. 1941 з касцёльнымі супрацоўнікамі забіты НКВД.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwon­kowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

УДАЛЬСКІ Антоні [1889—1943], святар. Скончыў Жытомірскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). 3 1914 вікарый парафіі Адшукання Св. Крыжа (бернардзінцаў)у Гродне. 3 1920 пробашч касцёла св. Юзафа і НПМ у мяст. Валожын, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. На працягу 10 гадоў быў таксама дэканам Вішнеўскага дэканата. У верас. 1941 пераехаў у парафію Вялікія Салечнікі. Забіты немцамі за дапамогу яўрэям найверагодней у верас. 1943.

Кр.: Catalogus ecclesiamm et cleri archidioecesis vilnensis;Synodus archidioecesana vilnensis', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

УЛІНСКІ Францішак[1873—13.7.1942, Баранавічы, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл.], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1896). Паводле некаторых звестак, у 1900-я вікарый касцёла Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НПМ у мяст. Слуцк, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1906—10 адміністратар касцёла св. Юрыя ў в. Пяршаі, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. У 1910—15 пробашч касцёла св. Казіміра ў в. Уселюб, цяпер Навагрудскі р-н Гродзенскай вобл. 3 1922 в. а. пробашча касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Навасады Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н. 3 1928 пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст. Лагішын Пінскага пав. і дэканата, цяпер Пінскі р-н Брэсцкай вобл. 3 1933 пробашч касцёла св. Станіслава ў мяст. Няміраў (Niemiröw) Бельска-Падляскага пав. Драгічынскага дэканата, цяпер Польшча. Паводле некаторых звестак, таксама служыў адміністратарам касцёла ў в. Макееўшчына Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны немцамі 29.6.1942. Расстраляны. Пахаваны на праваслаўных могілках у Баранавічах.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі’, Elenchus cleri et ecclesiamm archidioeceseos Mohiloviensis’, Spis kosciolöw

і duchowiehstwa diecezji pinskiej', Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

УРБАНОВІЧ Ян [23.6.1895 — чэрв. 1943, Брэст], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1919). 31923 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у Кобрыне, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. У 1930-я працаваў у дыяцэзіяльнай курыі і ў біскупскім судзе ў Пінску. 3 1938 пробашч касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў Брэсце, брэсцкі дэкан. Арыштаваны фашыстамі за дапамогу яўрэям і партызанам. Расстраляны.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialornsi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

УРУБЛЕЎСКІ Франц Вікенцевіч [1904, мяст. Друя Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. —?], арганіст. 3 бел. сялянскай сям’і. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Да арышту працаваў у касцёле ў в. Новы Пагост, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 9.3.1940. Асуджаны 21.6.1941 асобай нарадай НКВД як «сацыяльна небяспечны элемент» да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лагераў НКВД Омскай вобл. Вызвалены 30.8.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны 6.11.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа В. № 22793-п захоўваецца ў архіве УКГБ Віцебскай вобл.

Кр.: БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР.

УСАС Браніслаў-Мяфодый Матэвушавіч [30.6.1885, Санкт-Пецярбург— 6.12.1977, Варшава], святар. Скончыў гімназію, 2 курсы Санкт-Пецярбургскага ун-та, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Супрацоўнічаў з час.

«Вера м жмзнь», «Слово Нстнны». Прыняў сакрамэнт святарства (1917). У лют. 1917 накіраваны ў Мінск для дапамогі польскім бежанцам. Прафесар і аканом духоўнай семінарыі ў Мінску, рэктар дамініканскага касцёла св. Томаша Аквінскага, мінскі дэкан. У ліп. 1917 дэлегат з’езда бел. каталіцкага духавенства. Арыштаваны 5.5.1919 за «супраціў канфіскацыі царкоўнай маёмасці». Асуджаны да турэмнага зняволення да канца грамадзянскай вайны. Вывезены ў Смаленск, потым у Віцебск, Дзвінск Віцебскай губ., цяпер Даўгаўпілс, Літва, Новааляксандраўск Ковенскай губ., цяпер Літва. Вызвалены 9.7.1919 праз абмен вязнямі паміж РСФСР і Літвой. Выехаў у Літву, затым у Польшчу, пазней вярнуўся ў Мінск. 10.7.1920 зноў выязджаў у Польшчу і вярнуўся ў Мінск. У лют. 1922 удзельнічаўутайнай перадачы каштоўнасцяў Кацярынінскага касцёла ў Петраградзе ў польскае консульства. У ліст. 1924 зноў арыштаваны. Асуджаны 15.4.1925 да 6 гадоў ППЛ. Вывезены да мяжы для абмену на двух савецкіх агентаў, але абмен не адбыўся: жандар, былы вязень сталінскіх лагераў, забіў агентаў. Падчас вяртання ў турму святару ўдалося ўцячы з Мінскага чыгуначнага вакзала і схавацца ў польскім консульстве. Гэтыя падзеі выклікалі міжнародны скандал, і У. быў прымушаны здацца савецкім уладам. Зняволены ў маскоўскай турме «Лубянка». 10.2.1926 вызвалены, выехаў у Польшчу. 3 1927 пробашч касцёла св. Аляксандра ў Варшаве. У 1930 выехаў у Львоў, дзе стаў архіварыусам Грэкакаталіцкай Царквы. У 1935 вярнуўся ў Варшаву. Служыў капеланам у доме сясцёр Беззаганнага Зачацця НПМ, капеланам у інфекцыйнай бальніцы. 3 1957 бясплатна працаваў у будаўнічым кааператыве. Свой багаты архіў перадаў Каталіцкаму ун-ту ў Любліне.

Кр.: Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Лйтургйческйй календарь: Чашійнскнй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ФЁДАРАЎ Леанід Іванавіч [4.11.1879, Санкт-Пецярбург — 7.3(ці 5).1935 (або 1934), Вятка, Расія], святар. 3 сям’і рускага рабочага. Скончыў класічную гімназію, Магілёўскую духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу (1902), Папскую езуіцкую калегію ў Анан’і (каля Рыма), Фрэйбургскі ун-т (Швейцарыя). 3 1909 прафесар Львоўскай духоўнай семінарыі. Прыняў сакрамэнт святарства ўсходняга абраду (25.3.1911, Стамбул), законныя шлюбы з імем Лявонцій. 3 1912 жыў у Босніі ў кляштары студытаў. У 1914 вярнуўся ў Санкт-Пецярбург (Петраград). Арыштаваны і высланы ў Табольск, цяпер Цюменскай вобл. Вызвалены ў 1916, вярнуўся ў Петраград. Служыў пробашчам касцёла Спаслання Святога Духа (1917—22), парафіі св. Кацярыны Александрыйскай, быў дэканам парафіі. У 1917 Мітрапалітам Андрэем Шаптыцкім прызначаны і ў лют. 1921 Папам Рымскім Бенедыктам XV зацверджаны экзархам Рускай Каталіцкай Царквы ўсходняга абраду. Арыштаваны 21.10.1922 за «супраціў канфіскацыі касцёльнай маёмасці», але праз некалькі гадзін вызвалены. Зноў арыштаваны ў лют. 1923. Праходзіў па групавой справе каталіцкага духавенства. На працэсе ў Маскве 21—25.3.1923 пастановай ваеннага трыбунала асуджаны да 10 гадоў ППЛ. Зняволены ў Лефортаўскай і Сакольніцкай турмах Масквы. Вызвалены па амністыі ў крас. 1926 з забаронай жыць у буйных гарадах. Жыў у Калузе па адрасе: праспект Дарвіна, д. 3. У чарговы раз арыштаваны 10.2.1926 у Магілёве. Зняволены ў Лубянскай турме Масквы. Прыгавораны калегіяй АДПУ 18.9.1926 за тое, што «падчас богаслужэння казаў пропаведзь антысавецкага характару», да 3 гадоў ППЛ. 26.9.1926 этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., потым пераведзены ў Пінегу Архангельскай вобл., Котлас Комі АССР. Пасля сканчэння тэрміну 12.7.1929 пастановай калегіі АДПУ высланы на 3 гады ў Архангельскую вобл. У пачатку 1931 зноў арыштаваны і восенню 1931 высланы на 3 гады ў Котлас Комі АССР. Вызвалены ў канцы 1933 зноў з забаронай жыць у буйных гарадах. Пасяліўся ў г. Вятка, дзе і памёр. Рэабілітаваны пракуратурай Беларусі 22.5.1992. Асабовая справа ф. № 33953-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: НАРБ, ІКР; БНДЦЭД', Осйпова, Гоненпя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартнролог Католйческой Церквй e CCCP; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ФЕДАРОВІЧ Браніслаў [3.10.1901—19.9.1939], святар. Скончыў духоўную семінарыю ў Луцку, цяпер Валынская вобл., Украіна. Прыняўсакрамэнтсвятарства (1927). Прызначаны вікарыем касцёла ў в. Коржэц, цяпер Украіна. У1931—32 пробашч парафіі ў мяст. Вялікая Глуша, цяпер Валынская вобл. У 1933 вікарый касцёла ў Любомлі, Украіна. У 1934 у Олацкім калегіяце. У1935—36 у парафіі ў в. Вішэнкі, Украіна. 3 23.5.1936 вікарый касцёла Нараджэння НПМ у мяст. Відзы, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 2.9.1936 вікарый парафіі св. Мучаніка Юрыя ў в. Варняны, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. 12.8.1937 прызначаны вікарыем касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Вільні. 310.8.1938 адміністратар касцёла св. Міхала Арханёла ў в. Скрундзі Дзятлаўскага дэканата, цяпер Дзятлаўскі р-н Гродзенскай вобл. Забіты з арганістам каля Століна (цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл.) членамі мясцовай прасавецкай групоўкі.

Кр.: Catalogus ecclesianim et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел e Белоруссйй e годы второй мйровой войны; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ФІЛЕК Эразм (Якуб) Юзафавіч [20.2.1907, в. Барвалд Срэдні {Barwald Sredni), Польшча — 23/24.5.1976], кармеліт. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў гімназію ў Вадовіцах {Wadowice), Польшча. Уступіў у ордэн кармелітаў босых (28.8.1925). Вывучаў філасофію і тэалогію ў Кракаве і

Вадавіцах. Прыняў сакрамэнт святарства (19.6.1932). Служыў у Віленскім кляштары кармелітаў босых (касцёл св. Тэрэзы). 3 1938 законнік кляштара кармелітаў босых у мяст. Стары Мядзел, цяпер райцэнтр Мядзел Мінскай вобл. Арыштаваны 22.7.1949. Асуджаны 16.11.1949 за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Карагандзінскі лагер МДБ Казахскай ССР (ст. Новарудная), 8.12.1950 пераведзены ў Экібастуз Казахскай ССР. Вызвалены 1.5.1955. Вярнуўся ў Мядзел. У чэрв. 1956 з-за пагрозы арышту выехаў у Польшчу. 3 1960 законнік кляштара ў Клюшкоўцах (Kluszkowce), Польшча. Рэабілітаваны 11.1.1993 Вярхоўным судом Беларусі. Асабовая справа Ф. № 35364-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Кр.: БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР, Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Praskiewicz S. Wierni Chrystusowi i Kosciolowi.

ФІЛІП Адольф Готлібавіч [5.1.1885 ці 1886, маёнтак Забалацце Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Лепельскі р-н Віцебскай вобл. (паводле іншых звестак, с. Качубей каля Адэсы, Украіна) — 1937(?)], святар. 3 бел. мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1909). Прызначаны вікарыем парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Палтаве, цяпер Украіна. У 1911 пераведзены ў філіяльны касцёл Унебаўзяцця НПМ у мяст. Лунінец Пінскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. У 1912—15 адміністратар касцёла св. Мікалая ўг. Луга, цяпер Ленінградская вобл., Расія. У 1923 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Асвея і філіяльнага касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў в. Замошша Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер Верхнядзвінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1924 служыў у касцёле Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай вобл., парафіі св. Юзафа

ў в. Гарбачова Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер Расонскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 10.1.1927. Асуджаны 10.6.1927 (з вартаўніком касцёла Ю. Цывінскім і парафіянінам Люцыянам Вянцковічам (н. у 1883) асобай нарадай пры АДПУ за «шпіянаж і сувязь з польскімі разведорганамі» да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Карэльскай АССР. Вызвалены ў студз. 1937. Служыў пробашчам касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску. Зноў арыштаваны ў жн. 1937. Верагодна, асуджаны да ВМП і расстраляны. Рэабілітаваны 29.5.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Ф. № 22051-п захоўваецца з фотаздымкам у архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Elenchiis cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в CCCP; Dzwonkowski, Losy duchowiehstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ФРАНЦКЕВІЧ Юзаф Янавіч [24.3.1912, в. Ельніца (Jelпіса), Польшча— 13.5.1985, Глыбокае, райцэнтр Віцебскай вобл.], марыянін. 3 польскай сялянскай сям’і. У1928 прыняты ў трэці гімназіяльны клас ніжэйшай семінарыі марыянаў у Скурцы (Skörzec), Польшча. Пасля заканчэння чацвёртага класа 14.8.1930 пачаў навіцыят у Расне. 15.8.1931 склаў першыя законныя шлюбы. Пасля вярнуўся ў Скурэц, каб закончыць пяты клас. 31.8.1932 прыняты ў шосты клас марыянскай гімназіі ў Бялянах (Віеіапў) пад Варшавай. Пасля заканчэння восьмага класа ў чэрв. 1935 здаў экзамен на сталасць. 15.8.1935 склаў вечныя законныя шлюбы. Скончыў гімназію (1935), вучыўся ў Варшаўскай (1935—38), Віленскай (1938—39), Каўнаскай (1939—41) духоўных семінарыях. Прыняў сакрамэнт святарства (26.1.1941). Прызначаны пробашчам парафіі св. Міхала Арханёла ў в. Нецеч Лідскага дэканата, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл., капелан АК.

3 24.8.1944 у касцёле Божага Цела ў в. Іказнь Браслаўскага р-на Віцебскай вобл. У жн. 1949 перайшоў на нелегальнае становішча. Арыштаваны 18.10.1950 у в. Казакова Мёрскага р-на Віцебскай вобл. Асуджаны 30.12.1950 асобай нарадай МДБ за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вывезены ў Аршанскую турму, дзе знаходзіўся ў камеры смяротнікаў. Увесну 1951 этапаваны ў адзін з лагераў Хабараўскага краю. 3 16.7.1951 у лагеры Певек. Выжыў дзякуючы веданню лацінскай мовы і адпаведна прызначэнню кіраўніком кпінічнай лабараторыі лагера. Патаемна рабіў богаслужэнні сярод зняволеных. Вызвалены 16.8.1956 датэрмінова са зняццем судзімасці. 10.4.1957 зарэгістраваны пробашчам касцёла св. Станіслава ў в. Далёкія, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 7.11.1959у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў Глыбокім. Рэабілітаваны 8.5.1992 ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда БССР. Асабовая справа Ф. № 22974-п з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: НАРБ, ф. 952, в. 3, с. 7, л. 30; БНДЦЭД; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Капюлйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990; Bukowicz .1. Swiadkowie wiary.

ФРАНЦУК Ян Станіслававіч [1.6.1891, мяст. Ашмяны Віленскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл.— пасля 1948], святар. 3 польскай сялянскай сям'і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і мітрапалітную духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра багаслоўя. Прыняўсакрамэнт святарства (1915). Прызначаны вікарыем касцёла св. Антонія Падуанскага ў Віцебску, паралельна катэхет каталіцкай польскай школы. Арыштаваны 4.5.1920. Асуджаны калегіяй асобага аддзела Зах. фронту 27.8.1920 як «удзельнік польскай шпіёнскай арганізацыі» да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Смаленскі паліт. ізалятар ЧК, потым у Маскву, Нова-Пяскоўсжі лагер ЧК. Вызвалены ў лют. 1921 па

хадайніцтве Чырвонага Крыжа. Выехаў у Польшчу (1922). 3 1925 катэхет школ у Варшаве. 3 1948 адміністратар духоўнай семінарыі Варшаўскай дыяцэзіі. Рэабілітаваны пракуратурай Беларусі 15.2.1993. Асабовая справа Ф. № 22934-п захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', НАРБ, ІКБР', БНДЦЭД; Лйтургйческйй календарь; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католпческой Церквй в СССР.

ХАДЫКА Станіслаў Юзафавіч [1893, в. Такары Лідскага пав. Віленскай губ., цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл.— 18.8.1978], святар. 3 бел. сялянскай сям і. Скончыў Віленскую гімназію (1911), Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1918). Прызначаны вікарыем парафіі Маці Божай Ружанцовай у мяст. Радунь аднайменнага дэканата, цяпер Воранаўскі р-н Гродзенскай вобл., касцёла св. Апосталаў Філіпа і Якуба ў Вільні. Пасля 1920 в. а. адміністратара, з 1923 адміністратар касцёла Унебаўзяцця НПМ і св. Андрэя Баболі ў в. Казловічы Гродзенскай пар. і дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. 3 1932 пробашч парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Гервяты Варнянскага дэканата, цяпер Астравецкі р-н Гродзенскай вобл. Падчас2-й сусветнай вайны ўдзельнічаў у беларусізацыі Касцёла. Пасля вайны заставаўся ў Гервятах. Арыштаваны 12.10.1950. Асуджаны 4.1.1951 Маладзечанскім абл. судом за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Вызвалены 13.5.1956. Вярнуўся на старое месца службы. Служыўтыдзень па-польску, тыдзень ла-літоўску, бо ў Гервятах жылі і палякі, і літоўцы. У пасляваенныя гады на тэрыторыі БССР гэта быў апошні святар, які ведаў літоўскую мову. Рэабілітаваны 22.9.1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 91; БНДЦЭД; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусп в 1945—1990.

ХАЙНАЦКІ Стэфан (Марцін) Людвігавіч [1.9.1915, Ракуў (Rakow), Польшча — 18.10.1973], марыянін. Пасля заканчэння ў Аляксандраве Куяўскім (Aleksandrow Kujawski) гімназіі салезіянаў (1933) паступіўудухоўную семінарыю ва Улацлаўку (Wloclawek), Польшча. Праз 2 гады пакінуў вучобу і яшчэ праз год уступіў у ордэн айцоў марыянаў. Склаў першыя законныя

шлюбы (8.9.1937). Працягваў вучобу на курсах філасофіі ў Варшаўскай духоўнай семінарыі. 3 кастр. 1938 студэнт ф-та тэалогіі ун-та імя Стэфана Баторыя ў Вільні. Пасля закрыцця ун-та літоўскімі ўладамі 15.12.1939 з групай марыянскіх клерыкаў выехаў для працягу вучобы ў Коўна (цяпер Каўнас, Літва). Арыштаваны 15.6.1941. Вывезены ў Старабельск, цяпер Смаленскай вобл., Расія. Пазней этапаваны ў ПаўночнаУральскі лагер НКВД Свярдлоўскай вобл. Вызвалены восенню 1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Служыў у II корпусе арміі генерала У. Андэрса. Вызвалены з войска па просьбе біскупа Ю. Гаўліны для заканчэння тэалагічнай вучобы. Скончыў каталіцкі ун-т св. Юзафа ў Бейруце, прыняў сакрамэнт святарства (29.6.1944). 3 1.11.1944 капелан юнацкіх школ польскага войска ў Паўдн. Палесціне. Пасля пераводу ваенных навучальных устаноў у Вялікабрытанію звольніўся з арміі. На працягу 1947 вучыўся ў Рыме. 8.6.1948 прызначаны пробашчам палякаў у Авелянедзе (Аргенціна). 3 1952 у марыянскіх асяродках ЗША (Стокбрыдж, Дэтройт). 3 1961 у Вялікабрытаніі. 3 1971 зноў у ЗША, дзе служыў у Дэтройце, потым у Вашынгтоне. Увосень 1973 прыехаў у Польшчу як капелан пілігрымкі. Раптоўна памёр ад інфаркту.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ХАЛКО (ГАЛКО, ГАЛКА) (Hafko) Станіслаў [24.12.1885, в. Міжаны Ашмянскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Ашмянскі р-н Гродзенскай вобл.— 1943, Асвенцім (Oswi^cim), Польшча], святар. Скончыў рускую школу ў Вільні, паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (22.6.1908, Коўна). 3 восені 1908 ва ун-це ў Інсбруку, Аўстрыя. Праз год пераехаў у Фрыбург, Швейцарыя, дзе вывучаў гісторыю і напісаў доктарскую працу (надрукавана ў 1914). 3 1913 дырэктар гімназіі пры фарным касцёле Унебаўзяцця НПМ у Беластоку (Bialystok), Польшча. Пасля захопу горада

немцамі (жн. 1915) кіраўнік Таварыства дапамогі польскім школам. 29.11.1915 адчыніў Польскую рэальную гімназію і стаў яе першым дырэктарам. Арыштаваны немцамі 23.5.1916 за актыўную грамадскую дзейнасць. Зняволены ў беластоцкай турме. У ліп. 1916 вывезены ў лагер для ваеннапалонных у Бытаве (Bytow), потым у Цэлле-Шлёс (Celle-Schloss), Нямеччына, пазней у Чэрск. У ліст. 1918 вярнуўся ў Беласток, служыў у сваёй парафіі. Увесну 1919 выбраны паслом у Заканадаўчы сейм, дзе працаваў у адукацыйнай камісіі і камісіі замежных спраў. 3 1922 працаваў у гімназіі. У ліст. 1939, з прыходам савецкіх войокаў, гімназію і ліцэй ліквідавалі, на іх месцы арганізавалі рускую школу. X. выселілі з будынка школы. Хаваючыся ад НКВД, 27.12.1939 пераехаў у Варшаву, дзе пад прозвішчам С. Галіцкі працягнуў таемную адукацыйную дзейнасць. Працаваў у Галоўнай апякунскай радзе магістрата горада. Уваходзіў у падполле, друкаваўся ў яго прэсе. У жн. 1941 выехаў у Беласток, каб арганізаваць таемнае навучанне. Праз тыдзень вярнуўся ў Варшаву. Арыштаваны гестапа, змешчаны ўтурме на Павяку. Вывезены спачатку ў канцэнтрацыйны лагер у Штутхофе (Stutthof), пасля ў Асвенцім. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Dzwon­kowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahe! T Duchowni archidiecezji wilehskiej ’-epresjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ХВАЛЬКО Юзаф [1.12.1906—29.7.1945], святар. Скончыў Пінскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1935). Прызначаны 1-м вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у Браньску (Brahsk) Бельска-Падляшскага пав. Браньскага дэканата, Польшча. Цікавіўся праблемамі царкоўнай уніі, удзельнічаў у 2-й канферэнцыі па царкоўнай уніі (верас. 1931, Пінск). Падтрымліваў бел. плыньу Касцёле. 3 28.4.1939 мабілізаваны як капелан. Змагаўся за беларусізацыю Касцёла на этнічных бел. тэрыторыях. Забіты невядомымі ў Браньску (Brahsk), Польшча.

Кр.: Spis kosciulbw і duchowienstwa diecezjipinskiej-, Garhinsky, Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ХВЕЦЬКА Люцыян Антонавіч [22.11.1889, в. Малышоўка (?) Сакольскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Падляскае ваяв., Польшча— 28.4.1944, Стаўбцы, цяпер райцэнтр Мінскай вобл.], святар, рэдактар, выдавец, публіцыст, педагог. Скончыў Сакольскае гарадское вучылішча (1904). Здаў экзамен на аптэкарскага вучня ў экзаменацыйнай камісіі Санкт-Пецярбургскай навучальнай акругі. У1907—14 вучыўся ў Магілёўскай духоўнай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу. Працягнуў вучобу ў Мітрапалітальнай духоўнай акадэміі, якую скончыў у 1915 са ступенню магістра тэалогіі. Падчас вучобы ў акадэміі сябра бел. культурна-асветнага гуртка. Прыняў сакрамэнт святарства з рук біскупа Я. Цепляка (31.5.1915 ці 1914). Адзін з заснавальнікаў «Хрысціянска-дэмакратычнай злучнасці». Ініцыятар выдання і першы рэдактар-выдавец бел. каталіцкай газ. «Кгупіса». Заснавальнікбел. выдавецкай каталіцкай суполкі. Да 1918 прафесар літургікі ў духоўнай семінарыі. Пасля закрыцця бальшавікамі семінарыі прызначаны адміністратарам Магілёўскай Мітрапалітальнай курыі і катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Петраградзе. У 1919—23 вікарый таго ж касцёла. Арыштаваны АДПУ па справе біскупа Я.Цепляка 5.12.1922. Асуджаны на працэсе 21—25.3.1923 да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Зняволены ў Маскоўскай турме ў Сакольніках. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. Выехаў у Польшчу (1.2.1925). Працаваў катэхетам у Шыманаве (Szymanöw) каля Варшавы. 3 1926 рэктар Місіянерскага інстытута ў Любліне. Паводле некаторых звестак, у 1932 пробашч філіяльнага (парафіі ў Ружанах) касцёла ў в. Шчытна Косаўскага пав. і дэканата, цяпер Пружанскі р-н Брэсцкай вобл. У 1933—39 прафесар пастаральнай тэалогіі і выкладчык бел. мовы ў Пінскай семінарыі, скарбнік дыяцэзіяльнай курыі

і віцэ-старшыня дыяцэзіяльнай рады. Падчас 2-й сусветнай вайны служыў у касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Хатава Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл. Збіты нямецкай паліцыяй. Памёр у шпіталі.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipinskiej; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Znic (Рым). 1965. № 81; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ХМЕЛЯВЕЦ Люцыян Войцэхавіч [12.5.1914, Мінск — чэрв. 2004], святар. Вучыўся ў пачатковай школе ў Мацяёвіцах (Maciejowice), у гімназіі ў Беластоку (Bialystok), Польшча (да 1933). Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, тэалагічны ф-т ун-та імя Стэфана Баторыя (1939) са ступенню магістра багаслоўя. Прыняўсакрамэнт святарства (18.6.1939). Прызначаны вікарыем касцёла Яна Хрысціцеля ў в. Ваўкалата, цяпер Докшыцкі р-н Віцебскай вобл. 3 крас. 1940 пробашч парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Канстанцінава, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. Падчас нямецкай акупацыі выратаваў ад расстрэлу 10 чалавек, выкупіў ад вывазу ў Германію 50 чалавек. Пасля вайны пераследаваўся мясцовымі савецкімі ўладамі. 4.4.1961 пазбаўлены дазволу на душпастырскую дзейнасць за «прымусдзяцей да споведзі і настройванне парафіян суседняга да парафіі ў в. Канстанцінава касцёла св. біскупа Мікалая ў мяст. Свір на змаганне за вяртанне будынка святыні», які выкарыстоўваўся пад збожжасховішча. Пры разглядзе справы ўсудзе 12—19.4.1961 улады не змаглі даказаць віну X. і былі вымушаны вярнуць дазвол на душпастырства, але з умовай, што святар зменіць парафію. Праз тры гады X. атрымаў дазвол на служэнне ў парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Дзераўная Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ХОМА Эдвард-Антоні Міхайлавіч [26.12.1889, Злочаў (Ztoczew), Польшча — крас.-май 1940, Катынь], святар, магістр тэалогіі. Скончыў духоўную семінарыю і ф-т тэалогіі ва ун-це імя Яна Казіміра ў Львове, цяпер Украіна. Прыняў сакрамэнт святарства (1913). Служыў вікарыем касцёлаў у г. Балехаў, в. Язловец, потым адміністратар парафіі ў в. Буракоўка (?), Украіна. 3 1917 капелан 105-га палявога шпіталя аўстрыйскага войска, пасля ў 100-м пяхотным палку, удзельнік абароны Львова. 3 ліп. 1919 да канца савецка-польскай вайны капелан 4-й польскай дывізіі. У міжваенны час вайсковы капелан 72-га пяхотнага палка 28-й польскай дывізіі ў званні маёра. 3 1933 капелан касцёла св. Антонія Падуанскага ў Баранавічах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. 3 1935 у Слоніме, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1936 у Радаме (Radom), Польшча. Адзначаны «Крыжам за заслугі ў вайсковай службе». У верас. 1939 трапіў у савецкі палон. Этапаваны ў лагер для польскіх афіцэраў у Старабельску, дзе знаходзіліся 20 вайсковых капеланаў розных веравызнанняў.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ХОМІЧ Павел Сямёнавіч [17.10.1893, мяст. ВаўкавыскГродзенскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. — 10.9.1941, Ленінград, турма НКВД], рэлігійны і грамадскі дзеяч. 3 сялянскай сям’і, бацька быў праваслаўным, а маці — каталічкай. 22.10.1905 прыняў каталіцкае веравызнанне. У 1907—10 вучыўся ў Ваўкавыскім гарадскім 4-класным вучылішчы. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю і Мітрапалітальную духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу. Падчас вучобы наведваў культурна-асветны гурток бел. студэнтаў-клерыкаў. Прыняў сакрамэнт святарства (1916). Прызначаны рэктарам капліцы ў пас. Вырыца, цяпер Ленінградская вобл., Расія. 3 1920 адміністратар парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў Пскове, касцёлаў у г. Дно, г. Востраў, г. Порхаў (Пархоў), цяпер

Пскоўская вобл., Расія. 3 1923 пробашч касцёла св. Казіміра ў Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Разія, касцёла св. Аляксея ў Пецяргофе, рэктар капліцы Маці Божай Чанстахоўскай у Лігаве, цяпер Ленінградская вобл. У пачатку 1926 таксама абслугоўваў касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Кранштаце. Арыштаваны 2.6.1926. Асуджаны да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. У чэрв. 1929 пераведзены на востраў Анзер, дэе 5.7.1932 узяты пад варту па справе каталіцкага духавенства. Абвінавачваўся як адзін з арганізатараў «контррэвалюцыйнай групы, якая вяла антысавецкую агітацыю, тайна здзяйсняла рэлігійныя абрады, наладжвала сувязь з воляй для перадачы за мяжу звестак шпіёнскага характару аб становішчы католікаў у СССР». Падчас допытаў захварэў псіхічна. 27.5.1933 прыгавораны да года ізалятара. 22.7.1933 вывезены ў турму АДПУ ў Ленінградзе на вул. Шпалернай, адкуль этапаваны ў адзін з лагераў ля Камсамольска-на-Амуры. Вызвалены ў 10.11.1936 з забаронай пражываць у 12 буйных гарадах СССР. Жыў у ваколіцах Кастрамы, потым у Калузе. У жн. 1939 нелегальна вярнуўся ў Ленінград, праводзіў тайныя богаслужэнні ў кватэрах вернікаў. 3 ліп. 1941 Апостальскі адміністратар. Зноў арыштаваны 15.7.1941. Прыгавораны трыбуналам Ленінградскай ВА 1.9.1941 за арганізацыю «падпольнай царквы» да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Garbinsky, Turonak, Biatoruski ruch chrzescijanski XX wieku.

ХРАБАНШЧ Ян Ігнатавіч [20.10.1906, в. Якубова (Jakubo­wa), Польшча — 26.3.1942, Шахрысабз, Узбекістан], святар. 3 сялянскай сям’і. У 1927 скончыў гімназію ў Енджэюве (Jgdrzejöw), Польшча, потым Віленскую духоўную семінарыю.

Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (4.6.1933). Прызначаны вікарыем парафіі св. Міхала Арханёла ў мяст. Поразава Ваўкавыскага пав. і дэканата, цяпер Свіслацкі р-н Гродзенскай вобл. 3 1936 у фарным касцёлесв. Францішка КсаверыяўГродне. 3 4.7.1936 адміністратар парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Капцёўка Гродзенскага пав. і дэканата, цяпер Гродзенскі р-н. Збудаваў капліцу і пачаў будаваць касцёл. 3 28.4.1939 капелан рэзерву Польскага войска ў званні капітана Сувалкаўскай кавалерыйскай брыгады. Прымаў удзел у ваенных дзеяннях як капелан 2-га палка імя Юзафа Дзвярніцкага, потым у кавалерыйскай брыгадзе «Пліс». Адзначаны «Крыжам Мужных». Пасля ваеннай кампаніі вярнуўся ў сваю парафію, якая цяпер была на савецкай тэрыторыі. Абвінавачаны ў службе вайсковым капеланам, вымушаны ўцякаць, хаваўся ў Лапах (tapy), Польшча, дзе арыштаваны НКВД у крас. 1940. Зняволены ў беластоцкай турме. У снеж. 1940 этапаваны ў адзін з лагераў ГУЛАГу каля Архангельска. Вызвалены ў ліп. 1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Прыбыў у Бузулук, Арэнбургская вобл., дзе ствараліся польскія дывізіі. Прызначаны капеланам 17-га пяхотнага палка Львоўскай пяхотнай брыгады. Пазней полк быў пераведзены ва Узбекістан. Памёр ад тыфу.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ХРОБАТ Юзэфа (Марыя-Канута) [1896, в. Рачын (Raczyn), цяпер Польшча — 1.8.1943], законніца. У 1922 у Чанстахове ўступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. Склала першыя законныя шлюбы і прыняла імя МарыяКанута ад Пана Езуса ў Гэтсеманіі (1925, Гродна). У 1931

склала вечныя шлюбы. Падчас 2-й сусветнай вайны жыле ў законным доме Хрыста Валадара ў Наваградку. Арыштавана гестапа 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі ў ваколіцах Наваградка.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЦАКУЛЬ Міхал Хрыстафоравіч [23.10.1885, г. Рэвель, цяпер Талін, Эстонія— 8.1.1938], святар. 3 мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1908). 20.1.1909 прызначаны вікарыем катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі. 31910 служыў у капліцы Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Рудня-Шлягіна Гомельскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Веткаўскі р-н Гомельскай вобл. 3 1.2.1912 зноў вікарый катэдральнага касцёла ў Гомелі. 26.10.1912 пераведзены пробашчам у Чыту, у касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла. 3 1914 у Сімбірску. Служыў у касцёле Узвышэння Св. Крыжа, апекаваў бежанцаў з Польшчы. 3 1919 адміністратар філіяльнага касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Маскве. Арыштаваны 26.3.1924. Вызвалены 3.4.1924. Справа спынена 6.12.1924.3 1925 пробашч і дэкан касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку, часова в. а. адміністратара парафіі ў Маскве. Зноўарыштаваны 14.2.1927. Вызвалены празЗ гадзіны. Утрэці раз арыштаваны 12(ці 20).2.1929. Абвінавачаны 12.3.1929 у «шпіянажы» і «правядзенні антысавецкай агітацыі». Асуджаны не быў. Вызвалены 3.5.1929 пад падпіску аб нявыездзе. Чарговы раз арыштаваны ў Маскве 14.4.1931. Абвінавачаны ўтым, што «падчас ліквідацыі шпіёнскіх, контррэвалюцыйных і антысавецкіх нацыяналістычных польскіх груп з асяродку парафіян маскоўскіх касцёлаў Пятра і Паўла ў Мілюцінскім завулку і Беззаганнага Зачацця на вул. Грузінскай удзельнічаў у арганізацыі нелегальнай дапамогі арыштаваным; членам касцёльнага хору; групы нелегальнага кляштара; контррэвалюцыйнай групы тэрцыяраў; групы католікаў усходняга абраду і інш.» Прыгавораны 18.11.1931 да 3 гадоў высылкі з забаронай пражываць у 12 буйных гарадах СССР. Высланы ў Тамбоў. У студз. 1932 парафіяне касцёла Беззаганнага Зачацця ў Маскве звярнуліся да пасла Польшчы з просьбай умяшацца і садзейнічаць вызваленню Ц. У снежн. 1933 прыгавор аб высылцы адменены і Ц. атрымаў дазвол на пражыванне ў Маскве. Выконваў абавязкі пробашча парафій Беззаганнага Зачацця НПМ і св. Апосталаў Пятра і Паўла. Зноў арыштаваны 3.5.1937 за цэлебрацыю па просьбе пасла Польшчы

Вацлава Гжыбоўскага св. Імшы ў гонар нацыянальнага свята Польшчы. 3 Ц. арыштаваны арганіст касцёла. Пасля некалькіх месяцаў, праведзеных у маскоўскай турме Бутыркі, асуджаны да 10 гадоў ППЛ, пазней пастановай асобай нарады НКВД прыгавораны да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; Ocunoea, Гоненйя на Катотгческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквн в СССР; Лйтургйческйй календарь; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужшпелей; 3 асабістага архіва У.Васькова.

ЦАРПЕНТА (ЦЯРПЕНТА) Іеранім Іеранімавіч [8.3.1888, в. Крывічы Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. —18.1.1938, Краснаярск, турма НКВД], святар. СкончыўЖытомірскую духоўную семінарыю. Прыняўсакрамэнт святарства (1914). 3 1915 рэктарфіліяльнага (парафіі ў Бабруйску Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл.) касцёла ў в. Шацілкі, цяпер Светлагорскі р-н Гомельскай вобл. 3 1917 Мітрапалітам Э. Ропам прызначаны пробашчам касцёла Маці Божай Ружанцовай у Томску, Расія. У 1922 служыў у парафіі ў Барабінску, Расія. У 1923 адміністратар касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Спаскае, цяпер Томская вобл., Расія. 3 1929 адміністратар парафій Енісейскага р-на і інш. Арыштаваны ў снеж. 1929 у Томску. Асуджаны да 6 месяцаў турэмнага зняволення. 3 мая 1930 служыў у касцёле Перамянення Пана ў Краснаярску і парафіі Унебаўзяцця НПМ у Іркуцку, Расія. Таксама абслугоўваў касцёл Маці Божай Ружанцовай у Томску, парафію ў Каменску, малітоўны дом у Ачынску і інш. 3 1931 Апостальскі Адміністратар большай часткі Сібіры. Зноў арыштаваны 16.10.1931. Неўзабаве вызвалены. У чарговы раз арыштаваны 2.6.1935 з групай парафіянаў. Абвінавачваўся ў «арганізацыі контррэвалюцыйнай групы і ў шпіянажы на карысць Польшчы». 31.3.1936

пераведзены для далейшага следства ў Новасібірскую турму НКВД. 24.6.1936 пастановай ваеннага трыбунала Сібірскай ВА прыгавораны да 10 гадоў ППЛ. Зняволены ў Краснаярскай турме. У1937 праходзіў па групавой справе Сібірскага цэнтра «ПАВ». Абвінавачваўся ў «паўстанцкай дзейнасці». 4.1.1938 асуджаны за «сувязь з польскім генштабам і Ватыканам» да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Осітова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР', Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католііческой Церквй в СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках капюлйческнх свяй(еннослужйтелей.

ЦЕПЛЯК Ян Гіяцынтавіч [17.8.1857, Дамброва Гурніча (Dubrowa Görnicza), Польшча— 17.2.1926], арцыбіскуп, доктар тэалогіі (1901). 3 сям’і польскага шахцёра. Скончыў Келецкую гімназію, Магілёўскую духоўную семінарыю (1878) і мітрапалітную духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу (1882). Прыняў сакрамэнт святарства (15.8.1881). Выкладаўу акадэміі, рэдагаваў рыма-каталіцкі каляндар. 3 1900 канонік, капелан капліцы пры прытулку «Добры пастар». 3 7.11.1908 тытулярны біскуп і суфраган магілёўскі. Старшыня Рымакаталіцкай духоўнай калегіі. Ажыццявіў візітацыю Магілёўскай дыяцэзіі, парафіі ў Сібіры, на Сахаліне і іншых рэгіёнаў Расіі. Візітацыя была прыпынена царскімі ўладамі ў 1910, а Ц. пазбаўлены выканаўчых функцый у духоўнай калегіі. У 1914—17 генеральны вікарый Магілёўскай архідыяцэзіі, адначасова Апостальскі Адміністратар Мінскай дыяцэзіі. Спрыяў заснаванню ў Петраградзе Таварыства хрысціянскіх рабочых. Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 склаў мемарыял аб свабодзе Касцёла, стварыў новыя парафіі. 3 29.4.1919 тытулярны арцыбіскуп. Пасля арышту ў 1919 Магілёўскага Мітрапаліта Эдварда Ропа кіраваў Магілёўскай архідыяцэзіяй. За абарону правоў Касцёла пераследаваўся савецкімі ўладамі. Арыштаваны ў 1920 і ў 1922. Пераведзены ў Маскву 21—25.3.1923. Падчас судовага працзсу абвінавачаны

разам з 14 каталіцкімі святарамі ў супраціўленні дэкрэтам і распараджэнням савецкай улады ў адносінах да рэлігіі і Касцёла, у арганізацыі барацьбы з савецкай уладай. Асуджаны да ВМП, пазней прысуд заменены на 10 гадоў ППЛ. Вызвалены 9.4.1924 па просьбе Камуністычнай партыі Ірландыі. Дэпартаваны ў Латвію, адкуль выехаў у Польшчу. 3 8.5.1924 жыў у Рыме. Па даручэнні папы Пія XI 25.10.1925 выехаў у ЗША для візітацыі польскіх парафій. Там атрымаў паведамленне аб прызначэнні на Віленскую Мітраполію, але напярэдадні прыняцця катэдры памёр. Пахаваны ў віленскім катэдральным касцёле.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Dzwonkowski, LosyduchowienstwakatolickiegowZSSR; Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческоіі Церквй в СССР; ЭГБ, т. 6—2; Ярмусйк, Католнческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ЦЕРПКА Гэлена (Гвідона) [1900, в. Грановец (Granowiec), цяпер Польшча —1943], назарэтанка, благаслаўлёная. У1927 у Львове ўступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. У 1930 склала першыя законныя шлюбы і прыняла імя Гвідона ад Божай Міласэрнасці. У 1936 у Гродне склала вечныя шлюбы. Падчас 2-й сусветнай вайны жыла ў кляштары Хрыста Валадара ў Наваградку. Арыштавана гестапа 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі ў ваколіцах Наваградка.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ЦІКОТА Андрэй Міхайлавіч [2(ці 5).12.1891, в. Тупальшчызна Дубатоўскай вол. Свянцянскага пав. Віленскай губ., цяпер Літва— 13.2.1952, Усх. Сібір, ГУЛАП, марыянін, місіянер, архімандрыт, генерал ордэна марыянаў, рэлігійны і грамадскі дзеяч, педагог. Вучыўся ў Ашмянскай гімназіі. У маі

1909 вытрымаў экзамен на званне аптэкарскага вучня. 3 верас. 1909 вучыўся ў Віленскай духоўнай семінарыі. Падчас вучобы ўдзельнічаў у працы бел. культурна-асветнага гуртка. У ліку лепшых студэнтаў пасланы вучыцца за казённы кошт у Санкт-Пецярбург, дзе ў 1912 прыняты ў духоўную акадэмію, якую скончыў са ступенню магістра тэалогіі (1917). Прыняў сакрамэнт святарства (13.6.1914). Адзін з арганізатараў і ўдзельнік 1-га з’езда бел. каталіцкага духавенства (Мінск, 24—25.5.1917). Член Саюза ксяндзоў беларусаў. У 1917—18 служыў у касцёле св. Казіміра ў Маладзечне Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. У 1918 абраны членам Рады БНР. У верас. 1919 увайшоў у склад Часовага Беларускага нацыянальнага камітэта ў Мінску. Прафесар Мінскай духоўнай семінарыі. Выступаў за шырокае ўвядзенне бел. мовы ў жыццё Касцёла. Арыштаваны ЧК у 1920. Неўзабаве вызвалены. Уступіў у навіцыят 1.9.1920 у Марыямлале, Латвія. 24.9.1921 склаў першыя законныя шлюбы. У пачатку 1920-х г. выехаў у ЗША, дзе збіраў грошы на будоўлю кляштара. У жн. 1923 вярнуўся спачатку ў мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., вікарыем, потым пробашчам касцёла Найсвяцейшай Тройцы. 20.9.1924 склаў вечныя законныя шлюбы. Арганізаваў пры кляштары школу, з 1930 — гімназія імя Стэфана Баторыя. 3 18.5.1925 адначасова кіраваў кляштарам ордэна марыянаў і навіцыятам. Адчыніў пры гімназіі падрыхтоўчыя школьныя курсы, правёў электрыфікацыю мястэчка, арганізаваў касу ўзаемнай дапамогі для сялян. Прадстаўляў бел. грэка-католікаў на V Уніяцкім кангрэсе ў Велеградзе (Чэхаславакія, 20—24.7.1927). У 1933—39 двойчы абраны генералам ордэна марыянаўу Рыме. Пераследаваўся польскімі свецкімі ўладамі. 3 21.2 па 13.3.1937 наведаў законны дом у Харбіне, цяпер Кітай. У выніку 11.10.1937 адчынены навіцыят усходняга абраду. Пасля спынення кіравання ордэнам (1939) Ц. яшчэ нейкі час знаходзіўся ў Рыме. Калі ў 1946 стала вядома пра смерць Фабіяна Абрантовіча, Ц. прызначылі апостальскім адміністратарам для католікаў

усходняга абраду ў Маньчжурыі. Перайшоў з лацінскага абраду ва ўсходні і паехаў у Харбін. 22.12.1948 са святарамі Я. Германовічам, Т. Падзявам, П. Партнягіным¹, П. Халеілем² арыштаваны кітайскімі ўладамі і 25.12.1948 перададзены МДБ СССР. Зняволены ў Чыцінскай турме. Абвінавачаны ў «арганізацыі тэрарыстычнай групы, шпіянажы на карысць Ватыкана, антысавецкай агітацыі». Пасля адмовы падчас следства супрацоўнічаць з МДБ катаваны. Асуджаны 28.9.1949 завочна ў Маскве тройкай НКВД да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. У ліст. 1949 праз Іркуцк этапаваны ў Ангарскі, потым у Тайшэцкі лагер НКВД. 19.1.1950 пераведзены ў лагпункт Чукша, потым да крас. 1951 у лагпункт Нова-Чунка Шылкінскага р-на, цяпер Чыцінскай вобл. У чэрв. 1951 вернуты ў Тайшэт. Патаемна адпраўляў св. Імшу, прымаў споведзі. У1950 у цяжкім стане дастаўлены ў бальніцу лагернага аддзялення каля Тайшэта. Загінуў у зняволенні.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Stankiewicz A. Rodnaja mowa u swiatyniach. Wilma, 1929; Stankievic A. Bielaruski chryscijanski ruch. Vilnia, 1939; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wiekw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; ЭГБ, t. 6—2; Ярмуснк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Bukowicz J. Swiadkowie wiary.

¹ Партнягін Павел [1903, Уладзівасток, Расія — 1977, Самарканд, Узбекістан], святар, верагодна, усходняга абраду. У 1927 удзельнічаў у трансгімалайскай экспедыцыі Н. К. Рэрыха ў Тыбет. Скончыў духоўную семінарыю, прыняў сакрамэнт святарства. 3 1930-х святар у каталіцкай місіі ўХарбіне. 22.12.1948 арыштаваны кітайскімі ўладамі, перададзены МДБ СССР. Этапаваны ў Чыцінскую турму. Катаваны на допытах. У ліст. 1949 асуджаны да 25 (?) гадоў ППЛ. Этапаваны ў Азёрны лагер МДБ Іркуцкай вобл. Вызвалены ў 1956. Выкладаўу інстытуце каракулегадоўлі ў Самаркандзе. Кр.: Чаплннскнй, Осмпова, Мартнролог Католнческой Церквн в СССР.

² Біяграфічныя звесткі пра Паўла Халеіля не выяўлены.

ЦІМАШКЕВІЧ Юліян Аляксандравіч [7.1.1890, в. Бернішкі Прыдруйскай вол. Дрысенскага пав. Віцебскай губ., цяпер, Латвія — 26.6.1941], святар. У 1911 скончыў класічную гімназію М. Паўлоўскага ў Вільні. Вучыўся на юрыдычным ф-це ў Санкт-Пецярбургу. У 1915 здаў дзяржаўны экзамен пры Маскоўскім ун-це, атрымаў ступень кандыдата права. Служыў канцылярыстам, рахункаводам, гандлёвым рэферэнтам ва ўпраўленні Палескай чыгункі. Са студз. 1919 працаваў у Цэнтральным камісарыяце расійскіх дарог. Галоўны рэферэнт, нам. начальніка, начальнік тарыфа-перавознага аддзела Рыга-Арлоўскай чыгункі ў Арле, Расія. Арыштаваны за «антысавецкую агітацыю» ў канцы 1921. Зняволены ў Бутырскай турме Масквы. Вызвалены праз 6 тыдняў дзякуючы ўмяшальніцтву польскага і латышскага консульстваў. Падчас зняволення прыняў рашэнне стаць святаром. Пасля выхаду на волю паехаў у Санкт-Пецярбург, каб паступаць у духоўную семінарыю, але тая была зачынена. Уладкаваўся працаваць у тарыфа-перавозны аддзел упраўлення Паўн.-Зах. чыгункі. Падпольна скончыў Маскоўскую духоўную семінарыю. У нямецкай калоніі каля Адэсы прыняў сакрамэнт святарства (25.11.1925). Служыў вікарыем у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Маскве. Арыштаваны 23.6.1927. Абвінавачваўся ў «шпіянажы», «антысавецкай агітацыі» і «выкладанні Закона Божага непаўналетнім». Асуджаны калегіяй АДПУ 18.11.1927 да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны 2.12.1927 у Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР (1928). Прызначаны вікарыем касцёла св. Яна Хрысціцеля і св. Яна Евангеліста ў Вільні. Потым у парафіі Божага Провіду ў в. Кужніца (Kuznica) Сакульскага дэканата, цяпер Польшча. У1930—34 прафесар гісторыі Касцёла ў Місіянерскім ін-це ў Любліне (Lublin), Полылча. 3 1934 пробашч парафіі НПМ у в. Батурына Вілейскага пав. і дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. У1938 у касцёле св. Апостала Тадэвуша ў в. Вішнева Свірскага дэканата, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл. 3 кастр. 1940 дэкан Свірскагадэканата. Прызначаны пробашчам касцёла св. Біскупа Мікалая ў мяст.

Свір, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл., але пераехаць у іншую парафію не пагадзіўся. Арыштаваны НКВД 7.4.1941. Пасаджаны ў вілейскую турму. Абвінавачваўся ў правядзенні антысавецкай агітацыі. Паводле некаторых звестак, расстраляны пры этапаванні вязняў на Усход.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis: Ocunoea, Гоненйяна Католйческую Церковь в СССР; Лйтургйческйй календарь; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni vv golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЦІШАК Вальтэр Марцінавіч [4.11.1904, Шынандоа (She­nandoah), штат Пенсільванія, ЗША — 1984, Нью-Ёрк], святар. 3 1928 законнік ордэна езуітаў. Прыняў сакрамэнт святарства (1937). У 1938 уступіў у навіцыят усх. місіі ордэна езуітаў, якая знаходзілася ў пас. Альбярцін Слонімскага пав., цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл. У верас. 1939 прыбыў у Львоў як нам. галоўнага вікарыя Сібіры атрымаць ад Мітрапаліта А. Шаптыцкага благаслаўленне сваёй таемнай місіі сярод рабочых, якіх вывозілі на Урал. У сак. 1940 з В. Новікавым, зарэгістраваўся як лясны рабочы Уладзімір Ліпінскі, 15.3.1940 выехаў з групай рабочых наУрал у трэст «Углебіржа» (Чусава Пермскага р-на), каб атрымаць савецкі пашпарт і па ім пазней выехаць у Сібір. Арыштаваны 23.6.1941. Абвінавачаны як «агент Ватыкана, перакінуты на савецкую тэрыторыю, які вёў антысавецкую працу з мэтай утварэння каталіцкіх арганізацый, што мелі заданне знішчыць савецкі лад». У зняволенні моцна пабіты, пра што пазней узгадваў: «Калі следчаму не падабаўся мой адказ, то ён біў мяне ў твар так, што я падаў з крэсла на падлогу, два ці тры разы падчас майго месячнага знаходжання ў Пярмі вызываў некалькі наглядчыкаў, якія праводзілі мяне ў суседні пакой,

выкладзены дыванамі, забяспечаны сценамі з гукаізаляцыяй. Там білі мяне гумовымі палкамі па патыліцы да страты прытомнасці». 26.8.1941 пераведзены ў Лубянскую турму Масквы. Асуджаны асобай нарадай НКВД 23.9.1941 за «шпіянаж», «антысавецкую прапаганду і падрыў савецкай улады» да 15 гадоў ППЛ. Зняволены ў Бутырскай турме Масквы. У 1945 высланы на Урал. У 1946 зноў арыштаваны і прыгавораны да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Нарыльскі лагер МДБ Краснаярскага краю (Дудзінка). 3 лют. 1947 працаваў на нарыльскім цагляным заводзе. Вызвалены 22.4.1955. Некалькі месяцаў патаемна абслугоўваў у Нарыльску мясцовых католікаў, за што 12.6.1956 высланы ў Краснаярск, потым у Абакан. У 1963 намаганнямі сваякоў вызвалены, вернуты ў ЗША праз абмен на двух шпіёнаў КДБ. Працаваў у Цэнтры Яна XXIII у Нью-Ёрку. Асабовая справа Ц. (на імя Ліпінскага Уладзіміра Валянцінавіча) № 617 знаходзіцца ў архіве Лубянкі.

Кр.: Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ЦІШКЕВІЧ Аляксандр [1892—5.8.1942], святар. Прыняў сакрамэнт святарства (1922). 3 1935 рэктар філіяльнага касцёла св. Антонія Падуанскага ў в. Пляшэвічы Нясвіжскага пав. і дэканата, цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл., капелан сясцёрюзафітак у в. Грыбаўшчына таго ж пав., цяпер Нясвіжскі р-н. Арыштаваны немцамі 28.6.1942. Расстраляны ў в. Малева (5 км ад Нясвіжа).

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЦЫБУЛЕВІЧ Станіслаў Юзафавіч [1862, в. Рудажайцы (Рубевайцы?) Цельшынскага пав. Ковенскай губ., цяпер Літва —18.10.1937, Віцебск, турма НКВД], святар. 3 літоўскай сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1888). У 1894 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы і св. Антонія Падуанскага ў Себежы Віцебскай губ., цяпер Смаленская вобл., Расія. 3 1896 душпастыр парафіі св. Антонія Падуанскага ў в. Губіна (Камень-Губін) Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Лепельскі р-н Віцебскай вобл. 3 1903 пробашч касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Непароты (тагачасны паштовы адрас: ст. Старое Сяло) Віцебскага пав., цяпер Шумілінскі р-н Віцебскай вобл. 3 1908 адміністратар парафіі св. Казіміра і Рафала ў мяст. Бешанковічы Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. У 1920— 1930-я пробашч касцёла св. Ганны ў мяст. Койданава, цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл., парафіі Святога Духа ў мяст. Ула, цяпер Бешанковіцкі р-н. Арыштаваны 12.8.1936. У сак. 1937 вызвалены без права выезду. Зноў арыштаваны 14.6.1937. Асуджаны 22.9.1937 з Антонам Нячаем (Нечаем), верагодна, старастам касцёла, паводле пастановы калегіі НКВД як «кіраўнік контррэвалюцыйнай арганізацыі» і «за антысавецкую агітацыю» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 2.4.1976 Віцебскім абл. судом. Асабовая справа Ц. № 13978-п захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лптургйческйй календарь; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй e СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческнх свяіценнослужйтелей; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЦЫБУЛЬСКІ Францішак [1885—10.3.1943], святар. Скончьйў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакра-

мэнт святарства (1908). Прызначаны вікарыем парафіі Нараджэння НПМ у Барысаве, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1913 пробашч касцёла НПМ у в. Абольцы Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Талачынскі р-н Віцебскай вобл. 3 1918 у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Докшыцы Барысаўскага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1930 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Радашковічы Вілейскагадэканата, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. 3 1939 пробашч парафіі Нараджэння НПМ у в. Трабы Валожынскага пав. Вішнеўскага дэканата, цяпер Іўеўскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны немцамі летам 1942. Зняволены ў Лідскай турме. Расстраляны з 9 іншымі святарамі ў ваколіцах Ліды (гл. арт.: Ажароўскі Юрый).

Кр.: Памятная кнйжка Мйнской губернйіі; Памятная кнйжка Могйлевской губернйй; Каталіцкае духавенства Мінскай дыяірзіі; Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоpyccuu в годы второй мйровоіі войны.

ЦЫВІНСКІ Юзаф Янавіч [1865, в. Замосце Віцебскай губ., цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл. — ?], вартаўнік касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай вобл. 3 бел. сялянскай сям’і. Арыштаваны 14.1.1927. Абвінавачваўся (10.6.1927) у «сувязях з польскімі разведвальнымі органамі». Вызвалены з улікам тэрміну папярэдняга зняволення. Рэабілітаваны 29.5.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Ц. № 22051-п захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: НАРБ. ІКБР; БНДЦЭД.

Кэмп (Harbury Camp) і Чэмплтане (Champleton), дзе стварыў польскую парафію і служыў пробашчам 28 гадоў.

Кр.: Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ШЫМАНСКІ Стэфан-Казімір Юзафавіч [4.8.1911 — 13.5.1981], святар. Скончыў гімназію ў Гданьску, Віленскую духоўную семінарыю, ун-т імя Стэфана Баторыя са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (11.6.1938). Прызначаны катэхетам парафіі Усіх Святых у мяст. Свянцяны аднайменнага дэканата Віленскай архідыяцэзіі, Літва. 3 1939 пробашч касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Радашковічы, цяпер Маладзечанскі р-н Мінскай вобл. У 1949 Ш. сфармуляваў пазіцыю неўмяшальніцтва святароў у палітыку: «Мы не ўмешваемся ў сацыяльную перабудову грамадства, падуладнага дзяржаве, бо як усялякая ўлада ад Бога, і мы павінны ёй падпарадкоўвацца». Арыштаваны 30.4.1950. Асуджаны да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Сібірскі лагер МДБ. Вызвалены 30.11.1955. 3 гады спрабаваў атрымаць рэгістрацыю на душпастырскую дзейнасць, але безвынікова. 13.10.1958 выехаўу Польшчу. 31.9.1959 вікарый катэдральнай парафіі і пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Гданьску (Gdansk), Польшча. 3 1.11.1965 адміністратар катэдральнага касцёла ў Гданьску.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992-, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмуснк, Катотіческйй Костел в Беларусп e 1945—1990.

ШЫМКОВІЧ Міхал Мікалаевіч [1892—29.1.1968], святар. 3 рабочай сям’і. Скончыў школу, Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1918). Служыў вікарыем у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў мяст.

Заблудаў (Zabtudöw) (1918—19), парафіі ў в. Кужніца (Kuznica) (1919—22), Польшча, касцёле св. Вацлава ў Ваўкавыску (1923—26), цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1926 пробашч парафіі св. Альжбеты ў в. Падароск Ваўкавыскага дэканата, цяпер Ваўкавыскі р-н. Арыштаваны МДБ 22.8.1947. Зняволены ў Гродзенскай турме. Асуджаны 19.3.1948 як удзельнік антысавецкай арганізацыі да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў перасыльны лагер у Ваўкавыску, потым у адзін з лагераў ГУЛАГу. Вызвалены ў 1954. Вярнуўся ў Падароск, але не атрымаў дазволу на душпастырскую дзейнасць. 3 1958 служыў у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Ізабелін Ваўкавыскага р-на. Рэабілітаваны 13.5.1998.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992', Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ШЫПІЛА Казімір [1912—15.7.1943], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1937). У 1938 прызначаны вікарыем фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. Забіты з 5 святарамі і вялікай групай мясцовай інтэлігенцыі каля в. Навумавічы, цяпер Гродзенскі р-н.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ШЫШКО (ШЫШКА) Антоні Станіслававіч [7.3.1892, в. Яцвеск Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Свіслацкі р-н Гродзенскай вобл. (паводле іншых звестак, в. Дудзічы, цяпер той жа р-н) — 6.3.1959, Замартэ (Zamarte), Полылча], святар. У 1911 паступіў у Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу, дзе 12.10.1914 прыняў дыяканаўскае

пасвячэнне. У пачатку 1-й сусветнай вайны вярнуўся дадому. Пазней працягваў вучобу ў Віленскай духоўнай семінарыі, якую скончыў у 1918. Прыняў сакрамэнт святарства (25.7.1918). Вучыўся на тэалагічным ф-це Варшаўскагаун-та. У 1921—24 у Папскім Грыгарыянскім ун-це (Рым), які скончыў са ступенню доктара кананічнага права. 3 1925 служыў у парафіі Божага Цела ў мяст. Крошын Сталовіцкага дэканата, цяпер Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл. 3 1929 у касцёле ў Кляшчэлях (Kleszczele) Бельскага пав., Польшча. 3 1934 у Пшэмыславе (Przemyslöw), Польшча, не маючы касцёльнай пасады. Год дапамагаў пробашчу парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Сухаволя (Suchowola), Польшча. Прапанаваў выкарыстоўваць бел. мову ў выкладанні ў каталіцкіх семінарыях у Вільні, Пінску і ў душпастырскай дзейнасці ў бел. парафіях. Супрацоўнічаў з бел. штомесячнікам «Злучэнне». Арыштаваны 17.9.1939. Асуджаны да 10 гадоў ППЛ (потым тэрмін зменшаны да 2 гадоў). Этапаваны ў адзін з лагераў Архангельскай вобл. У верас. 1941 вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян. Застаўся ў СССР і з 28.2.1942 служыў як капелан «для цывільнай польскай грамадскасці». 3 6.3.1942 капелан у Самаркандзе, Узбекскай ССР. Пакінуў СССР з польскай арміяй генерала У. Андэрса. Пасля 2-й сусветнай вайны жыў у Польшчы. У 1950-я вёў душпастырскую дзейнасць у парафіі Хэлм (Helm), Польшча. Памёр у доме для святароў-пенсіянераў.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pinskiej', Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ШЭЛЯГ Лявон Антонавіч [29.8.1903, в. Пелішча Брэсцкага пав. Гродзенскай губ., цяпер Камянецкі р-н Брэсцкай вобл. —

20.2.1980, Польшча], марыянін. 3 сялянскай сям'і. 3 1921 вучыўся ў Брэсце на курсах па падрыхтоўцы да здачы экзамену на сталасць. У1923 папрасіўся ў кляштар марыянаў у мяст. Расна, цяпер тэрыторыя Камянецкага р-на (мяст. не існуе). 3 7.9.1923 праходзіў навіцыят у Скурцы (Skörzec), Польшча. Склаў першыя законныя шлюбы (8.9.1924). Пераехаў у Бяляны (Bielany) пад Варшавай. Служыў у касцёле ў Варшаве. У лют. 1925 накіраваны на вучобу ў гімназію ў мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. Пасля сканчэння 7-га класа прызначаны выхавацелем у Бялянскім калегіуме. Склаў вечныя законныя шлюбы (8.9.1927). У 1928 вярнуўся да вучобы ў гімназіі. У чэрв. 1929 атрымаў атэстат аб сярэдняй адукацыі. Наступныя два гады зноў працаваў выхавацелем у Бялянскім калегіуме. 3 1931 у Рыме два гады вывучаў філасофію ў Папскім ун-це Angelicum. Вярнуўся ў Бяляны. У 1933—37 вывучаў тэалогію ў Варшаўскай духоўнай семінарыі. У 1934—36 памочнік аканома. Атрымаў субдыяканат (6.6.1936), дыяканат (14.6.1936), прыняў сакрамэнт святарства (16.8.1936). Пасля год вывучаў тэалогію, застаючыся выхавацелем хлопчыкаў у калегіуме. 3 1937 катэхет. 3 восені 1938 галоўны выхавацель і катэхет калегіума. 3 пачаткам 2-й сусветнай вайны, калі немцы перашкаджалі арганізацыі навучання ў Бялянах, удзельнічаў у арганізацыі таемнага навучання. Капелан АК, клапаціўся пра параненых. У пачатку 1945 пераехаў у марыянскі кляштар у Варшаве. 3 19.2.1945 да канца верас. 1947 выхавацель малодшых марыянскіх клерыкаў, якія заканчвалі школу, аканом кляштара. Камуністычныя ўлады 29.1.1948 спрабавалі арыштаваць Ш. у Марымонце (Marymont), Польшча, але не заспелі дома. 3 таго часу ён на нелегальным становішчы пад псеўданімам Аляксандр Вайтовіч. Схоплены 22.1.1949 падчас правядзення св. Імшы ў доме дзіцяці ў Багданьцах (Bogdance), Польшча. Змешчаны ўтурму ў Макатове (Mokotöw), Полывча. Абвінавачаны ў сувязях з АК і захоўванні зброі. Асуджаны 30.11.1950 да 12 гадоў ППЛ. 12.3.1951 пераведзены ў

турму ў Вронках (Wronki), Польшча. 3-за хваробы тэрмін паменшаны да 8 гадоў, потым скасаваны. Вызвалены 17.6.1955. Ш. не дазвалялася займаць пасады і пражываць у Варшаве. Лячыўся, вымушаны пастаянна мяняць месца пражывання. Увосень 1955 прызначаны духоўным айцом марыянскіх клерыкаў, якіх выселілі 24.7.1954 у Гетшвалд (Getrzwatd). Таксама апекаваў клерыкаў, якія вучыліся ва Улацлаўку (Wioctawiek), Польшча. Улетку 1957 пераехаў у Бяляны і працягваў ездзіць ва Улацлавек. Увесну 1958 пераехаў у Грудзёндз (Grudziqdz). У 1960 увайшоў у раду правінцыі. 5.7.1963 генеральная капітула ў Рыме выбрала Ш. начальнікам польскай правінцыі. Пражываў у Бялянах. 15.12.1968 уключаны ў камісію Душпастырства польскай эміграцыі. Наведваў марыянскія асяродкі ў Амерыцы і Вялікабрытаніі. Пасля вяртання ў Полылчу ў жн. 1970 пражываў у Ратаеве (Ratajewo), дзе ў 1972 быў створаны ордэнскі дом, які Ш. узначаліў.

Кр.: Bukow icz J. Swiadkowie wiary. Marianie przesladowani pzez hitleryzm i komunizm. Warszawa, 2001.

ЭЙСМАНТ Станіслаў(Стэфан) Францыскавіч [16.2.1887, мяст. Талачын Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл.— 16.7.1926, Варшава], святар. Скончыў гарадскую школу ў Мінску, гімназію пры касцёле св. Кацярыны Александрыйскай (1904), духоўную семінарыю і акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны вікарыем касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Мінску. 3 1914 вікарый і катэхет парафіі Унебаўзяцця НПМ у Мазыры Мінскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. У 1916 вярнуўся ў Мінск. Падчас 1-й сусветнай вайны капелан 3-й царскай арміі. У 1918—23 вікарый касцёлаў св. Станіслава і св. Казіміра ў Петраградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. У маі 1919 узначаліў дэлегацыю католікаў з Петраграда ў Крэмль, дамагаўся вызвалення арыштаванага 29.4.1919 біскупа Э. Ропа. У1920 з-за пагрозы арышту паўгода хаваўся ў Петраградзе. У 1921 выязджаў служыць у касцёлы Гатчыны, Пецяргофа, Араніенбаўма, цяпер Ламаносаў, Расія. Арыштаваны 10.3.1923. Асуджаны 21—26.3.1923 з 14 петраградскімі святарамі на чале з арцыбіскупам Я. Цеплякам за ўдзел «у контррэвалюцыйнай арганізацыі, створанай Цепляком і Будкевічам» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў. У зняволенні захварэў псіхічна. Вызвалены праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. У пачатку 1925 выехаў у Польшчу.

Кр.: Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; ЛйтургйчеCKiiü календарь', Чаплннскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ЭЙТМІНОВІЧ Леанард Іосіфавіч [1908, Рыга— ?], арганіст. 3 сям’і польскага рабочага. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Да арышту працаваў у фарным касцёле св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. Быў жанаты, меў двое дзяцей. Арыштаваны 19.12.1944. Абвінавачваўся як «сацыяльна небяспечны элемент». Вызвалены і рэабілітаваны 21—23.10.1946. Далей-

шы лёс невядомы. Асабовая справа Э. № п-918 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР.

ЭЛІЯШ (ЭЛЬЯШ) Станіслаў-Авідзій Францавіч [14.7.1904, Камарна (Komamo), Аўстра-Венгрыя, цяпер Польшча —27.6.1941, Мікалаева Шумілінскага р-на Віцебскай вобл.], святар. 3 сям’і лекара аўстрыйскай арміі, з-за чаго сям’я часта мяняла месца пражывання. У дзяцінстве жыў у Яраслаўлі і Львове, пасля ў радавым маёнтку маці каля Мінска. У пачатку 1-й сусветнай вайны ў Мінску і Маскве. У 1917 здаўэкзамен ў2-і клас дзяржаўнай рэальнай гімназіі ў Львове, цяперУкраіна. У наступным годзе, пасля смерці маці, пераехаў у Мелец (Міеіес), Польшча, дзе паступіў у мясцовую класічную гімназію. Пяты клас скончыў у Ланцуце (tancut), Польшча, шосты ў Львове. Пасля смерці бацькі ў 1920 паехаў да сваякоў маці пад Мінск, але, сутыкнуўшыся з бальшавікамі, вярнуўся ў Польшчу. У 1922 здаў экзамены на сталасць у 8-й дзяржаўнай гімназіі ў Львове. У 1922—23 вывучаў сельскую і лясную гаспадарку ў Львоўскай політэхнічнай акадэміі. Атрымаўдыплом сельскагаспадарчага інжынера. У1926—28 асістэнт Эксперыментальнага інстытута ў Дублянах, Украіна. Прайшоў вайсковую службу і скончыў школу падхарунжых ва Уладзіміры-Валынскім, Украіна. Паступіў у Віленскую духоўную семінарыю, якую скончыў у 1934. Адначасова вывучаў тэалогію ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1934). Прызначаны прзфектам парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў мяст. Друя, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1936 пробашч парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у в. Ідолта Браслаўскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. 3 1938 належаў да капеланскай Ганаровай Варты Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса. Пасля верас. 1939 наведваў навакольныя парафіі. Арыштаваны 11.6.1941 з пратэстанцкім прапаведнікам Л. ДзекуцемМалеем (паводле іншай інфармацыі, 22/23.6.1941 з мёрскім

дэканам Ф. Куксевічам). Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі». Расстраляны падчас этапавання падследных на Усход. Рэабілітаваны 29.5.1992 пракуратурай Віцебскай вобл. Асабовая справа Э. захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski. Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Krahe! Т. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЮДЫЦКІ Віктар Віктаравіч [25.2.1905, Бабруйск Мінскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. — 4.2.1955, Лондан], святар. У 1914 паступіў у дзяржаўную гімназію ў Бабруйску. У 1917 перайшоў у толькі што створаную польскую школу. 7.7.1920 сям’я Ю. пераехала на Познаньшчыну, дзе жыла 14 месяцаў без сродкаў да існавання. Пасля сям’я пераехала ў Гродна і Ю. паступіў у 5 клас дзяржаўнай гімназіі. Пазней вучыўся ў Віленскай духоўнай семінарыі і на ф-це тэалогіі ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (1932). 13.6.1932 прызначаны вікарыем касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Гальшаны Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл. Неўзабаве перайшоў на працу вікарыя і катэхета ў парафію Найсвяцейшага Сзрца Пана Езуса ў в. Слабодка Браслаўскага пав. і дэканата, цяпер Браслаўскі р-н Віцебскай вобл. 3 1935 катэхет парафіі Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. У 1937 служыў у касцёле св. Міхала Арханёла ў мяст. Ашмяны, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1938 капелан вайсковага шпіталя ў Гродне. На 1.1.1939 капітан капелан рэзерву. Мабілізаваны 28.4.1939.3 15.9.1939 у Падляшскай кавалерыйскай брыгадзе (Польшча). Трапіў у палон у ліп. 1940. Этапаваны з інтэрнаванымі з Літвы ў Казельск-ІІ, 2.7.1941 у Гразавец, Расія. Праводзіў таемную душпастырскую дзейнасць. Сузаснавальнік рыцарскага Марыйнага кола для зняволеных афіцэраў, апякун скульптуры Маці Божай Казельскай. Вызвалены. 1.9.1941 атрымаў прызначэнне на працу капелана 5-га артылерыйскага палка, які фарміраваўся ў Тацішчаве (Расія). 3 28.8.1942 капелан Камендатуры эвакуацыйнай акругі № 1. З’ехаў з СССР у Іран. Служыў нам. пробашча, а з 14.6.1943 пробашчам 3-й дывізіі Карпацкіхстральцоў. 2.9.1943 прызначаны пробашчам 5-й крэсовай пяхотнай дывізіі. Меў званне падпалкоўніка. Прымаў удзел у італьянскай кампаніі, бітвах пад МонтэКасіна, Балонняй і Анконай. Пазней пробашч польскай дывізіі ў Вялікабрытаніі. 3 1950 пробашч парафіі Бромптан

Араторы (Brompton Oratory) у Лондане. Рэктар Інстытута і Рэлігійна-Рыцарскага Кола Марыянскай Пераможнай НПМ. Даламагаў удовам і сіротам салдат 5-й крэсовай пяхотнай дывізіі. 10.4.1946 адзначаны ордэнам Virtuti Militari5-га класа. Двойчы ўзнагароджаны «Крыжам Мужных», тройчы «Залатым крыжам заслугі з мячамі», «Памятным крыжам Монтэ-Касіна», а таксама італьянскім Croce al Valor Militare. Пасмяротна адзнаны «Срэбным крыжам Virtuti Militari», «Залатым крыжам Палявога біскупа Польскай арміі».

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР', Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodw, Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЮЗВІК Юзаф Францавіч [1873—24.8.1948, Варшава], святар. Скончыў школу ў Кіеве, Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (12.12.1910). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Дарава Баранавіцкага пав. і дэканата, цяпер Ляхавіцкі р-н Брэсцкай вобл. Пад ціскам уладаў пераведзены ў парафію Унебаўзяцця НПМ у Іркуцку, у 1916 у касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ у Кастраме, Расія, дзе арыштаваны і адпраўлены як «здраднік радзімы» ў Яраслаўскую турму. Вызвалены ў 1917. Вярнуўся ў Кастраму. 3 1923 адміністратар касцёлаў св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Архангельску, Узвышэння Св. Крыжа ў Волагдзе, Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Рыбінску, НПМ у Туле, Узвышэння Св. Крыжа ў Яраслаўлі. Арыштаваны АДПУ ў 1928 у Маскве. Зняволены ў Бутырскай турме. Абвінавачваўся ў «шпіянажы на карысць Польшчы, Францыі і Італіі». У крас. 1929 асуджаны да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. 5.7.1932 арыштаваны па групавой справе каталіцкіх святароў. Вывезены ў Бутырскую турму. 15.9.1932 вызвалены

 

праз абмен палітвязнямі паміж Польшчай і СССР. Выехаў у Польшчу. Служыў у Варшаўскай архідыяцэзіі, катэхетам у в. Гузава, у парафіі Віскіткі (Wiskitki), Польшча. 3 1.7.1939 капелан шпіталя Дзіцяці Езуса ў Варшаве.

Кр.: Чаплйнскйй, Осппова, Мартнролог Католпческой Церквй в СССР; Лйтургйческйй календарь.

ЮЗВЯК Элеанора (Даніэла) [1892, в. Паяздова, цяпер Польшча— 1.8.1943], назарэтанка, благаслаўлёная. 3 польскай сялянскай сям’і. У 1920 у Варшаве ўступіла ў Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта. У 1923 у Гродне склала першыя законныя шлюбы, прыняла імя Даніэла ад Езуса і Беззаганнай Маці. Падчас 2-й сусветнай вайны жыла ў законным доме Хрыста Валадара ў Наваградку. Арыштавана немцамі 31.7.1943. Расстраляна з іншымі сёстрамі назарэтанкамі.

Кр.: Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ЮНГ Эдвард Аляксандравіч [26.8.1912, в. Рудкі (Rudki), Польшча— чэрв. 1941], святар. У 1933 скончыў гімназію А. Чартарыйскага ў Пулавах (Pufawy), Польшча. Паступіў у Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся на ф-це тэалогіі Віленскага ун-та імя Стэфана Баторыя. Прыняў сакрамэнт святарства (16.6.1940). Служыў у касцёле Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Рудзішкі, цяпер Літва (паводле іншых звестак, у парафіі Найсвяцейшай Тройцы ў в. Жодзішкі, цяпер Смаргонскі р-н Гродзенскай вобл.). Перад Вялікаднем 1941 пераведзены вікарыем касцёла св. Яна Апостала і Евы ў мяст. Кнышын (Knyszyn), Полылча. 24.6.1941 па дарозе да парафіян затрыманы савецкім патрулём. Нягледзячы на сведчанні парафіян, не вызвалены. Забіты на дарозе на Беласток.

Кр.: Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЮРШАН Казімір Міхайлавіч [1886, мяст. Бабінавічы Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Лёзненскі р-н Віцебскай вобл. — 1974, Чыкага, ЗША], святар. 3 каталіцкай мяшчанскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1909). Прызначаны вікарыем парафіі св. Міхала Арханёла ў Наваградку Мінскай губ., цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1912 адміністратар касцёла Найсвяцейшай Тройцы ў Бабінавічах. Арыштаваны 31.1.1926. Асуджаны 18.6.1926 асобай нарадай пры АДПУ за «сувязь з латвійскімі разведвальнымі органамі» да 3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Пасля сканчэння тэрміну высланы ўКраснаярскі край. Зноў арыштаваны і 20.8.1933 перавезены ў Бутырскую турму Масквы. Вызвалены 19.10.1933 з 9 іншымі святарамі праз абмен вязнямі паміж Літвой і СССР. У1938 жыў на тэрыторыі дыяцэзіі Панявежыс у мяст. Анталептэ, Літва. У1944 выехаў у Германію, быў капеланам літоўскіх эмігрантаў. 3 1945 у ЗША. Рэабілітаваны 31.7.1992 пракуратурай БВА. Асабовая справа Ю. з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Віцебскай вобл^

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губернйн; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis\ HAPE, ІКБР; БНДЦЭД; Лйтургйческйй календарь; Ocunoea, Гонення na Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR ; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ЮРЭВІЧ Баляслаў Казіміравіч [1887, Гарбачова-Абітокі Полацкага пав. Віцебскай губ., цяпер Расонскі р-н Віцебскай вобл. — 3.11.1937, ст. Мядзведжая Гара (Сандармох), каля Мядзведжагорска Карэльскай ACCP], святар, службовец.

3 1908 чыноўнік Паўн.-Зах. чыгункі. У сярэдзіне 1920-х скончыў падпольную духоўную семінарыю арцыбіскупа Я. Цепляка ў Ленінградзе, цяпер Санкт-Пецярбург, Расія. Прыняў сакрамэнт святарства з рук біскупа Ціраспаля А. Зэра (крас. 1926). Служыў вікарыем касцёлаў Найсвяцейшага Сэрца Езуса ў Паргалава, Унебаўзяцця НПМ, св. Аляксея, Звеставання НПМ і св. Францішка ў Ленінградзе. Арыштаваны 15.8.1929. Асуджаны за «шпіянаж» і «антысавецкую агітацыю» да 10 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл., куды прыбыўб.10.1930. Арыштаваны 5.7.1932 у лагеры па справе каталіцкага духавенства. Следства хадайнічала аб неабходнасці ўтрымання Ю. асобна ад іншых вязняў. У 1937 пераведзены на турэмны рэжым. Прыгавораны 9.10.1937 тройкай НКВД да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Осітова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР; Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквн e СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЮЦКЕВІЧЯн Антонавіч [23.6.1885, Мінск — пасля 1933, Комі ACCP], касцёльны актывіст, бацька Ванды Янаўны Юцкевіч'. 3 лольскай мяшчанскай сям'і. Удзельнік 1-й сусветнай вайны. У 1920—1930-я старшы машыніст Мінскай электрастанцыі. Быўжанаты, меў восем дачок і сына. Актыўны ўдзельнік касцёльнага камітэта парафіі Найсвяцейшай Тройцы (св. Роха) на вул. Залатая Горка ў Мінску. Арыштаваны 18(ці 21).3.1933 у касцёле. Асуджаны 10.5.1933 за «антысавецкую агітацыю» і «шпіянаж на карысць буржуазнай Полыіічы» да

¹ Юцкевіч Ванда Янаўна [4.10.1918, Мінск— 30.6.2005, Мінск], член касцёльнага камітэта. Скончыла польскую школу ў Мінску, тэхнікум сувязі. 3 1936 на інваліднасці, мела пяць дзяцей. Актыўна змагалася за вяртанне кальварыйскага, Чырвонага, катэдральнага касцёлаў у Мінску, пісала звароты да ўладаў, дзяжурыла ў культавых будынках. Пры вяртанні катэдральнага касцёла (дзе размяшчаўся Дом фізкультуры) была некалькі разоў збіта спартсменамі, якія не хацелі вызваляць будынак.

3 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лагераў АДПУ Комі АССР. Далейшы лёс невядомы.

3 Ю. па адной справе (№ 19335-с; захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі) праходзілі, асуджаны, рэабілітаваны (14.9.1965 Вярхоўным судом БССР) бацька пяці дзяцей, шавец-саматужнік Быліна Адам Францавіч (н. у 1886), сяляне-аднаасобнікі: бацька чатырох дзяцей Доўнар-Запольскі Язэп Адамавіч (1886), Кулікоўскі Канстанцін Феліцыянавіч (1872), бацька чатырох дзяцей Куніцкі Аляксандр Аляксандравіч (1880), цясляр Рабчынскі Апалінарый Апалінар’евіч (1873), рабочая Трэгубовіч Францішка Уладзіславаўна (1894), яе браты, бацька дваіхдзяцей, шавецТрэгубовіч Язэп Уладзіслававіч (1891) і малярТрэгубовіч БраніслаўУладзіслававіч (1885), яго жонка, хатняя гаспадыня Трэгубовіч Ціна Лявонцеўна (1892), сталяр-саматужнік Шунейка Язэп Рыгоравіч (1867). Далейшы іх лёс таксама невядомы.

Кр.: НАРБ, ІКБР

ЮШКО Ганна Віктараўна [1885, мяст. Пуньцэ Рэжыцкага пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія — ?], актыўная парафіянка касцёла св. Казіміра ў Ленінградзе. Арыштавана 8.5.1931. Праходзіла па «справе С. Войны і інш.». У 1931 вызвалена. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Оснпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР.

ЯГЕЛЬНІЦКІ Сігізмунд-Ян-Тадэвуш (Пшэмыслаў) Францавіч [8.11.1913, в. Манастырыска, цяпер Украіна — пасля 1974], францішканец. 3 польскай сялянскай сям’і. Пасля 6 гадоў вучобы ў прыватнай гімназіі ў Калушы, Украіна, працягваў адукацыю ў 3-й дзяржаўнай гімназіі імя Стэфана Баторыя ў Львове. 5.10.1933 уступіў у ордэн айцоў францішканцаў канвентуальных і прыняў імя Пшэмыслаў. Склаў першыя (6.10.1934) і вечныя (1.11.1938) законныя шлюбы. Прыняў сакрамэнт святарства (16.8.1939). Служыў адміністратарам касцёла Маці Божай Вастрабрамскай у в. Язна, цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. Арыштаваны 25.6.1941. Абвінавачваўся ў «правядзенні антысавецкай агітацыі паражэнчага характару». Этапаваны ў адзін з лагераў Омскай вобл. Вызвалены пастановай УНКВД Омскай вобл. 9.12.1941 па амністыі для польскіх грамадзян. Служыў капеланам капліцы Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў Петрапаўлаўску Казахскай ССР. Увесну 1942 з польскай арміяй пакінуў СССР. Трапіў у Тэгеран, потым Ірак, Ліван. У мэтах апекі над палякамі выехаў у 1943 у Мексіку, дзе служыў да лют. 1944. Пазней працаваў у Паўн. Афрыцы. Пасля вайны жыў у Вялікабрытаніі, дзе некалькі гадоў быў магістрам навіцыяту францішканскіх клерыкаў. У 1967—68 лробашч парафіі Вальверхэмптан (Wolverhampton). 3 1970 у Доме марыянаў у Лондане (London). Рэабілітаваны. Асабовая справа Я. № 6234-п з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Віцебскай вобл.

Кр.: НАРБ, ІКБР', Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквй в СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS; Krahel T. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЯЖДЖЭЎСКІ Ян [7.1.1903, в. Веле (Wiele), Полылча — 16.3.1985, Пэтэрбора (Peterborough), Вялікабрытанія], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную

семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (6.6.1932). Прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцця НПМ у в. Налібакі, цяпер Стаўбцоўскі р-н Мінскай вобл. 31937 в. а. адміністратара парафіі на хут. Рубрын Лунінецкага дэканата, цяпер Лельчыцкі р-н Гомельскай вобл. Потым капелан батальёна ў мяст. Давыд-Гарадок, цяпер Столінскі р-н Брэсцкай вобл., таксама служыў у касцёле Божага Цела. Арыштаваны ў верас. 1939. Этапаваны ў адзін з Сібірскіх лагераў ГУЛАГа. Вызвалены па амністыі для польскіх грамадзян, верагодна, восенню 1941. Служыў капеланам у II корпусе арміі генерала У. Андзрса. 3 1943 капелан лагераў польскага цывільнага насельніцтва ў Іране, Палесціне (да 1947). 3 29.9.1949 у Вялікабрытаніі. Пробашч у часовых парафіях у Корнуоле (Kornwalia), Дэване (Dewon), Брыстолі (Brystol). 3 канца 1956 у Сібсан Кэмп (Sibson Camp), Вандсфардзе (Wandsford). 3 кастр. 1968 на пенсіі.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezjipinskiej', Чатшпскйй, Ocunoea, Мартйролог Капюлйческой Церквй e СССР; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu: Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ЯЗЕВІЧ Вацлаў Феліксавіч [24.11.1907, в. Стайкі Вілейскага пав. Віленскай губ., цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. — 15.7.1978, Люблін (Lublin), Польшча], законнік. 12.8.1924 прыняў першыя законныя шлюбы ў Калішы (Ka­lisz), Польшча. 3 1925 выкладаў лацінскую і грэцкую мовы ў калегіі езуітаў у пас. Альбярцін Слонімскага пав., цяпер у межах Слоніма, райцэнтра Гродзенскай вобл. 3 1933 катэхет малой семінарыі ў Лэнчыцы (Lpczyca), Польшча. Скончыў тэалагічныя курсы езуіцкага калегіума імя А. Баболі ў Любліне (1938). Прыняў сакрамэнт святарства (24.6.1937). Жыў у законным доме імя А. Баболі. 3 1939 у езуіцкім калегіуме ў Пінску, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Арыштаваны ў 1940. Неўзабаве вызвалены. Служыў пробашчам касцёла Звеставання НПМ у в. Гарадзец, цяпер Кобрынскі р-н

Брэсцкай вобл., парафіі Унебаўзяцця НПМ у Пружанах, цяпер райцэнтр Брэсцкай вобл. Падчас 2-й сусветнай вайны дапамагаў хавацца яўрэям. Арыштаваны МДБ 2.8.1948 у Нясвіжы, цяпер райцэнтр Мінсжай вобл. Асуджаны да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Азёрны лагер МДБ Іркуцкай вобл. (Тайшэт). 3 1958 пераведзены ў Цемнікоўскі лагер МДБ Мардоўскай ССР. Вызвалены 24.3.1959. Дэпартаваны праз Брэсту Польшчу. ПрацаваўуЛодзі (Lodz) (1959—60), Быдгашчы (Bydgoszcz) (1960—67), Варшаве (Warszawa) (1970—71), Торуні (Torun) (1971—72), Любліне (Lublin) (1972—78).

Кр.: Hlebowicz, Katolicyzm wpahstwie sowieckim 1944—1992; Losy Kosciola Katolickiego na Bialonisi w latach 1917—1953; Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ЯЗЕРСКІ Ян [1911—1943], святар. Скончыў Пінсжую духоўную семінарыю. Прыняў сакрамэнт святарства (1938). Служыў у касцёле св. Міхала Арханёла ў Наваградку, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. Потым пробашч парафіі св. Ганны ў в. Гарадзішча, цяпер Пінскі р-н Брэсцкай вобл. Арыштаваны гестапа ў Баранавічах. Расстраляны каля в. Калдычэва Баранавіцкага р-на.

Кр.: Spis kosciolöw і duchowienstwa diecezji pihskiej; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953.

ЯЛБЖЫКОЎСКІ РамуальдЯнавіч [7.2.1876, мяст. Лянтовы Дуб (Lgtowie Daß) каля Ломжы (Lomza), Польшча— 19.4(ці 6).1955], святар. Скончыў духоўную семінарыю ў г. Сейны (Sejny), Польшча, і духоўную акадэмію ў Санкт-Пецярбургу са ступенню магістра тэалогіі (1902). Прыняў сакрамэнт святарства (9.3.1901). Прызначаны вікарыем парафіі Вонсаш (H/qsosz), Польшча. Потым капелан Сейненскага біскупа. У 1902—08 выкладаўу Сейненскай семінарыі. 3 1910 канонік

капітулы Сейненскай дыяцэзіі. У 1914—15 знаходзіўся ў Магілёве. 31916 працаваў у Мінску, ствараў камітэты дапамогі бежанцам-палякам. У 1917—18 у Сейненскай дыяцэзіі, генеральны вікарый парафій яе ўсх. часткі. Выдаваў час. «Tygodnik Katolicki» («Каталіцкі штотыднёвік»), У 1918—26 біскуп-суфраган Сейненскай дыяцэзіі. Арыштаваны ў жн. 1920 у Ломжы. Вызвалены пры наступленні Войска Польскага 20.8.1920. Прызначаны 14.12.1925 ардынарыем нядаўна створанай Ломжынскай дыяцэзіі. 24.6.1926 пераведзены ў Вільню. Арцыбіскуп і Мітрапаліт Віленскі. Зноў арыштаваны ў кастр. 1939. Абвінавачваўся ў «антысавецкай дзейнасці». Вызвалены ў сак. 1941 па хадайніцтве Ватыкана. Прызначаны Апостальскім Адміністратарам у дыяцэзіях Літвы, Беларусі, Латвіі і ўсх. раёнаў Польшчы. Падчас 2-й сусветнай вайны Я. надзяліў дэканаў паўнамоцтвамі генеральных вікарыяў, абавязаў святароў не пакідаць свае парафіі і не рабіць ніякіх зменаў без узгаднення з касцёльнымі ўладамі. 22.3.1942 вымушаны пакінуць Вільню і ў суправаджэнні свайго канцлера адправіцца ў кляштар у Марыямпалі. У Вільню вярнуўся ў жн. 1944, працягваў кіраўніцтва архідыяцэзіяй. 3 пачаткам акцыі т. зв. рэпатрыяцыі савецкая ўлада змушала арцыбіскупа і польскі клер пакінуць межы СССР і выехаць у Польшчу. Я. адмовіўся, а пробашчам загадаў не пакідаць душпастырскіх пастоў, пакуль у іх застаюцца вернікі. Выключэнне рабіў для тых святароў, якім пагражалі рэпрэсіі, а таксама для маладзейшых, каб уберагчы іх ад рэпрэсій. Арыштаваны НКВД 23.1.1945. У чэрв. 1945 дэпартаваны ў Польшчу. Застаўся ў Беластоку, аднавіў дзейнасць духоўнай семінарыі, пераведзенай з Вільні.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Чаплйнскйі, Ocunoea, Мартйролог Католйческой Церквй в CCCP; Лйтургйческйй календарь; ЭГБ, т. 6—2; Ярмусйк, Католйческнй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990.

ЯНКОЎСКІ Чэслаў Францавіч [28.11.1906, в. Мокры Ляс (Mokry Las) Мазавецкага пав. Варшаўскай губ., цяпер Польшча— 22.10.1982, в. Мінойты, Лідскі р-н Гродзенскай вобл.], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў гімназію ў г. Астралэнка {Ostrof^ka, Польшча) (1925), Віленскую духоўную семінарыю. Адначасова вучыўся ва ун-це імя Стэфана Баторыя. Прыняўсакрамэнт святарства (12.6.1932). Праз 2 гады службы вікарыем касцёла св. Яна Хрысціцеля ў в. Камаі Пастаўскага р-на Віцебскай вобл. захварэў на сухоты і з сак. 1934 лячыўся ў Закапанэ (Zakopane), Польшча. Са жн. 1935 адміністратар касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Андрэя Баболі ў в. Мінойты Лідскага дэканата. 24.12.1940 атрымаў ад савецкіх уладаў загад пакінуць плябанію на працягу 24 гадзін. Жыў за 4 км ад касцёла ў в. Паддубна ў парафіяніна Юзафа Змітровіча. Арыштаваны НКВД у канцы чэрв. 1941 з М. Маеўскім. Вызвалены немцамі. Падчас акупацыі хаваў святароў Аляксандра Зянкевіча з Наваградка і Антона Варпяхоўскага з Раготна. Ратаваў моладзь ад вывазу ў Германію (выдаваў адпаведныя дакументы), хаваў ад вывазу касцёльныя званы. Арыштаваны 15.8.1950 (14.8.1949) у в. Паддубна. Змешчаны ў гродзенскай турме. Абвінавачаны ў варожым стаўленні да савецкай улады і ў кантактах з АК — аддзелам Чэслава Заянчкоўскага, для якога ў Дакудаве адпраўляў набажэнствы і спавядаў партызан. Першы суд прызнаў святара невінаватым, але не вызваліў. Асуджаны 8.10.1951 за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў Оршу, адтуль у лагер Ерцава каля Варкуты, пасля ў лагер ва Углічы за Масквой. Вызвалены датэрмінова са зняццем судзімасці ў сак. 1956. Рэабілітаваны 2.3.1956 трыбуналам БВА. 17.11.1956 зарэгістраваны настарым месцы службы. Асабовая справа Я. № п-8849 захоўваецца ў архіве УКДБ Гродзенскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum etcleri archidioecesis vilnensis; НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 114; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego re-

pres/owanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Беларусй в 1945—1990; Krahel Т. Duchowni archidiecezji wilenskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941).

ЯНОВІЧ Казімір Францавіч [1891 — ?], святар. Арыштаваны ў 1930. Зняволены ў Мінскай унутранай турме АДПУ. Этапаваны ў адзін з лагераў ГУЛАГу. Вызвалены ў 1934. Служыў пробашчам парафіі Маці Божай Ружанцовай у Полацку, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Осгтова, Мартйролог Католйческой Церквн в СССР.

ЯНОЎСКІ Севярын [1895—24.11.1966], святар. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Варшаўскі ун-т са ступенню доктара тэалогіі. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). 3 1922 вікарый парафіі ў мяст. Астравец, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1928 вікарый фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне. 3 1929 пробашч парафіі св. Паўла ў в. Бяла-Вака Троцкага дэканата, цяпер Літва. 3 1939 абслугоўваў касцёл Перамянення Пана ў в. Вавёрка, цяпер Лідскі р-н Гродзенскай вобл. Арыштаваны 18.9.1949. Асуджаны Гродзенскім абл. судом 20.4.1950 за «антысавецкую агітацыю» да 25 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. 22.9.1954 тэрмін паменшаны да 10 гадоў. Вызвалены ў кастр. 1955 датЗрмінова пастановай Вярхоўнага Савета СССР. 9.5.1956 атрымаў рэгістрацыю на старым месцы службы. У 1958 выехаў у Польшчу.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis; НАРБ, ф. 952, в. 3, c. 2, л. 114; Hlebowicz, Katolicyzm wpanstwie sowieckim 1944—1992; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS.

ЯНТКЕВІЧ Галіна (Роза) Фадзееўна [1897, Віцебск — ?], законніца, настаўніца. 3 сям'і польскага службоўца. Скончыла Вышэйшыя жаночыя курсы. Прыняла першыя законныя шлюбы з імем Роза. Арыштавана 26.11.1923 у Маскве па «справе рускіх католікаў». Асуджана 19.5.1924 калегіяй АДПУ за «антысавецкую агітацыю» і як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» да 5 гадоў ППЛ. Зняволена ў Іркуцкай турме. Пасля сканчэння тэрміну (1927) прыгаворана да 3 гадоў ссылкі. Вызвалена ў 1930 з забаронай жыць у 6 буйных гарадах СССР. Жыла ў Малаяраслаўцы Калужскай вобл. Зноў арыштавана 1.2.1935 па групавой справе каталіцкага духавенства. У перыяд 16—19.11.1935 вызвалена пастановай спецкалегіі Варонежскага абл. суда. Далейшы лёс невядомы.

15.5.1920 у Омску арыштаваны інжынертэхнічнага аддзела (?) Янткевіч Фадзей Мікалаевіч (н. у 1861 у Варшаве), бацька Галіны-Розы Янткевіч. Асуджаны Омскай губ. ЧК за службу Калчаку да зняволення ў лагеры. Праз некаторы час вызвалены па амністыі. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай Омскай вобл. 26.4.1993.

3.6.1920 у Омску арыштаваны выкладчык замежных моваўЯнткевіч Генрых Фадзеевіч (н. у 1896 на ст. Корсаўка Віцебскай губ.), сын Фадзея Янткевіча і брат Галіны-Розы Янткевіч. Асуджаны Омскай губ. ЧК за службу Калчаку да зняволення ўлагеры. Праз некаторы часвызвалены па амністыі. Далейшы лёс невядомы. Рэабілітаваны пракуратурай Омскай вобл. 26.4.1993.

Кр.: Оснпова, Гонейпя на Католйческую Церковь в СССР; Жертвы полйтйческого террора в СССР.

ЯНУКОВІЧ Пётр Янавіч [18.10.1863, в. Дзянісава Дзісенскага пав. Віленскай губ., цяпер Мёрскі р-н Віцебскай вобл. — 27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў народную школу, 4 класы Віленскай гімназіі (1886), Магілёўскую духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1891, Коўна,

цяпер Каўнас, Літва). Да мая 1892 заставаўся без пасады з-за перашкодаў з боку ўладаў. Пасля накіраваны ў дапамогу пробашчу касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Ноўгарадзе, Расія. Наведваў католікаў, якія пражывалі на тэрыторыі Ноўгарадскай губ. У ліп. 1892 прызначаны вікарыем парафіі Унебаўзяцця НПМ у Люцыне Віцебскай губ., цяпер Латвія. 5.3.1893 прымусова высланы ўладамі ў кляштар дамініканцаў у Аглоне, Латвія, за тое, што сядзеў у судзе падчас прысягі праваслаўнага духавенства. Праз год зноў прызначаны вікарыем парафіі ў Ноўгарадзе. 3 мая 1897 пробашч касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Камень Мінскага дэканата, цяпер Валожынскі р-н Мінскай вобл. Адкліканы з парафіі з-за даносаў на яго адміністрацыйным уладам і паліцыі. 3 сак. 1902 да жн. 1904 капелан філіяльнага (парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў Казані) касцёла Беззаганнага Зачацця НПМ у Пензе, Расія. Адначасова працаваў катэхетам у мясцовых школах. У жн. 1904 падчас руска-японскай вайны прызначаны ваенным капеланам у Маньчжурыю і Усурыйскі край. У снеж. 1905 пераведзены адміністратарам касцёла св. Юрыя ў мяст. Дуброўна Аршанскага пав. Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 3 1908 да крас. 1911 пробашч парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Быхаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл., дэкан Рагачоўска-Быхаўскага дэканата. Двойчы асуджаны павятовым судом у Быхаве, раз на 4 дні хатняга арышту, за раздачу брашур у абарону каталіцкай веры. Пазней служыў у касцёле Божага Цела ў мяст. Нясвіж Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер райцэнтр Мінскай вобл. 3 1.10.1912 адміністратар парафіі Звеставання НПМ у Санкт-Пецярбургу, касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў пас. Паргалава, цяпер Ленінградская вобл., Расія. У 1916—20 пробашч парафіі св. Аляксея ў Петраградзе. 3 9.9.1919 на працягу 5 дзён зняволены. Арыштаваны 10.5.1920. Абвінавачваўся ў «захаванні ў сутарэннях касцёла мёртвых целаў палякаў у металічных трунах з мэтай вывазу іх у Польшчу». 14.9.1920 асуджаны на год зняволення, ад якога

вызвалены па амністыі. 1.2.1921 прызначаны адміністратарам касцёла св. Францішкаў Петраградзе, цялер Санкт-Пецярбурс, Расія. За непадпісанне навязанай уладамі дамовы з урадам на выкарыстанне адзяржаўленых касцёлаў і за ўдзел у сходах святароў, скліканых арцыбіскупам Э. Ропам і арцыбіскупам Я. Целлякам для абмеркавання новай сітуацыі для касцёла, выкліканы 3.3.1923 з Я. Цеплякам\ інш. з Петраграда ў Маскву і 9.3.1923 арыштаваны разам з імі. На групавым працэсе ў Маскве абвінавачаны ў «дапамозе Цепляку і Будкевічу ў іх злачынствах, адмове выканання законаў і агітацыі супраць савецкай улады». Асуджаны 25.3.1923 да 3 гадоў турмы і 3 гадоў пазбаўлення правоў. Зняволены ў Бутырскай, потым Лефортаўскай турме Масквы. Вызвалены. Зноў служыў у парафіі касцёла Звеставання НПМ у Петраградзе. 31926 пробашч касцёла Звеставання НГІМ у в. Фашчаўка Шклоўскага р-на Магілёўскай вобл. У 1932 у касцёле св. Кацярыны Александрыйскай у Ленінградзе, у капліцы Найсвяцейшага Сэрца НПМ. У канцы 1933 — пачатку 1934 у парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Шклове, цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. Арыштаваны 9.6.1937. Асуджаны 25.8.1937 (з шэрагам праваслаўных і рыма-каталіцкіх святароў, старастам і парафіянамі касцёла і прыхаджанамі царквы) паводле пастановы калегіі НКВД за «шпіянаж» да ВМП. Расстраляны са святаром К. Андрэкусам і інш. Рэабілітаваны 22.3.1989 прэзідыумам Вярхоўнага суда БССР. Групавая справа Я. і інш. № 9711 захоўваецца ў архіве КДБ Магілёўскай вобл.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Памятная кнйжка Могнлевской губернйй; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; Ocunoea, Гоненйя на Католйческую Церковь e CCCP; Dzwonkowski. Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; МаракоўЛ. Ахвяры і карнікі. Мн., 2007.

ЯНУШКЕВІЧ Клімент Антонавіч [1870— ?], святар. Верагодна, служыў у Мінскай дыяцэзіі. Арыштаваны ў 1928 (?). Этапаваны ў Салавецкі лагер АДПУ Архангельскай вобл. Знаходзіўся там да 11.9.1934. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Чаплйнскйй, Оснпова, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР.

ЯРАШЭВІЧ Альбін Мацвеевіч [1879, в. Ясянова Даліна (Jasionowa Dolina) Сакульскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Польшча— 18.7.1946], святар. 3 польскай сялянскай сям’і. Скончыў Віленскую духоўную семінарыю (1900), Фрыбургскі ун-т у Швейцарыі са ступенню магістра багаслоўя (1914). Прыняў сакрамэнт святарства (1901). 3 1903 пробашч парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Калінуўцы (Kalinöwka) Кнышынскага дэканата, Польшча. У 1905 пераведзены ў касцёл у мяст. Страбля (Strabla) каля Бельска-Падляскага (Bielsk Podlaski). У 1908—09 пробашч парафіі Звеставання НПМ у в. Альковічы Вілейскага дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. 3 1915 пробашч касцёла св. Міхала Арханёла ў в. Лужкі Дзісенскага пав. Глыбоцкага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. 3 1919 прафесар Віленскай духоўнай семінарыі. 3 1927 пробашч і дэкан касцёла св. Вацлава ў Ваўкавыску аднайменнага дэканата, цяпер райцэнтр Гродзенскай вобл. 3 1937 пробашч фарнага касцёла св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, гродзенскі дэкан, ганаровы канонік. У жн. 1941 заснаваў Грамадскі камітэт дапамогі ахвярам вайны, дзейнасць якога была забаронена нямецкімі акупацыйнымі ўладамі ў кастр. 1941. Двойчы — у кастр. 1942 і 23.9.1943 — арыштаваны гестапа. Першы раз тры тыдні ўтрымліваўся ў гродзенскай турме як закладнік, другі раз змешчаны пад варту ў беластоцкую турму і вызвалены 9.11.1943. У трэці раз арыштаваны 20.7.1945 супрацоўнікамі НКВД. Пад следствам знаходзіўся ў гродзенскай турме МДБ. Абвінавачаны ў «правядзенні антысавецкай агітацыі

і стварэнні Грамадскага камітэта дапамогі ахвярам вайны». Асуджаны 24.12.1945 ваенным трыбуналам войскаў НКВД да 8 гадоў ППЛ і 3 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Загінуў у зняволенні. Рэабілітаваны 25.9.1992 прэзідыумам Гродзенскага абл. суда. Асабовая справа Я. № п-14934 з фотаздымкам захоўваецца ў архіве УКДБ Гродненскай вобл.

Кр.: Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis; Synodus archidioecesana vilnensis', НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992; ЭГБ, t. 6—2; Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwapolskiego represjowanego w ZSRS; Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мйровой войны.

ЯРАШЭВІЧ Станіслаў Антонавіч [5(17).5.1889, в. Селішча Лепельскага пав. Віцебскай губ., цяпер Ушацкі р-н Віцебскай вобл.— 10.3.1938, Мінск, турма НКВД], святар. 3 бел. ці польскай сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1912). Прызначаны вікарыем касцёла Маці Божай Ружанцовай у Полацку Віцебскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл. 31915 пробашч парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Шклове Магілёўскага пав., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1922 адміністратар парафіі НПМ у Чэрыкаве Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл., таксама абслугоўваў філіяльны касцёл Унебаўзяцця НПМ у в. Вародзькаў Чэрыкаўскага пав., цяпер Крычаўскі р-н Магілёўскай вобл., парафію Нараджэння НПМ у в. Радамля Чавусаўскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Чавускі р-н Магілёўскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ у Крычаве, дэкан Чэрыкава-Чавускага дэканата. 3 1930 пробашч касцёла св. Сымона і Алены ў Мінску. Паводле некаторых звестак, наведваў і парафію св. Дамініка ў в. Хатаевічы, цяпер в. Акцябр Лагойскага р-на Мінскай вобл. Арыштаваны 13.9.1933. Абвінавачваўся ў «шпіянажы на карысць Польшчы», але справа была спынена і Я. вызвалены. Служыў

Q| Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі у касцёле Нараджэння НПМ у Барысаве, цяпер райцэнтр Мінскай вобл. Зноў арыштаваны 14.11.1937 у Барысаве па адрасе: вул. Савецкая, д. 2. Асуджаны 3.1.1938 тройкай НКВД за «шпіянаж на карысць Польшчы» і як «член ПАВ» да ВМП. Расстраляны. Па першай справе (№ 18415-с; захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі) рэабілітаваны 31.3.1934 паводле пастановы калегіі АДПУ, па другой (№ 24356-с) 28.4.1989.

Кр.: Памятная кнйжка Вйтебской губернйй; Памятная кнйжка Могшіевской губершш; Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Hlebowicz, Katolicyzm w pans/wie sowieckim 1944—1992', Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартйролог Католнческой Церквй e CCCP.

ЯРМАЛОВІЧ Антоні Янавіч [9.1.1892, Орша Магілёўскай губ., цяпер райцэнтр Віцебскай вобл.— 3.11.1937, ст. Мядзведжая Гара (Сандармох), каля Мядзведжагорска Карэльскай ACCP], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Петраградзе. Прыняў сакрамэнт святарства (1917). Прызначаны вікарыем у Мінск. Арыштаваны ў крас. 1919 як закладнік. Вызвалены дзякуючы хадайніцтву польскіх уладаў. Зноў арыштаваны ў студз. 1921 у Магілёве. Пасля вызвалення адміністратар касцёла св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Шклове • Магілёўскага пав., цяпер райцэнтр Магілёўскай вобл. 3 1924 пробашч парафій Найсвяцейшай Тройцы ў Себежы, св. Юрыя ў Невелі, Сэрца Пана Езуса ў Новасакольніках (1925), НПМ і св. Антонія Падуанскага ў Вялікіх Луках (1925—30) Пскоўскай вобл., Расія. 3 1930 у касцёле св. Апосталаў Пятра і Паўла ў Ноўгарадзе, Расія. Чарговы раз арыштаваны 29.10.1933 у Ленінградзе. Абвінавачаны ў «правядзенні антысавецкай агітацыі» і «шпіянажы на карысць Польшчы». Асуджаны калегіяй АДПУ да 10 гадоў ППЛ. Этапаваны ў Салавецкі лагер НКВД Архангельскай вобл. Потым пераведзены ў Беламорска-Балтыйскі лагер АДПУ Архангельскай вобл. (ст. Кузема). Прыгавораны 29.10.1937 лагернай тройкай да ВМП. Расстраляны.

Кр.: Elene hus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis', Ocunoea, Гоііенйя на Католйческую Церковь в СССР', Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR; Лйтургйческйй календарь; Losy Kosciola Katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953; Кнйга памятй расстрелянных u погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелейг, Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЯРОШКА Адольф [25.2.1902— ?], святар. Прыняў caкрамэнт святарства (1931). 3 1932 катэхет і вікарый парафіі Перамянення Пана ў в. Германавічы Дзісенскага пав. Мёрскага дэканата, цяпер Шаркаўшчынскі р-н Віцебскай вобл. 3 1935 вікарый касцёла Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Карыцін (Korycinj Польшча. 3 1938 вікарый касцёла св. Агнешкі ў в. Гоняндз {Goni^dz) Беластоцкага пав. Кнышынскага дэканата, цяпер Польшча. На 1.1.1939 капітан, капелан рэзерву. Мабілізаваны 28.4.1939 як капелан у Ваўкавыску. Арыштаваны. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЯСІНСКІ Ксаверы [1868 — ?], святар. Скончыў Магілёўскую духоўную семінарыю ў Санкт-Пецярбургу. Прыняў сакрамэнт святарства (1888). У 1908—17 адміністратар парафіі св. Апосталаў Пятра і Паўла ў в. Свержань Мінскага пав., цяпер Новы Свержань Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл., касцёла св. Ганны ў мяст. Койданава Мінскага пав., цяпер райцэнтр Дзяржынск Мінскай вобл., парафіі Узвышэння Св. Крыжа ў мяст. Рунданы (Рундэны), Латвія. Магчыма, арыштаваны пасля 1918. Далейшы лёс невядомы.

Кр.: Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu.

ЯСІЦКІ Уладзіслаў [1905 — кастр. 1942], святар. Уступіў у закон кармелітаў (1921). Прыняў сакрамэнт святарства (1928). Служыў пробашчам касцёла Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса ў в. Ілля Віленскага дэканата, цяпер Вілейскі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны і зняволены фашыстамі ў Вілейскай турме. Расстраляны.

Кр.: Losy Kosciota Katolickiego na Bialorusi w latach 1917— 1953.

ЯЧЭЙКА Антоні Ігнатавіч [11.3.1873, в. Каралішчавічы Мінскага пав., цяпер Мінскі р-н— 27.8.1937, Мінск, турма НКВД], святар. 3 бел. сялянскай сям’і. Скончыў рэальнае вучылішча ў Мінску (1892), духоўную семінарыю ў СанктПецярбургу (1896). Прыняў сакрамэнт святарства (снеж. 1896). 3 лют. 1897 вікарый катэдральнага касцёла Унебаўзяцця НПМ у Гомелі. 3 24.9.1911 в. а. пробашча касцёла, з 12.12.1911 адміністратар касцёла св. Барбары ў Віцебску. 10.11.1912 прызначаны на пасаду гомельскага дэкана і 6.12.1912 змяніў X. Пржамоцкага. У1914—15 зноў служыў у гомельскім касцёле і ў парафіі Унебаўзяцця НПМ у в. Антушы, цяпер Рагачоўскі р-н Гомельскай вобл. 3 1919 у парафіі Сноўск, цяпер Шчорс Чарнігаўскай вобл., Украіна. У сярэдзіне 1922 вызвалены з пасады гомельскага дэкана. 3 2.10.1922 в. а. пробашча парафіі Апекі Маці Божай у в. Каралішчавічы, цялер Мінскі р-н. Падчас арышту пробашч касцёла езуітаў св. Яна Караля ў в. Блонь, цяпер Пухавіцкі р-н Мінскай вобл. Арыштаваны 7.6.1937 у в. Зарэчча Блоньскага сельсавета. Асуджаны (з шэрагам праваслаўных і рыма-каталіцкіх святароў, старастам і актыўнымі парафіянамі касцёла і прыхаджанамі царквы) 25.8.1937 паводле пастановы калегіі НКВД як «член ПАВ і за шпіянаж на карысць Польшчы» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны 30.4.1989 пракуратурай БВА. Асабовая справа Я. № 24547-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Гл. таксама арт.: Андрэкус Канстанцін Антонавіч.

Кр.: Памятная кнйжка Могйлевской губернйй; БНДЦЭД; НАРБ, ІКБР; Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katoHckiego w ZSSR; Чаплйнскйй, Ocunoea, Мартнролог Католйческой Церквй в СССР; Кнйга памятй расстрелянных й погйбшйх в тюрьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелей', 3 асабістага архіва У.Васькова; Маракоў Л. Ахвяры і карнікі. Мн., 2007.

Святыні Беларусі, што згадваюцца ў даведніку, і святары, якія ў іх служылі

A

Абольцы, в. Талачынскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл НПМ (с. 24, 170, 436);

святары¹:

Жаўрыд Андрэй (да 1902),

Грацыс (1910-я),

Урублеўскі Баляслаў (да 1912),

Цыбульскі Францішак² (1913—17),

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (1917—1920?),

1923 — без святара,

Жаўняровіч Уладзіслаў Іпалітавіч (1926—27).

Агароднікі (Вашкевічы), в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., філіяльны касцёл (парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Ельня) св. Яўхіма і Ганны (с. 8, 183, 300);

рэктары:

Здановіч Эдвард Лукашавіч (1927—35),

Зон Аляксандр-Эміліус (1935—36),

Папёл Лукаш (1937—38?),

Адамскі Фелікс (1938—39),

Навачык Войцэх Барталамесвіч (1938—50).

Адамавічы, в. Гродзенскага р-на, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 21, 300);

¹ Дэканы, пробашчы, адміністратары, капеланы, рэктары, вікарыі.

² Курсівам выдзелены прозвішчы персаналіяў, чые біяграфіі прыведзены ў даведніку, ці маюцца звесткі, што яны былі рэпрэсаваны.

святары:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1933—39), Арлоўскі Казімір (1939—50, 1955—87).

Адэльск, в. Гродзенскага р-на, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 19, 49, 367, 401);

свягары:

Эйнер Ігнат (1903),

Варатынец Зянон (1909—17?),

Сакалоўскі Адольф (з 1918),

Пузырэўскі Марцін (1925—40?),

Клсйна (Кляйно) Эдвард (1935—37?),

Тамковіч Алаізі Паўлавіч (1941—44),

Сарока Станіслаў (у другой палове 1940-х),

Арановіч Міхал Міхайлавіч (1953), Барташэвіч Пётр Я. (1955—63).

Азёры, в. Гродзенскага р-на,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (згарэў падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 240);

святары:

Турлай Вацлаў (да 1916),

Куксевіч Францішак Янавіч (1916—36), Гаўрыхоўскі Баляслаў (1937—39).

Акалова, в. Лагойскага р-на Мінскай вобл, касцёл св. Міхала Арханёла (с. 124);

святары:

Гурко Юзаф Юзафавіч,

Іваіюўскі Вячаслаў Аляксандравіч (да 1906),

Сымановіч Антоні (1906—08),

Мацкевіч Юры (1909—15?),

Аброцкі Уладзіслаў Юзафавіч (1916—18?), Глябовіч Генрык (1941).

Акцябр (да 1964 Старчыцы), мяст. Салігорскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл НПМ (існаваў да 1939) (с. 145);

святары:

Пярэкшліс Францішак (да 1911),

Далецкі Міхал (1911—18).

Акцябр (Хатаевічы), в. Лагойскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Дамініка (с. 100, 124, 392, 479);

святары:

Гурко Юзаф Юзафавіч,

Пацэвіч Вацлаў (1909—12),

Аброцкі Уладзіслаў Юзафавіч (1913—15),

Мацкевіч Юры (з 1915),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (?) (паміж 1930 і 1933),

Глябовіч Генрык (1941),

Сухарэвіч Міхал Людвігавіч (1942—45);

арганіст:

Вярбіцкі Мікалай Мікалаевіч (да 1933).

Альковічы, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Звеставання НПМ (с. 177, 261, 478);

святары:

Ярашэвіч Альбін Мацвеевіч (1908—09, 1914),

Петрыкоўскі Мечыслаў (да 1915?),

Жэмла Антоні (1925—31),

Пачкоўскі Уладзіслаў (1932—35),

Важны Юзаф (1935—38),

Любецкі Аляксандр Юзафавіч (1938—42).

Альпень, в. Столінскага р-на Брэсцкай вобл., грэка-каталіцкі касцёл св. Юзафа (с. 90);

святары:

Аношка Вацлаў (1926—35),

Фядзюк Януар (1936—37),

Жыдава Аўгусцін (1937—38),

Вашчынскі Пётр (1939—40?).

Анжадава (Анжадаў), в. Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Анёлаў Ахоўнікаў (с. 79);

святары:

Азевіч Генрык (з 1917),

Жук Міхал (1928—37),

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1937—49).

Анопаль, в. Мінскага р-на,

касцёл св. Ганны (разабраны ў 1907) (с. 398);

святар:

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (1906);

філіяльны касцёл Маці Божай Ружанцовай (пабудаваны ў 190S; зачынены і разабраны ў 1930-я) (с. 24, 256, 394);

рэктары:

Астралювіч Аляксандр Сцяпанавіч (1913—15),

Кірыловіч Юзаф (1915—18?),

Сямашка Сігізмунд (паміж 1917 і 1920), Лісоўскі Адам Юзафавіч (1919—21).

Антушы, в. Рагачоўскага р-на Гомельскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (зруйнаваны ў 1990-я) (с. 64, 217, 259, 297, 358, 399, 482);

святары:

Бузыцкі Міхал Ігнатавіч (1901—09),

Боўтуць Аляксандр (1910—11),

Каўчыньскі Тэлесфар (1911—1912?),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1913-—14),

Ячэйка Антоні Ігнатавіч (1914—15),

Матусевіч Юльян (1914—15),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1916—17),

Мустэйкіс Казімір (1917—28?),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1920—21),

Валынец Баляслаў (1921—29).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Каліпксвіч, Пятроўскі, Сянкевіч.

Асава, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Юрыя (с. 38);

святары:

Бурба Яп (з 1911),

Шымкулас Юзаф (1924—31),

Ганусоўскі Сікстус (1932—40?),

Банькоўскі Антоні Андрэевіч (1958—89).

Асавая, в. Столінскага р-на Брэсцкай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 58, 357, 358);

святары:

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч,

Кухарскі Ян Пятровіч (1900-я),

Бірнік Павел Бернардавіч (1915),

Барыс (Борыс) Ісідар (з 1916),

Янкоўскі Антон Казіміравіч (1927—28),

Яблонскі Баляслаў (1929—32),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1931—32),

Пятранік Эміліян (1933—39),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (паміж 1939 і 1945).

Асвся, мяст. Всрхнядзвінскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны ў 1937) (с. 151,413); святары:

Табора Сігізмунд (1897—1911),

Сямашка Дыянісій (1901),

Дзядуль Нікадзім Андрэсвіч (1912—17),

Алсхна ІОзаф,

Філіп Адольф Готлібавіч (1923),

Меджыс Павел (1923—26).

Паводле нскаторых звестак, у касцёлс таксама служылі: Кімбрыс Станіслаў, Окала-Кулак Леапольд Сямёнавіч, Стацкевіч Фелікс.

Асіповічы, райцэнтр Магілёўскай вобл.

капліца (с. 394);

рэктар:

Сямашка Сігізмунд (паміж 1917 і 1920).

Астравец, райцэнтр Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Космы і Дам’яна (с. 260);

святары:

Абалевіч Павел (1915—19?),

Нямыцкі Пётр (19—39?),

Прэйсер Антоні (1936),

Адамовіч Ян Вікенцевіч (1937—42);

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 401, 474);

святар:

Тамковіч Алаізі Паўлавіч (з 1973).

Служылі ў Астраўцы, але невядома, у якім касцёле:

Яноўскі Севярын (1922—28),

Інгялевіч Юзаф Міхайлавіч (з 1958).

Астрагляды (Астраглядавічы), в. Брагінскага р-на Гомсльскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НГІМ (с. 253);

святары:

Руткоўскі (1880-я),

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч (да 1902),

Ярмаловіч Каміл (1902—03),

Лаўрыновіч Юльян (1903—25?).

Лстрамечава, в. Брэсцкага р-на,

капліца(с. 159);

рэкгары:

Драздовіч Ігнаці ІОльянавіч (1932—37),

Ляшчынскі Баляслаў (1937—38),

Андрысяк Ксаверы (1939).

Ахрэмаўцы (Бяльмонт), в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 66, 152);

святары:

Дзядуль Нікадзім Андрэсвіч (1927—30?),

Буйноўскі Вінцэнт (1930—46?).

Ашмяны, райцэнтр Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Міхала Арханёла (с. 119, 127,176,227,270,298, 306, 463);

святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (1893),

Жаро (Жэра) Юзаф (1910-я),

Баброўскі Ксаверы (1910-я),

Крапіўніцкі Юзаф Казіміравіч (1910—11),

Гурскі Чэслаў-Вітальд (1912—18?),

Мікульскі Станіслаў (1915),

Пятровіч Францішак (1915),

Герасімовіч Генрык (з 1919),

Голяк Валяр’ян Антонавіч (1928—1939),

Жэйдзіс Сігізмунд Мартынавіч (1928),

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1928—29),

Мяноўскі Ян Пятровіч (1929—31).

Юдыцкі Віктар Вікгаравіч (1937),

Высядлоўскі Станіслаў (1937),

Маліноўскі Юзаф (н. у 1906) (1937—39).

Б

Бабіпавічы, в. Лёзненскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейпіай Тройцы (зруйнаваны пасля 2-й сусветнай вайны) (с. 134, 313, 466);

святары:

Мільксвіч Нупрэй,

Ожап Антоні Вікенцевіч (1894—1900),

Грашыс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1900—02),

Талюшыс Казімір (1902—07),

Валовіч Аптоні (?) (1908—09),

Курляндскі Станіслаў (1910—11),

Юршан Казімір Міхайлавіч (1912—26).

Баболева, фальварак (?) у 20 км ад Мёраў, цяпсрашняе месцазнаходжанне ўстанавіць не ўдалося;

касцёл св. Андрэя Баболі (с. 126),

святары:

TowЯн (1931),

Пяркоўскі Ян (1932—39).

Бабоўня, в. Капыльскага р-на Мінскай вобл.,

філіяльны касцёл (с.339);

святар:

Пяткевіч Юзаф Станіслававіч (1922—23).

Бабровічы, в. Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобл.,

грэка-каталіцкі касцёл св. Яна Евангеліста і св. Параскевы (с. 323);

святар:

Пачопка Баляслаў Антонавіч (1926—40).

Бабруйск, райцэнтр Магілёўскай вобл.,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 46, 98, 99, 172, 252, 29*7, 334,350,358);

святары:

Красоўскі Ян Вікенцевіч (1902—13),

Сухвалка Адам (1903—04),

Брэчка Ян (1905—07),

Ройша Альбін (1907—09),

Ворслаў Ян Юзафавіч (1909—11),

Сянкевіч Ян Дамінікавіч (1911—13),

Пацэвіч Вацлаў (1912—16?),

Латарэвіч Вінцэнт (паміж 1916 і 1919),

Пучкар-Хмялеўскі Адам Япавіч (1916—20),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1922),

Жаўрыд Ян Раймундавіч (1922—28),

Мустэйкіс Казімір (1929—30),

Выляжынскі Францыск Францыскавіч (1930—34,1941—42?),

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1944),

Грасевіч Юзаф Юзафавіч (1944).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Аляхновіч, Ключынскі Вінцэнт.

Бабруйшчына, в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 157, 242, 315); святары:

Драгель Генрык Уладзіслававіч (1917—22),

Борык Міхал (1927—32),

Вянцксвіч Пётр (1932—35),

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч (1936—39), Павелец Ян Юзафавіч (1941).

Бакшты, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл., філіяльны касцёл св. Губерта (с. 160, 328, 395); святары:

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (да 1928),

Сянкевіч Антоні Станіслававіч (1929—36),

Яскольскі Баляслаў (1937),

Дубраўка Нікадзім Янавіч (1938—39).

Барадзінічы, в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл св. Юзафа і НПМ (с. 9, 153, 157, 194, 254, 279, 451, 452);

святары:

Акрэйць Мечыслаў (1912—14),

Жук Міхал (з 1914),

Драгель Генрык Уладзіслававіч (1915—17),

Шутповіч Віктар Іванавіч (з 1917),

Мажэйка Станіслаў (1927—29),

Інгяпевіч Юзаф Міхайлавіч (1929—35),

Важняк Юзаф (1937—39),

Лаўцэвіч Лявон (1944—50);

катэхеты:

Дзям 'ян Юзаф (1932), Масевіч Раман (1935—37).

Баранавічы, райцэнтр Брэсцкай вобл.,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 51, 121, 205, 230, 326, 3^1, 352);

святары:

Жаландкоўскі Люцыян (1923—33),

Бохуш Казімір (1927—30),

Завадскі Эдвард (1933—35),

Барысюк Ян Казіміравіч (1933—42),

Піваварскі Францішак (1935—39),

Краўчык Вацлаў (1937—41),

Рагоўскі Станіслаў (1950-я),

Росяк Ежы (ІОры) Францыскавіч (з 1979);

арганіст:

Канікевіч Леанард Любінавіч (1940-я);

стараста:

Гібоўскі Андрэй Іванавіч (1930-я — 1944);

касцёл св. Антонія Падуанскага (знішчаны) (с. 12, 94,175,2&4, 422);

святары:

Францксвіч,

Война Стэфан Мікалаевіч (1911—14),

Маеўскі Міхал Эразмавіч (1920—23),

Валасек Франц (1928),

Хома Эдвард-Антоні Міхайлавіч (1933—34),

Александровіч Антоні Леапольдавіч (1930—39),

Жураўскі Караль (1939—40).

Баруны, в. Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла і кляштар базыльян (с. 47, 214);

святары:

Харашуча Ян (1918—20?),

ІІятроўскі Міхал (1919—21 ?),

Бароўка Юльян Баніфацавіч (1922—28?),

Славінскі Ян (1928—1939),

Карпінскі Фелікс Янавіч (да 1944).

Барысаў, райцэнтр Мінскай вобл.,

касцёл ІІараджэння НПМ (першапачатковая назва — касцёл

Унебаўзяцця НПМ ) (с. 69, 97, 135, 168, 216,231, 436, 480);

святары:

Гзоўскі Нупрэй,

Лукашэвіч Ян Юзафавіч (да 1901),

Гурко Юзаф Юзафавіч (1902—18?),

Гройскі Юліян Міхайлавіч (1903—05),

Цыбульскі Францішак (1909—10),

Грыб Пётр (1910—11),

Клінт Мсчыслаў (1911—12),

Лянтоўскі Аляксандр (1912—13),

Ворслаў Юзаф (1913—14),

Горыс Ісідар (1915),

Жамойтук Язэп-Станіслаў (1915—18),

Було Ян Георгіевіч (да 1922),

Каспяровіч Фслікс Браніслававіч (1923—27?),

Крывіцкі Адольф Валяр’янавіч (1923—33),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1933—37).

Батурына, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл НПМ¹ (спалены падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 66, 432);

святары:

1928 — без святара,

Буйноўскі Вінцэнт (1929),

Лукша Клеменс (1929—31),

Важняк Юзаф (1932—33),

Цімашкевіч Юліян Аляксандравіч (1934—38),

Валукевіч Станіслаў (1938—39).

Бездзеж, в. Драгічынскага р-на Брэсцкай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 357);

святары:

Судзсвіч Сямён (1920),

Ляшчынскі Баляслаў (1926—32?),

Каморскі Альфрэд (1933—35?),

Тамашэўскі Ян (1936—1940?),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1941—45).

Белагруда, в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Міхала Арханёла (с. 113, 226, 235);

святары:

Крынскі Ян Антонавіч (з 1892),

Стэфановіч Людвік (1910—20),

Корнь Баляслаў (1921—23?),

Гародка Стэфан Антонавіч (1924—52, 1956—61).

Беліца, в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Мучаніка Юрыя (с. 34, 143, 270);

¹ Да 1920— касцёл св. Мікалая.

святары:

Маліноўскі Юзаф (н. у 1890) (з 1918),

Янсевіч Макар (1927—32),

Кахутніцкі Антоні (1933—35),

Ярзелоўскі Юзаф (1936),

Дабравольскі Стэфан (1937—43?).

Бсніца, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 28, 60);

святары:

Аўгусціновіч Аляксандр Казіміравіч (1918—24?),

Прышмант Тэафіл (1925—29),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1930),

Смарчэўскі Браніслаў (1936),

Попел Лукаш (1937—39).

Бсняконі, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 110, 186, 272);

святары:

Ужумецкі Мед. (1910-я),

Страгас Ян (1912—24?),

Дубэціс Юзаф (1925—37),

Зубялевіч Апалінары (1935—36),

Маныпужык Антоні (1935—36),

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч (1937—51?).

Бсразіно, райцэнтр Міпскай вобл.,

касцёл Маці Божай Міласэрнай (Кармслітанскай) (згарэў у 1914) (с. 398);

святары:

Мяцэвіч Юзаф (1902—09),

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (1909—11, 1930-я),

Туз Станіслаў (1912—14).

Паводлс нскаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Дадэрка, Дзеніссвіч Стэфан, Малевіч Вінцэнт, Пянткоўскі, Рава Павсл, Ясінскі Даніэль.

Бердаўка, в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 442);

святар:

Чыжэўскі Альфонс Леапольдавіч (1944—47).

Бешанковічы, райцэнтр Віцебскай вобл.,

касцёл св. Казіміра і Рафала (знішчаны пасля 1935) (с. 41, 112, 435);

святары:

Багдановіч Мікалай (1880?—1900),

Валіневіч Якаў (1901—06?),

Нікіфароўскі Юзаф Васілевіч (1907—08),

Фашчэўскі Ян Антонавіч (да 1908),

Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч (1908—19),

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1919—26);

арганіст:

Гаранскі Фелікс Міхайлавіч (1900—1920-я).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Карповіч, Кярноўскі Рамуальд, Фіялкоўскі Антоні.

Блонь, в. Пухавіцкага р-на Мінскай вобл.,

касцёл езуітаў св. Яна Караля (с. 56, 99, 147, 287, 482);

святары:

Бернатовіч Ігнаці,

Шабуня Карл Антонавіч (1902—05),

Вайтэкунас Мацвей (1906—18?),

Мацыеўскі Ян Янавіч (1922—29),

Выляжынскі Францыск Францыскавіч (1933),

Ячэйка Антоні Ігнатавіч (да 1937).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Іваноўскі, Паўлоўскі, Тамашэўскі Т., Янушкевіч.

Бобр, мяст. Крупскага р-на Мінскай вобл., касцёл НПМ (с. 232, 289);

святары:

Круль Юзаф Адамавіч (да 1898),

Пухальскі Аляксандр (да 1912), Мачук Антоні (1913—30?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Гінтаўг Аляксандр, Масальскі, Падбярэзкі, Пятроўскі Фрапцішак, Радзівон Ян Антонавіч, Станеўскі.

Браслаў, райцэнтр Віцебскай вобл.

касцёл Нараджэння НГІМ (с. 9, 93, 95, 270, 275, 294, 366, 448-449);

святары:

Акрэйць Мечыслаў (1907—12, 1933—42), Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч (1930), Воііна-Аранскі Пётр (1932—33), Маліноўскі Юзаф (н. у 1906) (1935—37), Шубзба Антоні Аляксандравіч (1938—48?), Марсэнгер Юзаф Фердынандавіч (1943), Вільчынскі Чэслаў (1967—86?);

арганіст:

Сакалоўскі Эдвард Вацлававіч (канец 1930-х — 1940).

Брэст, абл. цэнтр,

касцёл катэдральны Узвышэння Св. Крыжа (с. 111, 146, 191, 352, 384, 409, 453);

святары:

Сохань Юзаф (з 1909),

Шчарбіцкі Фабіян Юзафавіч (1910—14?),

Верабей Ігнат (1919—28),

ШотЯн (1919—31),

Мацкевіч Леапольд (1926—28),

Ліпсцкі Тамаш (1927—34),

Тарасевіч Нікадзім (1928), Букраба Казімір (1928—32), Малецкі Браніслаў (1929—30), Мацеяк Юзаф (1933—34), Копій Сганіслаў (1933—34), Грэсяк Тадэвуш (1933—36),

Івіцкі Вітольд Браніслававіч (1934-—36),

Яжэўскі Чэслаў (1936—39),

Даміняк Юзаф (1936—38?),

Лазоўскі Вацлаў (1936—38),

Жаландкоўскі Ліоцыян (1937—38),

Зелянеўскі Аляксандр (1937—38),

Грабелыіы Уладзіслаў (1938—39),

Урбановіч Ян (1938—43?),

Гарадзенскі Юзаф Міхайлавіч (1939—42), Росяк Ежы (Юры) Францыскавіч (1943—47?);

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 249, 361);

святары:

Гула Пётр (1933—34),

Жаландкоўскі Люцыян (1933—38),

Сабутка Станіслаў (з 1935),

Вяпцкевіч Ян (1938—39),

Заяц Юзаф (1938—39),

Лазар Станіслаў Мацвеевіч (1947, 1964—?),

капліца па вул. Светлай (с. 250, 336);

капелан:

Лазар Станіслаў Мацвеевіч (1955—59).

Служылі ў Брэсце, але невядома ў якіх касцёлах:

Радзюк Антоні (1913—15),

Варанецкі Міхал Віктаравіч (канец 1940-х),

Вяржбіцкі Ян Дзмітрыевіч (1930-я),

Вайтыняк Чэслаў Валянцінавіч (1932),

Сякерка Уладзіслаў (з 1935 і не пазней як да 1939),

Лазар Станіслаў Мацвеевіч (1938—43);

Грыбоўскі Антоні (н. у 1906; 1940-я).

Будслаў, мяст. Мядзельскага р-на Мінскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 162);

святары:

Пагумірскі (Пагамірскі) Людвік (з 1909),

Вярэнік Станіслаў (1927—1936),

Ганусевіч Аляксандр (з 1936),

Дулінец Антоні (1954—^66?).

Быхаў, райцэнтр Магілёўскай вобл.,

касцёл Беззаганнага Зачацця HUM (с. 231,330, 348, 398, 476);

святары:

Пржамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1899— 19032),

Мацкевіч Леапольд (да 1908),

Януковіч Пётр Янавіч (1908—11),

Рацэвіч-Рочыс Антопі Аптонавіч (1912—13),

Крукоўскі Ян Вікенцевіч (1913),

Святаполк-Мірскі Леў Львовіч (1914),

1915 — без святара,

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (1919—28?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Валушынскі, Даўкант Канстапцін, Дмахоўскі Казімір, Сестранцэвіч (арцыбіскуп), Скрэтускі, Солтык Каятан, Тавянскі Фелікс.

Быцень, в. Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобл.,

філіяльны касцёл св. Юзафа (с. 116, 153);

святары:

Кругельскі Станіслаў (1928),

Гельмер Баляслаў Янавіч (1929—34),

Дзям’ян Юзаф (1934—39).

Бярозаўка, горад Лідскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Спаслання Св. Духа (закрыты ў 1953 і зруйнаваны) (с. 373);

святары:

Байкевіч Пстр (1924—1934),

Дзічканец Антоні (1935—39),

Сечка Стэфан Янавіч (1939—40, 1942—44).

в

Вавёрка, в. Лідскага р-на Гродзснскай вобл., касцёл Перамянення Пана (с. 60, 474);

святары:

Маліноўскі Іпаліт (да 1915?),

ГІясчук Францішак (1915—28),

Лапата Мсчыслаў (з 1918),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1925—26),

Яноўскі Севярын (1939—49,1956—58),

Ракіцкі Яраслаў (1930—39).

Валожын, райцэнтр Мінскай вобл., касцёл св. Юзафа і НГІМ (с. 24, 179, 218,279, 408);

святары:

Лстрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (другая палова 1910-х),

Масевіч Раман (1920),

Удальскі Лнтоні (1919—39),

Заблудоўскі Баляслаў Янавнч (1933),

Качкоўскі Лявон Ігнатавіч (1934—35).

Валынцы (Валынец), в. Верхнядзвінскага р-на Віцебскай воб;.,

касцёл св. Юрыя (узарваны падчас 2-й сусвстнай вайны) (с. 1СЗ, 313);

святары:

Яркевіч (служыў 18 гадоў),

Мэркель Вячаслаў (да 1902),

Войцік (Войтык) Станіслаў Юзафавіч (1903—05),

Шаблоўскі,

Ожал Антоні Вікенцевіч (1906—19),

Вярсоцкі Яп Янавіч (1920—27).

Варапаева, мяст. Пастаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл (с. 56, 380);

святары:

Будзілас Норберт (1934—35),

Пачкоўскі Уладзіслаў (1936—37),

Скорка (Скарко, Скурко) Антоні (1938—42);

аргапіст:

Берніковіч Іван Альбертавіч (?) (да 1940).

Варняны, в. Астравецкага р-па Гродзснскай вобл., касцёл св. Мучаніка Юрыя (с. 245, 412);

святары:

Шалкоўскі Юзаф (1909—20),

ІІянеўскі Антопі (1920—29),

Пілтыцкі Уладзіслаў (1927—28),

Мірончык Эдвард (1929—30?),

Сялевіч Ян-Уладзіслаў (1930—39),

Колб-Сялецкі Юльян (1931),

Федаровіч Браніслаў (1936—37),

Бараноўскі Адам (1939),

Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (?) (1944—50).

Вародзькаў, в. Крычаўскага р-на Магілёўскай вобл., філіяльны касцёл Унебаўзяцця НПМ (спалены ў верас. 1943)

(с. 214-215,479);

святары:

Эйтутовіч (Эйтушовіч) Казімір (1896—1905),

Карповіч Павел Ксавер’евіч (1902—05),

Спасоўскі Юры (1906—07),

Кушалеўскі Вікенці Іванавіч (1908),

1909 — без святара,

Святліцкі Вікенці (1914),

Яраійэвіч Станіслаў Антонавіч (1922—28?).

Васілішкі, в. Шчучьпіскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 79), святары:

Сакалоўскі Францішак (1910-я),

Цыўнайціс Мацвей (1910-я),

Маліноўскі Іпаліт (з 1918),

Гайдукевіч Юзаф (з 1918),

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1919—22),

Ратынскі Францішак (1923—31), Цыраскі Ігнат-Антоні (1931—39).

Ваўкавыск, райцэнтр Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Вацлава ці св. Станіслава (с. 96, 125, 366-367, 403, 456, 478);

святары:

Грыганевіч Ігнат (1910-я),

Тарасевіч Нікадзім (1910-я),

Мураўскі Уладзіслаў (1910-я),

Яблонскі Антоні (з 1915),

Маеўскі Станіслаў (з 1919),

Шымковіч Міхал Мікалаевіч (1923—26),

Лукша Вінцэнт (1925—28?),

Глякоўскі Станіслаў (1927—28),

Ярашэвіч Альбін Мацвеевіч (1927—37),

Саргевіч Павел Пятровіч (1928—30),

Твароўскі Антоні Людвігавіч (1930—31),

Буднік Стапіслаў (1933—36?),

Война-Аранскі Пётр (1937),

Жамейц Юры (1939),

Піваварын Кліменці (1939);

катэхет:

Баржым Казімір (з 1919).

Ваўкалата, в. Докшыцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцсля (с. 11, 141, 159, 402, 421); святары:

Алдзіеўскі Адольф (1915—24?),

Ганусевіч Аляксандр (1927—36),

Яцкевіч Ян (1937),

Дроніч Рамуальд (1938—42),

Хмелявец Люцыян Войцэхавіч (1939),

Гурскі Станіслаў Язэпавіч (другая палова 1940-х — 1960-я), Тамковіч Казімір Казіміравіч (1956—84?).

Всрхнядзвіпск (да 1962 Дрыса), райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Нараджэння НГІМ (с. 30, 103, 263, 378);

святары:

Дабкевіч,

Валовіч Дамінік (з 1862),

Місюня (з 1872),

Буйно (1881),

Кімбрыс Станіслаў (з 1882),

Окала-Кулак Леапольд Сямёнавіч (1893—1908),

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч (1909—15),

Вярсоцкі Ян Янавіч (1920—27),

Багаткевіч Мечыслаў Станіслававіч (1941—42),

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1942—43).

Весялуха, в., існавала да 1977 у Мядзельскім р-не Мінскай вобл.,

касцёл св. Юрыя (зачынены ў 1949 і разабраны) (с. 119,199-200, 374);

святары:

Янкенец Эдмант (1927—35),

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1935—38),

Сечка Тадэвупі (1938—39),

Казера Францішак (Гжэгаш) Андрэевіч (1939—49).

Відзы, мяст. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Нараджэння НГІМ (с. 31, 60, 179, 180, 272, 284, 301, 326, 412);

святары:

Аманковіч Дамінік (1925—1931),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1926—27),

Пачкоўскі Уладзіслаў (1927—28),

Нелюбовіч-Такарскі Вітольд (1929—30?), Пілецкі Гсдымін Людвігавіч (1929—34), Маньтпужык Антоні (1931), Заблудоўскі Баляслаў Янавіч (1934—36), Федаровіч Браніслаў (1936), Багаткевіч Станіслаў Станіслававіч (1937), Матышчык Станіслаў Паўлавіч (1938—40), Завістоўскі Ян Браніслававіч (1940-я), Навіцкі Альберт Ф. (1945—49).

Вілейка, райцэнтр Мінскай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 173, 319);

святары:

Глыбоцкі Міхал (з 1892?),

Вянцкевіч Ян (з 1912),

Вяііцкевіч Пстр (з 1913),

Снежка-Блоцкі Адольф (1919—39),

Жук Ян Вінцэнтавіч (1920), ГІатоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1927—44?).

Віцебск, абл. цэнтр,

касцёл св. Антонія Падуанскага (зруйнаваны ў 1930-я) (с.36, £2, 44, 64, 66, 97, 99, 104, 170-172, 209, 215, 267, 293, 353, 360, 375, 406,414,415,449);

святары:

Келкевіч (прэлат Магілёўскай катэдры),

Гадлеўскі (служыў 30 гадоў),

Малецкі Антоні Юзафавіч (1884—85),

Міхалкевіч Казімір-Мікалай Юстынавіч (1889—90?), Будкевіч Канстанцін-Рамуальд Юльянавіч (1896—1903), Лясатовіч Адольф Віктаравіч (1900), Андрушксвіч Венядзікт Міхайлавіч (1900—15?), Гумніцкі Генрык (1901), Усаніс Юзаф (1903), Выляжынскі Францыск Францыскавіч (1904),

Рудзіс Ігнат Юр’евіч (1906—08),

Жаўрыд Ян Раймундавіч (1908—10),

Валынсц Баляслаў (?) (1910—11),

Буйноўскі Вінцэнт (1911—12),

Сівіцкі Казімір Антонавіч (1913—18?),

Францук Ян Станіслававіч (1915—20),

Жаўняровіч Уладзіслаў Іпалітавіч (1915—21),

Бараноўскі Леанард Якаўлевіч (1915—25),

Балюль Вінцэнт Вінцэнтавіч (1916—19),

Ворслаў Юзаф (1919 — 1920-я),

Капуста Пётр-Бернард Юзафавіч (1920-я),

Сабачынскі Мечыслаў-Фелікс Юзафавіч (1920-я),

Трускоўскі Стэфан (1921—22),

Шукель Ігнат Вікенцевіч (1930),

Вярыга Юзаф Францавіч (пачатак 1930-х),

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1933),

Філіп Адольф Готлібавіч (1937);

прэфект:

Добрскі Сігізмунд (1890—1915);

арганіст:

Карыпскі Генрык Янавіч (да 1931).

касцёл св. Барбары (с. 26, 42, 45, 192, 208, 225, 330, 345, 353, 382, 482);

святары:

Дэ-Вальдэн Юзаф (да 1879),

Леўгоўц Францыск-Боргія Казіміравіч (да 1902),

Байкоўскі Уладзіслаў Андрэевіч (1900-я),

Матуз Георг (да 1906),

Красоўскі,

Пржамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1903—05, 1909—11),

Пятроніс Рамуальд (1908),

Рудзіс Ігнат Юр’свіч (1909—20),

Ячэйка Антоні Ігнатавіч (1911—12),

Апдрушкевіч Венядзікт Міхайлавіч,

Мацыевіч,

Беняш-Крывец Ян (1914),

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1922),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1924—25),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1925—27),

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1933),

Райко Станіслаў Міхайлавіч (першая палова 1930-х);

прэфект:

Будкевіч Канстанцін-Рамуальд Юльянавіч (з 1890);

вартаўнікі:

Капуста Антон Іванавіч (да 1923), Княжышча Мацвей Пятровіч (да 1937).

Служыў у Віцебску, але невядома ў якім касцёле: Вярыга Юзаф Францавіч (пачатак 1930-х).

Вішнсва (Вішнеў), в. Валожынскага р-на Мінскай вобл., касцёл Звеставання НГІМ (с. 47, 167, 290-291, 440);

святары:

Сівіцкі Станіслаў (1910-я),

Бароўка ІОльян Баніфацавіч (1920),

Багенскі Павсл (1927—31),

Жаброўскі Тамаш (1932—39),

Чарнецкі Ян Стэфанавіч (1938), Мілкоўскі Сігізмунд (канец 1930-х — пачатак 1940-х).

Вішнева, в. Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Апостала Тадэвуша (с. 115, 276,432); святары:

Гедгаўт Антоні (1914—15),

Шламас Станіслаў (з 1915),

Марпіыйэліс Баляслаў Дамінікавіч (1920—26),

Бобін Вінцэнт (1928),

Качынскі Эдвард (1929—30),

Хомскі Юзаф (1931—1937),

Цімашкевіч Юліян Аляксандравіч (1938—40).

Войстам, в. Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 58);

святары:

Мачульскі Адольф (1915 ці 1919—30),

Халецкі Адольф (1915),

Пятровіч Францішак (1930—35),

Вянцкевіч Станіслаў (1935—38),

Слупінскі Марцэль (1938—39),

Гаеўскі Канстанцін (1939),

Більша Франц Міхайлавіч (1957—81).

Волма, в. Дзяржыпскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (закрыты пасля 2-й сусветнай вайны;

згарэў у 1980-я) (с. 168, 265, 290);

святары:

Макня Юзаф (1900-я),

Карповіч Яўстафі Юр’евіч,

Жамойтук Язэп-Станіслаў (1912),

Магільніцкі (да 1913), Мілевіч Леапольд (1913—40?).

Воранава, райцэнтр Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Апосталаў Сымона і Юды Тадэвуша (с. 39,247,253, 276, 447);

святары:

Мусікін Вацлаў (Вінцэнт) (з 1911),

Мартынэліс Баляслаў Дамінікавіч (1926—33),

Штэйн Чэслаў Казіміравіч (1933—36),

Лаўцэвіч Лявон (1937—40),

Куява Антоні Мікалаевіч (1956—58), Банькоўскі Антоні Андрэевіч (пасля 1958).

Воўпа, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 356);

святар:

Ёдкаўскі Іпаліт (1915—39);

арганіст:

Рыгаровіч Уладзіслаў Іосіфавіч (1930—1940-я).

Воўчкавічы, в. Мінскага р-на, філіялыіы касцёл Найсвяцсйшага Сэрца Пана Езуса і HJBvf (знішчаны) (с. 334);

святары:

Зэльба Юзаф (1906—18?), 1922 — без святара, Цучкар-Хмялеўскі Адам Япавіч (1929—30).

Высокас (Высока-Літоўск), г. Камянецкага р-на Брэсцкзй вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 49);

святары:

Лубавіцкі Напалеон (з 1898),

Качынскі Антоні (з 1904, 1927—39),

Цыранксвіч ІОзаф (1912—21?), Бартушак Юзаф (1936—39?).

Высоцк, в. Слонімскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Станіслава (с. 270-271, 367);

святары:

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1926—30), Саргевіч Павел Пятровіч (1930—36), Скардынскі Ян-Міхал (1936—39).

Вялікая Всраставіца. в. Бераставіцкага р-на Гродзенскзй вобл.,

касцёл Звсставання НГІМ (с. 60, 271);

святары:

Саросек Вацлаў (?) (з 1920),

Качмарэк Фслікс (1924—28),

Тамашэвіч Яіі (1929—39),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1940—42),

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1945—47), Тамковіч Алаізі Паўлавіч (1948—51).

Вялікая Рагозпіца, в. Мастоўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл НІІМ Каралевы Полыпчы (с. 83,298);

святары:

Бярнацкі Уладзіслаў (1924—1931),

Вандалоўскі Мар’ян Феліксавіч (1931—33),

Мяноўскі Ян Пятровіч (1936—39).

Вялікія Эйсманты, в. Бераставіцкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 367);

святары:

Крэтовіч Канстанцін (1911—21?), Сарока Станіслаў (другая палова 1940-х).

Вярэйкі, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Імя Марыі (с. 128,138);

святары:

Горба Альбін Янавіч (1921—27),

Цэран Эдвард (1927—28),

Грынявіцкі Браніслаў Войцэхавіч (1929—51?).

Гадуцішкі, в. Пастаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Божага Цела і Маці Божай Ружанцовай (с. 36, 78); святары:

Крыштапаніс Бенядзікт (1901—21?),

Вайцэхоўскі Лдам (1932—33),

Баневіч Казімір Густававіч (1933—39).

Галыпка, в. Гродзенскага р-на,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 229, 234, 353-354);

святары:

Ялбжыкоўскі Аляксандр (1936),

Рулінскі Максімілян (другая палова 1930-х— 1940-я?),

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (1937—40, 1941—46, 1956— 57);

арганіст:

Крупко Станіслаў Тэафілавіч (да 1944).

Гальшаны, в. Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Яна Хрьісціцеля (с. 50, 78, 156, 181, 200, 226, 344, 380, 385, 463);

святары:

Корнь Баляслаў (1900-я?),

Драб Вінцэнт (Вацлаў) Карлавіч (1913—18),

Матулевіч Ян (не пазней чым з 1913 — 1935),

Мачульскі Баляслаў (да 1914?),

Вайцэхоўскі Эдвард (1915),

Багенскі Павсл (1919—20),

Казлоўскі Нікадзім (1920—25),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1920—28),

Юдыйкі Віктар Віктаравіч (1932),

Шчамірскі Станіслаў (1936—37),

Скорка (Скарко, Скурко) Антоні (1937),

Хомскі Юзаф (1937—39),

Дудзяк Уладзіслаў (1939);

арганістьі:

Закрэўскі Ігнат Феліксавіч (1930 — 1940-я),

Барыла Вітольд Пятровіч (1940-я).

Ганцавічы, райцэнтр Брэсцкай вобл.,

касцёл Звеставання НПМ (с. 85-86, 218, 246, 337, 357);

святары:

Смарчэўскі Францішак (1933—38),

Курэк Станіслаў Янавіч (1939),

Вархаповіч Уладзіслаў (1939—42),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1939—45),

Пянткоўскі ВацлаўЯнавіч (з 1956);

арганіст:

Качмарак Казімір Андрэевіч (да 1940).

Гарадзец, в. Кобрынскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Звеставання НГІМ (знішчаны) (с. 470); святары:

Бараноўскі Уладзіслаў (з 1918),

Капраўскі Браніслаў (1926—34),

Голак Уладзіслаў (193540?), Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1940—48?).

Гарадзея, мяст. Нясвіжскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Юзафа (с. 106, 396);

святары:

Хаецкі Ваплаў (1926—29),

Гагалінскі Юзаф (1929—44?),

Такарскі Ян Казіміравіч (?) (1941—44?).

Гарадзілава (Гарадзілаў). мяст. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл.,

канліца (с. 285, 396);

рэктары:

Мацвейчык Антоні (1930—37),

Такарскі Ян Казіміравіч (?) (1941—44?).

Гарадзішча, в. Пінскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл св. Ганны (с. 255, 357, 471);

святары:

Лісоўскі Адам ІОзафавіч (1914—16, 1924—25?),

Зянкевіч Віктар Віктаравіч (1922—23?),

Зэльба Юзаф (1925—37),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1938—39?), Язерскі Ян (1840?).

Гарадок, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Звсставапня НПМ (знішчаны) (с. 65); святар:

Бузыцкі Міхал Ігнатавіч (1922—37).

Гарадок, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 201, 326);

святары:

Казлоўскі Нікадзім (1925—34),

Пілецкі Гедымін Людвікавіч (1934—37),

Буднік Станіслаў (1936—39).

Гарбачова (Гарбачова-Абітокі), в. Расонскага р-на Віцсбсьай вобл.,

касцёл св. Юзафа (с. 257, 373, 413—414);

святары:

Гурко Юзаф Юзафавіч (да 1902),

Піняровіч Франц (1903—05),

Сенвайі/іс Юзаф (1906—10),

Марчук Антоні (1912),

Буткус Сікст Янавіч (1914),

Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1922), Філіп Адольф Готлібавіч (1924—27).

Гаўя (Гаўя-ГІсскі), в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Перамянення Пана (с. 441);

святары:

Козсл Юзаф (1924—40?), Чыжэўскі Альфонс Леапольдавіч (1942—44).

Геранёпы, в. Іўсўскага р-на Гродзенскай вобл.,

Касцёл св. біскупа Мікалая (с. 186, 276), святары:

Шымкунас Юзаф (з 1909),

Хлявінскі Юзаф (1927—33),

Прышмалт Тэафіл (1934—36),

Чарняк Леанард (1937—39),

Мартынэліс Баляслаў Дамінікавіч (1939—40), Зубялевіч Апалінары (1960-я).

Гсрвяты, в. Астравецкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл ІІайсвяцсйшай Тройцы (с. 272, 287, 329, 347, 417); святары:

Якаваніс Амброзі (з 1911),

Рамел Яп (з 1919),

Буйвіс Дапіэл (1927—28),

Рамейка Ян Юзафавіч (1927—28),

Маліноўскі Казімір (1929—31),

Маньтужык Антоні (1931 —3 5),

Хадыка Станіслаў ІОзафавіч (1932—50, 1956—78),

Мацыеўскі Юзаф Станіслававіч (1937), ІІрамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1938—39).

Гсрманавічы, в. Шаркаўшчынскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Перамянення Пана (с. 58, 59, 115, 131, 249, 281, 321, 481);

святары:

Жамейц Яп (да 1915),

Гедгаўт Антоні (1915—22?),

Бобіч Ільдэфопс (1923—29),

Лабан Вінцэнт (1927—31),

Ярошка Адольф (1932—34),

Білыйа Франц Міхайлавіч (1934—35),

Масюляніс Адам (1936—39?),

Грабоўскі Ян Янавіч (1947—49),

ГІаўлік Люцыяп Юльянавіч (пасля 1957);

катэхет:

Юдыцкі Віктар Віктаравіч (1935—37).

Гсрмапішкі, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 39, 326, 346);

святары:

Шыдагіс Матэус (1911 ?—21 ?),

Раманоўскі Вацлаў Станіслававіч (1922—35),

Германовіч Баляслаў (1936—40?),

Пілецкі Гедымін Людвігавіч (1941—44),

Байькоўскі Антоні Андрэевіч (пасля 1957).

Глуск, райцэнтр Магілёўскай вобл., касцёл бернардзінцаў (знішчаны) (с. 71, 96, 195, 394); святары:

Платнір Аляксандр Андрэевіч (да 1900), 1900—01 — без святара,

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч (1902—05),

Бялініс Карл (1905—06),

Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч (1907—13),

Вольскі Ян (1913—21),

Сямашка Сігізмунд (паміж 1917 і 1920).

Глыбокае, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 23, 131, 194, 415); святары:

Эйнер Ігнат (да 1915?),

Панятоўскі Юзаф (з 1915),

Зянкевіч Антоні Ігнатавіч (1924—1943?),

Астаневіч Стэфан (другая палова 1930-х?),

Грабоўскі Ян Янавіч (1942),

Інгялевіч Юзаф Міхайлавіч (1955—58),

Францкевіч Юзаф Янавіч (1959—85).

Гнезна, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Міхала Арханёла (с. 15);

святары:

Цеханоўскі Эдвард (1913—34),

Валентыновіч Казімір (1935—39);

званар:

Алендэр Казімір Альфонсавіч (канец 1940-х — 1950).

Гожа, в. Гродзенскага р-на, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 240, 290); святары:

Куксевіч Францішак Янавіч (1915—16),

Баневіч Вінцэнт(1917—22?),

Яновіч Баляслаў (1923—29),

Банцер Вітольд (1930—36),

Мілкоўскі Сігізмунд (1937—43?).

Гомсль, абл. цэнтр,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (знішчаны) (с. 17,58,67,97,123,189, 244, 259, 330, 394, 426, 443, 482);

святары:

Піятроўскі Францішак (да 1913),

Ячэйка Антоні Ігнатавіч (1897—11, 1914—15),

Цакуль Міхал Хрыстафоравіч (1909—10, 1912), Іваноў-Сталбінскі Дамінік Адольфавіч (1909—18?), Пржамоцкі Хрызагон Цярэнцевіч (1911—12), Бірнік Павел Бернардавіч (1912—14, 1919), Сямашка Сігізмунд (1913), Ворслаў Юзаф (1914— 19),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1920),

Буйноўскі Лявон Міхайлавіч (1921),

Андрэкус Канстанцін Антонавіч (1922—31),

Гірскі (1933—37?),

Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (да 1935),

Чырскі Франц Тамашавіч (1937);

катэхет:

Святаполк-Мірскі Яўген (1905—09).

Граўжышкі, в. Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 359, 372); святары:

Гайлевіч Антоні (1910-я),

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1915),

Грабоўскі Вінцэнт-Міхал (з 1915),

Крывіцкі Ян (1927 —39);

арганіст:

Рымкевіч Рамуальд Браніслававіч (другая палова 1930-х —194^).

Гродпа, абл. цэнтр,

фарны касцёл св. Францішка Ксаверыя і кляштар езуітаў (с. 96, 126, 167, 179, 203, 221, 222, 235, 240, 270, 329, 343, 358, 361, 3*7, 385, 424, 456, 460, 474, 478);

святары:

Крынскі Ян Антонавіч (1884),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1910—14),

Куксевіч Францііпак Янавіч (1912—15?),

Жаброўскі Лявон (з 1916),

Калінскі Тамаш Казіміравіч (1919—22),

Фардон Юзаф (з 1919),

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1927—31),

Яноўскі Севярын (1928),

Лазоўскі Баляслаў (1928),

Саргевіч Павел Пятровіч (1930),

Ківінскі Стэфан Францавіч (1930—31),

ГойЯн (1931—33),

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1932—34),

Маліноўскі Юзаф (н. у 1907) (1934—37),

Рыла Тэадор Людвігавіч (1935—44?),

Альшанскі Ігнат (1936—37),

Храбаншч Ян Ігнатавіч (1936),

Заблудоўскі Баляслаў Янавіч (1936—38),

Здановіч Станіслаў (1937—39?),

Ярашэвіч Альбін Мацвсевіч (1937—42?),

Шыпіла Казімір (1938—43?),

Войтах Эміліян (1947—58);

катэхеты:

Кісель Уладзіслаў (1917—19),

Саванеўскі Людвіг (з 1919),

Рамеііка Ян Юзафавіч (1932—34);

арганіст:

Эйтміновіч Леанард Іосіфавіч (да 1944);

касцёл Адшукання Св. Крыжа (бернардзінцаў) (с. 19, 47, 62, 218,408);

святары:

Кірыловіч Антоні (1909—39),

Бароўка Юльян Баніфацавіч (1910—14, 1936),

Удальскі Антоні (1914—19),

Качкоўскі Лявон Ігнатавіч (1937—38),

Борык Пётр Міхайлавіч (першая палова 1940-х г.),

Арановіч Міхал Міхайлавіч (1950—51, 54—83?);

касцёл Звеставання НПМ пры кляпітары брыгітак (с. 19„ 203, 378);

святары:

Каліпскі Тамаш Казіміравіч (1923—25),

Саванеўскі Людвік (1926—31),

Грынкевіч Францішак (1932—33),

Байкевіч Пётр (1934—35),

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч ( 1936—40?),

Арановіч Міхал Міхайлавіч (1948—50);

касцёл Маці Божай Анёльскай і кляштар францішканцаў (с. 82, 223, 355)

святары:

Ратынскі Юліян (1893—1900),

Гурскі Чэслаў (1900—03),

Фордан Юзаф (1903—05),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1905—07),

Расалоўскі Ігнат (1907—09),

Баярунец Гіпаліт (1909—19),

Фондан Мэльхіёр (1919—20),

ІОстван Блажэй (1920)’,

¹ Юстван Блажэй [?—1920] — служыў афіцэрам у аўстрыйскай арміі. Уступіў у ордэн францішканцаў. У 1920 пробашч і гвардыян касцёла Маці Божай Анёльскай і кляштара францішканцаў у Гродне (1920). Арыштаваны бальшавіцкімі ўладамі. Расстраляны, верагодна, каля Віцебска.

Турэк Віктар (1921—22),

Вілюш Тамаш (1922—24),

Мардзюрэк Маўрыцы (1924—27),

Дулік Эдвард (1927—36),

Ледухоўскі Адрыян (1936—39),

Клімчак Міхал Дзяніс (1939—43),

Стшэлевіч Ціт Дзяніс (1943—46),

Валыпась Аркадзь (1946—75).

грэка-каталіцкі касцёл (с. 147); святар:

Данілаў Віктар Пятровіч (з 1976),

капліца пры дзіцячым доме (с. 232);

рэктар:

Крукоўскі Ян Вікенцевіч (1941—43).

Служылі ў Гродне, але невядома, у якіх касцёлах:

Гуз Юзаф Інацэнт (да 1933, 1936—40),

Крыстэн Оттан (1927—36),

Пончак Валянцін (да 1939),

Пухала Юзаф (Ахілес) (з 1936),

Смялоўскі Станіслаў (з 1938).

Грыбавец, в. Кіраўскага р-на Магілёўскай вобл., касцёл філіяльны НПМ (с. 66, 398);

святары:

Буйноўскі Вінцэнт (1913—1922),

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (другая палова 1920-х).

Грыбаўшчына, в. Нясвіжскага р-на Мінскай вобл., касцёл сясцёр-юзафітак (с. 434);

капелан:

Цішкевіч Аляксандр (1935—42).

Губіна (Камень-Губін), в. Лепсльскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 41, 64, 435);

святары:

Нарвойша,

Бузыцкі Міхал Ігнатавіч (1887—1900),

Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч (з 1896),

Альшэўскі Юзаф (1901),

Зарэмба Фслікс (1902—16?),

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1919—26).

Гудагай, мяст. Астравецкага р-на Гродзенскай вобл. касцёл філіяльны Звеставання НПМ (с. 78, 116, 158, 213); святары:

Мурнік Юры (1909—20),

Сянкевіч Павел (1921—1939),

Драгель Генрык Уладзіслававіч (1930—31),

Тачылоўскі Пётр (1936),

Карпінскі Фелікс Янавіч (першая палова 1940-х?),

Гельмер Баляслаў Янавіч (1944), Вайцэхоўскі Адам (1957—73).

д

Давыд-Гарадок, г. Столінскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Божага Цела (с. 29, 90, 130, 378, 399, 470);

святары:

Гумніцкі Генрык,

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч (1905—07),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1908—09),

Грабоўскі Францішак (1909—10),

Кслбаса Браніслаў (1910—18?),

Аўліх Леапольд (1919—26),

Барыс (Борыс) Ісідар (1927—31),

Чайка Юзаф (1933—39),

Яжджэўскі Ян (1939?),

Вашчынскі Пётр (псршая палова 1940-х).

Далёкія, в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Станіслава (с. 142, 415);

святары:

Яраш Дамінік (з 1919),

Зарэмба Адам (1927—1930?),

Гёчыс Казімір (1931),

Пілтыцкі Уладзіслаў (1931—39),

Францкевіч Юзаф Янавіч (1957—59), Гурскі Станіслаў Язэпавіч (1970-я).

Дамачава, в. Брэсцкага р-на, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 309); святары:

Кавалеўскі Нікадзім (з 1919),

Татарыновіч Пётр (1927—32),

Цагельскі (Цэгельскі) Канстанцін (1933—34), Новак Станіслаў-Леанард (1935—1942?).

Данюшава, в. Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 238);

святары:

Халева Казімір (1915),

Кударэўскі Станіслаў Міхайлавіч (1918—29),

Рамецкі Адольф (1931),

Янсевіч Макар (1932—37), Рудзінскі Ян (1938—39).

Дарава, в. Ляхавіцкаі'а р-на Брэсцкай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 145, 445, 464); святары:

Вайноўскі Стэфан Ігнатавіч (да 1906),

Ваньковіч Казімір (1906—08, 1920-я),

Кавецкі Леанард (1906—10),

Ганіч Антоні,

Ягеловіч Баляслаў (1908—12),

Юзвік Юзаф Францавіч (1910),

Ёдка Казімір (з 1912),

Шаплевіч Станіслаў Мікалаевіч (1934—39),

Дамброўскі Казімір (1939—42).

Даўгінава, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Станіслава (с. 11,28, 57, 147, 235); святары:

Крынскі Ян Антонавіч (канец 1890-х — пачатак 1900-х г.),

Бешта-Бароўскі Антоні (пачатак 1910-х г.),

Браўэр Людвік (1912—13),

Алдзіеўскі Адольф (1910-я),

Петржыкоўскі Мечыслаў (з 1915),

Аўгусціновіч Аляксандр Казіміравіч (1925—31), Дарашкевіч Казімір (1931—63?).

Даўкшышкі, в. Астравецкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Апекі НПМ (с. 388);

святары:

Сташэліс Станіслаў (1927—32),

Масакоўскі Леа (1933),

Мачульскі Адольф (1934—39).

Дварэц, в. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Божага Цела (с. 104, 158, 210, 371-372);

святары:

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1910—12),

Матуліс Уладзіслаў (1912—22?),

Драгель Генрык Уладзіслававіч (1923—30),

Карвэліс-Карвел (Карвел-Карвэліс) Ян (1931-—-34),

Жак Ян (1935—37),

Вячорак Уладзіслаў (1936),

Капуста Ян Юзафавіч (1937—39),

Рыбіцкі Вінцэнт (1939).

Дзедзілавічы, в. Барысаўскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 99);

святары:

Гурко Юзаф Юзафавіч,

Янкевіч Ян Казіміравіч (да 1904),

Выляжынскі Францыск Францыскавіч (1905—22).

Дзераўная, в. Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Унсбаўзяцця НПМ (с. 100, 101, 156, 291, 390, 394, 421, 448);

святары:

ВэберЯн (1907—12?),

Сямашка Сігізмунд (1912—-13?),

Беняш-Крывец Ян (1910-я),

Ікановіч Мікалай (1915),

Доўжык Павел (1919—43),

Вяржбійкі Віктар (другая палова 1920-х),

Сувала Мечыслаў (1939—44),

Ляшчынскі Баляслаў (1944—50),

Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1951—60),

Шубзда Антоні Аляксандравіч (1958—64), Хмелявец Люцыян Войцэхавіч (1964—2004).

Дзеркаўшчына, в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 11, 78, 173,266);

святары:

Шаблоўскі Вінцэнт (не пазней чым з 1912),

Алдзіеўскі Адольф (1914?),

Борык Міхал (з 1918),

Жук Ян Вінцэнтавіч (1925—27),

Вондрак Мечыслаў (1927—28),

Навіцкі Упадзіслаў (1929—31),

Кравель Ісідар (1932—33),

Вайііэхоўскі Эдвард (1933—41?),

Макрэцкі Ян (1941—44).

Дзісна, мяст. Мёрскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 321,347, 386, 444); святары:

Дыбель Эдвард (1910-я),

Гумбарагіс Карл (1910-я),

Ташкун Вінцэнт (з 1915),

Шалкевіч Міхал Матэвушавіч (1916—17),

Станкевіч Адам Вікенцевіч (1917—18?),

Зянкевіч Антоні Ігнатавіч (1919-—20),

Дабулевіч Павел-Чэслаў (1921—28),

Балабан Людвік (1929),

Лазоўскі Баляслаў (1930—33),

Рамейка Ян Юзафавіч (1934—37),

Бруквіцкі Пётр (1938—39?),

Грабоўскі Аляксандр (1939—40?), Паўлік Люцыян Юльянавіч (пасля 1957).

Дзяржыпск (Койдапава), райцэнтр Мінскай вобл., касцёл св. Ганны (с. 216, 265, 334, 339, 369, 378, 435, 481); святары:

Градзіцкі Стэфан Аіггонавіч (да 1905),

Макня Юзаф (1906),

Міцкевіч Валяр’ян (1907—08),

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч (1907—09),

Свіршчэўскі Браніслаў (з 1909),

Грыб Пётр (1912—14),

Маслоўскі Нікадзім (1915),

Мажэйка Станіслаў (1916—17),

Ясінскі Ксаверы (1910-я),

Каспяровіч Фелікс Браніслававіч (1920—22),

Пяткевіч Юзаф Станіслававіч (1920—22?),

Сак Аляксандр Мікалаевіч (?) (другая палова 1920-х),

Пучкар-Хмялеўскі Адам Янавіч (1929—30), Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч (паміж 1919 і 1936).

Дзярэчын, в. Зэльвенскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 299); святары:

Пянткоўскі Антоні (з 1919),

Адляніцкі-Пачобут Юры (1928—35),

Бруквіцкі Пётр (1936),

Кашчыс Уладзіслаў (1936—39), Мяноўскі Ян Пятровіч (1947).

Дзятлава, райцэнтр Гродзенскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 11, 38, 74—75, 197, 301, 403, 407); святары:

Алдзіеўскі Адольф (1910?),

Валентыновіч Антоні (1911—19),

Янкянец Эдмунд (1919—20),

Жэра (Жаро) Юзаф (1921—31),

Кавальчук Юзаф (1927—30),

Туі/інас Ян (1928),

Твароўскі Антоні Людвігавіч (1929),

Вагнер Мікалай Станіслававіч (1930—33),

Савіцкі Юзаф (1931—44),

Грабоўскі Аляксандр (1935—36),

Банькоўскі Антоні Андрэевіч (1937),

Варпяхоўскі Антоні (1938—39),

Ваўчкевіч Ян (1946—67), Навачык Войцэх Барталамеевіч (паміж 1956 і 1984).

Докшыцы, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 60, 176, 436); святары:

Радзівіл Ігнат Антонавіч (1890 —1910-я),

Цыбульскі Францішак (1918—30),

Жэйдзіс Сігізмунд Мартынавіч (1931—32),

Важны Юзаф (1933—35),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1935—36), Будзілас Норберт (1936—39).

Драздоўшчына, в. Пастаўскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл св. Вацлава (с. 283, 296, 373);

святары:

Муроньчык Эдвард (да 1932),

Маліноўскі Ян (1932—33),

Маркоўскі Фларыян (1934—35),

Сечка Стэфан Янавіч (1936—39),

Матусевіч Чэслаў (1939—41 ?),

Латэцкі Яўген (1941—42).

Друя, мяст. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы і кляштар ордэна бернардзінцаў (з 1923 па 1938 — марыянаў) (с. 6, 59, 100, 108, 138, 148, 197, 263, 320, 430, 451,461);

святары:

Грынявіцкі Браніслаў Войцэхавіч (1911—13),

Вэбер Ян (не пазней чым з 1912),

Бобіч Ільдэфонс (1915—20),

Бобель (Бабель) Станіслаў (з 1919),

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (1920—21),

Шутовіч Віктар Іванавіч (1920-я),

Зянкевіч Антоні Ігнатавіч (1922—23),

Цікота Андрэй Міхайлавіч (1923—33),

Германовіч Язэп Станіслававіч (1924—32?),

Абрантовіч Фабіян Янавіч (1926—28),

Кавальскі Тэадор Браніслававіч (1938—39),

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1939—41),

Кашыра Юрый Тадэвушавіч (1942),

Дашута Юзаф Дамінікавіч (1925, 1927—38),

Эліяш (Эльяш) Станіслаў-Авідзій Францавіч (1934—35),

Смулка Казімір (1937),

Смалінскі Вінцэнт (1938—39),

Аксютовіч Казімір (1939),

Чачот Фелікс (1939),

Паўлік Люцыян Юльянавіч (1945?—49);

катэхет:

Прэйсер Антоні (1930-я).

Дубрава, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 296, 396);

святары:

Мацкевіч Валяр’ян (1920-я), Варановіч Уладзіслаў (1926—31), Муроньчык Эдвард (1932—42), Такарскі Ян Казіміравіч (1942—45?).

Дуброўна, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл св. Юрыя (с. 375,476);

святары:

Блажаловіч,

Любамірскі Казімір,

Граковіч Міхал (1895—1906?),

Януковіч Пётр Янавіч (1906—07),

Бітны-Шляхта Пётр Вікенцевіч (1908),

Кудзерка Ян Вікенцевіч (1910—24), Сівіцкі Казімір Антонавіч (1925—27).

Дэмбрава (Дамброва), в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 239, 265, 294, 374-375);

святары:

Кузьміцкі Вітольд (1915—27?),

Макрэцкі Ян (1926—31),

Мончка Уладзіслаў (1931—33),

Ясксль Антоні (1934—39), Сечка Тадэвуш (1939?).

Е

Ельня (Зарачанка), в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Маці Божай Ружанцовай (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 32, 183);

святары:

Багенскі Павел (1910-я),

Юзаф (1913—14?),

Барадын Антоні (з 1914),

Здановіч Эдвард Лукашавіч (1927—39).

ж

Жалезніца, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл (с. 15);

святары:

Браўэр Людвік (1928—31?),

Аляшчук Альфонс (1933—42).

Жалудок, мяст. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 49, 82, 218, 247, 265, 377, 384, 391,438);

святары:

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (з 1906),

Каханоўскі Віктар (1910-я),

Лаўрыновіч Юзаф (1910-я),

Керсноўскі Казімір (1917—20?),

Вачдапоўскі Мар’ян Феліксавіч (1918—20),

Чалецкі Альфонс (1919—20),

Серафін Баляслаў (1920—33),

Суфранобіч Каятан Каятанавіч (1920—21),

Макрэцкі Ян (1921—26),

Чаплоўскі ІІавел (1924—28),

Міхновіч Міхал (1933—39),

Качкоўскі Лявон Ігнатавіч (1935—-36),

Шыдлоўскі Ян (1936),

Куява Антоні Мікалаевіч (1937—39),

Січак Пётр Янавіч (1944—46), Барташэвіч Пётр Я. (1963—?).

Жамыслаўль, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл., капліца Хрыста Валадара і Маці Божай Фацімскай (парафіі с в.

Уладзіслава Венгерскага ў в. Суботнікі) (с. 441);

рэктар:

Чыжэўскі Альфонс Леапольдавіч (1938—39).

Жлобін, райцэнтр Гомельскай вобл., капліца св. Казіміра (с. 259, 297, 358);

рэкгары:

Калінкевіч,

Сянкевіч,

Рыла Тэадор Людвікавіч (1916—17),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1920—21),

Мустэйкіс Казімір (1920-я), Валынец Баляслаў (1920-я).

Жодзішкі, мяст. Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 159, 438, 465);

святары:

Грабоўскі Вінцэнт-Міхал (1915),

Дроніч Рамуальд (1927—37),

Чаплоўскі Павел (1938—41), Юнг Эдвард Аляксандравіч (?) (1940).

Жупраны, в. Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 116, 214, 225);

святары:

Ююбельсдорф Рычард (1909—20),

Пякарскі Павел (1925—36 ),

Андруконіс Юры (1937—39),

Карпінскі Фелікс Янавіч (1939—40?),

Гельмер Баляслаў Янавіч (1945—51, 1956—69).

Журавічы (Старыя Журавічы), в. Рагачоўскага р-на Гомельскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 56, 71, 'll, 95);

святары:

Сакалоўскі Мацвей,

Чачот,

Бернатовіч Ігнаці,

Грыб Пётр (1903—06),

Бялініс Карл (1907—09),

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч (1909—16?), Война Стэфан Мікалаевіч (1926—28).

Жырмуны, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Адшукання Св. Крыжа (с. 53, 384);

святары:

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1902—04),

Сакалоўскі Адам (1912),

Гелажунас Рох (1913—21?),

Вярбоўскі Стэфан-Аляксандр (да 1928),

Браніцкі Ігнат (1929—40?),

Бекіш Вацлаў Янавіч (1945—49?, 1956—66?).

Жыровічы, в. Слонімскага р-на Гродзенскай вобл., філіяльны касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 340, 446), святары:

Шаціла Альбін Альбінавіч (1921—22),

Рагінскі Пётр Юр’евіч (1928—31),

Пукянец Леанард (1931—33),

Шлемп Ян (1934—39),

Старк Адам (паміж 1936 і 1941).

Жытомля (Жыдомля), в. Гродзенскага р-на;

касцёл (с. 126, 147);

святары:

Дарашкевіч Казімір (1927—-31),

Вялічка Міхал (1931—36),

ГойЯн (1935—36),

Асціловіч Антоні (1936—40?).

Жэлядзь, в. Астравецкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл НПМ (с. 392);

святары:

Баброўскі Ксаверы (з 1918),

Тамашэвіч Ян (1926—29),

Маліноўскі Іпаліт (1929—34), Суфрановіч Каятан Каятанавіч (1935—41).

3

Заастравсчча, в. Клецкага р-на Мінскай вобл., касцёл (с. 49-50, 277);

святары:

Марцонь Станіслаў (Мечыслаў) ІОзафавіч (1933—39), Бартушак Юзаф (1941—42).

Забалаць, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 39, 113, 152, 230, 296, 311, 403);

святары:

Кажарновіч Ян (1900—36),

Гародка Стэфан Антонавіч (1918—21),

Муроньчык Эдвард (1927—32),

Дзям’ян Юзаф (1931),

Твароўскі Антоні Людвігавіч (1931), Попел Лукаш (1932—36),

Маліноўскі Ян (1937),

Нуркоўскі Вацлаў Данілавіч (1937—44),

Муха Эрвін (1939),

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (?) (1956—57), Банькоўскі Антоні Андрэевіч (пасля 1958).

Забрэжжа, в. Валожынскага р-на Мінскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 47, 201, 328-329);

святары:

Браніцкі Ігнат (з 1908),

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1928),

Бобніс Францішак (1928—31),

Бароўка Юльян Баніфацавіч (1929—33),

Казлоўскі Нікадзім (1934—40?).

Загацце, в. Полацкага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны) (с. 201-202, 283, 449);

святары:

ІОшкевіч Фларыян (да 1900),

Лясатовіч Адольф Віктаравіч (1901—04),

Гінтаўт Юзаф-Канстанцін-Францішак Венядзіктавіч (з 1905),

Шукель Ігнат Вікенцевіч (1908),

Аброцкі Уладзіслаў Юзафавіч (1909—12),

Кібіркштыс Станіслаў (1913—15?),

Казюнас Павел Мацвеевіч (1915—27),

Матусееіч Чэслаў (1941—44?);

арганіст:

Навіцкі Юзаф Пятровіч (да 1929).

Задарожжа (Мнюта), в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл НПМ Ласкавай (с. 321);

святары:

Войдаг Яраслаў (з 1911),

Друктэйн Дамінік (1910-я),

Рамейка Францішак (1921—30),

Чыжэўскі Антоні (1931—34),

Сякерка Сігізмунд (1935—39), Паўлік Люцыян Юльянавіч (з 1957).

Задзсўе, в. Пастаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Перамянення Пана (с. 90);

святары:

Бугеніс Мацвей (1910-я),

Дулка Аляксандр (з 1915),

Пясляк Аляксандр (не пазнсй чым з 1928 — 1934),

Вянцксвіч Пётр (1935—40?),

Вельгат Ян (1941—49?).

Замосце, в. Слуцкага р-на Мінскай вобл., касцёл езуітаў св. Барбары (с. 254, 360); святар:

Сабачынскі Мечыслаў-Фелікс Юзафавіч (?) (1922—33);

арганіст:

Лешчанка Франц Адамавіч (да 1930).

Замошша, в. Верхнядзвінскага р-на Віцебскай вобл., філіяльны касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 285,413); святары:

Зарака-Заракоўскі Ян Міхайлавіч (да 1902),

Меджыс Павел (1903—12),

Мядоніс Павел Антонавіч (1914—15?),

Мацкевіч Антоні (1920),

Філіп Адольф Готлібавіч (1923).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служьілі: Багдановіч, Кулеша, Мантвіл Іпіат, Пальчэўскі.

Занявічы, в. Гродзенскага р-на, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Юзафа (с. 287); святары:

Хлявінскі Эдмунд (1919—21?),

Лўдыцкі Антоні (1924—31),

ГІачалка Нікадзім (1932—39),

Магіыеўскі Юзаф Станіслававіч (1940—47, 1956—?).

Заскоркі, в. Полацкага р-па Віцсбскай вобл.,

касцёл ІІайсвяцейіпай Тройцы (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайпы) (с. 188, 202, 283);

святары:

Бельскі Міхал (да 1904),

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч (1905—11),

Самулевіч Юзаф (1912—1916?),

Меджыс Павел (1920-я),

Казюнас Павел Мацвеевіч (1924—27),

Матпусевіч Чэслаў (з 1941).

Заслаўе, г. Мінскага р-на,

касцёл Нараджэння НПМ (с. 'll, 123, 187, 334, 358); святары:

Рыла Тэадор Людвікавіч (1919—20),

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч (1929),

Пучкар-Хмялеўскі Адам Янавіч (1929?), Гірскі (1920-я— 1933).

Зачэпічы, в. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл., кляштар (на тэрыторыі парафіі Жалудок) (с. 18); рэктар:

Аношка Уладзіслаў-Канстанцін (1939—41).

Зашчэсле, в. (знаходзілася за 6 км ад в. Крулеўшчына Докшыцкага р-на Віцебскай вобл., цяпер не існуе),

касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 60, 218);

святары:

Борсук Вшцэнт Міхайлавіч (1927—30),

Шадбей Тадэвуш (1931—32),

Вялічка Пётр (1932—34),

Казлоўскі Станіслаў (1934—39), Качкоўскі Лявон Ігнатавіч (1939—40).

Збураж, в. Маларыцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл грэка-каталіцкі (с. 90);

святары:

Шымкевіч Зянон (1933—34), Вашчынскі Пётр (1935—39).

Зембін, в. Барысаўскага р-на Мінскай вобл., касцёл Унсбаўзяцця НПМ (с. 231, 234, 258);

святары:

Ваньковіч Казімір (1902—05),

Стэфановіч Браніслаў Юльянавіч (1906),

Лазарэвіч Антоні (1906—07),

Лясатовіч Адольф Віктаравіч (1907—08),

Гурко Юзаф Юзафавіч,

Крукоўскі Ян Вікенцевіч (1908—14),

Ёнін Станіслаў (1915—18?), 1922 — вакацыя,

Крывіцкі Адольф Валяр’янавіч (1923—33?), Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1928).

Зэльва, райцэіггр Гродзенскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НГІМ (с. 235, 299);

святары:

Лекстутовіч Казімір (1917—-22?),

Крынскі Ян Антонавіч (1923—39), Мяноўскі Ян Пятровіч (1947).

Іванава (Янава), райцэнтр Брэсцкай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 183);

святары:

Элерт Віктар (1895—1927?),

Сухвалка Адам (1928—38), ЗеяЯн (1937—39).

Івандар, в. Клімавіцкага р-на Магілёўскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 17, 85);

святары:

Мяндркевіч Фірмія (1902—06?),

Лндрэкус Канстанцін Антонавіч (1906—11), Іонін Станіслаў (1912?—16?), Варнас Міхал Ігнатавіч (1923—26).

Івацэвічы, райцэнтр Брэсцкай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 212); святары:

Патла Міхал (1927—32?),

Жаліска Францішак (1933—35?), Карамуцкі Алаізі (1936—42).

Івянец, мяст. Валожьінскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Міхала Арханёла (с. 29, 54, 67, 249, 333, 336, 356, 390);

святары:

Шэката Люцыян (1900-я),

Белагаловы Францішак(з 1913),

Кулюкас Віктар Юзафавіч (1920-я),

Буйноўскі Лявон Міхайлавіч (1925—32),

Францкевіч Вінцэпт (1933—34?),

Лазар Станіслаў Мацвеевіч (1936?—37), Пухала Юзаф (Ахілес) (1936—39),

Аўліх Леапольд (?) (другая палова 1930-х — 1943?), Рыбалтоўскі Казімір (паміж 1936 і 1941), Стэмпель Карл (Герман) (1941—43), Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (1947—48?);

Ідолта, в. Мёрскага р-на Віцсбскай вобл., касцсл Бсззаганнага Зачацця НГІМ (с. 132, 181, 249, 358, 461); святары:

Рыла Тэадор Людвігавіч (1928),

Лабан Вінцэнт (1929),

Дзічканец Антоні (1929—31),

Эліяш (Эльяш) Станіслаў-Авідзій Францавіч (1936—39), Заёнц Баляслаў Юзафавіч (1945?—49), Грамз Баляслаў (1941—44);

касцёл Маці Божай Шкаплернай (с. 320);

святар:

Паўлік Люцыян Юльянавіч (1944—45?).

Ізабелін, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 367, 456); святары:

Германоўскі Антоні (1932—40?),

Сарока Станіслаў (з 1945),

Шымковіч Міхал Мікалаевіч (з 1958).

Іказнь, в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Божага Цела (с. 68, 180, 249, 288, 336, 415, 451); святары:

Скродзіс Ян (1910-я),

Буклярэвіч Міхал Філіпавіч (з 1915),

Шутовіч Віктар Іванавіч (паміж 1918 і 1927),

Ганусоўскі Сікстус (1928—36),

Лабан Вінцэнт (1932—37),

Завістоўскі Ян Браніслававіч (1937—41?),

Мацьковяк Уладзіслаў (1939—41),

Пыртак Станіслаў (1941—41), Францкевіч Юзаф Янавіч (1944—49).

Ілля, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 66, 372, 482); святары:

Чыжэўскі Антоні (1911—22?),

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1912—14?),

Буйноўскі Вінцэнт (1923—29), Ясіцкі Уладзіслаў (1929—42?).

Індура, в. Гродзенскага р-на, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 342); святары:

Куніцкі Ян (1911—39),

Радзішэўскі Казімір Антонавіч (1956—78).

Іўе, райцэнтр Гродзенскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 59, 306, 342); святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (з 1908),

Абаровіч Хрыстафор (1912—19),

Тарасевіч Нікадзім (1910-я),

Свенуш Баляслаў (1910-я),

Ясяк Барталамей (1915),

Бараноўскі Адам (1915),

Сычэўскі Аляксандр (з 1919),

Хомскі Антоні (1928—29),

Рамецкі Адольф (1929),

Бобіч Ільдэфонс (1930—44),

Алфяровіч Ян (1931),

Радзішэўскі Казімір Антонавіч (1933—36), Пецуксвіч Віктар (1938—39).

Ішкалдзь, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 145, 252, 352); святары:

Латарэвіч Вінцэнт (пасля 1915),

Далецкі Міхал (1919—23),

Курыловіч Юзаф (1924          40?),

Росяк Ежы (Юры) Францыскавіч (1979—87).

Ішчална, в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл ІІайсвяцейшай Тройцы (с. 229);

святары:

ГІаўкша Казімір (1910-я),

Красадомскі Баляслаў Антонавіч (1916—49, 1955—?).

к

Казловічы, в. Гродзенскага р-на,

касцёл Унебаўзяцця НГІМ і св. Андрэя Баболі (с. 126,417); святары:

Хадыка Станіслаў Юзафавіч (1920—32),

Маліноўскі Казімір (1933),

ГойЯн (1935—37),

Саросек Аляксандр (1937—40?).

Камаі, в. Пастаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 67, 221, 473); святары:

Дзяшульскі Аляксапдр (1911—21?),

Будра (Будро) Пётр (1922—36),

Ківінскі Стэфан Францавіч (1929—30),

Янкоўскі Чэслаў Францавіч (1932—34),

Малахоўскі Уладзіслаў (1935—36), Лашаксвіч Аляксандр (1937—39);

арганіст:

Буйчык Віктар Паўлавіч (да 1947).

Каменка, в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 19);

святары:

Рачкоўскі Яўхім (з 1919),

Савіцкі Мечыслаў (1927—36),

Арановіч Міхал Міхайлавіч (1932—39, 1941—48?).

Камень, в. Валожынскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 29,253, 336, 356, 476);

святары:

Януковіч Пётр Янавіч (1897—1902),

Зарака-Заракоўскі Ян Міхайлавіч (1903—21?),

Грыб Пётр (1906),

Шчэрба Люцыян (1907),

Цехановіч Баляслаў (1922—-25?),

Лаўрыновіч Юльян (1926—34?),

Рыбалтоўскі Казімір (1936—41?),

Аўліх Лсапольд (1941?—43?),

Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (1947—48?).

Камяйец (Камянец-Літоўск), райцэнтр Брэсцкай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 33);

святары:

Бакіноўскі Альберт Серафімавіч (1928—34),

Всрабсй Ігнат (1934—39).

Канстанцінава (Канстанцінаў Дзісненскі), в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 78, 143, 266);

святарьі:

Аляшкевіч Францішак (з 1917),

Гайдукевіч Юзаф (1924—29),

Буцзілас Норберт (1929—33),

Дабравольскі Стэфан (1933—37),

Макруцкі Ян (1937—39), Вайцэхоўскі Эдвард (1940-я).

Канстанціпава (Канстанцінаў Свірскі), в. Мядзельскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Унсбаўзяцця НГІМ (с. 133, 421,448);

святары:

Крывіцкі Ян (1911—21?),

Яскевіч Ян (1927—29),

Лашакевіч Аляксандр (1930—37),

Жарноўскі Пётр (1937—39),

Хмелявец Люцыян Войцэхавіч (1940—61), Шубзда Антоні Аляксандравіч (1960-я), Грасевіч Юзаф Юзафавіч (1963—67).

Капатксвічы, мяст. Пегрыкаўскага р-на Гомельскай вобл., касцёл св. Аўгусціна (закрыты ў 1935) (с. 163, 322);

святары:

Бітны-Шляхта Пётр Вікенцевіч (1902—03),

Паўловіч Ял Юзафавіч (1904-—05),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1905—08),

Юхно Аўгусцін (1909—10),

Гімніцкі Генрык,

Лапашка (Лапашко) Данат (1911—12), Даўгіс Ян (1913—18?).

Капцёўка, в. Гродзенскага р-на, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 60-61, 424); святары:

Храбаншч Ян Ігнатавіч (1936—39), Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1942—45).

Капыль, райцэнтр Мінскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (знішчаны) (с. 339);

святары:

Зянкевіч Віктар Віктаравіч (1902—05),

Чайкоўскі Фама (1905—07),

Зноска Юзаф (1907—18?),

Пяткевіч Юзаф Станіслававіч (да 1933).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Аскерка Т., Сяклюцкі Ян.

Караліпічавічы, в. Мінскага р-на,

касцёл Апекі Маці Божай (паводле інш. звестак, касцёл ІІПМ) (разабраны ў 1930-я) (с. 256, 482);

святары:

Каўлюкас (Кулюкас) Віктар (1910-я),

Лісоўскі Адам Юзафавіч (1919—20),

Ячэйка Антоні Ігнатавіч (1922—34?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Бужэтынскі, Вішнеўскі, Кухарскі Ян Пятровіч (служыў 8 гадоў), Ясінскі Даніэль.

Касцяневічы, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 177);

святары:

Сідаровіч Отта (не пазней як з 1912),

Хвастэцкі Генрык (1912—31),

Жэша Антоні (1931—42).

Квасоўка, в. Гродзенскага р-на,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 79);

святары:

Мураўскі Уладзіслаў (1917—33),

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1934—37),

Жыткевіч Ян (1937—39).

Кемелішкі, мяст. Астравецкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Нараджэння НПМ (с. 366);

святары:

Весялоўскі Аўгуст (1915),

Даніловіч Гіляры (1925—28),

Рамейка Францішак (1929—31),

Войнюш Генрык (1931—39);

арганіст:

Сакаюўскі Браніслаў (Баляслаў) Станіслававіч (1930—1940-я?).

Кемешаўцы, в. Докшыцкага р-на Віцебскай вобл., філіялыіы касцёл Перамянсння Пана (знішчаны) (с. 94, 350); святары:

Гурко Юзаф Юзафавіч,

Радзівіл Ігнат Антонавіч,

Ройійа Альбін (1909—14),

Война Стэфан Мікалаевіч (1914—18).

Кір’янаўцы, в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., філіяльны касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 221,441); святары:

Козел Юзаф (1924—32),

Ківінскі Стэфан Францавіч (1933—34),

Брудніс Францішак (1935—40?),

Чыжэўскі Альфонс Леапольдавіч (1942—44).

Клсцк, райцэнтр Мінскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцьі (узарваны ў 1950-я) (с. 25, 120, 145,216,324);

святары:

Юргсвіч Ян Юзафавіч (да 1903),

Ярмаловіч Казімір (1903—04),

Герасімовіч Вікенці (1904—05, 1907—11),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1906),

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч (1908—10),

Далецкі Міхал (1910-я г.?),

Пярэкшліс Францішак (1911—17?),

Каўрэцкі Казімір (1921—28), Гжэсяк Талэвуш (1936—39?).

Клюшчапы, в. Астравецкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Яўхіма (с. 78);

святары:

Ючніс Рафал (1915),

Буйвіс Даніэл (з 1919),

Якаваніс Амброзі (1927—28),

Іванчук Ланжын (1928—36),

Вайцэхоўскі Адам (1936—44?).

Кобрын, райцэнтр Брэсцкай вобл.,

касцёлУнебаўзяццяНПМ(с. 97,111,129,156,246,249,384-385, 409);

святары:

Доўжык Павел (1915—18),

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1918—19),

Бернацкі Уладзіслаў (1919—22?),

Урбановіч Ян (1923—29),

Кучынскі Юзаф (1923—32?),

Карпан-Казлоўскі Яраслаў (1929—32?),

Вянцксвіч Ян (1933—34?),

Навакоўскі Яўген (1933—34?),

Лазар Станіслаў Мацвеевіч (1935—36),

Сакалоўскі Міхал (1937—38),

Вольскі Ян (1937—42),

Тадроўскі Раман (1938—39),

Грабельны Уладзіслаў (1938—42),

Гарадзенскі Юзаф Міхайлавіч (1942—48, 1955—58).

Корань, в. Лагойскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НІІМ (згарэў у 1943) (с. 99, 124, 188); святары:

Градзіцкі Стэфан Антонавіч,

Зімба(1910-я),

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч (1921—23), Выляжынскі Францыск Францыскавіч (Тамашавіч) (1923— 30),

Глябовіч Генрык (1941).

Косава, г. Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы і Св. Крыжа (с. 84, 289, 350); святары:

Пуцілаўскі Юзаф (з 1916), Драздоўскі Фелікс (1924—32?), Ройша Альбін (1933—42), Барыс (Борыс) Ісідар (1942—67), Варанецкі Міхал Віктаравіч (1968—89); арганіст:

Меляшчук Станіслаў (да 1942).

Крамяніца, в. Зэльвенскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Божаі'а Цела і св. Мучаніка Юрыя (с. 38, 128, 133, 222, 252, 270, 299, 366, 403);

святары;

Лаўрыновіч Уладзіслаў (1893—95), Клам Уладзіслаў (1905—20), Сабалеўскі Юзаф (з 1918), Ясяк Барталамей (з 1919), Горба Альбін Япавіч (1920—21), Саргевіч Павел Пятровіч (1927—28), Цыраскі Ігнат-Антоні (1927—28), Маліноўскі Юзаф (н. у 1890) (1929—33), Твароўскі Антоні Людвігавіч (1932), Бараноўскі Адам (1933), Пяркоўскі Ян (1929—30?), Баркоўскі Бенядзікт (1934—39), Міхалак Уладзіслаў (1935—36), Піваварын Клімснці (1937), Астроўскі Вітольд (1937—39), Банькоўскі Антоні Андрэевіч (1939—47?),

Мяноўскі Яп Пятровіч (1947), Грасевіч Юзаф Юзафавіч (1963—67).

Краснае (Краснае Сяло), в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 157, 270, 275);

святары:

Вайткевіч Леў (1910-я),

Сянкевіч Павел (з 1912),

Драб Вінцэнт (Вацлаў) Карлавіч (1921—38),

Пуцілоўскі Юзаф (1938—40?),

Маліноўскі Юзаф (п. у 1907) (1941—42?), Марсэнгер Юзаф Фердынандавіч (1944—57, 1959—68).

Крошын, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Божага Цсла (с. 175, 350, 457);

святары:

Стэфановіч Браніслаў Юльянавіч,

Лазарэвіч Антоні (1900—10-я),

Боўтуць Аляксандр (1912),

Ройша Альбін (1915—33?),

Зноска Юзаф (1920-я),

Шышко (Шышка) Антоні Станіслававіч (1925—29),

Бародзіч Ян (1929—39), Жураўскі Караль (?) (1939?).

Крулеўшчына, в. Докшыцкага р-на Віцебскай вобл., філіяльны (парафіі Маці Божай Ружанцовай у в. Зашчэсле) касцёл Найсвяцсйіпага Сэрца Папа Езуса (зпішчаны ў 1965) (с. 49, 60,218);

святары:

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1928—30),

Казлоўскі Станіслаў (сярэдзіна 1930-х), Качкоўскі Лявон Ігнатавіч (1939—40), Барташэвіч Пётр Я. (1943—48?), Хвалоўскі Валяр’ян (да 1947).

Крупава (Крупа), в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл філіяльны Найсвяцейшай Тройцы (с. 139, 158); святары:

Мікульскі Станіслаў (з 1919),

Сабалеўскі Юзаф (1923—33),

Драгель Генрык Уладзіслававіч (1934—36), Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч (1937—39).

Крывічы, мяст. Мядзельскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Апостала Андрэя Баболі (с. 228, 392); святары:

Слажэевіч Павел (1910-я),

Бразоўскі Уладзіслаў (1919—20),

Суфрайовіч Каятан Каятанавіч (1921—24),

Кратўніцкі Юзаф Казіміравіч (1924—39?).

Крывошын, в. Ляхавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 29, 63, 337);

святары:

Січкевіч Аляксандр (1922—28?),

Аўліх Леапольд (1930—35),

Брычкоўскі Баляслаў (1937—42), Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (з 1956).

Крычаў, райцэнтр Магілёўскай вобл.,

філіялыіы касцёл Беззаганнага Зачацця НГІМ (знішчаны) (с. 322, 479);

святары:

Падгурскі Павел,

Вывульскі Юльяп (1898—1909),

Паўловіч Ян Юзафавіч (1910—12),

Святліцкі Вікенці (1910-я),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1923—29?).

Крэва, в. Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Перамянення Пана (закрыты ў 1961) (с. 216, 240, 276); святары:

Куксевіч Францішак Янавіч (1911—12),

Асціловіч Антоні (1910-я),

Каўрэцкі Казімір (1928—33),

Кардэль Чэслаў (1933—37),

Мартьшэліс Баляслаў Дамінікавіч (1938—39).

Куранец, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НГІМ (с. 218); святары:

Янкоўскі Валянцін (1927?—38?), Качкоўскі Лявон Ігнатавіч (1939).

л

Лагішын, г. п. Пінскага р-на Брэсцкай вобл.,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 130, 183, 224, 357, 408);

святары:

Грабоўскі Францішак (1910-я),

Шацкі Юры (з 1913 ці 1914),

Калянкевіч Антоні (1920-я),

Улінскі Францішак (1928—33),

Зея Ян (1930),

Богуш Казімір (1930—39?)

Клімчак Уладзіслаў Янавіч (1941),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1942—45, 1956—84?).

Лагойск, райцэнтр Мінскай вобл.,

касцёл св. Казіміра (знішчаны ў 1950-я) (с. 80, 188, 332); святары:

Бандзо Юльян Францавіч (да 1905),

Ручынскі Вільгельм (1906—07),

Гедройц Лляксавдр (1908—11),

Ганіч Антоні (1912—18?),

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч (1923—27), Валентыновіч Віктар Янавіч (1928?—30).

Лазавіца, в. Клімавіцкага р-на Магілёўскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны ў 1930-я) (с. 17, 85); святары:

Матусевіч,

Тамішыс,

Урублеўскі Баляслаў (1903—06?),

Сырвіт Казімір (1906—07?),

Бяртамус Стэфан (1908—10?),

Андрэкус Канстанцін Антонавіч (1911—22?),

Варнас Міхал Ігнатавіч (1926 — першая палова 1930-х (?).

Лаздуны, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Сымона і ІОды Тадэвуша (с. 182, 328); святары:

Мацкевіч Францішак (1910-я),

Пятксвіч Фелікс (1910-я),

Прамянег/кі Мечыслаў Казіміравіч (1924—28),

Корвель-Карвеліс Ян (1929—30),

Вярбоўскі Стэфан-Аляксандр (1931—35), Захарэўскі Дзяніс Адольфавіч (1935—48?).

Лапсніца (Вялікая Лапеніца), в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 117, 119, 152, 374); святары:

Германовіч Язэп Станіслававіч (1918—20),

Яскель Антоні (1920—30),

Яўнашан Адальберт (1931—32?),

Дзядуль Нікадзім Авдрэевіч (1933—37),

Сечка Тадэвуш (1937—38),

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1938—40).

Лебедзева, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., касцёл Нараджэння НПМ (згарэў у 1938) (с. 226, 388); святары:

Корнь Баляслаў (1890 — 1900-я),

Занаснік Стэфан (1910—31),

Сташэліс Станіслаў (1932—36), Высядлоўскі Станіслаў (1937—38).

Лельчыцы, райцэнтр Гомельскай вобл., капліца Найсвяцейшага Сэрца Езуса (с. 172); рэктары:

Даўгаловіч Казімір (1910—11),

Жаўрыд Ян Раймундавіч (1912—15),

Казакоўскі Браніслаў (1916—18?).

Лепель, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа і св. Казіміра (с. 215, 313, 381); святары:

Штроп,

Слівоўскі Караль (з 1890),

Бандзо Юльян Францавіч (да 1900),

Ожал Антоні Вікенцевіч (1901—05),

Карповіч Павел Ксавер’евіч (1905—27).

Ліда, райцэнтр Гродзенскай вобл.,

фарны касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 229, 239, 274, 349, 384, 437);

святары:

Шкоп Юзаф (1910-я),

Ядкоўскі Іпаліт (1910-я),

Мароз Ян Антонавіч (1910-я),

Красадомскі Баляслаў Антонавіч (1912—15),

Кузьміцкі Вітольд (да 1915),

Ратынскі Францішак (1915),

Аляшчук Баніфацый (1915),

Баярунец Іпаліт (1919—40?),

Гечыс Казімір (1927—29),

Бяляўскі Юзаф (1928),

Былінскі Станіслаў (1931),

Мажэйка Станіслаў (1932—33),

Брудніс Францішак (1933—35),

Мітка Казімір (1936),

Шындлер Казімір (1937),

Высоцкі Яп (1938—40?),

Снягоцкі Стэфан (1941—42),

Баярынец Генрык (да 1946),

Чабаноўскі Мар’ян Кліменцевіч (1947—51), Роек Станіслаў (1939—44, 1948—96);

катэхеты:

Добрскі Сігізмунд (1928—33),

Нелюбовіч-Такарскі Вітольд (1931—35),

Касперак Лявон (1935—39),

Алхімовіч Юзаф (1936),

Байксвіч Пётр (1939);

капліца Беззаганнага Зачацця НГІМ (Ліда-Слабодка), (с. 36, 249, 296,311,437);

рэктары:

Нуркоўскі Вацлаў Данілавіч (1935—37),

Мажэйка Станіслаў (1935),

Трэцяк Кесарый (1935),

Чабаноўскі Юзаф (1935—51),

Ліцэновіч Ян (1936),

Мрачкоўскі Люцыян (1936—42),

Лабан Вінцэнт (1937—42),

Баневіч Казімір Густававіч (1944—51?),

Чабаноўскі Мар’ян Кліменцевіч (1956—72),

Шаняўскі Казімір (1972—89);

катэхсты:

Наперач Алаізі (1928—29),

Кісель Уладзіслаў (1928—29);

касцёл св. Юзафа Каласанца (с. 437);

рэктары:

Казлоўскі Фердынанд (1928—31),

Наперач Алаізі (1933—35),

Чабаноўскі Мар’ян Кліменцевіч (1935—47).

Служыў у Лідзе, але невядома, у якім касцёле: Вальчак Тэафіл-Севярын (1950-я).

Ліпнішкі, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Казіміра (с. 9, 373, 384);

святары:

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1906—13?),

Паўкша Казімір (з 1914),

Войдаг Яраслаў (1927—40?),

Ажароўскі Юрый (1938—42), Сечка Стэфан Янавіч (1944—76?).

Лінск, в. Ляхавіцкага р-на Брэсцкай вобл., філіяльны касцёл (парафіі ў в. Крывошын) (с. 337, 354); святары:

Пікеровіч Францішак (1910-я),

Ваньковіч Казімір,

Курыловіч Юзаф (1922),

Руткоўскі Браніслаў (да 1943),

Пянткоўскі ВацлаўЯнавіч (з 1956).

Лоск, в. Валожынскага р-на Мінскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 28, 60); святары:

Аўгусціновіч Аляксандр Казіміравіч (паміж 1918 і 1925),

ГІрышмант Тэафіл (1925—30),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1931—34), Насевіч Станіслаў (1935—39).

Лужкі, в. Шаркаўшчынскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Міхала Арханёла (с. 23, 117, 242, 321,478); святары:

Жукоўскі Юльян (1910-я),

Ярашэвіч Альбін Мацвеевіч (1915—19?),

Славінскі Ян (з 1919),

Германовіч Язэп Станіслававіч (Вінцук Адважны) (1922— 24?),

Астаневіч Стэфан (1924—36),

Маслоўскі Нікадзім (1937—39),

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч (1939), Паўлік Люцыян Юльянавіч (пасля 1957).

Луконіца, в. Зэльвенскага р-на Гродзенскай вобл., касцёлсв. Міхала Арханёла (с. 117, 139,158, 173); святары:

Германовіч Язэп Станіслававіч (1921?), Жук Ян Вінцэнтавіч (1923—25, 1927—30), Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч (1930—36), Драгель Генрык Уладзіслававіч (1936—39).

Лунін, в. Лунінецкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Перамянення Пана (с. 237);

святары:

Ляўковіч Ян (1927—30),

Кулпекша Аляксандр (1933—37),

Паточны Антоні (1938—39), Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1939).

Лунінец, райцэнтр Брэсцкай вобл., касцёл св. Юзафа (с. 8, 30, 237, 337, 338); святары:

Пяткевіч Станіслаў (1929—33),

Козел Ян (1930),

Петрыкоўскі Мечыслаў (1933),

Казлоўскі Яраслаў (Карпан) (1933—34),

Багатпкевіч Мечыслаў Станіслававіч (1935—39),

АдляніцкіПачобут Фабіян (1937—44),

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1940—41), Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (з 1956);

філіяльны касцёл Унебаўзяцця НПМ (на могілках) (з 1903) (с. 58,413);

святары:

Кухарскі Ян Пятровіч,

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч,

Ганіч Антоні,

Лапошка (Лапашко) Данат (1910-я),

Філіп Адольф Готлібавіч (1911—12),

Бірнік Павел Бернардавіч (1916—19),

Манюшка Юзаф (1925—28), Спіра Станіслаў (1928).

Лунна, в. Мастоўскаіа р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Ганны (с. 294, 343);

святары:

Мазур Пётр (з 1911 і не менш чьім да 1921), Радзішэўскі Мечыслаў Станіслававіч (1927—48?), Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч (1958—82).

Лучай, в. Пастаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Апостала Юды Тадэвуша (с. 46, 235, 347); святары:

Крынскі Ян Антонавіч (канец 1890-х — пачатак 1900-х г.),

Куніцкі Ян (1910-я),

Садоўскі Уладзіслаў (1917—33),

Янкоўскі Юльян (1934—36),

Бруквіцкі Пётр (1937),

Рамейка Ян Юзафавіч (1938—44),

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1946—48, 1956—58).

Лыскава, в. Пружанскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 84, 227);

святары:

Крапіўніцкі Юзаф Казіміравіч (1908—09),

Сідаровіч Отта (з 1919), Кардэль Чэслаў (1927—33), Валентыновіч Казімір (1934—35?), Матэльскі Францішак (1936—37), Фейч Гераніум (1936), Запёт Генрык (1936—37), Перзхала Станіслаў (1937), Зелязнік Алаізі (1939), Івуць Яп (1938—39?), Варанецкі Міхал Віктаравіч (1945—46?).

Люшаў, в. Буда-Кашалёўскага р-на Гомельскай вобл., касцёл філіяльны Нараджэння НПМ (с. 58, 172, 360); святары:

Ярмаловіч Каміл (да 1907), 1908 — без святара, Юнкевіч Ян, Боўтуць Аляксандр (1909), Жаўрыд Ян Раймундавіч (1910—12), Бірнік Павел Бернардавіч (1914), Сабачынскі Мечыслаў-Фелікс ІОзафавіч (1917—21), Валынец Баляслаў (1921—29).

Лявонпаль, в. Мёрскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Хрыста Валадара (с. 180, 253);

святары:

Малахоўскі Сільвестр (1927—28), Лазоўскі Баляслаў (1929), Завістоўскі Ян Браніслававіч (1930—37), Лаўцэвіч Лявон (1940—44).

Лясная, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Маці Божай Анёльскай (знішчаны) (с. 323); святары:

Гадлеўскі Марыян (1933—34),

Паўлоўскі Уладзіслаў-Зыгмунт (1935—42).

Ляхавічы, райцэнтр Брэсцкай вобл., касцёл св. Юзафа (с. 81, 337);

святары:

Навіцкі Бенядзікт,

Кавецкі Леанард (1910—32?),

Ікановіч Мікалай (1933—35?),

Драздоўскі Тадэвуш (1936—39),

Туміловіч Казімір (1937—38),

Рокаш Станіслаў (з 1939),

Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (з 1956);

арганіст:

Валынец Вітольд Віктаравіч (да 1940).

Ляцк, в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Станіслава (с. 48, 377, 448);

святары:

Рачкоўскі Яўхім (да 1915),

Ратынскі Францішак (1915—23?),

Грынеўскі Станіслаў (1924—28),

Яўнашан Адальберт (1929—30?),

Даніловіч Гіляры (1931),

Шкоп Юзаф (1931—35),

Рудзінскі Ян (1933—35),

Шубзда Антоні Аляксандравіч (1935—36?),

Бароўскі Альфонс (1936—42), Січак Пётр Янавіч (1941).

м

Магілёў, абл. цэнтр,

касцёл катэдральны Унебаўзяцця НПМ (с. 54, 56,166,186,331, 371);

святары:

Янушкевіч,

Падгурскі Павел,

Зялінскі Пётр Пятровіч (1894—1912),

Старэвіч Лсапольд (да 1895),

Падгурскі Павел (да 1897),

Аношка Габрыэль (да 1899),

Славінскі Баляслаў (да 1899),

Казлоўскі Антоні,

Кавалеўскі Франц (1907),

Мацулевіч Антоні (1908—09),

Іонін Станіслаў (1910—11),

Тракшыс (да 1912),

Святаполк-Мірскі Яўген (1913—18),

Прытула Аляксандр Францавіч (Фаміч) (1914),

Гедройц Аляксандр (?),

Пуржынскі Юзаф Сямёнавіч (1915),

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (1915), Белагаловы Юзаф Мацвеевіч (1918—26), Бернатовіч Ігнаці (другая палова 1920-х).

фарны касцёл св. Казіміра (с. 55, 87, 114, 187, 259, 286, 400);

святары:

Гілеўскі,

Рымінскі Мацвей,

Зялінскі Пётр Пятровіч (1900-я),

Васілеўскі Ян Аляксандравіч (1909—13),

Расінскі Матэуш (да 1912),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1914),

Лапошка (Лапашко) Данат (1915),

Мацыеўскі Палікарп (з 1916),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1919),

Гашынскі Леанард Антонавіч (1920—21),

Белагаловы Юзаф Мацвеевіч (1923—26);

капліца св. Антонія Падуанскага на могілках (с. 26), рэктар:

Аўгло Пётр Язэпавіч (1937).

Служылі у Магілёве, але невядома, у якіх касцёлах: святары:

Крысяк Пётр (да 1913?),

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1944—45);

арганістка:

Ерановіч Агата-Галіна Антонаўна (да 1937).

Мазыр, райцэнтр Гомельскай вобл.,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (знішчаны) (с. 172, 191, 195, 262, 460);

святары:

Янкоўскі ІОзаф,

Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч (1894—1905, 1907),

Лушпініс Казімір (1906),

Эйсмант Аляксавдр (1907—09),

Гумніцкі Генрык (1908—18?),

Івіцкі Вітольд Браніслававіч (1909—13?),

Лявіцкі Мечыслаў Юзафавіч (1913—14),

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч (1914—16),

Фімянчук Францыск-Серафім (1916—17),

Віткоўскі Ян (1916—17),

Жаўрыд Ян Раймундавіч (1922—28).

касцёл св. Міхала Арханёла (с. 209):

святар:

Капуста Пётр-Бернард ІОзафавіч (да 1930).

Макараўцы, в. Бераставіцкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 401);

святар:

Тамковіч Алаізі Паўлавіч (1946—51, 1956—73).

Макееўіпчына, в. Ляхавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл (с. 408, 445);

святары:

Ваньковіч Казімір (да 1931?),

Ікановіч Міколай (1932—34),

Шаплевіч Станіслаў Мікалаевіч (1934—39, 1956—60),

Улінскі Францішак (?) (1941?).

Маладзечна, райцэнтр Мінскай вобл., касцёл св. Казіміра (знішчаны ў 1938) і кляштар трынітарыяў (с. 62, 139, 143-144, 160, 165, 182, 266, 332, 430);

святары:

Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч (1917—21),

Цікота Андрэй Міхайлавіч (1917—-18),

Малаўскі Уладзіслаў (1919—35?),

Дубель Стэфан (1920-я),

Іванчук Ланжын (1926—28),

Дабулевіч Павел-Чэслаў (1928—34),

Лазоўскі Баляслаў (1934—39),

Брыдацкі Людвіг (1930-я),

Ендрысік Севярын (1939),

Пупін Пётр Пятровіч (1939—40?),

Захарэўскі Дзяніс Адольфавіч (1940-я).

Маларыта, райцэнтр Брэсцкай вобл., кашііца (с. 205);

рэктары:

Эйсмант Ян (1924—32?),

Мсшкіс Фелікс (1933—35?),

Кнаўэр Рэгінальд-Вільгельм (1936—40?),

Камінскі Баляслаў (1941—43).

Малая Бераставіца, в. Бераставіцкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 60, 79,438);

святары:

Марцынкевіч Юзаф (1919—21?),

Яновіч Ян (1922—28),

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1929—34),

Чаплоўскі Павел (1934—37), Борсук. Вінцэнт Міхайлавіч (1937—40).

Масаляны, в. Бераставіцкага р-на Гродзенскай вобл., філіяльны (парафіі Вялікія Эйсманты) касцёл Унебаўзяцця

НПМ (с. 116);

рэктары:

Пяткевіч Эдмунд (1927—39), Гельмер Баляслаў Янавіч (1943).

Масты, райцэнтр Гродзенскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 83, 343); святары:

Яновіч Ян (1913—20),

Радзішэўскі Мечыслаў Станіслававіч (1921—27),

Варатынец Зянон (1927—31),

Пржыбіньскі Ян (1931—33),

Вандалоўскі Мар’ян Феліксавіч (1933—50?), Мяноўскі Ян Пятровіч (1955—58).

Мёры (Міёры), райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 131, 180, 240); святары:

Ходзька (Хадзько) Рамуальд (1910-я),

Грынеўскі Станіслаў (1913—21 ?),

Свіркоўскі Рамуальд (1927 —32),

Сакалоўскі Адольф (1932—36),

Куксевіч Францішак Янавіч (1937—41?),

Завістоўскі Ян Браніслававіч (1940-я), Грабоўскі Ян Янавіч (1957—84).

Міжэрычы, в. Зэльвенскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Звеставання НПМ (с. 128, 204);

святары:

Янкоўскі Юльян (1912—31),

Бярнацкі Уладзіслаў (1931—36),

Блюм (Блум) Леапольд (1936),

Калінскі Тамаш Казіміравіч (1937—41),

Горба Альбін Янавіч (1942—45);

арганіст:

Звяжэвіч.

Мікалаева (Галамысль), в. Мёрскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 197);

святары:

Драздоў Рыгор (да 1928),

Балабан Людвік (1929),

Бебка Аляксандр (1929—32),

Альшэўскі Геранім (1932—34),

Кавальчук Юзаф (1935—39).

Мікелеўшчына, в. Мастоўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Наведзінаў НПМ (с. 138, 227, 264);

святары:

Грынявіцкі Браніслаў Войцэхавіч (1915—29),

Гайлсвіч Антоні (1930—33),

Корнь Баляслаў (1933—40);

арганіст:

Макей Ігнаці Валянцінавіч (да 1944).

Мількавічы, в. Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Антонія (с. 358);

святары:

Букраба Казімір (да 1928),

Вянцкевіч Ян (1930—32),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1933—35),

Філмановіч Станіслаў (1935—39).

Мілюнцы (Пеліканы), в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. АпосталаЯкуба (с. 30, 31, 179);

святары:

Маліноўскі Казімір (да 1928),

Скардынскі Ян-Міхал (1929—35),

Рудзінскі Ян (1936—37),

Заблудоўскі Баляслаў Янавіч (1938—39),

Багаткевіч Мечыслаў Станіслававіч (1939—41?), Багаткевіч Станіслаў Станіслававіч (1941—48?).

Мінойты, в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса і св. Андрэя Баболі (с. 264, 473);

святары:

Лубянец Караль (1930—31?),

Маеўскі Міхал Эразмавіч (1931—41),

Зон Аляксандр-Аеміліус (1934), Янкоўскі Чэслаў Францавіч (1935—40, з 1956).

Мінск,

архікатэдральны касцёл Імя НПМ (у 1934—41, 1945—90 зачьінены) (с. 77, 106, 130, 214, 231,250, 255, 264, 267, 319, 334, 398, 406, 451,467);

святары:

Валіцкі Пётр (з 1869),

Лаўрыновіч Банавентура,

Мараўскі Фелікс (1871),

Пяткевіч Уладзіслаў (1872—73),

Дабкевіч (1874—80),

Войдаг Віктар (1881—84),

Сіпайла Аляксандр (да 1886),

Малецкі Антоні Юзафавіч (1885—86),

Ваяводскі Вітольд (1886—87),

Грынкевіч Ян Юзафавіч (1887—92),

Батура Казімір Юзафавіч (1890-я),

Карповіч Павел Ксавер’евіч (1893—1900),

Твароўскі Павел Войцэхавіч (да 1900),

Віткевіч Ян Ігнатавіч (1901—02),

Хруцкі Юзаф (1901—02),

Ярмаловіч Каміл (1901—02),

Ака (Ако) Адам Напалеонавіч (1903—05?),

Аброцкі Уладзіслаў Юзафавіч (1903—05),

Даўгіс Ян (1904—07),

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1905—06),

Крукоўскі Ян Вікенцевіч (1906—07),

Маеўскі Міхал Эразмавіч (1906—07),

Грабюўскі Францішак (1906—09),

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (1907),

Паўлоўскі Баляслаў (1907),

Сяўрук Міхал (1909—11),

Ручынскі Вільгельм (1909),

Жаландкоўскі Луцыян (1910),

Букраба Казімір (1910—12),

Лісоўскі Адам Юзафавіч (1910—11, 1922),

Чачот Вітольд,

Ягеловіч Баляслаў (1913—18?),

Навіцкі Аляксандр (1915),

Гадлеўскі Вінцэнт (1914—19?),

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч (1923—29),

Пучкар-Хмялеўскі Адам Янавіч (1930—33),

Шутовіч Віктар Івапавіч (1944);

арганіст:

Партасёнак Мікалай Ільіч (да 1933);

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (св. Роха) (у 1937—91 зачынены) (с. 40, 103, 114, 172, 255, 264, 293, 460, 467);

святары:

Макарэвіч Сямён-Альфонс Ігнатавіч (1879—1900),

Гашынскі Леанард Антонавіч (1900—02),

Зноска Юзаф (1903—07),

Міхалкевіч Казімір-Мікалай Юстынавіч (1902—20?),

ЭйсмантЯн (з 1907),

Маеўскі Міхал Эразмавіч (з 1908),

Жаўтоўскі Сымон (1912),

Лісоўскі Адам Юзафавіч (1910—11),

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч (1912—14),

Вярсоцкі Ян Янавіч (1915—19?),

Жаўрыд Ян Раймундавіч (1915—22),

Баравік Ян Антонавіч (1933—36);

касцёл св. Сымона і Алены (Чырвоны касцёл) (у 1933—41, 1946—90 зачынены) (с. 50-51, 125, 255, 334, 394, 446, 479);

святары:

Тамашэўскі,

Міцэвіч (часова),

Чачот Вітольд,

Леўгаўд Францішак,

Ака (Ако) Адам Напалеонавіч (?),

Лісоўскі Адам Юзафавіч (1910—11),

Жаландкоўскі Люцыян (1911—18?),

Сямашка Сігізмунд (1916—18?),

Снарскі Чэслаў (1920),

Пучкар-Хмялеўскі Адам Янавіч (з 1920),

Шаціла Альбін Альбінавіч (1931?),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1930—33),

Глякоўскі Станіслаў (1941),

Барысовіч Антоні Францавіч (1944);

касцёл св. Томаша Аквінскага і кляштар дамініканцаў (знішчаны ў 1951) (с. 410);

святар:

Усас Браніслаў-Мяфодый Матэвушавіч (1917—19);

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (на Кальварыйскіх могілках) (з 1937 да пачатку 1990-х зачынены) (с. 40, 103, 250, 400);

святары:

Сырповіч (з 1879),

Маркель Вячаслаў Фаміч (1892—-1904),

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1904—05),

Зэльба Юзаф (да 1905),

Зянкевіч Віктар Віктаравіч (1906),

Граковіч Міхал (1907),

Лазарэвіч Антоні (1908—13),

Кухарскі Ян Пятровіч (1914—19?),

Вярсоцкі Ян Янавіч (?) (1915—1919?),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1920—21), Баравік Ян Антонавіч (1936—37).

Служылі ў Мінску, але невядома, у якіх касцёлах:

Прамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1886—87),

Крулікоўскі Яўген (1913—17),

Ярмаловіч Антоні Янавіч (1917—19),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1918—19),

Каспяровіч Фелікс Браніслававіч (да 1927), Рыбалтоўскі Казімір (1941).

Мір, мяст. Карэліцкага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Біскупа Мікалая (у 1947(?)—90 зачынены) (с. 285, 352);

святары:

Навіцкі,

Трумпель Адольф (да 1913),

Лінтоўскі (Лянтоўскі) Аляксандр (з 1914),

Мацкевіч Антоні (1918—20),

Бадоўскі Міхал (1942—47), Росяк Ежы (Юры) Францыскавіч (з 1979).

Моладава, в. Іванаўскага р-на Брэсцкай вобл., капліца (да парафіі Янава (Іванава) (с. 183, 224); рэктары:

Баброўскі Ксаверы (1921—29?),

Сухвалка Адам (1929?—39),

Зея Ян (1939),

Клімчак Уладзіслаў Янавіч (1939—41);

дом уршулянак (с. 357);

капелан:

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1939—49?).

Морач, в. Клецкага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 161, 400); святары:

Бакшыс Юзаф (з 1917),

Стэпек Павел (да 1929),

Дулінец Антоні (1929—30),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1929—33?),

Лапошка (Лапашко) Данат (1933—35?), Шафарскі Аляксандр (1936—39).

Мосар, в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Ганны (с. 247, 281, 393, 444);

святары:

Дудзінскі Юльян (да 1913?),

Эйнер Ігнат (1913—21 ?),

Шалкевіч Міхал Матэвушавіч (1916—17),

Клім Станіслаў (1926—29),

Пятровіч Фрнцішак (1930—40?),

Масюляніс Адам (1941—42),

Куява Антоні Мікалаевіч (1944—49?), Сухарэвіч Міхал Людвігавіч (1949—61?).

Моўчадзь, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 16, 285); святары:

Вянцкевіч Станіслаў (1927—35),

Гагалінскі Віктар (1936—37),

Мацвейчык Антоні (1938—39), Андрыка Пётр (1939—40?).

Мсцібава, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 69, 117);

святары:

Бурак Марк (1905—43?), Германовіч Язэп Станіслававіч (паміж 1913 і 1918).

Мсціслаў, райцэнтр Магілёўскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 25, 80, 85, 119); святары:

Стаюр Спірыдон,

Аўгло Пётр Язэпавіч (1887—96),

Матусевіч Антоні Вікенцевіч (1903—16?),

Гжэбала Уладзіслаў (1916?),

Валентыновіч Віктар Янавіч (1917—28?), Варнас Міхал Ігнатавіч (1936—37).

Мураваная Ашмянка, в. Ашмянскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Імя НІІМ (с. 214);

святары:

Клук (Клюк) Людвік (1910—31),

Матуліс Уладзіслаў (1932—39), Карпінскі Фелікс Янавіч (1972—82?).

Мядзведзічы, в. Ляхавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 67, 175, 337); святары:

Пашкевіч,

Крулевіч А.,

ЭйсмантЯн (да 1914),

Дэвольда-Хрулевіч Аляксей (1914—18?),

Маслоўскі Нікадзім (1922),

Хуфка Павел (1922—31?),

Даньброўскі Казімір (1929—30),

Алясінскі Валяр’ян (1932—34),

Жураўскі Караль (1933—39),

Буйноўскі Лявон Міхайлавіч (1934—42), Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (1948—50, 1956—91).

Мядзел (Стары Мядзел), райцэнтр Мінскай вобл., касцёл Маці Божай Шкаплернай і кляштар кармелітаў босых (с. 199,413);

святары:

Кундзевіч Ян (1910-я),

Лобач Казімір (з 1917),

Ярасінскі Браніслаў (1928),

Аскварак Ірэнеуш (1929—31),

Казера Францішак (Гжэгаш) Андрэевіч (1937—49);

законнік:

Філек Эразм (Якуб) Юзафавіч (1938—49).

н

Навагрудак (Наваградак), райцэптр Гродзенскай вобл., касцёл катэдральны св. Міхала Арханёла (с. 145,234, 357,406, 466, 471);

святары:

Кухарскі Ян Пятровіч (да 1900),

Стэфановіч Браніслаў Юльянавіч (1901—04),

Твароўскі Павел Войцэхавіч (1901—08),

Боўтуць Аляксавдр (1905—08),

Мацкевіч Леапольд (1908—16?),

Юрайціс Пій (1908—09),

Юршан Казімір Міхайлавіч (1910—12),

Крывіцкі Адольф Валяр’япавіч (1913—14),

Букраба Казімір (1919—28),

Навіцкі Аўгусцін (1923),

Бабіноўскі Браніслаў (1926—28),

Трускоўскі Стэфан (1928—31),

Вянцкевіч Ян (1928—33?),

Кнаўэр Рэгінальд-Вільгельм (1933—?),

Далецкі Міхал (1933—42),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1934—38),

Язерскі Ян (1938—42?);

касцёл фарны Перамянсння Пана (с. 301, 336);

святары:

Букраба Казімір (1920-я),

Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (1934), Зянкевіч Аляксандр (1938—47), Навачык Войцэх Барталамсевіч (1956—84?);

законны дом Хрыста Валадара (Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта) (с. 39, 168, 240, 274, 283, 286, 306, 348, 425,429, 465);

законніцы:

Баравік Паўліна (Марьія-Фэліцыта) (1930-я), Жак Ядвіга-Караліна (Марыя-Імэльда) (1936—43), Кукаловіч (Какаловіч) Ганна (Марыя-Раймунда) (1934—43), Мардасевіч Адэля (Марыя-Стэла) (1920-я — 1943), Матушэўская Леакадзія (Геліядора) (1935—43),

Мацкевіч Яўгенія-Канізія (Марыя-Казіміра) (1938—43), Нармаятовіч Вераніка (Верамся) (1939—43),

Рапей Юлія (Ссргія) (1939?—43),

Хробат Юзэфа (Марыя-Канута) (1939?—43),

Церпка Гэлена (Гвідона) (1936?—43), Юзвяк Элсанора (Даніэла) (1939?—43).

Служылі ў Наваградку, але нсвядома, у якіх касцёлах: Вайтыняк Чэслаў Валянцінавіч (1929—32?), Росяк Ежы (Юры) Францыскавіч (з 1979).

Наваелыія, мяст. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл I Іайсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 210); святары:

Карвэліс-Карвел (Карвел-Карвэліс) Ян (1931—34),

ЖакЯн (1935—36),

Капуста Ян Юзафавіч (1937—39), Ваўчксвіч Ян (1939—46).

Навасады, в. Баранавіцкі р-н Брэсцкай вобл., філіялыіы касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (знішчаны) (с. 408);

святары:

Улінскі Францішак (1922—26?),

Цехановіч Баляслаў (1926—30),

Гадлеўскі Марыян (1930—35),

Менцёр Тамаш (1936—39),

Мялеўскі Казімір (1938—39),

Верахоўскі Аўгусцін (1938).

Налібакі, в. Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл., касцёл Унебаўзяцця HUM (с. 32-33, 43, 325, 470); святары:

Грынеўскі Леў (1910-я),

Алхімовіч Юзаф (1910-я),

Петраш Ісідар (1920—28),

Мацксвіч ІОры (1929—32),

Яжджэўскі Ян (1932—37),

Байка Юзаф (1933—43),

Барадын Юзаф (1939—43);

арганіст:

Петрушкевіч Міхал (да 1943).

ІІарач (Кабылыіікі), в. Мядзельскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Апостала Андрэя Баболі (с. 89, 211-212, 321); святары:

Сіцлевіч Ян (1910-я),

Габжэвіч Вінцэнт (1919),

Паўловіч Казімір (1920—43),

Васюцёнак (Васючонак) Пстр Юзафавіч (1940-я, 1957—61), Паўлік Люцыян Юльянавіч (пасля 1949);

арганіст:

Каравацкі Браніслаў Казіміравіч (да 1949).

Нача, в. Воранаўскага р-на Гродзепскай вобл., касцёл Упебаўзяцця НПМ і св. Юрыя (с. 39, 46, 91, 235, 328); святары:

Крынскі Ян Антонавіч (кансц 1880-х — пачатак 1900-х),

Бурба Ян (1910-я),

Кузьмінскі Ян (з 1919),

Прамянецкі Мсчыслаў Казіміравіч (1920),

Шылсйка Казімір (1927—34),

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1935),

Вяржбоўскі Стэфан-Аляксандр (1935—39),

Венажындзіс Ян Алаізіевіч (1945—50), Банькоўскі Антоні Андрэевіч (пасля 1959).

Пепароты, в. Шумілінскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 65, 435);

святары:

Гінтаўт Юзаф-Канстанцін-Франціпіак Вснядзіктавіч (да 1903),

Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч (1903—07?),

Пассйпаль Юзаф (1908—12), Бузыцкі Міхал Ігнатавіч (1914).

Нсцеч (ІІяцеча), в. Лідскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Міхала Арханёла (с. 28, 183, 294, 414);

святары:

Здановіч Эдвард Лукашавіч (1908—26?),

Мікульскі Станіслаў (1927—31),

Аўгусціновіч Аляксандр Казіміравіч (1931—42),

Францкевіч Юзаф Янавіч (1941—44), Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч (1945—50?).

Новая Мыш, мяст. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Псрамянення Пана (с. 15, 33, 51-52, 101, 341); святары:

Яссвіч М.,

Ганіч Антоні (да 1912),

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч (1912—13),

Трумпель Адольф (1913—16?),

Бакіноўскі Лльберт Серафімавіч (1921),

Лапашка (Лапашко) Данат (1920-я),

Вяржбіцкі Віктар (1926—29),

Мадалінскі Юзаф (1926—30),

Аляшчук Альфонс (1933—39), Барысюк Ян Казіміравіч (1942—45?), Рагоўскі Станіслаў (1953).

Повая Руда, в. Гродзснскага р-на, касцёл св. Мучаніка Юрыя (с. 130, 133); святары:

Турлай Вацлаў (1919—21?),

Грабоўскі (Відлок-Грабоўскі) Казімір (1922—43?), Грасевіч Юзаф Юзафавіч (1944—51, 1956—62).

ІІовы Двор, в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Упебаўзяцця НПМ (с. 108, 343, 377);

святары:

Гайдук Аляксандр Якаўлевіч (з 1904),

Ліпінскі Юзаф (з 1916),

Халсва Казімір (1918—37),

Шульбарскі Ян (1938—40?),

Січак Пётр Янавіч (1941), Радзішэўскі Мечыслаў Станіслававіч (1956—75?).

Новы Пагост, в. Мёрскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 173, 176, 194, 409, 451); святары:

Марцынкевіч Ян (1910-я),

Жывіі/кі Ян Яўстафавіч (1915),

Шылко Баляслаў (1917—20?), Жук Ян Вінцэнтавіч (1920—23), Шутовіч Віктар Іванавіч (1920-я),

Мацкевіч Казімір (1927—36),

Інгялевіч Юзаф Міхайлавіч (1937—49?);

арганіст:

Урублеўскі Франц Вікешіевіч (да 1940).

Новы Свсржань (Свержань), в. Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 24, 312,481);

святары:

Сідаровіч,

Свыкля Андрэй Францавіч (да 1908),

Ясінскі Ксавсры (1908—17),

Белагаловы Францішак (1918—31?),

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (другая палова 1910-х),

Нэй.мак Вацлаў (1932—42).

ІІягневічы, в. Наваградскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Бсззаганнага Зачацця НПМ (с.191,406);

святары:

lehfKi Вітольд Браніслававіч (1922—25),

Трускоўскі Стэфан (1925—28),

Дуда-Дзсверз Ян (1928—31?),

Вахоўскі Лявон (1932—38),

Мілкоўскі Тамаш (1939),

Ляшчынскі Баляслаў (1940—46).

Нясвіж, райцэнтр Мінскай вобл.,

касцёл Божага Цела (с. 33, 45, 94, 151, 187, 202, 236, 246, 322, 330, 406, 476);

святары:

Касінскі Франц Андрэевіч (не пазней чым з 1899 і да 1905),

Сухвалка Адам (1901—02),

Паўловіч Ян Юзафавіч (1902—03),

Дзядуль Нікадзім Андрэсвіч (1905),

Пржамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцсвіч (1905—07),

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1906—09, 1917—21),

Сяклюцкі Ян (1907—11),

Жаўтоўскі Сімяон (1909—10),

Святліцкі Вікенцій (1910—11),

Война Стэфан Мікалаевіч (1910—11),

Януковіч Пётр Янавіч (1911),

Піняровіч Франц (1911—12),

Зялінскі Пётр Пятровіч (1912—15),

Фабер Ян (1914—17?),

Рокаш Станіслаў (1916—1938),

Бакіноўскі Альберт Серафімавіч (1922),

Трускоўскі Стэфан (1928—31),

Курэк Станіслаў Янавіч (1934—38),

Кубік Мечыслаў (1935—42),

Каласоўскі Гжэгаж Вінцэнтавіч (1939—91).

о

Опса, в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцсля (с. 178, 182, 402, 441,454);

святары:

Захарэўскі Дзяніс Адольфавіч (1925—35),

Блажэвіч Пётр (1935—39),

Шыманкевіч Міхал Янавіч (1938—39),

Чыжэўскі Альфонс Леапольдавіч (1940—41),

Забароўскі Вацлаў Францавіч (1941), Тамковіч Казімір Казіміравіч (1942—48?).

Орша, райцэнтр Віцебскай вобл.,

касцёл св. Юзафа Абранніка (с. 101, 134, 154, 169, 219, 289, 313,340, 375);

святары:

Ожал Антоні Вікенцевіч (1889—94),

Мачук Антот (1902-—12?),

Касінскі Франц Андрэевіч (1907), Грашыс Вікенцій Вікенцевіч (1908—15),

Дзям ’ян Юзаф Казіміравіч (1912—14), Вяржбіцкі Юзаф Фаміч (1914—17), Жаўняровіч Ігнат Францавіч (1921—24), Сівіцкі Казімір Антонавіч (1925—27), Крулікоўскі Яўген (1933—34), Кашчыц Лдольф Каятанавіч (1935—37?), Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1944—45), арганіст:

Рагеліс Эдвард Антонавіч (да 1933).

п

Падароск, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Альжбеты (с. 456);

святар:

Шымковіч Міхал Мікалаевіч (1926—47?).

Падсвіллс, мяст. Глыбоцкага р-на Віцсбскай вобл., капліца (с. 242, 315), рэктары:

Вянцкевіч Пётр (1933—35),

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч (1936—38), Сладзінскі Браніслаў (1938—40?), Павелец Ян Юзафавіч (1941—42).

Паланэчка, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл св. ІОрыя (с. 216—217, 352, 353, 389); святары:

Лятук Віктар (да 1904),

Рудзіс Ігнат Юр’евіч (1904—05), Альшэўскі Юзаф (1905—24?), Жалкоўскі Антоні, Струміла-Петраійкевіч Люцыян (1927—31), Яроцкі Ян (1932—34),

Каўрэцкі Казімір (1934—42),

Росяк Ежы (Юры) Францыскавіч (1956—87).

Палачаны (Аборак), в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ і св. Роха (с. 48, 285);

святары:

Серафіп Баляслаў (з 1910),

Бароўскі Альфонс (1926—29),

Мацвейчык Антоні (1930—37),

Аржэлаўскі ІОзаф (1938—40?).

Палоііка, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл іконы НПМ (с. 101);

святары:

Астрэйка Юзаф (1928—29),

Вяржбіцкі Віктар (1929—36),

Ясінскі Чэслаў (1936—39).

Параф’янава, в. Докшыцкага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл св. Яна Хрысціцеля (НПМ) (с. 104. 142, 153, 180, 226, 294, 391-392);

святары:

Корнь Баляслаў (1890 —1900-я?)

Раманоўскі Стэфан (1910-я),

Шырокі Станіслаў(з 1917),

Козел Юзаф (з 1919),

Суфрановіч Каятан Каятанавіч (1921—23, 1924—25),

Тэжык Баляслаў (1924—39),

Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч (1929),

Вербер Рычард (1935—39),

Вячорак Уладзіслаў (другая палова 1930-х — 1940?),

Заеістоўскі Ян Браніслававіч (1942—43, 1955?),

Гурскі Станіслаў Язэпавіч (1958—60);

катэхет:

Дзям ’ян Юзаф (1933—34).

Парэчча, в. Гродзенскага р-на, касцёл Маці Божай Нястомнай Дапамогі (с. 224, 346); святары:

Шымялун Антоні (1911 —21 ?),

Хлявінскі Эдманд (1927—35),

Раманоўскі Вацлаў Станіслававіч (1936—51?),

Клімчак Уладзіслаў Янавіч (1939—42?).

Паставы, райцэнтр Віцебскай вобл.,

касцсл Беззаганнага Зачацця НГІМ (с. 56, 90-91, 199, 279, 286, 311);

святары:

Краўяліс Юзаф (да 1914?),

Нянеўскі Антоні (1914—23?),

Нуркоўскі Вацлаў Данілавіч (1924—35),

Качмарэк Фслікс (1929—32),

Янкоўскі Юльян (1933—35),

Мацыеўскі Баляслаў (1935—41),

Вельгат Ян (1941—48),

Казера Караль-Беніямін Андрэевіч (1944—49); катэхет:

Масевіч Раман (1937—39?);

арганіст:

Берніковіч Іван Альбсртавіч (?) (1930-я);

касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 91, 199, 286, 311); святары:

Нуркоўскі Вацлаў Данілавіч (1924—34),

Мацыеўскі Баляслаў (1935—42),

Казера Караль-Беніямін Андрэсвіч (1944—49), Вельгат Ян (1941—48).

Пелішча, в. Камянецкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 33-34); святары:

Бакіноўскі Альбсрт Серафімавіч (1933—34, 1957—58),

Мячкоўскі Ільдэфонс (1937—39),

Гжыбоўскі Антоні (1946—90).

Псляса, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Ліна (с. 91, 328, 407);

святары:

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (з 1924),

Будрэцкі Балтасар (1925—31),

Туцінас Ян (1931—37),

Венажындзіс Ян Алаізіевіч (1937—44?).

Псршамайская (да 1954 Сабакінцы), в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 113, 226);

святары:

Гародка Стэфан Антонавіч (1921—24),

Корнь Баляслаў (1924—33),

Гродзіс Адольф (1934—39).

ІІескі, в. Мастоўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 82-83, 108, 116, 265-266, 401);

святары:

Гайдук Аляксандр Якаўлевіч (1912—20),

Вандалоўскі Мар’ян Феліксавіч (1921—31),

Макрэцкі Ян (1931—33),

Гельмер Баляслаў Янавіч (1934—37),

Цыганск Казімір (1938—39),

Тамковіч Алаізі Паўлавіч (1944—46).

Петрыкаў, райцэнтр Гомельскай вобл.,

касцёл Звеставання НПМ (зруйнаваньі падчас 1-й сусветнай вайны) (с. 195, 378);

святарьі:

Зарускі Войцех,

Камінскі Юзаф,

Сухловіч A.,

Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч (дэкан),

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч (1902—04),

Сухвалка Адам (1905—1916?).

Пінск, райцэнтр Брэсцкай вобл.,

касцёл катэдральны Унебаўзяцця НПМ (с. 77, 88, 96, 145, 191, 252, 257, 267, 357, 369, 454);

святары:

Машынскі Антоні (2-я палова 19 ст.),

Мацкевіч Юры Аляксандравіч (да 1900),

Кухарскі Ян Пятровіч (1900-—05),

Радзівон Ян Антонавіч (1900—06),

Войцік (Войтык) Станіслаў Юзафавіч (1905—22?),

Будрыс Іеранім Іеранімавіч (1906—07),

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч (1907—09),

Ялінскі Антоні (1907—11),

Явароўскі Юзаф (1908—09?),

Далецкі Міхал (1909—11),

Вольскі Ян (1910—13),

Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1914),

Латарэвіч Вінцэнт (з 1915),

Татарыновіч Пётр (1920-я),

Івіцкі Вітольд Браніслававіч (з 1926),

Крывіцкі Міхал (1926—33),

Ламацкі Казімір (1927—33),

Мілкоўскі Тамаш (1931—34),

Тамашэўскі Ян (1933—34),

Вялічка Браніслаў (1933—34),

Хумніцкі Генрык (1933—36),

Манюшка Юзаф (1937—38),

Юневіч Эдвард (1935—37),

Мілашэўскі Уладзіслаў (1936—37),

Андрысяк Ксаверы (1936—38),

Калінскі Баляслаў (1938—41?),

Шчарбіцкі Фабіян Юзафавіч (1938—40),

Малец Дзяніс (1939—41),

Васілеўскі Ян Аляксандравіч (1941—44),

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (да 1945), Барысюк Ян Казіміравіч (1945—48?), Свёнтэк Казімір Янавіч (1954—91);

Пінская вышэйшая духоўная семінарыя; выкладчыкі:

Абрантовіч Фабіян Янавіч (1925),

Кантак Каміль-Стэфан-Януш Янавіч (1926—39?),

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1926—32), Васілеўскі Ян Аляксандравіч (1926—33; 1937—41), Казлоўскі Юзаф (1932—39),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1929—39?), Хвецька Люцыян Антонавіч (1933-—39), Івіцкі Вітольд Браніслававіч (з 1939).

Служылі ў Пінску, але невядома, у якіх касцёлах:

Сямашка Сігізмунд (?) (1913—14), Старк Адам (паміж 1936 і 1941), Пяткевіч Станіслаў (1938—40).

Пласковічы, в. Клецкага р-на Мінскай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 358);

святары:

Рыла Тэадор Людвікавіч (1924—25?),

Астрэйка Юзаф (1925—28),

Пятранік Эмільян (1928—30),

Малецкі Баляслаў (1930—39),

Марконь Баляслаў (1933—34).

Плашава, в. Дзяржынскага р-на Мінскай вобл., філіяльны касцёл (с. 77);

святар:

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч (1922—23, 1929).

Плюсы, в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 58, 173, 342); святары:

Мантвіл Ігнат (1924—35),

Мажэйка Станіслаў (1935-—36),

Радзішэўскі Казімір Антонавіч (1937—39),

Жук Ян Віпцэнтавіч (1939—40), Білыйа Франц Міхайлавіч (1041—49).

Плябань, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., філіяльны касцёл (с. 157, 261, 374);

рэктары:

Драб Вінцэнт (Вацлаў) Карлавіч (1921—35), Сечка Тадэвуш (1933), Любянец Карл (1935—42?).

Пляшэвічы, в. Нясвіжскага р-на Мінскай вобл., філіяльны касцёл св. Антонія Падуанскага (?) (с. 323,434); святары:

Паўлоўскі Уладзіслаў-Зыгмунт (1931—34), Цішкевіч Аляксандр (1935—42?).

Полацк, райцэнтр Віцебскай вобл.,

касцёл Маді Божай Ружанцовай (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 41,44, 63,151,154,257, 283, 353, 370, 399,413,426,436, 444, 474, 479);

святары:

Рудзіс Ігнат Юр’евіч (1896—1902),

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1900—01),

Батура Казімір Юзафавіч (1903—06?),

Будрыс Ісранім Іеранімавіч (1905),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1906—08),

Юркевіч Эмерыт-Віценцій Юр’евіч (1908—15?),

Бараноўскі Леанард Якаўлсвіч (1908—14),

Будзька Францішак Карлавіч (1908—12, 1917?),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1912—14),

Дзям’ян Юзаф Казіміравіч (1914—23),

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1919),

Лук’янін Юзаф Станіслававіч-(1922),

Філіп Адольф Готлібавіч (1924—25?),

Цакуль Міхал Хрыстафоравіч (1925),

Яновіч Казімір Францавіч (пасля 1934),

Святаполк-Мірскі Антон (1941—42),

Матусевіч Чэслаў (з 1941);

вартаўнік:

Цывінскі Юзаф Янавіч (1920-я).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Валіпскі, Ваяводскі, Дзеражынскі, Сяніцкі Войцэх, Яркевіч (Юркевіч).

Поразава, мяст. Свіслацкага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Міхала Арханёла (с. 32, 84, 266,424);

святары:

Байка Юзаф (1914—17?),

Лаўрыновіч Юзаф (1915—39),

Храбаншч Ян Ігнатавіч (1933—35),

Макрэцкі Яп (1936—37),

Твароўскі Міхал (1939),

Варанецкі Міхал Віктаравіч (1980—91?).

Порплішча, в. Докшыцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл Імя НПМ, Каралевы Польскай (с. 49, 131); святары:

Грабоўскі Ян Янавіч (1943—44), Барташэвіч Пётр Я. (1943—48?).

ІІразарокі, в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл Унсбаўзяцця НПМ (с. 23, 283, 321,402); святары:

Садунас Юзаф (1910-я),

Блажэвіч Пётр (1919—22?),

Габжэвіч Вінцэнт (1923—36),

Астаневіч Стэфан (1937—45?),

Таппер Мікалай Пятровіч (1938—39),

Матусевіч Чэслаў (з 1939),

Паўлік Люцыян Юльянавіч (пасля 1957).

Пружаны, райцэнтр Брэсцкай вобл.,

касцёл Унсбаўзяцця НГІМ (с. 9, 57, 145, 249, 368,471); святары:

Бешта-Бароўскі Антоні (1919—25?),

Зянкевіч Віктар Віктаравіч (1926—28),

Адляніцкі-Пачобут Фабіян (1926—28),

Келбаса Станіслаў (1928—31?),

Райко (Ройка) Антоні (1933—39),

Маліцкі Адам (1933—35?),

Лазар Станіслаў Мацвеевіч (1937—38),

Завадскі Эдвард (1938—39),

Свёнтэк Казімір Янавіч (1939—44),

Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1940-я);

прэфект:

Дамброўскі Казімір (1933—35?);

касцёл св. Пятра і Паўла (с. 266);

святары:

Келбаса Браніслаў (з 1928),

Мурасік Станіслаў (з 1933), Малаўскі Уладзіслаў (1936—39).

Пузічы, в. Салігорскага р-на Мінскай вобл.

касцёл св. Ганны (с. 237, 358);

святары:

Рыла Тэадор Людвікавіч (1923),

Гагалінскі Юзаф (1924—28),

Кулпекша Аляксандр (1929—32?),

Лукашэвіч Станіслаў (1933—34),

Завадскі Эдвард (1935—38),

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1941—42).

Пяріпаі, в. Валожынскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Юрыя (с. 333, 336, 390, 396, 408);

святары:

Тарашкевіч Уладзіслаў Венядзіктавіч (да 1905),

Улінскі Францішак (1906—10),

Урублеўскі Баляслаў (1911—18?),

ГІетраш Ісідар (да 1939),

Пухала Юзаф-Ахілес (1940—43),

Стэмпель Карл (Герман) (1941—43),

Такарскі Ян Казіміравіч (1944—48?),

Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (1947—48?).

Р

Рагачоў, райцэнтр Гомельскай вобл.,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 56, 95, 244, 297);

святары:

Бернатовіч Ігнаці (1903—23?),

Война Стэфан Мікалаевіч (1926—28),

Мустэйкіс Казімір (1928—29?),

Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (з 1930).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Баранцэвіч (прэлат), Бяліцкі (дэкан), Варатынскі Юзаф, Дмахоўскі Казімір (мітрапаліт), Сестранцэвіч (мітрапаліт), Шабуня (дэкан), Янкевіч.

Раготна, в. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Анёлаў-Ахоўнікаў (с. 126);

святары:

Драздоўскі Фелікс (з 1918),

Пуцілаўскі Юзаф (1924—36),

foil Яп (1937—39).

Радамля, в. Чавускага р-на Магілёўскай вобл., касцёл Нараджэння НПМ (знішчаны) (с. 479); святары:

Чарнеўскі,

Іваноўскі,

ПацэвічЯн (1895—1907),

Будрыс Іеранім Іеранімавіч (з 1908),

Лаўрыновіч Станіслаў (1923),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1920-я).

Радашковічы, мяст. Маладзсчанскага р-на Мінскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 139, 436, 455);

святары:

Снежка-Блоцкі Адольф (1910-я),

Гінтаўт-Дзевалтоўскі Вацлаў (1912—20?),

Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч (1921—30),

Цыбульскі Францішак (1930—39), Шыманскі Стэфан-Казімір Юзафавіч (1939—50?).

Радунь, мяст. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцсл Маці Божай Ружанцовай (с. 11, 19, 115, 186, 374, 377, 402,417, 447,448);

святары:

Гедгаўт Антоні (1908—13?),

Сабалеўскі Напалеон (1910-я),

Скардынскі Ян-Міхал (1910-я),

Каханскі Віктар (1912—21?),

Хадыка Станіслаў Юзафавіч (1918),

Драбніс Сігізмунд (1919—23?),

Шчамірскі Станіслаў (1924—35),

Юрксвіч Юльян (1936),

Сечка Тадэвуні (1936—37),

Шпіэйн Чэслаў Казіміравіч (1936—45, 1947—78?),

Кісель Юзаф (1938—39),

Зубковіч Станіслаў (1939—40),

Арановіч Міхал Міхайлавіч (1940),

Січак Пётр Янавіч (1941—42, 1944),

Таппер Мікалай Пятровіч (?) (да 1944);

арганісты:

Акуроўскі Баляслаў Уладзіслававіч (1920-я— 1944), Акуроўскі Вацлаў Баляслававіч (1930-я — 1944).

Ражанка, в. Шчучьшскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 222,274); святары:

Клам Уладзіслаў (1901—03?),

Шырокі Станіслаў (1910-я), Мароз Ян Антонавіч (1912—39).

Ракаў, в. Валожынскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Маці Божай Ружанцовай і св. Дамініка (с. 24, 38, 143, 151, 168, 264, 265, 275, 290, 394, 396);

святары:

Карповіч Яўстафі Юр’евіч (не пазней чым з 1900 — 1916?),

Кулюкас Віктар Юзафавіч (1900),

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1899—1900, 1901—04),

Шчэрба Люцыян (1906),

Макня Юзаф (1906—08),

Мілевіч Леапольд (1909),

Жамойтук Язэп-Станіслаў (1910—11),

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (1912),

Масевіч Станіслаў (1913—15?),

Кедрынскі Казімір Уладзіслававіч (1915—17),

Маляўскі Уладзіслаў (1915—17),

Міцксвіч Юры (1920-я),

Сямашка Сігізмунд (1921—23),

Маеўскі Міхал Эразмавіч (1923—31?),

Дабравольскі Стэфан (1927—32),

Банькоўскі Антоні Андрэевіч (1938),

Марсэнгер Юзаф Фердынандавіч (1941—42),

Такарскі Ян Казіміравіч (1944—48?),

Жук Станіслаў;

капліца св. Ганны (на могілках) (с. 333, 396);

рэктары:

Такарскі Ян Казіміравіч (1956—74?).

Пупін Пётр Пятровіч (1974—79).

Рамні, в. Гарадоцкага р-на Віцебскай вобл.,

капліца св. Апосталаў Пятра і ІІаўла (с. 135);

рэктар:

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1917).

Расна, в. Сенненскага р-на Віцебскай вобл.,

філіяльны касцёл (да парафіі Абольцы) св. Казіміра (с. 207);

святары:

Карповіч Пётр,

Лятук Дамінік Юзафавіч (1910-я),

Канцэвіч Мікалай (1923—27).

Расна, б. мяст., цяпер тэрыторыя Камянецкага р-на Брэсцкай вобл. (мяст. не існуе),

касцёл св. Ганны і кляштар марыянаў (с. 220);

святар:

Кашыра Юрый Тадэвушавіч (1938—39).

Росіца, в. Верхнядзвінскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (першапачатковая назва—касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса) (с. 77, 109, 209, 220, 253-254, 262, 263,313,330);

Бярнот (Бернот, Бандра?) Францішак (1905—21?),

Кедржынскі Казімір Уладзіслававіч (?)

Казлоўскі Антоні (1912),

Пржамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1912—14),

Бандзо Юльян Францавіч,

Лявіцкі Мечыслаў Юзафавіч (1914),

Калуста Пётр-Бернард Юзафавіч (1919—29),

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч (1930—34),

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (1941—42),

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1941—43),

Лаўцэвіч Лявон (1941—43),

Кашыра Юрый Тадэвушавіч (1942—43).

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (разбураны ў 1910-я) (с. 137, 313);

святары:

Сямашка Дыянісій (да 1901),

Ваяводскі Антоні (1901),

Грыб ІІётр (да 1902),

Кулікоўскі Фёдар (1903—11),

Ожал Антоні Вікенцевіч (паміж 1906 і 1919);

арганіст:

Грызан Станіслаў Канстанцінавіч (да 1933).

Рубрын, хут. Лельчыцкага р-на Гомельскай вобл., касцёл (с. 470);

святар:

Яжджэўскі Ян (1937—39?).

Рубяжэвічы, в. Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл., касцёл Апекі св. Юзафа (с. 213, 332, 336-337, 378); свягары:

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч (паміж 1907 і 1909),

Мілаіпэўскі Уладзіслаў (1911—14?),

Тарасевіч Юльян (1914—47),

Шыманскі Уладзіслаў (1920-я),

Туміловіч Казімір (1929—30),

Карніцкі Ян Люцын (1935—39),

Зелянеўскі Аляксандр (1939),

Пянткоўскі ВацлаўЯнавіч (1947), Пулін Пётр Пятровіч (1955—1979).

Руда (Руда Яварская), в. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл філіяльны св. Юзафа (с. 18, 438);

святары:

Жэра (Жаро) Юзаф (1921—31),

Чаплоўскі Павел (1928—29),

Далінкевіч Міхал (1934—36),

Савіцкі Юзаф (1937),

Сабалеўскі Пацыфікус (1939), Аношка Уладзіслаў-Канстанцін (1939—41?).

Рудня-ПІлягіна, в. Веткаўскага р-на Гомсльскай вобл., капліца Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 17, 67,257,426); рэктары:

Цакуль Міхал Хрыстафоравіч (1910—11),

Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1918—20),

Буйноўскі Лявон Міхайлавіч (1921), Андрэкус Канстанцін Антонавіч (1922—32).

Ружапы, мяст. Пружанскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 84, 195, 350);

святары:

Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч (?),

Ліпінскі Казімір Мацвеевіч,

Зямчонак Міхал (1912—28),

Кулпекша Аляксандр (1927—28),

Ройша Альбін (1928—32?),

Спіра Станіслаў (1933—35?),

Медушэўскі Антоні (1936—39),

Варанецкі Міхал Віктаравіч (другая палова 1940-х, 1956— 77?).

Рукшаніцы, в. Ушацкага р-на Віцебскай зобл., касцёл Апекі НПМ (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 151,324);

святары:

Якубоўскі Аляксандр (1874—96),

Янкоўскі Юзаф (да 1904),

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1905),

Куроўскі Адам (1908),

Піняровіч Фелікс (1909—11?),

Ярэцкі Адам Янавіч (1912—15?),

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч (1926—27),

Святаполк-Мірскі Антон (1941—42).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Аўсян (Аўсяны), Бараноўскі, Вайчулёніс, Клапатоўскі, Левановіч, Пілецкі, Сабалеўскі, Трумпель Адольф, Урбановіч, Юркоўскі.

Рэндвідава, в., цяпер тэрыторыя Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл. (вёска не існуе),

філіяльньі касцёл (с. 156);

рэкгар:

Доўжык Павсл (да 1942).

Рэпля, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл НПМ (с. 47, 48, 252);

святары:

Лаўрыновіч Уладзіслаў (1895—1937),

Крынскі Ігнат (1937),

Бароўка Юльян Баніфацавіч (1937—39, 1956—64).

Рэчыца, райцэнтр Гомельскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 98—99, 259);

святары:

Капцюховіч (служыў шмат гадоў),

Лапацінскі Казімір Мацвеевіч (з 1896 і не менш чым да 1917),

Выляжынскі Францыск Францыскавіч (Тамашавіч) (1902— 03),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1922—23).

с

Сапоцкін, мяст. Гродзенскага р-на, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 35); святар:

Балтралік Яп (1950—1960-я).

Сар’я, в. Всрхнядзвінскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 209, 254);

святары:

Капуста Пётр-Бернард Юзафавіч (1920-я), Лаўцэвіч Лявон (1941—44).

Сваятычы, в. Ляхавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл св. Мучаніка ІОрыя (с. 389);

святары:

Кулюкас Віктар Юзафавіч (1924—30), Струміла-Петрашкевіч Люцыян (1931—41), Студзінскі Вінцэнт (1941—42).

Свір, мяст. Мядзельскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Біскупа Мікалая (с. 127, 155, 160, 290, 321, 421, 432-433);

святары:

Валунас Казімір (1915),

Мілкоўскі Сігізмунд (1915),

Паўловіч Казімір (1919—20),

Голяк Валяр’ян Антонавіч (1905—07, 1920—28),

Жамейц Юры (1928—31),

Жэро (Жаро) Юзаф (1931—37), Шылейка Казімір (1938—39); арганіст:

Дзяшук Іосіф Антонавіч (да 1947);

катэхет:

Дубраўка Нікадзім Янавіч (1931—38).

Свіранкі, мяст. Астравецкага р-іга Гродзенскай вобл., касцёл св. Юрыя (с. 127);

святары:

Голяк Валяр’ян Антонавіч (1909—19),

Сялсвіч Ян-Уладзіслаў (1919—29),

Прышмант Тэафіл (1930—33), Хлявінскі Юзаф (1934—39).

Свіслач, райцэнтр Гродзенскай вобл.,

касцёл ІІайсвяцейшай Тройцы (св. Яна Хрысціцеля?) (с. 38, 128, 201,344,358,367);

святары:

Багінскі Тамаш (да 1879 ),

Кедржынскі Казімір Уладзіслававіч (не пазпей чым з 1899— 14),

Пацэвіч Вацлаў,

Сянкевіч Ян Дамінікавіч (1915—18?),

Радзюк Антоні (з 1919),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1920—23),

Горба Альбін Янавіч (1927—-39?),

Банькоўскі Антоні Андрэевіч (1937), Сарока Станіслаў (1938—39?), Казлоўскі Юзаф (1939—43).

Свяцілавічы, в. Бялыніцкага р-на Магілсўскай вобл., касцёл св. Людвіка (с. 169, 244, 265, 324, 364);

святары:

Гедройц Аляксандр (з часу пабудовы ў 1903),

Мяржвінскі Уладзіслаў (да 1908),

Макня Юзаф (1908—10),

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч (1911—18),

Сак Аляксандр Мікалаевіч (1919—21), Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (1922—1924), Жаўняровіч Ігнат Францавіч (1925—28).

Ссйлавічы, в. Нясвіжскага р-на Міпскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 106, 146); святары:

Гагалінскі Юзаф (1926—33),

Даміняк Юзаф (1933—36).

Ссліванаўцы, в. Гродзенскага р-на, касцёл Перамянення Пана (с. 230);

святар:

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (1958—61).

Селішча, в. Ушацкага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл св. Веранікі (часткова разбураны падчас 2-й сусвстнай вайны) (с. 80, 202, 324);

святары:

Валентыновіч Віктар Янавіч (1898—1909, 1912—17),

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч (1910),

Баркоўскі Пётр Пятровіч (1914),

Казюнас Павел Мацвеевіч (1924—1928).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Більскі, Мяніцкі Вінцэнт, Пісарскі, Рыла, Стэцксвіч Юзаф, Яновіч.

Сігневічы, в. Бярозаўскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Апекі НПМ Ружанцовай (с. 162);

святары:

Недрашланскі Ісідар (1921—30),

Чацінскі Станіслаў (1931—39), Дулінец Антоні (1940—49?).

Сімкавічы, в. Слуцкага р-на Мінскай вобл., касцёл (с. 339);

святар:

Пяткевіч Юзаф Станіслававіч (другая палова 1920-х г.).

Сіняўка, в. Клецкага р-на Мінскай вобл., філіяльны касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 67);

рэктары:

Пярэкшліс Францішак (1911—30),

Алясінскі Валяр’ян (1932—33),

Буйноўскі Лявон Міхайлавіч (1934—42).

Скрундзі, в. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Міхала Арханёла (с. 152,412);

святары:

Вянцкевіч Пётр (1927—30?),

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1931—32),

Мікульскі Станіслаў (1933—34),

Далінкевіч Міхал (1934—37),

Федаровіч Браніслаў (1938—39).

Скрыбаўцы, в. Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Хрыста Валадара (с. 75, 285, 294, 438);

святары:

Чаплоўскі ГІавел (1929—33?),

Вагнер Мікалай Станіслававіч (1934—37),

Маіівейчык Антоні (1937),

Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч (1938—44?).

Слабодка (Слабодка-Заверз), в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца ГІаііа Езуса (с. 58, 131, 142 152-153, 181, 197, 238, 380, 463);

святары:

Міхайла Аляксандр (1928—33),

Казлоўскі Станіслаў (1928),

Кавальчук Юзаф (1930),

Дзям'ян ІОзаф (1931—32),

Юдыцкі Віктар Віктаравіч (1933—34),

Скорка (Скарко, Скурко) Антоні (1934—37),

Білыаа Франц Міхайлавіч (1935—39),

Кударэўскі Станіслаў Міхайлавіч (1937—41 1945P) — канец 1950-х),

Грабоўскі Ян Янавіч (1939?—42), Заёш/ Баляслаў Юзафавіч (1943—45?), Гурскі Станіслаў Язэпавіч (1970-я).

Слонім, райцэнтр Гродзенскай вобл., касцёл фарны св. Андрэя Лпостала (с. 100, 134);

святары:

Вэбер Ян (1914—19),

Расалоўскі Ігнат (1919—32),

Свіркоўскі Рамуальд (1932—35),

Кафарскі Франнішак-Юзаф (1936—39),

Грахоўскі Казімір (1939—42);

катэхет:

Ваньсовіч Браніслаў (1936—39);

касцёл Беззаганнага Зачацця ППМ (с. 383, 386);

капеланы:

Смялоўскі Станіслаў (1918—37), Станкевіч Адам Вікенцсвіч (1938—39);

грэка-каталіцкі касцёл НПМ усх. місіі ордэна езуітаў (с. 137, 184,308,310, 407);

святары:

Вебер Ян(1915),

Яскель Антоні (да 1918),

Марковіч Уладзіслаў (да 1919),

Новікаў (Халева) Віктар Паўлавіч (з 1927),

Мацэвіч Павел (1928—1930?),

Замбак Антоні Янавіч (1931—36),

Неманцэвіч Антоні (1932, 1939—42),

Шніп Адольф (1937—1938?),

Літвінскі Ян (1939),

Грыбоўскі Антоні (н. у 1904; 1939—43);

катэхст:

Язевіч Вацлаў Фсліксавіч (1925—33);

рэгент:

Турук Аляксандр Іванавіч (1930-я);

кляштар бернардынцаў (с. 222);

рэктары:

Клам Уладзіслаў (1903—05),

Пагарэльскі Уладзіслаў (1928—39);

касцёл вайсковы (с. 12);

капеланы:

Александровіч Антоні Леапольдавіч (1925—28),

Ендрысік (Яндрысік) Севярын (1939);

кляштара бенедыкгынак (с. 81, 305);

законніцы:

Валоўская Казіміра (Марта) (1939—42), Наішэўская Багуміла (Марыя-Ева) (1939—42);

таксама служылі ў Слонімс, але невядома ў якіх касцёлах:

Кнобельсдорф Рычард (1908),

Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (1909—10),

Хома Эдвард-Антоні Міхайлавіч (1935),

Старк Адам (паміж 1936 і 1941),

Аношка Уладзіслаў-Канстанцін (1939), Ендрысік (Яндрысік) Севярын (1939—41?), Варанецкі Міхал Віктаравіч (1977—80).

Слуцк, райцэнтр Мінскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы і Унебаўзяцця НГІМ (знішчаны) (с. 134, 135, 190, 252, 271, 339, 360, 377, 408);

святары:

Вайчынскі,

Улінскі Францішак (1900-я),

Урачанскі Віктар Францавіч (да 1901),

Уменскі Францішак Уладзіслававіч (1901—04),

Грашыс Вікенцій Вікенцевіч (1902—08),

Аброцкі Уладзіслаў Юзафавіч (1906—08),

Мацкевіч Леапольд,

Івіцкі Вітальд Браніслававіч (1907—09),

Ваньковіч Казімір (1908—09),

Рокаш Станіслаў (1909—15),

Усціновіч Карл (1909—10),

Латарэвіч Вінцэнт (1913—15?),

Дзімітровіч Казімір (1916—17),

Дродз/сЯн (1916—19?),

Сабачынскі Мечыслаў-Фслікс Юзафавіч (1920-я), Пяткевіч Юзаф Станіслававіч (паміж 1923 і 1933), Сімановіч Марк (1941—42?).

Смаляны, в. Лршанскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 170, 345);

святары:

Касінскі Франц Андрэевіч,

Ярмаловіч Каміл (1904—05),

Урублеўскі Баляслаў (да 1908),

Вяржбіцкі Антоні-Пётр Юзафавіч (1908—15?),

Гсрасімовіч Вікенці (?) (1910-я?),

Жаўняровіч Уладзіслаў Іпалітавіч (1921—27), Райко Станіслаў Міхайлавіч (да 1937).

Смілавічы, мяст. Чэрвепьскага р-па Мінскай вобл., касцсл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны) (с. 24);

святар:

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (другая палова 1910-х).

Сноў, в. Нясвіжскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 96, 384);

святары:

Вольскі Ян (1921—37),

Сохань Юзаф (1938—39).

Солы, в. Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 53, 245, 275, 306);

святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (1892—93?),

Лухтановіч Уладзіслаў (1910-я),

Родзевіч Леанард (1910-я),

Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (1912—15, 1920— 39?),

Бекіш Вацлаў Янавіч (1939—44?),

Марсэнгер Юзаф Фердынандавіч (1968—82).

Сошна, в. Пінскага р-на Брэсцкай вобл., філіяльны касцёл бенедыкгынак (с. 357);

рэктар:

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч (1938—39).

Спас, в. Вілейскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Перамянення Пана (с. 32, 119, 261, 285, 392); святары:

Байка Юзаф (?) (1918—20),

Прышмант Тэафіл (з 1920),

Мацвейчык Антоні (1922—30),

Пятранік Эмільян (1930—31),

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1931—34),

Любецкі Аляксандр Юзафавіч (1936—37), Сухарэвіч Міхал Людвігавіч (1938—39).

Сталовічы, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 285, 350, 352); святары:

Ройша Альбін (да 1928),

Браўэр Людвік (1928—32?),

Мацкевіч Антоні (1933—39),

Згрыза Андрэй (1941—44),

Росяк Ежы (ІОры) Францыскавіч (1963—87).

Станіславава, в. Мінскага р-на, касцёл (с. 155);

святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (пачатак 1900-х).

Станькі, в. Сенненскага р-на Віцебскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 449);

святары:

Бурніцкі Леанард (да 1912?), Шукель Ігнат Вікенцевіч (1912—29).

Стараельня, в. Дзятлаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Насвяцейшай Тройцы (знішчаны пасля 1939) (с. 336); святар:

Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (1934).

Стараселле, в. Шклоўскага р-на Магілёўскай вобл., касцёл Насвяцейшай Тройцы (знішчаны ў 1939) (с. 104); святары:

Урбановіч Ігнат (1895—1905),

Вярыга Юзаф Францавіч (1906—30?).

Старыя Васілішкі, в. Шчучьшскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 344);

святары:

Матулевіч Ян (1922—28),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1929—38?), Прышмант Тэафіл (1938—39).

Столін, райцэнтр Брэсцкай вобл.,

касцёл Нараджэння НПМ (с. 33, 323);

святары:

Бакіноўскі Альберт Серафімавіч (1923—27),

Паўлоўскі Уладзіслаў-Зыгмунт (1928—31),

Татарыновіч Пётр (1932—38),

Смарчэўскі Францішак (1939).

Стоўбцы, райцэнтр Мінскай вобл.,

касцёл св. Казіміра (знішчаны ў 1960-я) (с. 212, 254, 380); святары:

Мілашэўскі Уладзіслаў (1920-я),

Дуда-Дзеверз Ян (1932—34),

Дудзінскі Юльян (1934—39?),

Караток Юзаф (1937—38),

Леўш Антон (1938—39?),

Слівінскі Адольф (1939—41).

Струбніца (Плябанаўцы), в. Мастоўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцьі (с. 157);

святары:

Саросек Аляксандр (1919—37),

Драб Вінцэнт (Вацлаў) Карлавіч (1938—49?).

Субаты (Тараканы), в. Драгічынскага р-на Брэсцкай вобл.,

касцёл грэка-каталіцкі Найсвяцейшай Тройцы (с. 303);

святар:

Навіцкі Данат Гіляравіч (1932—39).

Суботнікі, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл св. Уладзіслава Венгерскага (с. 167, 186,226,441);

святары:

Корнь Баляслаў (1890—1900-я ),

Жаброўскі Тамаш Ігнатавіч (1908—32),

Багінскі Павел (1933—39),

Александровіч Апалінарьій (1939);

Зубялевіч Апалінары (1960-я),

арганіст:

Садоўскі Вацлаў.

Сурвілішкі, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 176, 388);

святары:

Шыдагіс Матэус (1911—32),

Янкянец Эдманд (да 1913),

Скардынскі Ян-Міхал (з 1913),

Церан Эдвард (1933—36),

Сташэліс Станіслаў (1936—41), Жэйдзіс Сігізмунд Мартынавіч (1940-я).

Сынковічы, в. Зэльвенскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл грэка-каталіцкі Перамянення Пана (с. 308); святары:

Неманцэвіч Антоні (1933—34), Гермапюк Ян (пачатак 1940-х).

Сялявічы, в. Слонімскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Барбары (с. 294);

святары:

Дзічканец Антоні (да 1929),

Гродзіс Адольф (1929—33),

Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч (1931—38),

Гагалінскі Віктар (1939).

Сянно, райцэнтр Віцебскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны) (с. 23, 40, 154, 222, 236,381);

святары:

Слівоўскі Караль (1883—89),

Крысяк Пётр (пасля 1895),

Алькевіч (з 1897 і не менш чым да 1913),

Жыскар Язафат,

Мяцэвіч Юзаф,

Круль Юзаф Адамавіч (1898—1919),

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (1920),

Лясатовіч Адольф Віктаравіч (1922—24?),

Дзям 'ян Юзаф Казіміравіч (1925—28), Баравік Ян Антонавіч (1928—32?).

т

Талачын, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Нараджэння ЫПМ (с. 40, 97, 135); святары:

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1905—06),

Радзівон Ян Антонавіч (з 1907 і не менш чым да 1915),

Баравік Ян Антонавіч (1920-я), Ворслаў Юзаф (1920-я);

касцёл св. Антонія Падуанскага святары:

Галавінскі (мітрапаліт),

Жылінскі Вацлаў (арцыбіскуп),

Аўсян (Аўсяны),

Касінскі Франц Андрэевіч,

Радзівон Ян Антонавіч, Стржэгоўскі Ян.

Трабы, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Нараджэння НПМ (с. 24, 96, 186, 279, 344, 436); святары:

Чагліс Францішак (да 1913 — 1914),

КондратЯн (з 1914 ці 1915— 1923?),

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч (другая палова 1910-х г.), Блажэвіч Пётр (1924—32),

Чарняк Леанард (1933—37),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1938-^0),

Цыбульскі Францішак (1939—42),

Зубковіч Станіслаў (1940—41),

Масевіч Раман (1941—43),

Воііна-Аранскі Пётр (1941—44).

Тракелі, в. Воранаўскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Звеставання НПМ (с. 39, 148, 183, 344, 444); святары:

Здановіч Эдвард Лукашавіч (1907),

Гінтаўт-Дзевалтоўскі Вацлаў (1910-я),

Дашута Юзаф Дамінікавіч (1918—21?),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1919—20), Шалкевіч Міхал Матэвуіпавіч (1922—49, 1955—58), Банькоўскі Антоні Андрэевіч (пасля 1958).

У

Удзсла, в. Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 131,444); святары:

Укрынь Ян (1910-я),

Шалкевіч Міхал Матэвушавіч (1917—22?), Аляшкевіч Францішак (1922—39),

Грабоўскі Ян Янавіч (1945—47).

Узда, райцэнтр Мінскай вобл., касцёл Адіпукання Св. Крыжа (с. 224, 339, 369); святары:

Кушалеўскі Вікенці Іванавіч (да 1904), Вільямоўскі Вікенцій (1904—05), Зянкевіч Віктар Віктаравіч (1906—1918?), Кміта Мечыслаў (1910-я),

Свіршчэўскі Браніслаў (да 1920), Пяткевіч Юзаф Станіслававіч (паміж 1923 і 1933).

Ула, мяст. Бешанковіцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл Святога Духа (с. 69,292, 435);

святары:

Багановіч (з 1878),

Було Ян Георгіевіч (1887?-1902),

Зэльба Юзаф (1901),

Юхно Аўгусцін (1903—05),

Канапацкі (1906—07?),

Міржвінскі Браніслаў (1908—09),

Келбаса Браніслаў (1909),

Мацкевіч Валяр’ян (1909—10),

Казлоўскі,

Пілецкі,

Дзенісевіч Стэфан,

Кулікоўскі Фёдар (1912—15?),

Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч (не пазней чым з 1922 — 1936).

Урбаны, в. Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Тэрэзы (с. 178);

святар:

Забароўскі Вацлаў Францавіч (1942—43).

Усслюб, в. Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл св. Казіміра (с. 145, 246, 271, 408);

святары:

Твардоўскі,

Туз Станіслаў (да 1910),

Улінскі Францішак (1910—15),

Мацулевіч Антоні (1915—23?),

Далецкі Міхал (1924—32),

Кучынскі Юзаф (1933—42),

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1939—44).

Ушачы, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл св. Лаўрэнція¹ (?) (с. 41, 215, 283); святары:

Дзенісевіч,

Келбаса Браніслаў (1909—10),

Валентыновіч,

Шылінскі Лангін (1912),

Карповіч Павел Ксавер’евіч (1910-я?),

Баркоўскі Пётр Пятровіч (1914—15?),

¹ Першапачатковая назва — касцёл св. Расаніі.

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1919—26), Матусевіч Чэслаў (1941—44).

Ф

Фашчаўка, в. Шклоўскага р-на Магілёўскай вобл.,

касцёл Звеставання НПМ (Спаслання Св. Духа) (знішчаны ў 1960-я) (с. 40, 187, 214, 364, 446, 477);

святары:

Карповіч Павел Ксавер’евіч (1900—02),

Усаніс Юзаф (1903—08),

Мацулевіч Антоні (1910—11),

Межвінскі,

Тавянскі Фелікс,

Зялінскі Пётр Пятровіч (1900-я),

Баравік Ян Антонавіч (1912—16?),

Сак Аляксандр Мікалаевіч (1917—18, 1923),

Шаціла Альбін Альбінавіч (1924—29?),

Януковіч Пётр Янавіч (1926—31?).

X

Хажова, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 221, 332);

святары:

Каральчук Валяр’ян (1920),

Ківінскі Стэфан Францавіч (1930),

Пупін Пётр Пятровіч (1940-я).

Халоненічы, мяст. Крупскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Узвышэння Святога Крыжа (с. 224, 322);

святары:

Альшэўскі Юзаф (1902—04),

Матусевіч Юльян (1905—06),

Лімба Геранім (1906—07),

Градзіцкі Стэфан Антонавіч (1907—08),

Белагаловы Францішак (1908—12),

Паўловіч Ян Юзафавіч (1912—13),

К.міта Мечыслаў (1913—21 ?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Беланковіч Франц, Гурко Юзаф Юзафавіч (дэкан), Шамбек (мітрапаліт), Яцэвіч.

Халяўшчына, фальварак, цяпер тэрьіторыя Мінскага р-на (фальварак не існуе),

капліца (с. 400);

рэктар:

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1919—20).

Харомцы, в. Акцябрскага р-на Гомельскай вобл.,

касцёл НПМ (разабраны ў 1960-я) (с. 71, 322);

святары:

Аляхновіч,

Макарэвіч (з 1900),

Чахоўскі Канстанцін Юр’евіч (1900—02),

Бітны-Шляхта Пётр Вікенцевіч (1903—05?),

Красоўскі Ян Вікенцевіч,

Паўловіч Ян Юзафавіч (1906—11),

Бялініс Карл (1911—17?).

Хатава, в. Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 421);

святарьі:

Згрыза Андрэй (1937—39),

Хвецька Люцыян Антонавіч (паміж 1939 і 1944).

Хойнікі, райцэнтр Гомельскай вобл.,

капліца (с. 365);

святар:

Сак Аляксандр Мікалаевіч (1920-я).

Хоўхлава, в. Маладзечанскага р-на Мінскай вобл., касцёл Нараджэння НПМ (с. 200-201);

святар:

Казлоўскі Нікадзім (1925—34).

ч

Чавусы, райцэнтр Магілёўскай вобл., касцёл кармелітаў НПМ (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 202, 207, 258);

святары:

Будрыс Г.,

Мацкевіч Валяр’ян (1910-я),

Сянкевіч Ян Дамінікавіч (1914),

Канцэвіч Мікалай (1923—27),

Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1927—28), Казюнас Павел Мацвеевіч (1928—36).

Чарнаўчыцы, в. Брэсцкага р-на, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 137, 262); святары:

Сверпсль Аляксандр (з 1919),

Лявігікі Мечыслаў Юзафавіч (1923—34),

Хвайноўскі Вінцэнт (1935—39), Грыбоўскі Антоні (1960—80-я).

Чарэя, в. Чашніцкага р-на Віцебскай вобл., касцёл св. Міхала Арханёла (знішчаны) (с. 40, 154, 214, 232); святары:

Круль Юзаф Адамавіч (канец 1890-х), Карповіч Павел Ксавер’евіч (1902—05), Янкевіч Ян Казіміравіч (1906—1916?), Баравік Ян Антонавіч (1920—24?), Дзям'ян Юзаф Казіміравіч (1925—28?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Гейт, Дзенісевіч Стэфан, Мяцэвіч Юзаф.

Чачэрск, райцэнтр Гомельскай вобл.,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (знішчаны) (с. 45, 135, 192, 446);

святары:

Ручынскі Вільгельм (1903—06?),

Гронскі Юльян Міхайлавіч (1907—09),

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1909-—10),

Ільгін Вінцэнт Адамавіч (1910—19),

Шаціла Альбін Альбінавіч (1918—23),

Валынец Баляслаў (1920-я).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Гіртовіч Мікалай, Дуброўскі, Клова, Юшкевіч Ян.

Чэрвень (Ігумен), райцэнтр Мінскай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 255, 287, 398); святары:

Бандзо Юльян Францавіч,

Іваноўскі Вацлаў,

Бяртовіч Юзаф Якаўлевіч (да 1905),

Паўлоўскі Баляслаў (1905—06),

Іваноўскі Вячаслаў Аляксандравіч (1907—09),

Слічэвіч Яўген (1909—10),

Кухарскі Ян Пятровіч (1911—12),

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (1912—16),

Лісоўскі Адам Юзафавіч (1916? —19), Мацыеўскі Ян Янавіч (1922—29?).

Чэрыкаў, райцэнтр Магілёўскай вобл., касцёл НПМ (с. 258, 330, 370);

святары:

Матусевіч,

Сянкевіч Адольф,

Падгурскі Павел,

Пржамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1896—99), Казлоўскі Антоні (1896—1909), Святаполк-Мірскі Яўген (1910—11),

Калянкевіч Антоні (1910-я),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1922—28), Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1928—29).

ш

Шарашова, мяст. Пружанскага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 33);

святары:

Рамейка Францішак (з 1913),

Марковіч Уладзіслаў (1924—34),

Бакіноўскі Альбсрт Серафімавіч (1935—48?).

Шаркаўшчына, райцэнтр Віцебскай вобл., касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 173,194, 290, 342, 451); святары:

Крэтовіч Канстанцін (1910-я),

Асціловіч Антоні (з 1920),

Шутовіч Віктар Іванавіч (1920-я?),

Мілкоўскі Сігізмунд (1926—34),

Жук Ян Вінцэнтавіч (1935—39),

Радзішэўскі Казімір Антонавіч (1941—46?), Інгялевіч Юзаф Міхайлавіч (1941—49?).

Шацілкі, в. Светлагорскага р-на Гомельскай вобл., філіяльны касцёл (парафіі ў Бабруйску) (с. 427);

рэктар:

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1915—17).

Шклоў, райцэнтр Магілёўскай вобл.,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 151, 186-187, 364, 4^7, 479, 480);

святары:

Дмахоўскі Казімір,

Зялінскі Пётр Пятровіч (1900-я),

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1907—09),

Калянксвіч Антоні (1910-я),

Сянкевіч Адольф (1910-я),

Ярашэвіч Станіслаў Антонавіч (1915—18?), Сак Аляксандр Мікалаевіч (1919—21), Ярмаловіч Антоні Янавіч (1921—23), Крулікоўскі Яўген (1925—33), Януковіч Пётр Янавіч (1933—34).

Шчучын, райцэнтр Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса і св. Тэрэзы (с. 349), святары:

Адрыч Максіміліян (1927?—32),

Альшоўка Тамаш (1933—39),

Роек Станіслаў (Каласанціюш) (1944—48).

Шчытна, в. Пружанскага р-на Брэсцкай вобл.,

касцёл філіяльны (Ружанскай парафіі; знішчаны) (с. 153, 350, 420);

рэктары:

Зямчонак Міхал (1928),

Ройша Альбін (1930—32),

Хвецька Люцыян Антонавіч (?) (1932),

Спіра Станіслаў (1933—36?),

Барыс (Борыс) Ісідар (1937—39), Дзям’ян Юзаф (1946).

Шылавічы, в. Ваўкавыскага р-на Гродзенскай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 128, 440);

святары:

Станіоніс Казімір (1899—1924?), Горба Альбін Янавіч (1919—20),

Зянкевіч Альфонс (1925—39), Чарнецкі Ян Стэфанавіч (1939, 1943—45).

Шэметава, в. Мядзельскага р-на Мінскай вобл., касцёл Маці Божай Нястомнай Дапамогі (с. 245, 290); святары:

Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (1915—18),

Мілкоўскі Сігізмунд (1918—26), Раманоўскі Стэфан (1927—39).

ю

Юзафова, в. Верхнядзвінскага р-на Віцебскай вобл., касцёл (с. 279);

святары:

Мацкус Еранім Дамінікавіч (да 1907?),

Скрында Венядзікт Данатавіч (1908),

Марчынян Ксаверый (1908—12), Ясінскі Даніэль (1914).

Юрацішкі, в. Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл.,

касцёл Перамянення Пана (?) (спалены падчас 2-й сусветн .й вайны) (с. 389,403);

святары:

Твароўскі Антоні Людвігавіч (1932—39), Страснеўскі Вінцэнт (1939—42).

Юркавічы, в. Веткаўскага р-на Гомельскай вобл., касцёл (с. 258);

святар:

Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1929).

Юркавічы (Ганявічы), в. Лагойскага р-на Мінскай вобл., касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 168);

святар:

Жамошпук Язэп-Станіслаў (1919—29).

Юшкавічы, в. Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл., касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 354);

святары:

Шыйіко (Шьішка) Антоні Стапіслававіч (1928),

Бародзіч Ян (1929—30),

Руткоўскі Баляслаў Юльянавіч (1933—41).

я

Язна, в. Мёрскагар-на Віцебскай вобл.,

касцёл Маці Божай Вастрабрамскай (знішчаны падчас 2-й сусветнай вайны) (с. 232, 247, 253, 298, 450, 469);

святары:

Сушынскі Уладзіслаў (1927—28),

Сычэўскі Аляксандр (1929—30?),

Лукашэвіч Аляксандр (1931—32),

Мяноўскі Ян Пятровіч (1933—36),

Лаўцэвіч Лявон (1936),

Круль Юзаф Адамавіч (1936—41),

Ягельніцкі Сігізмунд-Ян-Тадэвуш (Пшэмыслаў) Францавіч (1939--41),

Куява Антоні Мікалаевіч (1941—44);

арганіст:

Шустак Іпаліт (Уладзіслаў) (1940—41).

Янатруд, в. на тэрыторыі Шумілінскага р-на Віцебскай вобл., цяпер не існуе,

капліца св. Мікалая (с. 324);

рэктар:

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч (1922—25).

Святыні іншых краін свету, якія згадваюцца ў даведніку

A

Аглона, в., Латвія,

касцёл Унсбаўзяцця НПМ і кляштар дамініканцаў (с. 85,87,10, 250, 268, 382, 398, 476);

святары:

Малецкі Антоні Юзафавіч (1886—87),

Януковіч Пётр Янавіч (1893—94),

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1898—1900),

Шукіс Аляксандр (да 1902),

Мяшкоўскі Аляксандр (1903),

Палашынас Антоні (1904),

Лушпініс Казімір (да 1908),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1908—09),

Пашко Фслікс (1909—12),

Янушкевіч Нікадзім (1909—15?),

Расінскі Эмірыт-Яраслаў (1912),

Варнас Міхал Ігнатавіч (1913-—23),

Велкмэ Ян (1914),

Васілеўскі Ян Аляксандравіч (1923—24),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1941—42),

Талочка Уладзіслаў (1941—42).

Адэса, Украіна,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 319),

святар:

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1900-я).

Аланы, в., Літва,

касцёл Беззаганнага Зачацця НГІМ (с. 91);

святары:

Венажындзіс Ян Алаізісвіч (1930—37),

Равінскі Юзаф (1937—39).

Алькенікі, в., Літва,

касцёл Навсдзінаў HUM (с. 78, 131,287, 306);

святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (з 1894),

Карвеліс-Карвел Ян (з 1903 і не мсніп чым да 1921),

Шыкшнел Вітольд (1931-—33?),

Вайцэхоўскі Адам (1934—35),

Абаровіч Нікадзім (1935—39),

Грабоўскі Ян Янавіч (1936—38),

Мацыеўскі Юзаф Стаігіслававіч (1938—40).

Аляксандраўскі, пас. каля Санкт-Пецярбурга, Расія, капліца (с. 281);

рэкгар:

Матулёніс Тэафіл Юр’евіч (1912—14).

Андрэеўскі, пас. каля Томска, Расія,

капліца (с. 136);

рэктар:

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1923).

Араны, в., Літва, касцёл філіяльны св. Міхала Арханёла (с. 329); рэктары:

Маркуцкі Лявон (з 1919),

Сакалоўскі Францішак (1924—32),

Була Станіслаў (1933),

Вайчунас Юзаф (1935),

Прамянецкі (Пржэмянецкі) Мечыслаў Казіміравіч (1936—38), Браніцкі Вітольд (1939).

Арол, Расія, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 44, 322); святары:

Ліпень Бянігн (1860-я),

Конча Віктар-Юзаф,

Янкоўскі Валяр’ян,

Бараноўскі Леанард Якаўлевіч (1901—02),

Паўловіч Ян Юзафавіч (1924—26).

Архангельск, Расія, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 87, 464); святары:

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч,

Сангайла Канстанцін,

Красоўскі,

Снетак (Снетка),

Васілеўскі Ян Аляксандравіч (сак. 1920), Юзвік Юзаф Францавіч (паміж 1923 і 1928).

Арынін, мяст. Хмяльніцкай вобл., Украіна, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 442);

святар:

Чырскі Франц Тамашавіч (1910—13, 1917—20?).

Арэнбург, г„ Расія, касцёл Найсвяцейшай Багародзіцы Ларэтапскай (с. 69, 244); святары:

Ульдэрыс Ян,

Чаркоўскі Фелікс,

Було Ян Георгіевіч (1910), Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (другая палова 1920-х).

Асмола (Osmoia), в., Польшча,

касцёл Маці Божай Балеснай (с. 32, 338);

святары:

Байка Юзаф (?) (1918—20),

Пяткевіч Станіслаў (1920—29).

Асуны, в., Латвія, касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 322); святары:

Шыдлоўскі Ігнат (1895—1905),

Паўловіч Ян Юзафавіч (1901—03),

Калінка Казімір (да 1906?),

Гардзіевіч Франц Ігнатавіч,

Мацкус Еранім Дамінікавіч (1907—11?), Віркотыс Павел (1910-я).

Ачынск, г., Расія, дом малітоўны (с. 427); капеланы:

Святаполк-Мірскі (1910),

Шварас Марцэлінас (1920-я),

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1930—35).

Б

Багародскае, с. каля Масквы, касцёл (с. 379);

святар:

Скарупка Ігнат-Ян (1917).

Балехаў, г. Львоўскай вобл., Украіна, касцёл (с. 422);

святар:

Хома Эдвард-Антоні Міхайлавіч (1913).

Балінгрудак, в., Літва, касцёл Божага Провіду (с. 232, 392); святары:

Суфрановіч Каятан Каятанавіч (1928—35), Круль Юзаф Лдамавіч (н. у 1905 ці 1906) (1935), Мітка Казімір (1936—39).

Балоўск, в., Літва, касцёл (с. 348);

святары:

Рацэвіч-Рочыс Антоні Антонавіч (1897—1900), Рымовіч Аіітоні (1900—1910-я).

Бальбінава, мяст., Латвія, касцёл (с. 108-109);

святар:

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (1921—33, 1943—49, з 1959).

Барабінск, г., Расія, касцёл (с. 427);

святар:

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1922).

Барашы, в. Жытомірскай вобл., Украіна, касцёл (с. 217);

святар:

Каўчыньскі Тэлесфар (1922—25).

Барнаул, Алтайскі край, Расія, філіяльны касцёл Найсвяцейшага Сэрца НПМ (с 174); святар:

Жукоўскі Антоні Юзафавіч (1910-я г., 1923—24).

Барташыцы (Bartoszyce), мяст., Полыпча, касцёл (с. 327);

святар:

Пілецкі Гедымін Людвігавіч (паміж 1951 і 1954).

Бафала (Buffalo), г., ЗША, касцсл (с. 243);

святар:

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч (1956—57).

Белагародка, мяст. Хмялыііцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 219);

святар:

Кашчыц Адольф Каятанавіч (1927).

Беласток (Bialystok), г., Польшча,

фарны касцёл Унсбаўзяцця НПМ (с. 62, 89, 132, 224, 298, 418, 419);

святары:

Лаўрьіновіч Сігізмунд (з 1907),

Гайка Станіслаў (з 1913),

Доўбар Антоні (1917—21?),

Даўгвіла Юзаф (1920),

Хадыка Аляксандр (1920—40?),

Красоўскі Ян Вікенцевіч (1920—28),

Радзівон Альбін (1927?—39),

Жук Станіслаў (1929),

Крыжаноўскі Аляксандр (1931),

Мяноўскі Ян Пятровіч (1931—32),

Скардынскі Ян-Міхал (1931—35),

Блюм (Блум) Леапольд (1933),

Забельскі Ян (1935),

Грамз Баляслаў (1937),

Урбан Станіслаў (1937—39),

Кміта Мечыслаў (1937—39),

Мазеўскі Пётр (1937—39),

Борык Пётр Міхайлавіч (1947—48),

Васюцёнак (Васючонак) Пётр Юзафавіч (1962—68); катэхеты:

Халко (Галко) Станіслаў (1913—16, 1918—3 9),

Мікалаюн Эдвард (1920—31), Баржым Казімір (1922—39), Залеўскі Антоні (1922—39), Рэшэч Юзаф (1925—29), Ссвалд Тадэвуш (19277—31), Сычэўскі Аляксандр (1929—39), Рамян Сігізмунд (1935), Саўлсвіч Міхал (1935—39), Сялюк Станіслаў (1938—39).

касцёл св. Роха (с. 90);

святары:

Абрамовіч Адам (1925—39),

Шасцюк Валяр’ян (1928), Казлоўскі Станіслаў (1929), Фрыдрыкевіч Адольф-Ян (1934—37), Вельгат Ян (1936—407).

касцёл св. Станіслава (с. 355); святар;

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (з 1945).

Служыў у Беластоку, але невядома, у якім касцёле: святар:

Здановіч Эдвард Лукашавіч (1907).

Беластоцкі, пас. Томскай вобл., Расія, капліца св. Антонія Падуанскага (с. 136);

капеланы:

Дэмікас Юзаф (1910-я),

Гронскі Юліян Міхайлавіч (лют. 1929).

Бельск Падляскі (Bclsk Podlaski), Польшча, касцёл Нараджэння НПМ і св. Мікалая (с. 57, 267); святары:

Бслазор Віктар-Адам (з 1911),

Бешта-Бароўскі Антоні (1927—43?),

Тадроўскі Раман (1933—34),

Філіпяк Урбан (1934—37),

Малец Дзяніс (1937—38),

Сакалоўскі Міхал (1938—39), катэхет:

Мікалаюн Эдварл (1911—21?).

Бянова (Bianowo), мяст., Полыпча, касцёл (с. 444);

святары:

Табарчус Антоні (1900—1910-я),

Шалкевіч Міхал Матэвушавіч (I960).

Біржаголь, в., Літва,

касцёл Божага Прадбачання, св. Лаўрэна і св. Стэфана (с. 293);

святар:

Міхалкевіч Казімір-Мікалай Юстынавіч (1891—96),

Благавешчанск, г., Расія, касцёл Перамянення Пана (с. 174); святары:

Валынец Баляслаў (1912—15),

Жукоўскі Антоні Юзафавіч (1910-я),

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Бульковіч Пётр-Павел, Радзішэўскі, Шпігуновіч.

Боцькі (Bockt), в., Польшча,

касцёл філіяльны св. Юзафа і св. Антонія Падуанскага (с. 108);

святары:

Гайдук Аляксандр Якаўлевіч (1900-я),

Варпяхоўскі Ян (1909—39), Камінскі Уладзіслаў (1923).

Брапсва (Braniewa), мяст., Польшча, касцёл (с. 283), святар:

Матусевіч Чэслаў (1949—53).

Бранск, г., Расія, капліца (с. 149); капсланы:

Залеўскі Фелікс (з 1916),

Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч (1918—23?).

Браньск (Bransk), мяст., Польшча, касцёл Упебаўзяцця НПМ (с. 161, 321, 419); святары:

Паўловіч Казімір (1915—19?),

Чаркоўскі Баляслаў (1920—39),

Дулінец Антоні (1926—29), Чыпіэвіч Антопі (1933—34), Хвалько Юзаф (з 1935).

Бройдаж, в., Латвія, касцёл (с. 57);

святар:

Бікшыс Ян Міхайлавіч (1897—1900).

Брудна (Brodno), Польшча,

касцёл св. Вінцэнта (на могілках) (с. 155-156); святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1934—36).

Брусілаў, мяст. Жытомірскай вобл., Украіна, касцёл (с. 345);

святар:

Райко Станіслаў Міхайлавіч (1918—20).

Буракоўка, в. Жытомірскай вобл., Украіна, касцёл (с. 422);

святар:

Хома Эдвард-Антоні Міхайлавіч (паміж 1913 і 1917).

Бутрыманіс (Бутрымапцы), в., Літва, філіяльны касцёл св. Міхала Арханёла (с. 78, 355); святары:

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1886—97),

Вяржбоўскі Стэфан-Аляксандр (з 1907?),

Абаровіч Нікадзім (1907—34),

Вайцэхоўскі Адам (1935), Іванчук Ланжын (1936—39).

Быдгапіч (Bydgoszcz), мяст., Польшча, касцёл (с. 471);

Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1960—67).

Быкава, маёнтак, Латвія, капліца (с. 281); святары:

Смільгевіч Фердынанд (да 1902),

Матулёніс Тэафіл ІОр’евіч (1901—10),

Мішкініс Ігнат (1912), Авіжэніс Юзаф (1914).

Быстшыца (Bystrzyca), мяст., Польшча, касцёл (с. 31);

святары:

Яновіч Баляслаў (з 1918),

Багаткееіч Станіслаў Станіслававіч (1960-я).

Бяла-Вака, в., Літва, касцёл св. Паўла (с. 474); святары:

Ваяводскі Генрык (з 1919), Яноўскі Севярын (1929—39).

Бянова (Bianowa) (?), в., ІІольпіча, касцёл (с. 445);

святар:

Шапкевіч Міхаіл Матэвушавіч (1960).

Бярдзічаў, г. Жытомірскай вобл., Украіна, касцёл (с. 363);

святар:

Савіцкі Баляслаў Вікенцсвіч (1928).

в

Вадавіцы (Wadowice), Польшча, касцёл (с. 227);

святар:

Кравец Тэафіл-Фідэльс (да 1941).

Валачьіск, в. Цярнопальскай вобл., Украіна, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 442);

святар:

Чырскі Франц Тамашавіч (1905—06).

Вальвсрхэмптан (Wolvehampton), Вялікабрытанія, касцёл (с. 469);

святары:

Ягелыііцкі Сігізмунд-Ян-Тадэвуш (Пшэмыслаў) (1967 68).

Варкаў, в., Латвія, касцёл (с. 17,293); святары:

Міхалкевіч Казімір-Мікалай Юстынавіч (1890—91),

Чэгіс Андрэй (да 1901),

Даўгяловіч Казімір (1901—06?),

Андрэкус Канстанцін Антонавіч (1905—06?), Казенас Ян (1907—15?).

Варкляны, в., Латвія, касцёл НПМ і св. Міхала Арханёла (с. 281); святары:

Матулёніс Тэафіл Юр’евіч (1900),

Смельтэр Пётр (1900—01),

Гадвіла Юльян (да 1909),

Тамашунас Вікснпі Ігнатавіч (1909—15?), Пелянікас Антоні (1910), Каўнас Канстанцін (1914).

Варпавічы (Warnowicze), мяст., Польшча, касцёл (с. 152);

святар:

Дзядуль Нікадзім Авдрэевіч (1926—27).

Варонеж, г., Расія, касцёл НПМ (с. 101); святар:

Вяржбіцкі Юзаф Фаміч (1924—27).

Варіпава (Warszawa), г., Полыпча, касцёл св. Аляксандра (с. 155,410); святары:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1901—02), Усас Браніслаў-Мяфодый Матэвушавіч (1927—-30);

касцёл Караля Барамея (с. 155); святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1927—34);

касцёл Маці Божай Ларэтанскай (с. 193); святар:

Ільгін Вінцэнт Адамавіч (1936—37);

касцёл св. Яцэка (с. 206-207);

святар:

Кантак Каміль-Стэфан-Януш Янавіч (1923—26);

дом сясцёр Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 410); капелан:

Усас Браніслаў-Мяфодый Матэвушавіч (з 1935);

дом сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта (с. 286) законніца:

Мацкевіч Яўгенія-Канізія (Марыя-Казіміра).

Служылі ў Варшаве, але невядома, у якіх касцёлах:

Гуз Юзаф (Інацэнт) (1920-я), Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1970—71).

Варшавіцэ (Warszowice), в., Польшча, касцёл (с. 217);

святар:

Каўчыньскі Тэлесфар (1934—37).

Васілсўскае, в. пад Смаленскам, Расія, ордэн сясцёр Найчысцейшага Сэрца HUM (с. 330); святар:

Пржамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1921).

Вежхавіцы (Wierzchovice), мяст., Польшча, касцёл (с. 153);

святар:

Дзям'ян Юзаф (1954—55, кансц 1950-х— 1964).

Всліслава (JVielislawo'), мяст., Польшча, касцёл (с. 153);

святар:

Дзям'ян Юзаф (другая палова 1940-х — першая палова 1950-х.

Велюцяны, в., Літва,

кагіліца Хрыста Добрага Пастыра (с. 340), рэктар:

Рагінскі Пётр Юр’свіч (1930-я),

Венславінента, в., Літва, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 392); святар:

Суфрановіч Каятан Каятапавіч (1925—28).

Всрбавсц, Цярпопальская вобл., Украіна, касцёл (с. 363);

святар:

Савіцкі Баляслаў Вікснцевіч (другая палова 1920-х г.).

Вілыія (Вілыпос), Літва, архікатэдральпы касцёл св. Яна Хрысціцсля і св. Яна Евангеліста (с. 125, 222, 226, 270, 291, 343-344, 355, 397, 432);

святары:

Корнь Баляслаў (1890—1900-я),

Чарняўскі Антоні (пе пазней чым з 1912),

Пацкевіч Казімір (да 1912),

Цырапкевіч Ян (не пазней чым з 1912),

Панятоўскі Юзаф (з 1913),

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1912—14?),

Міхновіч Міхал (з 1913),

Элерт Юліян-Алаізі (1913—-21?),

Маўсюс Юльян (1910-я),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1914—15),

Талочка Уладзіслаў (1915—18?),

Бяляўскі Францішак (1914?—21?),

Ясксвіч Ян (1917— 21 ?),

Грыгоніс Юзаф (з 1919),

Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1926—32),

Цімашкевіч Юліян Аляксандравіч (1928),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1928—29),

Лявош Антоні (1928—32),

Мазур Пётр (да 1928),

Кісель Уладзіслаў (1929—44?),

Макарэвіч Тадэвуш (1932—40?),

Альшэўскі Геранім (1932),

Глякоўскі Станіслаў (1933—39),

Псрасвет-Солтан Люцыян (1935—37);

катэхет:

Абрамовіч Адам (1910-я);

касцёл св. Тэрэзы (с. 143, 162, 167, 198, 199, 227, 261, 311, 374, 383,413);

святары:

Дыякоўскі Напалеон (1903—09),

Жаброўскі Лявон (1903),

Валадзько Францішак (1910-я),

Петкель Лявон (да 1913),

Маркуцкі Лявон (з 1913),

Смялоўскі Станіслаў (з 1913),

Пяслюк Францішак(з 1913),

Нуркоўскі Вацлаў Данілавіч (1919—23),

Завадскі Станіслаў (1927—35),

Вайчунас Юзаф (1928—31),

Гярдзсвіч Зянон (1928—29),

Філек Эразы (Якуб) Юзафавіч (1930-я),

Сечка Тадэвуш (1929—30),

Пачкоўскі Уладзіслаў (1931),

Мазур Пётр (1929—31),

Дабравольскі Стэфан (1932—33),

Важняк Юзаф ( 1933—35),

Казера Францішак (Гжэгаж) Андрэевіч (1934—36),

Любецкі Аляксандр Юзафавіч (1934—35),

Гдоўскі Андрэй (1936—39),

Шчэнсны Бенядзікт ( 1936—39),

Клячак Фаўсцін (1936—39),

Кравец Тэафіл-Фідэль (1936—39),

Казера Караль-Бепіямін Андрэевіч (1940—42);

катэхет:

Яленскі Браніслаў( 1928—39);

касцёл Св. Духа (с. 53, 340, 344);

святары:

Кулеша Адам (1911—39),

Шылкевіч Віктар (да 1913),

Данішэўскі Антоні (1913—21?),

Радзюк Антоні (1915—18?),

Тычкоўскі Францішак Юзафавіч (1917),

Рагінскі Пётр Юр’евіч (1923—26),

Каханскі Віктар (1926—29),

Здановіч Юзаф (1931),

Грынеўскі Леў (1935—39),

Вайтукевіч Юзаф (1939),

Бекіш Павел Янавіч (з 1950-х);

гірэфскг:

Станкевіч Адам Вікенцевіч (1935—37);

касцёл Усіх Святых (с. 109-110, 132, 138, 162, 224, 226, 291, 347, 385);

святары:

Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1908—11),

Дыякоўскі Напалеон (1910-я),

Кухта Юзаф (1910-я),

Корнь Баляслаў (1912—13),

Шчамірскі Станіслаў (1912),

Грынявіцкі Браніслаў Войцэхавіч (1913—15),

Пацкевіч Казімір (з 1913),

Пяшчук Францішак (1915),

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч (1915),

Пуцілоўскі Юзаф (1915),

Сангін Юзаф (1920—35),

Качынскі Эдвард (да 1928),

Важны Юзаф (1928—29),

Рамейка Ян Юзафавіч (1929—31),

Броел-Платэр Леа (1931),

Грамз Баляслаў (1932—-34),

Кміта Мечыслаў (1933),

Эйдзятовіч Эдвард (1935),

Мітка Казімір (1935—36),

Здановіч Станіслаў (1936),

Янкоўскі Юльян (1936—39),

Пяткун Вітольд ( 1938—39),

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1936—41,43—44);

касцёл св. Апосталаў Філіпа і Якуба (с. 417);

святары:

Стасюнас Юзаф (1912—14?),

Ясснскі Станіслаў (1912—15?),

Руткоўскі Антоні (з 1913),

Панятоўскі Юзаф (1915),

Жарноўскі Пётр (1916—21?),

Хадыка Станіслаў Юзафавіч (1918—20),

Жарноўскі Пётр (1921—37),

Гадлеўскі Эдвард (1936),

Прэйсер Юзаф (1937),

Пякарскі Павсл (1937—39),

Захаранка Эдвард (1938—39);

касцёл св. Рафала Арханёла (с. 28, 53, 109, 139, 178-179, 193-194);

святары:

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч (1911—13),

Маліноўскі Міхал (не пазней чым з 1912),

Ільцэвіч Юзаф (не пазней чым з 1912),

Барадын Антоні (1912),

Альшэўскі Людвіг (1913—21 ?),

Быстрайс Сямсн (1915),

Аўгусціновіч Аляксандр Казіміравіч (1915—17),

Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч (1917),

Тычкоўскі Францішак Юзафавіч (1917),

Пахалка Нікадзім (з 1917),

еэ

Інгялевіч Юзаф Міхайлавіч (1924—28),

Багушэўскі Лнтоні (1929—31),

Жабіцкі Станіслаў (1932—33),

Заблудоўскі Баляслаў Япавіч (1933),

Матулевіч Павел (1933—39);

катэхет:

Бекіш Павел Янавіч (1921—39);

касцёл св. Францішка (бернардзінцаў) (с. 53, 156, 167, 319);

святары:

Крэтовіч Ян (1899—1939),

Жаброўскі Лявон (пасля 1904),

Драздоўскі Фелікс (1912),

Пуцята Лявон (з 1913)

Цагельскі (Цэгсльскі) Канстанцін (з 1913),

Жвылоўскі Антоні (1913—14?),

Захарэўскі Казімір (1915),

Міхневіч Адольф (1916—37),

Драб Віііцэііт (Вацлаў) Карлавіч (1918—21),

Здановіч Юзаф (1927—36),

Лаховіч Аляксандр (1930—37),

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1921—27),

Бекіш Вацлаў Янавіч (1938—39);

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 47, 132, 266, 374);

святары:

Наўроцкі Станіслаў (1927—39),

Далінкевіч Міхал (1929—30?),

Стэфановіч Юзаф (1931—32?),

ГІорчык Стэфан (1933),

Макрэцкі Ян (1933),

Бароўка Юльян Баніфацавіч (1934—35),

Грасевіч Юзаф Юзафавіч (1935),

Важняк Юзаф (1936—37),

Матулевіч Ян (1937—39);

касцёл св. Стэфана (с. 162, 397);

святары:

Дыякоўскі Напалеон (з 1909),

Талочка Уладзіслаў (з 1919),

Зянкевіч Антоні Ігнатавіч (1920—21),

Ташкун Вінцэнт ( да 1928),

Якобас Легаш ( 1929—30?),

Рамаіювіч Ян (1931—35),

Смілоўскі Адальберт (1936—37),

Цафалка Францішак (1939);

касцёл св. Барталамея (с. 291, 385);

святары:

Алехна Юзаф (1910-я г.),

Станксвіч Казімір (191 Оя)

Алыпанскі Ігнат (1913—33),

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1933—35), Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1936—40);

касцёл св. Мікалая (с. 386);

святары:

Краўяліс Пётр (1910-я),

Язуксвіч Уладзіслаў (1910-я),

Сшанкевіч Адам Вікенцевіч (з 1917), Чыбір Хрыстафор (1928—39);

касцёл св. Казіміра (с. 298);

святары:

Мюкерман Фрыдрых (1917—19),

Станіслаўс Сава (1939);

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 392, 412);

святары:

Буткевіч Аніцэт (1923—35),

Багушэўскі Антоні ( 1935—36),

Хомскі Лсапольд (1936—39),

Сухарэвіч Міхал Людвігавіч (1937),

Федаровіч Браніслаў (1937—38),

Вянцкевіч Ян (1939),

Прэйсер Антоні ( 1939);

касцёл св. Міхала (с. 291, 386);

святары:

Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1915—22), Станкевіч Адам Вікенцевіч (1939?);

касцёл грэка-каталіцкі (с. 310);

святар:

Новікаў (Халева) Вікгар Паўлавіч (1935—36);

дзіцячы дом імя Сэрца Збавіцеля, катэхет:

Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (1918—20).

Служылі ў Вільні, але невядома, у якіх касцёлах:

Крынскі Ян Антонавіч (1880-я),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1907—11),

Язукевіч Уладзіслаў (з 1912),

Савіцкі Адам Мацеевіч (Майсеевіч) (1912—17),

Масевіч Раман (1922—35?),

Дарашкевіч Казімір (да 1927),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1927),

Саргевіч Павел Пятровіч (1927),

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1936—40),

Стэмпель Карл (Герман) (паміж 1938 і 1941),

Карпінскі Фелікс Янавіч (1939),

Таппер Мікалай Пятровіч (1939—40),

Главач Уладзіслаў-Грацыян (1939—41),

Сядлецкі Януш Мар’янавіч (да 1944),

Вальчак Тэафіл-Севярын (1947);

касцёл св. Ганньі (с. 319);

вікарьій:

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1921—28).

Віскіткі (Wislaікі), Полыпча, касцёл (с. 465);

святар:

Юзвік. Юзаф Францавіч (1930-я).

Вісла (Wisla), мяст., Польшча, касцёл (с. 71);

святар:

Бялінскі Юзаф (1936—37).

Вічуўка, в., Украіна, касцёл св. Юзафа (с. 101); святар:

Вяржбіцкі Віктар (1936—42).

Вішнёўка, мяст. Валынскай вобл., Украіна, кляштар кармелітаў босых (с. 199);

святар:

Казера Францішак (Гжэгаш) Андрэевіч (1936).

Вішэнкі, мяст., Украіна, касцёл (с. 412); святар:

Федаровіч Браніслаў (1935—36).

Волагда, г., Расія, касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 98, 464);

святары:

Вярбіцкі Антоні-Пётр Юзафавіч,

Ворслаў Ян Юзафавіч (1911—24), Юзвік Юзаф Францавіч (паміж 1923 і 1928).

Вонсаш (Wqsosz), мяст., Польшча, касцёл (с. 471);

святар:

Ялбжыкоўскі Рамуальд Янавіч (1901—02).

Востраў, г., Пскоўская вобл., Расія, касцёл (с. 98, 163, 422-423);

святары:

Стэфановіч (1917),

Хоміч Павел Сямёнавіч (1920—23),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1923—25), Ворслаў Ян Юзафавіч (1925—26).

Врончын (Wronczyn), мяст., Полыпча, касцёл (с. 119);

святар:

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1947—52).

Вроцлаў (Wroclaw), г., Польшча, касцёл св. Каралевіча Казіміра (с. 153, 237); святар:

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1969—70).

касцёл св. Аўгустына (с. 153);

святар:

Дзям'ян Юзаф (з 1955).

Выбарг, г. Ленінградскай вобл., Расія, касцёл (с. 25);

святар:

Аўгло Пётр Язэпавіч (1922—23).

Вырыца, пас., Ленінградская вобл., Расія, капліца (с. 26, 348, 382, 422);

рэктары:

Рацэеіч-Рочыс Антоні Антонавіч (1915—23?),

Хоміч Павел Сямёнавіч (1916—19?),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1922), Прырэмбель Станіслаў (1923—25), Аўгло Пётр Язэпавіч (1925).

Высоке Мазавецке (Wysokie Mazowieckie), мяст., Полыпча, касцёл (с. 300);

святар:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1908—10).

Вышкі (Wyszki), мяст., Польшча, касцёл св. Андрэя Апостала (с. 256); святары:

Яроцкі Баляслаў-Вацлаў (з 1908 і не менш як да 1921), Лісоўскі Арум Юзафавіч (1920-я).

Вяліж, г. Смаленскай вобл., Расія, касцёл Унебаўзяцця НПМ ці св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 104, 171);

святары:

Мацкус Мікалай (1896—1914),

Францкевіч Аляксандр (1910-я),

Сакалоўскі Ян (1920-я),

Вярыга Юзаф Францавіч (пачатак 1930-х г.), Жаўняровіч Уладзіслаў Іпалітавіч (1934—37).

Вялікая Глуша, мяст., Валынская вобл., Украіна, касцёл (с. 412);

святар:

Федаровіч Браніслаў (1931—32).

Вялікія Лукі, г. Пскоўскай вобл., Расія, касцёл НПМ і св. Антонія Падуанскага (с. 375, 480); святары:

Юхно Аўгусцін (1914—17),

Сівіцкі Казімір Антонавіч (1918—23),

Ярмаловіч Антоні Янавіч (1925—30).

Вялікія Салечнікі, в., Літва,

касцёл св, Апостала Пятра (с. 69), святар:

Бурак Казімір (1904—39?), Удальскі Антоні (1941—42);

Вяііглева (W^glewo), мяст., Польшча, касцёл(с. 119);

святар:

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1946—52).

Вятка (Кіраў), г., Расія, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 188); святары:

Вілямовіч Геранім (да 1898),

Грыбоўскі Станіслаў (да 1900),

Філіповіч Баляслаў (да 1902),

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч (1911—21),

Будрыс Францішак (сярэдзіна 1920-х г.).

г

Гайкаў (Gajköw), мяст., Польшча, касцёл(с. 129);

святар:

Горба Альбін Янавіч (1955—56).

Гайнуўка (Hajnowka), в., Полыпча, касцёл (с. 92);

святар:

Вільнеўчыц Міхал Вінцэнтавіч (1937—39).

Галіны (Galiny), в., Польшча,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 91);

святар:

Вельгат Ян (з 1958).

Гарадок, г. Хмяльніцкай вобл., Украіна,

касцёл (с. 363);

святар:

CaehfKi Баляслаў Вікенцевіч (1904—06).

Гатчына, г., Расія,

філіяльны касцёл НПМ (вул. Мікалаеўская (Урыцкаіа) (с. 307);

святары:

Скрында Казімір (1911—13),

Трасун Францішак (1913—15),

Іртман Станіслаў (1915—18),

Неманцэвіч Антоні (1917—18),

Ёдавакіс Аляксандр (1918—19),

Чэгіс Уладзіслаў (1919—31),

Эйсманпі Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч (1921),

Амудру Ян-Морыс (1931—35),

Флоран Міхал-Кловіс (1935—37).

Гвардзейскае (Фельіптын), мяст., Украіна,

касцёл св. Войцаха (с. 442);

святар:

Чырскі Франц Тамашавіч (1922—30).

Гданьск (Gdansk), г., Полыпча,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 455);

святар:

Шыманскі Стэфан-Казімір Юзафавіч (з 1959).

Глатова (Glotowa), мяст., Польшча, касцёл (с. 228);

святар:

Крапіўніцкі Юзаф Казіміравіч (з 1949).

Глухалазы (Glucholazy), мяст., Польшча, касцёл (с. 317);

святар:

Падзява Тамаш Габрыэлевіч (з 1958).

Гоняндз (Goniqdz), в., Польшча, касцёл св. Агнешкі (с. 62, 270,481); святары:

Вайдулоўскі Ян (1892—1920),

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1912—21?),

Медушэўскі Антоні (1920),

Андруконіс Юры (1925—33),

Саросек Максімільян (1933—39),

Ярошка Адольф (1938—39), Борык Пётр Міхайлавіч (1953—56).

Гранне (Granne), мяст., Полыпча, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 161); святар:

Дулінец Антоні (1931—39).

Грачаны, в. Хмяльніцкай вобл., Украіна, капліца (с. 51);

рэктар:

Барысовіч Антоні Францавіч (1954—62?).

Грос-Ведэр, мяст., Латвія,

касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 45, 163, 373); святары:

Сенвайг/іс Юзаф (1896—1904),

Жыскар Фрыдрых,

Даўгіс Ян,

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1912—23), Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1924—29).

Грудзёндз (Grudziqdz), г., Польшча.

законны дом (с. 118, 317);

святары:

Германовіч Язэп Станіслававіч (Вінцук Адважны) (1956—57), Падзява Тамаш Габрыэлевіч (пасля 1958).

Грылева (Grylewo), мяст., Польшча, касцёл(с. 119);

святар:

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1945).

д

Дабжынеў (Dobrzyniew), в., Полыпча, касцёл Звеставання НПМ (с. 46, 95—96, 148, 329);

святары:

Швіл (Свіл) Антоні (з 1912),

Яскель Антоні (з 1918),

Дашута Юзаф Дамінікавіч (1918—21?),

Рагоўскі Казімір (1924—28),

Германовіч Баляслаў (1925—29),

Равінскі Юзаф (1929 ),

Цыраскі Ігнат-Антоні (1931),

Штафінскі Сігізмунд (1931),

Ратынскі Францішак (1931—39),

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1932),

Война-Аранскі Пётр (1935—37),

Латэцкі Яўген (1939), Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1958—59).

Дабужай, мяст., Літва, касцёл (с. 56);

святар:

Бернатовіч Ігнаці (з 1928).

Дайліды (Dojlidy), мяст., Польшча, касцёл НПМ (с. 12); святары:

Войнюш Генрык (з 1919),

Памян (Помян) Зігмунд (да 1932),

Шасцюк Валяр’ян (1933—36), Алдзіеўскі Адольф (1936—41).

Далас {Dallas), г., штат Тэхас, ЗША, святар:

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч (1953—54).

Далістаў (Dolistow), в., Полыпча, касцёл св. Лаўрэнція (с. 117, 153); святары:

Гуневіч Станіслаў (з 1911),

Германовіч Язэп Станіслававіч (Вінцук Адважны) (з 1913),

Элерт Ян (з 1918),

Шапель Эдвард (1923—39),

Пшыбінскі Ян (з 1940?), Дзям’ян Юзаф (1940—41).

Дамброва {Dubrowa), мяст., Польшча,

касцёл св. Станіслава (с. 232, 239, 392,400-401,440); святары:

Гаўл Юзаф (1915—29),

Ляшчынскі Баляслаў (з 1916),

Ручніцкі Уладзіслаў (1928),

Пілтыцкі Уладзіслаў (1929),

Валентыновіч Казімір (1931—33),

Хомскі Леапольд (1931—35),

Круль Юзаф Адамавіч (н. у 1905 ці 1906) (1933—35),

Смарчэўскі Браніслаў (1935),

Сухарэвіч Міхал Людвігавіч (1935—36),

Кахутніцкі Антоні (1936),

Кузьміцкі Вітольд (1936—39),

Бекіш Павел (1937),

Тачылоўскі Пётр (1937),

Забельскі Антоні (1938—39),

Чарнецкі Ян Стэфанавіч (1938—39), Тамковіч Алаізі Паўлавіч (1939—40).

Дамброва Велька (Dubrowa Wielkd), мяст., Полыпча, касцёл (с. 300);

святар:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1910).

Данецк (да 1924 Юзаўка), г., Украіна, касцёл св. Юзафа (с. 319), святар:

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1917—21).

Даўгаўпілс (Дзвінск), г., Латвія, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 36, 163); святары:

Масілёніс Антоні (да 1902),

Кімбрыс Станіслаў (да 1902),

Сяклюцкі Ян (да 1907),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1903—05),

Шылініс Антоні Аўгуставіч (1908),

Зач Рыгор Станіславіч (1908),

Гардзіевіч Франц Ігнатавіч (з 1909),

Грас Ян (1909—12),

Матусевіч Юльян (1909),

Кібіркштыс Станіслаў (1910), Стрычка Павел (1912—15?), катэхет:

Балюль Вінцэнт Вінцэнтавіч (з 1901);

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 42, 87, 109, 141,330); святары:

Пржамоцкі Хрызагон Цярэнцевіч (1908),

Васілеўскі Ян Аляксандравіч (1913—17),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1912—14),

Урбш Антоні (1914);

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (з 1935), Барадзюля Язэп Язэпавіч (1946—47).

Даўнары (Downary), в., Польшча, касцёл НПМ Анёльскай (с. 116); святары:

Рашац Юзаф (1931—37),

Гельмер Баляслаў Янавіч (1938—39).

Джоліет, г., штат Ілінойс, ЗША, касцёл св. Тадэвуша (с. 161); святар:

Дубраўка Нікадзім Янавіч (1952—79?).

Дзевянішкі, в., Літва,

філіяльны касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 115, 328); святары:

Колас Павел (да 1913—14),

Умбрас Стэфан (з 1914—15),

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1921—23),

Гедгаўт Антоні (1924—35), Янушэвіч Юры (1936—39).

Дно, г., Пскоўская вобл., Расія, касцёл (с. 98, 163, 422);

святары:

Манюшка Юзаф (1918—20),

Хоміч Павел Семёнавіч (1920—23),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1923—25), Ворслаў Ян Юзафавіч (1925—26).

Драгічын (Drohiczyn), мяст., Польшча, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 111, 150, 201, 338); святары:

Матулевіч Ян (з 1916),

Казлоўскі Юзаф (1919),

Пятрыкоўскі Мечыслаў (1920—28),

Якубак-Петрані Алекс (1928),

Райко (Ройка) Антоні (1928—33),

Каморскі Альфрэд (1929—33),

Пяткевіч Станіслаў (1933—37),

Юневіч Эдвард (1937—39),

Вяржбіцкі Уладзіслаў (1936—39);

катэхеты:

Дзудзевіч Баляслаў Ігнатавіч (1935—40), Гарадзенскі Юзаф Міхайлавіч (1937—38?).

філіяльны касцёл Усіх Святых (с. 338);

рэктар:

Пяткевіч Станіслаў (1933—37).

Дрыгаўка, в. Вінніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 345);

святар:

Райко Станіслаў Міхайлавіч (з 1922).

Дубровіца (да 1940 Дамбровіца), г., Украіна, касцёл (с. 363);

святар:

Савіцкі Аляксандр Вікенцевіч (1914—18).

Дукшты Піярскія, в., Літва,

касцёл св. Ганны (с. 276, 335-336, 372);

святары:

Захарэўскі Казімір (з 1913),

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1928—32),

Мартынэліс Баляслаў Дамінікавіч (1933—38), Качмарэк Фелікс (1938—39), Пыртак Станіслаў (1940—41).

Душнікі Здруй (Duszniki Zdröj), в., Полыпча, касцёл (с. 129);

святар:

Горба Альбін Янавіч (1949—55?).

Дэламер (Delamere), мяст., Вялікабрытанія, касцёл (с. 273);

святар:

Маныпужык Антоні (з 1947).

Дэлтува, мяст., Літва, касцёл (с. 313);

святар:

Ожал Антоні Вікенцсвіч (1938).

Е

Екацярынбург, г., Расія, філіяльны касцёл св. Ганны (с. 104,438, 453);

святары:

Вярыга Юзаф Францавіч (1900—04), Чаеўскі Ігнат Карлавіч (1894—97), Шчарбіцкі Фабіян Юзафавіч (1915—17).

Еленя Гура (Jelenia Gord), в., Польшча, касцёл Св. Крыжа (с. 237);

святар:

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1972—77).

6М

ж

Жараў (Zarow), мяст., Польшча, касцёл (с. 129);

святар:

Горба Альбін Янавіч (1957—-63).

Жарнікі (Zerniki), мяст., Польшча, касцёл(с. 119);

святар:

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1952—72).

Жырардаў (Zyrardow), г., Польшча, касцёл (с. 39);

прэфект:

Баравец Францішак (1934—39).

Жытомір, г., Украіна, касцёл катэдральны (с. 14, 72, 442); святары:

Александровіч Юзаф Аўксенцевіч (1893—1900), Бянецкі Юзаф Вікенцевіч (1900—01), Чырскі Франц Тамашавіч (1914—17).

Жэша, в., Літва, касцёл Найсвяцейшага імя Марыі (с. 110, 340), святары:

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч (1928),

Саросек Браніслаў (1929—30?),

Маслоўскі Нікадзім (1931—35),

Нявера Фларыян (1936), Рагінскі Пётр Юр’евіч (1937—39).

Жэшчынка (Zeszczynka), в., Польшча, касцёл (с. 174);

святар:

Жук Ян Вінцэнтавіч (да 1967).

3

Забалоцце, в., Украіна, касцёл (с. 14);

святар:

Александровіч Юзаф Аўксенцевіч (1936—43?).

Заблудаў (Zabludbw), мяст., Польпіча,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 48, 239, 455-Л56); святары:

Наўроцкі Станіслаў (1911—20),

Шымковіч Міхал Мікалаевіч (1918—19),

Бароўскі Альфонс (1920—25?),

Урублеўскі Баляслаў (1926—28),

Кузьміцкі Вітольд (1927—35),

Урбан Станіслаў (1935—37),

Сянкевіч Юры (1936—37),

Астроўскі Адам (1938—39).

Завоя (Zawoja), мяст., Полыпча, касцёл(с. 199);

святар:

Казера Караль-Беніямін Андрэевіч (1966—75).

Залессе (Залессе Сакульскае) (Zalesie Sokölskie), в., Польшча, касцёл Звеставання НГІМ (с. 306);

святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (1894—1903),

Хлявінскі Юзаф (з 1913),

Петрашэўскі Станіслаў (1927—39).

Златавуст, г. Чалябінскай вобл., Расія, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 373); святары:

Паіпкевіч,

Сленскі М.,

Градзіцкі,

Жук Юзаф,

Валынец Баляслаў (1916—21), Сенвайціс Юзаф (1925—28).

Зялёнка (Zielonka), мяст., Полыпча, жаночы кляштар (с. 303);

капелан:

HaehfKi Данат Гіляравіч (з 1939).

Ізяслаў, г. Хмяльніцкай вобл., Украіна, касцёл і кляштар (с. 14);

святары:

Тураўскі Максімільян Дамінікавіч (1910—13), Александровіч Юзаф Аўксенцевіч (1914—18).

Індра (Індрыца), в., Латвія,

касцёл (с. 109);

святар:

Праневіч Антоні (да 1902),

Шукіс Аляксандр (1903—08),

Свыкля Юзаф (1909—10?),

Кулікоўскі Ян (1910-я),

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (1960-я).

Іркуцк, г., Расія,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 135, 174, 207, 262, 334, 427, 464);

святары:

Гумніцкі Генрык,

Дамброўскі Станіслаў,

Швярніцкі (да 1894),

Рузга (да 1905),

Буловіч П. П. (1910),

Жукоўскі Антоні Юзафавіч (1910-я, 1925—26, 1934—37),

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1915),

Юзвік Францавіч (да 1916),

Канцэвіч Мікалай (1916—17),

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1920),

Пучкар-Хмялеўскі Адам Янавіч (1920),

Дэмікас Юзаф (1920-я),

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1930—35?).

к

Казань, г., Расія,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 44, 149, 166, 296, 381,476); святары:

Галімскі Асціян,

Слівоўскі Караль (паміж 1890 і 1912),

Мустэйкіс Казімір (1904—06),

Бараноўскі Леанард Якаўлевіч (1914),

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (1923—29), Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч (другая палова 1920-х).

Казачызна, в., Літва, касцёл св. Станіслава (с. 178); святары:

Бобін Вінцэнт (1928—39),

Забароўскі Вацлаў Францавіч (1939—41).

Калінуўка (Kalinöwka), в., Польшча, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 478);

святары:

Ярашэвіч Альбін Мацвеевіч (1903—05), Недрашланскі Ісідар (з 1915).

Калііп (Kalisz), в., Польшча, касцёл і Супольнасць Сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэга (с. 39, 50,71,286);

капелан:

Бялінскі Юзаф (1938—39);

прэфекг:

Барысовіч Антоні Францавіч (1923—26);

законніцы:

Баравік Паўліна (Марыя-Фэліцыта) (з 1932), Мацкевіч Яўгенія-Канізія (Марыя-Казіміра) (1937—38?).

Калуга, г., Расія, касцёл св. Юрыя (с. 226, 322); святары:

Вайчунас Юры, Корнь Баляслаў (1908—10), Паўловіч Ян Юзафавіч (1914—26).

Кальварыя, мяст., Літва, касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 49, 91,291); святары:

Ідзятовіч Юльян (з 1916), Буйна ІОльян (1919—20), Панятоўскі Ян (з 1919), Макарэвіч Тадэвуш (1924—31), Венажындзіс Ян Алаізіевіч (1927—29), Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1932—34, 1946—49), Мілка Стэфан-Казімір (1933), Трацеўскі Станіслаў-Самуіл (1934—39), Філіпек Уладзіслаў (1934—36), Малахоўскі Уладзіслаў (1937—39), Барташэвіч Пётр Я. (1940—42).

Каменск, г., Расія, касцёл (с. 427);

святар:

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1930).

Камянец-Падольскі, г. Хмяльніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 51);

катэхет:

Барысюк Ян Казіміравіч (1916—17).

Карловіцы (Karlowice), мяст., Польшча;

касцёл (с. 247).

святар:

Куява Антоні Мікалаевіч (1959—62).

Карыцін (Когусігі), мяст., Полыпча,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 96, 126, 283, 338, 481); святары:

Пяткевіч Станіслаў (1912—16),

Вондрак Мечыслаў (з 1914),

Раманоўскі Стэфан (1916),

Філмановіч Станіслаў (1917—20),

Валентыновіч Антоні (1921—33),

Мацулевіч Вацлаў (Вінцэнт) (1933),

Аляшчук Баніфацый (1933—39),

Гой Ян (1933),

Ярошка Адольф (1935—37),

Войтах Эміліян (1938—47), Матусевіч Чэслаў (1947).

Кастовец (Kostowiec), мяст. каля Варшавы, Польшча, кляштар Задзіночання сясцёр сям’і Марыі (с. 193);

капелан:

Ільгін Вінцэнт Адамавіч (1936).

Кастрама, г., Расія, касцёл Бсззаганнага Зачацця НПМ (с. 322, 394, 464); святары:

Паўловіч Ян Юзафавіч (1924—26),

Гжымала,

Сямаійка Сігізмулд (1914—15), Юзвік Юзаф Францавіч (1916—22).

Катавіцы (Katowice), г., Польшча, касцёл (с. 237); капелан:

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1970—71).

Каўнас, г., Літва, касцёл (с. 100);

святар:

Вэбср Ян (1902—06).

Кашадары, в., Літва, касцёл (с. 127); святар:

Голяк Валяр’ян Антонавіч (1907—09).

Кашэры (Koszery), мяст., Польшча, касцёл (с. 155);

святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1904—07).

Кейданы, мяст., Літва, касцёл (с. 313); святар:

Ожал Антоні Вікенцевіч (1928).

Кельме, мяст., Літва. касцёл (с. 454),

святар:

Шыманкевіч Міхал Янавіч (1940).

Кельцы [Кіеісеў мяст., Полыпча, касцсл (с. 224, 233);

святары:

Круль Юзаф Адамавіч (1921—22?), Кміта Мечыслаў (1922).

Кентніын (Kytrzyn), мяст., Полыпча, касцёл св. Кацярыны (с. 327, 347); святары:

Пілецкі Гедымін Людвікавіч (1948—49?), Рамейка Ян Юзафавіч (1949—50).

Кісў, г., Украіна, касцёл св. Лляксандра (с. 65); актыўныя парафіянкі:

Буйноўская Галіна Карлаўна (1920-я), Чарнецкая Гэлсна Віктараўна (1930-я).

касцёл св. Ігнацыя (с. 72); святар:

Бянецкі Юзаф Вікснцевіч (1920);

касцёл св. Мікалая (с. 220); актыўны парафіянін:

Кашэўскі Юзаф Казіміравіч (1930-я).

Клінцы, г., Расія, касцёл (с. 379); святар:

Скарупка Ігнат-Ян (?) (1917).

Кліошкоўцы (Kluszkowce), мяст., Полыпча, кляштар (с. 199, 413);

законнікі:

Філек Эразм (Якуб) Юзафавіч (1960-—75?), Казера Караль-Бешямін Лндрэсвіч (1975—81).

Клявань, в. Ровенскай вобл., Украіна, касцёл (с. 219, 363);

святары:

Савіцкі Аляксандр Вікенцевіч (1910—14), Кашчыц Адольф Каятанавіч (1917—20).

Клязьма, г., Расія, касцёл (с. 149);

святар:

Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч (пасля 1926).

Кляшчэлі (Kleszczele), мяст., Польшча, касцёл (с. 457);

святары:

Кавалеўскі Казімір (з 1911), Шышко (Шышка) Антоні Станіслававіч (1929—34).

Кнышын (Knyszyn), мяст., Польшча, касцёл св. Яна Апостала і Евы (с. 9, 465); святары:

Клім Станіслаў (з 1917),

Акрэйць Мечыслаў (1926—32),

Жамейц Юры (1933—36),

Шадбсй Тадэвуш (1937—40?), Юнг Эдвард Аляксандравіч (1941).

Колпіна, г. каля Санкт-Псцярбурга, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (былая капліца па ^л.

Адміральскай, д. 13) (с. 65, 155, 201, 282, 307, 314); рэктары:

О’Рурк Эдвард-Аляксандр Уладзіслававіч (1908—10), Бузыцкі Міхал Ігнатавіч (1910),

Казюнас Павел Мацвеевіч (1910—14),

Францкевіч Аляксандр (1914—17),

Жулпа Сямён (1918),

Неманцэвіч Антоні (1918—21),

Даўкант Канстанцін (1921—22),

Руткоўскі Францішак (1922—23),

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1923),

Матулёніс Тэафіл Юр’свіч (1926—28),

Амудру Ян-Морыс (1927—35),

Флоран Міхал-Кловіс (1937).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Будкееіч, Курлінаўскі Лявон, Мацулевіч Канстанцін, Прырэмбель Станіслаў, Свіршчэўскі.

Корвс (Korwie), в., Літва,

касцёл св. Юзафа і ШІМ (с. 306, 377);

святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (1920—27),

Карыцкі Ян (1927—39),

Січак Пётр Янавіч (1940—41).

Коржэц, в., Украіна,

касцёл (с. 412);

святар:

Федаровіч Браніслаў (1927—31).

Костпіынь (Kostrzyn), мяст., Полыпча, касцёл (с. 76);

святар:

Вайтыняк Чэслаў Валянцінавіч (1914—15).

Кракаў (Krakow), г., Польшча,

касцёл св. Ганны (с. 143, 223);

святары:

Клімчак Міхал-Дзяніс (з 1931),

Дабжыцкі Казімір (1939—44?).

Кракес, мяст., Літва, касцёл (с. 136);

святар:

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1939?).

Кранштаг, г. Ленінградскай вобл., Расія, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 26, 114, 293, 382,423^. святары:

Лушпініс Казімір (да 1896),

Міхалкевіч Казімір-Мікалай Юстынавіч (1896—1902),

Гашынскі Леанард Антонавіч (1902—19),

Шаўдзініс Мечыслаў (1919),

Пяткевіч Віктар (1919—21),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1921?),

Юнсвіч Эдвард (1921—22),

Прырэмбель Станіслаў (1923),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1925),

Васілеўскі Антоні (1925—-26), Хоміч Павсл Семёнавіч (1926).

Краслаў, мяст., Латвія, касцёл св. Людвіка (с. 141, 325); святары:

Малахоўскі Адольф (да 1902),

Тырыліс Аляксандр (да 1902),

Ягеловіч Баляслаў (да 1908),

Валовіч Антоні (1903—06?),

Смільгсвіч Фердынанд (1902—06?),

Гёдрыс Канстанцін (1908—09),

Юркун Юстып Пятровіч (1908),

Лушпініс Казімір (1909—10?),

Уліцкі Пётр (1909—10?),

Путрэвіч Дамінік (1909),

Лсўгаўд Францішак (1912),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1912),

Каліпка Казімір (1910-я),

Курыловіч Юзаф (1910-я),

Кашар Канстанцін (1910-я),

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч (1940).

Краснаярск, г., Расія, каснёл Псрамянсння Пана (с. 16, 130, 255, 262,427, 453); святары:

Андрэкус Кансганпін Антонавіч (1902—05), Святаполк-Мірскі Леў Львовіч (1905—13?), Грабоўскі Францішак (1914—15),

Ляніцкі Мечыслаў Юзафавіч (1917),

Януліс Ігнат (1920-я), Царпента (Цярпснта) Ісранім Іеранімавіч (1930—35?);

Кросііа Аджанскас (Krosno Odrzanskie), в., Польшча, касцсл (с. 37);

святар;

Банеь-іч Казімір Густававіч (да 1992).

Крынкі (Krynki), мяст., Польшча, касцёл св. Гаішы (с. 31, 343);

святары:

Радзішэўскі Мечыслаў Станіслававіч (з 1915),

Марцынкевіч Юзаф (1918—33),

Фрыдрыкевіч Адольф-Ян (1932—34),

Цыганск Казімір (1934—35),

Шырокі Станіслаў (1935),

Багаткевіч Станіслаў Станіслававіч (1935—37?),

Зянкевіч Альфонс (1936—39),

Ліцэновіч Яіі (1937),

Трэцяк Кесарый (?) (1939).

Крыслаўка, в. Іркуцкай вобл. (?), Расія, капліца св. Антонія (с. 279);

рэкгар:

Марчынян Ксаверый (1903—-08).

Крэмснчуг, г., Украіна, касцёл філіяльны св. Юзафа (?) (с. 331);

святар:

Прытула Аляксандр Францавіч (Фаміч) (1923—26).

Крэтынг, мяст. (за 20 км на паўн.-усх. ад Клайпсды), Латвія касцёл (с. 322);

святар:

Паўловіч Ян Юзафавіч (да 1937).

Кужніца (Kuznica), в., Полыпча,

касцёл Божага Провіду (с. 57, 298, 306, 329, 403, 432, 456);

святары:

Нарушыс Ян Ігнатавіч (1903—08),

Бешта-Бароўскі Антоні (1915—18?),

Грыганевіч Ігнат (1919—36),

Шымковіч Міхал Мікалаевіч (1919-—22),

Цімашкевіч Юльян Аляксандравіч (1929—30),

Твароўскі Антоні Людвігавіч (1931),

Жук Станіслаў (1931—32),

Мяноўскі Ян Пятровіч (1932—33),

Мацулевіч Вінцэнт (Вацлаў) (1934—36?),

Эйсмант Ян (1937—39),

Падзсйка Пётр (1937—39),

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1939—40).

Курачэва (Kuraczewo) в., Польшча, касцёл грэка-каталіцкі (с. 90);

святар:

Вашчынскі Пстр (1930—35).

Курск, г., Расія,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 331, 399);

святары:

Сідаровіч Тамаш,

Віткевіч Ян Ігнатавіч,

Тамашэўскі Міхал Юр’свіч (1909—12), Прышула Аляксандр Фрапцавіч (Фаміч) (з 1928).

л

Лабснднік (Lab^dnik), в., Польшча, касцёл (с. 37);

святар:

Баневіч Казімір Густававіч (1960-я г.?).

Лаварышкі, в., Літва, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 235, 372); святары:

Крынскі Ян Аптонавіч (канец 1890-х — пачатак 1900-х г.),

Груздзь Канстанцін (1911—21?),

Петрашэўскі Станіслаў (з 1918), Семашкевіч Ян Казіміравіч (1917—28?), Захарэўскі Казімір (1928—39).

Ламаносаў (Араніснбаўм), г., Расія, касцёл (с. 460);

святар:

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч (1921).

Ландвараў, в., Літва, касцёл (с. 212);

святар:

Каралюк ІОзаф (1956(?)—63).

Лапдскрона, мяст., Латвія, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 57, 296); святары:

Мустэйкіс Казімір (1901—02),

АндрБ. (1910),

Бікшыс Ян Міхайлавіч (1913—18).

Ласкажэў (Laskarzew), мяст., Польшча, касцёл (с. 394);

святар:

Сямашка Сігізмунд (1923).

Левін Бээскі (Lewin Brzeski), мяст., Полыпча, касцёл (с. 31);

святар:

Багаткевіч Станіслаў Станіслававіч (1960-я).

Лезніца Вслька (Leznica Wielka), Польшча, касцёл (с. 378);

святар:

Січак Пётр Янавіч (1972—75).

Лешна (Leszno), мяст., Польшча, касцёл (с. 155);

святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1902—04).

Лёнд (Lqd), мяст., Полыпча, касцёл св. Барбары (с. 211); святар:

Капуста Ян Юзафавіч (1957—60).

Лігава, пас. Ленінградскай вобл., Расія, капліца Божай Маці Чанстахоўскай (с. 95, 355, 423); рэктары:

Пятксвіч Віктар (1909—22),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1922—23), Хрышчаіювіч Уладзіслаў (1923), Хоміч Павел Сямёнавіч (1923—26), Война Стэфан Мікалаевіч (1929—31), Амудру Ян-Морыс (1931—35), Флоран Міхал-Кловіс (1935—39).

Ліепая (Лібава), Латвія, касцёл (с. 351);

святар:

Роп Эдвард Юльсвіч (з 1889).

Ліксна, в., Літва, касцёл Святой Сям’і (с. 330, 348); святары:

Эльяшэвіч (дэкан),

Наркевіч Юзаф (да 1907?),

Руйка Фелікс (да 1904),

Панкоўскі ГІётр (да 1904),

Мяшкоўскі Аляксандр (1904—06?),

Казенас Ян (1904—05),

Велкме Ян (1906—12?),

Рацэвіч-Рочыс Антоні Антонавіч (1908—10),

Пжамоцкі (Пржэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1908),

Спрынговіч Антоні (з 1908?),

Францкевіч Вінцэнт (1908—10),

Вайкуль Станіслаў (1912—14?), Зач Рыгор Станіслававіч (з 1914).

Лінгмяны, в., Літва,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 176, 329);

святары:

Брэйва Юзаф (з 1919),

Аляксандр Міц (1926—32),

Зарэмба Адам (1933—34),

Жэіідзіс Сігізмупд Мартынавіч (1935),

Прамянецкі (Ппіэмянецкі) Мечыслаў Казіміравіч (1935), Мантвіл Ігнат(1935—39).

Ліговіж, в. Валынскай вобл., Украіна, касцёл (с. 14);

святар:

Ачександровіч Юзаф Аўксенцевіч (1936—43?).

Лодзь (Lodz), г., Полыпча,

касцёл Перамянення Божага (с. 200, 379, 471);

святары:

Скарупка Ігнат-Ян (1918),

Казера Францішак (Гжэгаж) (1958—60, 1966—72),

Капуста Ян Юзафавіч (1957—60),

Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1959—60);

касцёл св. Тэрэзы (с. 211);

святар:

Капуста Яп Юзафавіч (1957—60);

Ломжа (Lomza), Польшча,

касцсл і мужчынскі кляштар (с. 62, 113, 205, 278, 294, 300);

святары:

Бет (?)

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1911—14),

Брыдацкі Людвіг (1929—39?),

Гац (Гаца) Пётр-Уладзіслаў Іванавіч (1930-я — 1940),

Марцынкоўскі Франц Францавіч (1939—40);

законнікі:

Мішкоўскі Стэфан Станіслававіч (да 1940),

Камерас Фелікс Францавіч (1930-я).

Лондан, Вялікабрытанія,

Дом марыянаў (с. 118, 317-318, 469);

законнікі:

Падзява Тамаш Габрыэлевіч (з 1969)

Ягельніцкі Сігізмунд-Ян-Тадэвуш-Пшэмыслаў Францаііч (з 1970) катэхет:

Германовіч Язэп Станіслававіч (Вінцук Адважны) (1962—6®);

касцёл Бромптан Араторы (Brompton Oratory) (с. 463-464); святар:

Юдыцкі Віктар Віктаравіч (з 1950).

Луга, г. Ленінградскай вобл., Расія, касцёл св. Мікалая (с. 70, 95, 114, 196, 400, 413); святары:

Будкевіч,

Малахоўскі,

Хрышчановіч Уладзіслаў (1907—09?), Ругкоўскі Францішак (1912, 1922), Філіп Адольф Готлібавіч (1912—15), Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1915—17), Крулікоўскі Яўген (1917—22), Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч (1922—23), Гашынскі Лсанард Антонавіч (1922—27), Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1930—32), Ворслаў Ян Юзафавіч (1932—37), Война Стэфан Мікалаевіч (1941—43);

актыўны парафіянін:

Быдзап Тамаш Антонавіч (1930-я).

Лукаў (Lukow), в., Польшча, касцёл св. Станіслава (с. 265, 394); святар:

Макня Юзаф (1923—34);

катэхет:

Сямашка Сігізмунд (1923—39).

Лучынец, мяст. Вінніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 363);

святар:

Савіцкі Баляслаў Вікенцевіч (другая палова 1920-х).

Львоў, г., Украіна, кляштар кармелітаў босых (с. 199), законнік:

Казера Францііпак (Гжэгаш) Андрэевіч (1936).

Любартаў (Lubartöw), мяст., Полыпча, кляштар (с 278);

законнік:

Марцыпкоўскі Франц Францавіч (1937—38),

Любін Касцелыіы (Lubin Koscielny), в., Польшча, касцёл Унебаўзяцця ГІПМ (с. 156, 406);

святары:

Рыжы Вінцэнт (з 1916),

Доўжык Павел (1900-я — пачатак 1910-х), Трускоўскі Стэфан (з 1931).

Люблін (Lublin), г., Польшча, касцёл (с. 389, 471);

святары:

Струміла-Петрашкевіч Люцыян (1922), Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1972—78).

Любомль, г., Украіна, касцёл (с. 412);

святар:

Федаровіч Браніслаў (1933).

Люботынь (Lubotyn), в., Польшча, касцёл (с. 300);

святар:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1906—08).

Люцын, г., Латвія, касцёл Унебаўзяцця ППМ (с. 57, 476); святары:

Януковіч Пётр Янавіч (1892—93), Бікшыс Ян Міхайлавіч (1894—97).

Паводлс некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Буловіч, Валовіч Антоні (дэкан), Вішнеўскі Ян (дэкан), Пузыня (біскуп), Тукліс (дэкан), Чэтс Уладзіслаў.

Лясковіцы (Laskowice), Польшча,

касцёл (с. 237);

святар:

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч (1957—64).

Ляшчыны (Leszczyny), мяст., Польпіча,

касцёл (с. 233);

святар:

Круль Юзаф Адамавіч (1926—30).

м

Мазальцава, в. пад Смаленскам, Расія,

касцёл (с. 330);

святар:

Пржамоцкі (Пшэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1921).

Масва (Majewo), в., Полыпча, касцёл Маці Божай Ружанцовай і св. Казіміра (с. 79);

святары:

Барапоўскі Адам (1916—22?),

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1923—29).

Макарава (Краспы Бор), мяст. Ленінградскай вобл., Расія, капліца(с. 155,307);

рэктары:

Чэсніс Блазі (1917),

Неманцэвіч Антоні (1918—21),

Даўкант Канстанцін (1921—22),

Руткоўскі Францішак (1922—23),

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1923), Амудру Ян-Морыс (з 1927).

Малагоіпч (Malogoszcz), мяст., Полыпча, касцёл (с. 233);

святар:

Круль Юзаф Адамавіч (1930—47).

Малаяраславец, г., Расія, кляштар (с. 86,144);

законніцы:

Васілені-Пажарска Ніна (Роза-Марыя) Юзафаўна (1939— 40?),

Давыдзюк Люцыя Нарні (Гашіа Кірылаўна) (1930-я).

Маліна, мяст., Украіна, касцёл св. Ганны (с. 72); святар:

Бяйецкі Юзаф Вікенцевіч (1902—07).

Малічэўскі. пас. Томскай вобл., Расія,

капліца св. Яна Хрысціцеля (с. 130); рэктары:

Грабоўскі Францішак (1918—20), Міхасёнак Мікалай (1920-я).

Мальтыйск, пас. Ленінградскай вобл., Расія, капліца (с. 355);

рэктар:

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1912—13).

Манастырыска, в. Цярнональскай вобл., Украіна, касцёл (с. 363);

святары:

Савіцкі Баляслаў Вікенцевіч (1918—22?), Савіцкі Аляксандр Вікенцевіч (1923—24).

Мантана (Montana), г., ЗША, касцёл св. Юзафа (с. 161); святар:

Дубраўка Нікадзім Янавіч (1949—51).

Маркавіцы (Matkowice), в., Польшча, касцёл (с. 7, 8);

святар:

Адамскі Фелікс(1931—36, 1946, 1975—92).

Мар’янава (Marianowo), мяст., Польшча, касцёл (с. 372);

святар:

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1946—56?).

Марыенгаўзен, мяст., Латвія,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса (с. 151-152, 348); святары:

Ясас Юзаф Францавіч (1900—1910-я), Раг/эвіч-Рочыс Антоні Антонавіч (?) (1901—07?), Лупейка Станіслаў (1905—14?),

Швельніс Вінцэнт (Вацлаў) (1912),

Жулпа Сямён (1914), Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1925—26).

Марыямпаль, мяст., Літва, касцёл (с. 450); святар:

Шульскіс Францішак (Пранас) Юзафавіч (1944—46).

Масква, г., Расія,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (Мілюцінскі зав., д. 11) (с. 166,187, 259, 307, 376, 382, 404,426,432,438);

святары:

Васілеўскі Антоні Міхайлавіч (1889—1911),

Чаеўскі Ігпат Карлавіч (1911—15),

Зялінскі Пётр Пятровіч (1916—23),

Ёкус Антоні (1920-я),

Неманцэвіч Антоні (1922—23),

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (1918—22),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1924),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1924—29?), Цімашкевіч Юліян Аляксапдравіч (1926—27), Цакуль Міхал Хрыстафоравіч (1933—37);

філіялыіы касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (вул. Малзя Грузінская) (с. 67, 169, 259, 426);

святары:

Бушюўскі Лявон Міхайлавіч (1917—21),

Цакуль Міхал Хрыстафоравіч (1919—24, 1933—37),

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч (1921),

Швсльніс Вінцэнт (Вацлаў) (1920-я),

Жаўняровіч Ігнат Францавіч (1924);

паводле некаторых звестак у касцёле Беззаганнага Зачандя НПМ таксама служылі: Галавінскі Ігнаці (мітрапаліт), Грэгарэў кі Тэлесфар, Жылінскі, Мачулсўскі Юліян, Оттэн Фрыдрых;

касцёл св. Ганны (с. 95), святар:

Война Стэфан Мікалаевіч (першая палова 1920-х).

касцёл св. Людвіка (с. 342, 382);

святар:

Мачулеўскі Юліян,

Вівіен Л.,

Рагоўскі Станіслаў (1957—58);

Абрыкосаўскі ордэн сясцёр дамініканак (с. 86); законніца:

Васілені-Пажарска Ніна (Роза-Марыя) Юзафаўна (да 1924).

Мейшагола, в., Літва, касцёл Унсбаўзяцця НГІМ (с. 184, 254, 402);

святары:

Какарэка Тамаш (з 1911),

Зімнах Лнтоні (1914—20?),

Грабоўскі Вінцэнт-Міхал (1927—34),

Клім Станіслаў (1935—39),

Таппер Мікалай Пятровіч (1940),

Абрэмскі А. (1950-я),

кляштар (с. 86);

законніца:

Васілені-Пажарска Ніна (Роза-Марыя) Юзафаўна (з 1956).

Мепал (МераІ), Кембрыдж, Вялікабрытанія, касцёл (с. 392);

святар:

Суфрайовіч Каятан Каятанавіч (пасля 1947).

Мілянувек (Milanöwek), мяст., Польшча, закошіы дом уршулянак (с. 14);

законніца:

Александровіч Марыя Наталля (Моніка) Браніславаўна (1962— 71, 1986—92).

Млынары (Mlynary), мяст., Полыпча, касцёл (с. 47, 153);

святары:

Дзям'ян Юзаф (1946—53),

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (з 1964).

Монькі (Мопкі), в., Польшча, касцёл НПМ і св. Казіміра (с. 270); святары:

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (да 1925) Лазоўскі Цыпрыян (1925—34), Даўгвіла Юзаф (1935—39).

Мышакоўка, в. Чарнігаўскай вобл., Украіна, касцёл(с. 16);

святар:

Андрыка Пётр (1933—36).

Мыпіынец (Myszyniec), мяст., Полыпча, касцёл (с. 153);

святар:

Дзям’ян Юзаф (1944—45).

Мясткова (Miastkowa), Польшча касцёл (с. 300);

святар:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1905—06).

н

Навакаў (Nowaköw), Польшча, капліца (с. 445);

рэктар:

Шанкевіч Міхал Матэвушавіч (1959).

Навасольна (Nowosolna) мяст., Польшча, касцёл (с. 378);

святар:

Січак Пётр Янавіч (1958—59).

J69

Нараў (Narew), мяст., Польшча, касцёл Унебаўзяцця НПМ і св. Станіслава (с. 111, 384); святары:

Сохань Юзаф (1924—28),

Турлай Вацлаў (1928—33),

Лапошка (Лапашко) Данат (1934—39), Гарадзенскі Юзаф Міхайлавіч (1960—68).

Парвілішкі, мясг., Літва, касцёл Маці Божай Міласэрнай (с. 221); святары:

Сакалоўскі Адольф ( 1932 ), Ківінскі Стэфан Францавіч (1934—39?).

Парэўка (Narewka), в., Полыпча, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 47, 68, 75, 204); святары:

Буклярэвіч Міхал Філіпавіч (1908—15?),

Бароўка Юльян Баніфацавіч (1915—19),

Жылінскі Тэадор (з 1919),

Калінскі Тамаш Казіміравіч (1926—37), Вагнер Мікалай Станіслававіч (1937—40).

Неброва Вельке {Nebrowo Wielkie), в., Польшча, касцёл (с. 327);

святар:

Пілецкі Гедымін Людвікавіч (1951).

Невадніца (Niewodnica), в., Польшча, касцёл св. Антонія (с. 115);

святары:

Ракіцкі Яраслаў (1921—30),

Астроўскі Адам (1930—33),

Невяроўскі Пётр (1933—40?), Гедгаўт Антоні (1941?—47).

Невель, г. Пскоўскай вобл., Расія, касцёл св. Юрыя (с. 480);

святары:

Буйневіч,

Грынсўскі Казімір Антонавіч (да 1912), Батура Казімір (1912—23), Ярмаловіч Антоні Янавіч (1924).

Нежын, г. Чарнігаўскай вобл., Украіна, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 45,449); святары:

Календа Адам (?) (служыў 2 гады), Ваньковіч Казімір,

Шукель Ігнат Вікенцевіч (1903—11), Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1912—17).

Неўтэраны (Рогаўка), мяст., Латвія, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 279); святары:

Ваяводскі Антоні (да 1901), Лаўрыновіч Станіслаў (1901—06?), Кантынік Андрэй (1901—03), Ясінскі Даніэль (1904—12), Ясас Юзаф Францавіч (1912).

Савукайціс Юзаф (з 1912), Марчыпян Ксаверый (1912—18), Сырвіт Казімір, Бітны-Шляхта Пётр Вікенцевіч.

Ніжні Ноўгарад, г., Расія, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 149); святары:

Бітны-Шляхта Пётр Вікснцевіч (1910), Венцлаў Марцін (1914—17), Грас Ян (1922—23),

Хрышчановіч Уладзіслаў (1923),

Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч (пасля 1925).

Нікалаеў, г., Украіна,

касцёл св. Юзафа (с. 319),

святар:

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1900-я).

Нованікалаеўск, г. Томскай вобл., Расія,

касцёл св. Казіміра(с. 174);

святар:

Жукоўскі Антоні Юзафавіч (1925);

Новасаколыгікі, г. Пскоўскай вобл., Расія,

філіяльны (да парафіі ў Вялікіх Луках) касцёл Сэрца Пана Езуса (с. 375, 480);

святары:

Сівіцкі Казімір Антонавіч (1918—24),

Ярмаловіч Антоні Янавіч (1925).

Новая Вілейка, в., Літва,

касцёл св. Казіміра (с. 158, 160, 291, 374);

святары:

Макарэвіч Тадэвуш (з 1914),

Эйдзятовіч Юльян (1924—33),

Сечка Тадэвуш (1929),

Садоўскі Уладзіслаў (1933—39),

Цвянькоўскі Генрык (1938—39),

Драздовіч Антоні (1939),

Дубраўка Нікадзім Янавіч (1939),

Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч (1940—46?).

Нортвік Парк (NorthwickPark), Стаф, Вялікабрытанія, касцёл (с. 392);

святар:

Суфрановіч Каятан Каятанавіч (пасля 1947).

Нортвіч (Northwich), г., Вялікабрытанія, касцёл (с. 273);

святар:

Маньтужык Антоні (1964—65).

ІІоўгарад, г., Расія,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 244, 329-330, 476, 480);

святары:

Яііуковіч Пётр Янавіч (1892, 1894—97),

Пржамоцкі Хрызагон Цярэнцевіч (1893—96),

Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (1914),

Венцлаў Марцін (1914—17),

Грас Ян (1922—23),

Чэгіс Уладзіслаў (1925—26),

Ярмаловіч Антоні Янавіч (1930—33).

Нур (Nur), в., Польшча, касцёл (с. 120, 229);

святар:

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (1933—35)

арганіст:

Гжэшчук Мечыслаў Лявонавіч (да 1940).

Нявіркаў (Niewirköw), мяст., Полыпча, касцёл (с. 14);

святар:

Александровіч Юзаф Аўксенцевіч (1930—36).

Нядзвядна (Niedzwiadna), мяст., Полыпча, касцёл (с. 447);

арганіст:

Шкадзінскі Юзаф Аляксандравіч (да 1940).

Няміраў (Niemiröw), мяст., Полыпча, касцёл св. Станіслава (с. 212, 408);

святары:

Валейка Юзаф (з 1919),

Мсшкіс Фелікс (1923—33),

Улінскі Францішак (1933—39),

Каралюк Юзаф (1939).

Нястанішкі, в., Літва,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 239);

святары:

Шламас Станіслаў (да 1915),

Жыткевіч Ян (1915—31),

Матуліс Уладзіслаў (1932),

Борык Міхал (1933—39);

арганіст:

Кузьміч Казімір Пятровіч (да 1940).

о

Ольштын (Olsztyn), мяст., Полыпча, касцёл Найсвяцейшага Сэрца ІІана Езуса (с. 327, 347);

святары:

Пілецкі Гедымін Людвікавіч (паміж 1948 і 1952),

Рамейка Ян Юзафавіч (1950—72).

Омск, г., Расія, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 244, 330); святары:

Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (1915—17),

Пржамоцкі (Пшэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1915—20?),

Бугеніс Міхал (1920-я).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Віткевіч Ян Ігнатавіч, Грамадскі Валяр’ян, Казакевіч ІОзаф, Стракшыс Ф.

Орлаў (Orlow), в., Польшча, касцёл(с. 155);

святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1907—12).

Орля (Orla), в., Польша, філіяльны касцёл (парафіі Бельск Падляскі) (с. 57, 400); рэктары:

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1926—27), Бешта-Бароўскі Антоні (з 1927).

п

Пабрадэ (Падброддзе, Падбярэззе), г., Літва, касцёл св. Юзафа (с. 272, 372);

рэктары:

Вайтэкунас Вінцэнт (з 1907),

Навіцкі Уладзіслаў (1927—28),

Бяляўскі Юзаф (1929—35), катэхеты:

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1934—36?), Маньтужык Антоні (1936—39);

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 50, 238, 247); святары:

Бразоўскі Уладзіслаў (1928),

Кударэўскі Станіслаў Міхайлавіч (1929—36),

Сепак Браніслаў Францыскавіч (1934—37)

Шчамірскі Станіслаў (1937—39),

Моліс Канстанцін (1939),

Куява Антоні Мікалаевіч (1939—41), Барысовіч Антоні Францавіч (1939—44).

Падборжа, в., Літва, касцёл Унебаўзяцця НГІМ (с. 79); святар:

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1940-я г.?)

Паджыліны (Podzyliny), мяст., Полыпча, касцёл (с. 300);

святар:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1922—33).

Падстаў, в. каля Смаленска, Расія, касцёл (с. 315);

святар:

Павелец Ян Юзафавіч (?) (1941).

ІІажна (Parzno), в., Польшча, касцёл (с. 378);

святар:

Січак Пётр Янавіч (1960—62).

Паламене (Раіотепе), в., Літва, касцёл (с. 407);

святар:

Туцінас Ян (1937—41).

Палоннае, мяст. Жытомірскай вобл., Украіна, касцёл св. Ганны (с. 72);

святар:

Бянецкі Юзаф Вікенцевіч (1922—30).

Палтава, г., Украіна,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 141, 331, 413); святары:

Філіп Лдольф Готлібавіч (1909—1910),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1910—11),

Прытула Аляксандр Францавіч (Фаміч) (1923—26),

Казлоўскі Антоні (1927—28?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Кухарскі Ян Пятровіч, Сестранцэвіч (арцыбіскуп), Слізсвіч Яўген, Стунеўскі Суфраган.

Палукня, мяст., Літва,

касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 139);

святар:

Пацкевіч Казімір (1915—39);

дыякан:

Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч (1915—17).

Панатарай (Panoterai), мяст., Літва,

касцёл(с. 136);

святар:

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1936—39).

Паргалава (3-е Паргалава), пас. Ленінградскай вобл., Расія, касцёл Найсвяцейійага Сэрца Пана Езуса (с. 26, 50, 476);

святары:

Януковіч Пётр Янавіч (1914—20),

Барысовіч Антоні Францавіч (1917—22),

Бугеніс Міхал (1921—22),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1922—25),

Спасоўскі Юры (1926—27),

Юрэвіч Баляслаў Казіміравіч (1927—29).

Парудаміна (Porudomino), в., Літва,

касцёл Перамянення Пана (с. 327);

святар:

Пілецкі Гедымін Людвікавіч (1944—45).

Пархоў (Порхаў), г. Пскоўскай вобл., Расія, касцёл (с. 422-423);

святары:

Манюшка Юзаф (1918—20), Хоміч Павел Семёнавіч (1920—23).

Пасіпа, в., Латвія, касцёл (с. 42);

святар:

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1947—49).

Паташня, в. Вінніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 14);

святар:

Ллександровіч Юзаф Аўксенцевіч (1927—30).

Пенза, г. Расія,

філіяльны касцёл (парафіі Узвышэння Св. Крыжы ў Казані) Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 101,476);

святары:

Даўгяловіч Казімір,

Януковіч Пётр Янавіч (1902—04),

Вяржбіцкі Юзаф Фаміч (1922—23), Шведзда Станіслаў (1920-я).

ІІенкрос (Penhros), Вялікабрытанія, Уэльс, касцёл (с. 392);

святар:

Суфрановіч Каятан Каятанавіч (пасля 1947).

Пераменаўка (Марыеіібург), с„ Расія, капліца(с. 174);

капелан:

Жукоўскі Антоні Юзафавіч (1925).

Перлясва (Perlejewo), мяст., Польшча, касцёл Перамянення Пана (с. 11, 29); святары:

Хаміцкі Ян (1905—21?),

Алдзіеўскі Адольф (1914?), Аўліх Леапольд (1928—29).

Перм, г., Расія, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 297, 398);

святары:

Шостак Антоні,

Крулікоўскі Яўген (1905—10),

Мустэйкіс Казімір (1909—16),

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч (1917—19), Будрыс Францішак (1920-я).

Пёрткаў Трыбунальскі (Piortköw Trybunalski), мяст., Польшча,

касцёл св. Якуба (с. 378);

святар:

Січак Пётр Янавіч (1951—57).

Петразаводск, г., Расія, касцёл НПМ (с. 382);

святар:

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1920-я).

Петрапаўлаўск, г., Казахстан,

капліца Найсвяцейшага Сэрца Папа Езуса (с. 373, 469); капеланы:

Сенвайціс Юзаф (1911—23),

Ягельніцкі Сігізмунд-Ян-Тадэвуш-Пшэмыслаў Францавіч (1941—42).

Пецяргоф (Петрадварэц), г., Расія,

касцёл св. Аляксея (на вул. Мікалаеўскай) (с. 95, 423, 460);

святары:

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Франрыскавіч (1921—22),

Хоміч Павел Сямёнавіч (1923—26),

Война Стэфан Мікалаевіч (1929—31).

Піедруя (Прьідруйск), мяст., Латвія,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 40, 42, 169, 231, 399);

святары:

Кавалеўскі Казімір (да 1906),

Гумніцкі Генрык (1900),

Крукоўскі Ян Вікенцевіч (1903—04),

Баравік Ян Антонавіч (1904—11),

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч (1912),

Яроцкі Адам (1912),

Стэфановіч Браніслаў Юльянавіч (1914—24?),

Жаўняровіч Ігнат Францавіч (?) (1915).

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1955—58).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Багіноўскі Сымфар’ян, Вілямовіч Караль, Кун, Малахоўскі Адольф, Прашмант Якуб, Рацэвіч Клеменс, Рыла (20 гадоў), Ярэцкі Адам Янавіч.

Плоцк (Plock), г., Полыпча,

касцёл (с. 211);

святар:

Капустпа Ян Юзафавіч (1956—57).

Пнсвы (Pniewy), мяст., Польшча,

касцёл (с. 76);

святар:

Вайтыняк Чэслаў Валянцінавіч (1914—15).

Познань (Poznan), г., Польшча, касцёл катэдральны (с. 76, 206); святары:

Кантак Каміль-Стэфан-Януш Янавіч (з 1909), Ваіітыняк. Чэслаў Валянцінавіч (1922);

кляштар (с. 18); законнік:

Лношка Уладзіслаў-Канстанцін (1930-я).

Посііі, мяст., Латвія,

касцёл Нараджэння НПМ (с. 57); святар:

Бікйіыс Ян Міхайлавіч (1900—12).

Потак (Potok), мяст., Польшча, касцёл (с. 233);

святар:

Круль Юзаф Адамавіч (да 1926).

Прага, прыгарад Варшавы, Польшча, ордэн сясцёр сям’і Марыі (с. 379);

капелан:

Скарупка Ігнат-Ян (1919—20).

ІІрабуты (Prabuty), в., Польшча, касцёл (с. 283);

святар:

Матусевіч Чэслаў (1954—58).

Прычыны, в., Літва, касцёл (с. 184—185); святар:

Зомбак Антоні Янавіч (1944—45).

Прьіязнь, в., Літва, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 176); святары:

Ёзэфовіч Маціяс (з 1912),

Паплаўскі Юзаф (1928—30?),

Зарэмба Адам (1931—33),

Жэйдзіс Сігізмунд Мартынавіч (1933—34),

Ромель Ян (1935), Міраўскі Эдмунд (1936—39).

Прэйлі (Прэлі), мяст., Латвія, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 141, 188); святары:

Яновіч Станіслаў (да 1881),

Пятроўскі Станіслаў (да 1891),

Лушпініс Казімір (дэкан?),

Сымон Францішак-Альбін (біскуп),

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч (1897—1900),

Блюцука Станіслаў (да 1902),

Матусевіч Юльян (1904),

Велкмэ Ян (1905),

Бружас Пётр (1905—15?),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1911),

Лях Антоні (1914), Петкель Лявон (з 1916).

Прэус, каля Саратава, Расія, касцёл;

святар:

Зэр Антон Ёханес (1870-я).

Пскоў, г., Расія,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 64, 98, 163, 422); святары:

Будкевіч Канстанцін-Рамуальд Юльянавіч (1893—96),

Леўгаўд Францішак (1912—17),

Маіпошка Юзаф (1918—20),

Хоміч Павел Семёнавіч (1920—23),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1923—25),

Ворслаў Ян Юзафавіч (1925—26),

Мілкоўскі (да 1930).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Віткоўскі Юстын, Гардзіевіч Франц Ігнатавіч, Жылінскі Вацлаў (мітрапаліт), Заборка, Окала-Кулак Антоні, Пятроніс, Фіялкоўскі Антоні.

Пцічая, в. Ровенскай вобл., Украіна,

касцёл (с. 442);

святар:

Чырскі Франц Тамашавіч (1907—10).

Пустынь, в., Латвія,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 151);

святары:

Малахоўскі Адольф,

Калснда Францішак,

Календа Адам (да 1910),

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч (1910—11),

Табора Сігізмунд (1912—15?).

Пушкі, в., Літва,

касцёл Маці Божай Міласэрнасці (с. 30, 31);

святар:

Багаткевіч Мечыслаў Станіслававіч (1938).

Пясочна (Piaseczne), мяст., Польпіча,

касцёл (с. 36);

святар:

Балюль Вінцэнт Вінпэнтавіч (першая палова 1920-х г.).

Пяцігоры, мяст. Кіеўскай вобл., Украіна, касцёл (с. 363);

святар:

Савіцкі Аляксандр Вікенцевіч (1923—24).

Р

Радам (Radom}, мяст., Полыігча, касцёл (с. 422);

святар:

Хо.ма Эдвард-Антоні Міхайлавіч (1936—39).

Радамышль, г., Украіна, касцёл (с. 72);

святар:

Бянецкі Юзаф Вікенцевіч (1910—13).

Радамск (Radomsk), мяст., Польшча, касцёл (с. 140, 390);

святары:

Гуз Юзаф Інацэнт (1910-я),

Стэмпель Карл (Герман) (паміж 1938 і 1941).

Разань, г., Расія,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 94-95, 355); святары:

Крулікоўскі Яўген (1910—13),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1913—17, 1918—22), Воіша Стэфан Мікалаевіч (першая палова 1920-х).

Разважаў, мяст. Кіеўскай вобл., Украіна, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 72);

святар:

Бянецкі Юзаф Вікенцевіч (1907—10).

Райнсфсльд, пас., Расія, капліца (с. 244);

рэктар: Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (1920-я).

Раслаўль, г. Смаленскай вобл., Расія, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 25, 330);

святары:

Аўгло Пётр Язэпавіч (1900-я),

Пржамоцкі (Пшэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1925),

Лясатовіч Адольф Віктаравіч (1928).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Вілімоўскі, Петрыкоўскі I., Саросек.

Рацлавічкі (Raciawiczki), мяст., Польшча, касцёл (с. 248);

святар:

Куява Антоні Мікалаевіч (1962—68).

Ржэў, г., Расія, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса (с. 322); святары:

Хадыка Аляксандр,

Роп Эдвард Юльевіч (арцыбіскуп), Паўловіч Ян Юзафавіч (1924—26).

Рогуж (Rogöz), мяст., Польшча, касцёл (с. 46);

святар:

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1959—64).

Рожышча, г. Валынскай вобл., Украіна, касцёл (с. 217);

святар:

Каўчыньскі Тэлссфар (1922—25).

Ромны, г. Сумскай вобл., Украіна, касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 45, 163); святары:

Даўгіс Ян,

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч,

Злясноўскі К.,

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1923—29?).

Ротніца, в., Літва, касцёл св. Барталамея (с. 115); святары:

Шымялун Антоні (1911—32),

Янушэвіч Юры (1933—35), Гедгаўт Антоні (1936—39).

Рудзішкі, в., Літва, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 115, 465); святары:

Жэмайціс Адам (з 1910),

Гедгаўт Антоні (канец 1910-х— 1924),

Гадлеўскі Віяцэнт (1924),

Юркевіч Юльян (1924—35),

Маеўскі Станіслаў (1936—39), Юнг Эдвард Аляксандравіч (?) (1940).

Рудпікі, в., Літва, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 158, 254); святары:

Сташкевіч Юзаф (з 1914—29),

Сянкевіч Павел (1930—31),

Драгель Генрык Уладзіслававіч (1931—33),

Сабалеўскі Юзаф (1934—39),

Юнг Эдвард Аляксандравіч (1940—41?), Лаўцэвіч Лявон (з 1964).

Ружапысток (Rozanystok), в., Польшча, салезіянскі касцёл і кляштар Ахвяравання НПМ (с. 70); святары:

Вячорак Валянтын (да 1929—30),

Жыдэк Валянтын (1931—33),

Кампа Маціяс (1929—33),

Цафалка Францішак (1935—37),

Ціхас Тэадор (1938—39),

Дыняровіч Сімяон (1935—39).

законнік:

Буяр Юзаф (1930-я).

Ружын, мяст. Валынскай вобл., Украіна, касцёл (с. 219);

святар:                                                        -

Кашчыгі Адольф Каятанавіч (1920—24).

Рукойні, в., Літва, касцёл св. Міхала Арханёла (с. 110); святары:

Ганусоўскі Сікстус (1912),

Пяткевіч Фелікс (1913),

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч (1928—31),

Блажэвіч Пётр (1932—33),

Шаўкоўскі Юзаф (1934—39).

Рундак, мяст., Латвія, касцёл (с. 109);

святар:

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (1957—58).

Рунданы (Рундэны), мяст., Латвія, касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 481); святары:

Вішнеўскі Ян (дэкан),

Латкоўскі Антоні,

Ясінскі Ксаверы (1910-я),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1913—16).

Рыбінішкі, в., Літва,

касцёл (с. 348);

святары:

Том (дэкан),

Шведзда Станіслаў,

Андрэкус Дамінік (да 1909),

Рацэвіч-Рочыс Антоні Антонавіч (1910—12),

Слічэвіч Яўген (з 1912).

Рыбінск, райцэнтр Яраслаўскай вобл., Расія,

філіяльны касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 169, 170, 464);

святары:

Жаўняровіч Ігнат Францавіч (1915—20?, 1934—35),

Юзвік Юзаф Францавіч (паміж 1923 і 1928).

Рыга, Латвія,

касцёл св. Альберта (с. 43, 135, 188);

святары:

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1911),

Барадзюля Язэп Язэпавіч (1978—83?).

касцёл Маці Божай Пакутнай (с. 188);

святары:

Іваноў-Сталбінскі Дамінік Адольфавіч (1907—09),

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1912—14).

Паводле некаторых звестак, у касцёле Маці Божай Пакутнай таксама служылі: Афанасовіч Францішак, Дукальскі Міхал, Ключынскі Вінцэнт (мітрапаліт), Лоўскі Эдвард, Марцынкевіч, Роп Эдвард Юльевіч (мітрапаліт), Стракшыс Ф., Цяшынскі Ігнат, Шэмбек Юзаф (мітрапаліт), Яцэвіч Ян.

Таксама служылі ў Рызс, але невядома, у якім касцёле: Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1902—04), Васілеўскі Ян Аляксапдравіч (1924?).

Рыгалуўка (Rygalowka), в., Польшча, касцёл Перамянення Пана (с. 328);

святар:

Плоньскі Юзаф (пачатак 1940-х г.?).

Рыдултовы (Ryduitowy), мяст., Польшча, касцёл (с. 155);

святар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1913—14).

Рыконты, в., Літва,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 184, 344);

святары:

Зімнах Антоні (да 1914),

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч (1915—18),

Саросек Юзаф-Уладзіслаў (з 1919),

Самусёнак Міхал (1924—33),

Навіцкі Уладзіслаў (1934—37),

Пясляк Аляксандр (1938—39).

Рынкаўшчызна, в., Літва, касцёл (с. 143);

святар:

Дабулевіч Павел-Чэслаў (Ян-Чэслаў) (1918—21),

Рыхнова (Rychnowd), мяст., Польшча, касцёл (с. 47);

святар:

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч (1974—79).

Рэзекне (Рэжыца), г., Латвія,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 109, 289);

святары:

Мачук Антоні (да 1902),

Сырвіт Казімір (да 1902?),

Шымкевіч Людовік (1903),

Тукіш Павсл (1904—06?),

Ранцан Нікадзім Вікенцевіч (з 1907?),

Піпітус Сігізмунд (1908—11?),

Кангар Канстанцін (1912),

Гсдрыс Аляксандр (1914),

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч (1934—35).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Даўгяловіч Казімір, Казенас Ян, Кнашэвіч А., Руйка Фелікс, Ясас Юзаф Францавіч.

с

Сагінаў, г., штат Мічыган, ЗША, касцёл НПМ (с. 231);

святар:

Краўчык Вацлаў (1950—86).

Сакаляны (Sokolany), в., Польшча, касцёл Перамянення Пана (с. 144); святары:

Крыштофік Ян (з 1911), Рачкоўскі Яўхім (1927—33), Дабулевіч Павел-Чэслаў (Ян-Чэслаў) (1934—39).

Саколіца (Sokolica?}, в., Польшча, касцёл (с. 37);

святар:

Баневіч Казімір Густававіч (1960-я).

Саколы (Sokofy), в., Польшча, касцёл (с. 300);

святар:

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1914—22?).

Сакулка (Sokölka), мяст., Полыпча,

касцёл св. Антонія Падуанскага (с. 79, 89, 231,266, 343, 374); святары:

Радзішэўскі Мечыслаў Станіслававіч (1913—15),

Івашкевіч Браніслаў (з 1919),

Штафінскі Сігізмунд (з 1919),

Валадкевіч Каспар Восіпавіч (1920?),

Лікша Клеменс (1927—29),

Бакшчанін Антоні (1927—33),

Сечка Тадэвуш (1930—33),

Гаўрыхоўскі Баляслаў (1932—33),

Марцынкевіч Юзаф (1933—39),

Макрэіікі Ян (1934—35),

Занеўскі Рамуальд (1936),

Міхалак Уладзіслаў (1938—39),

Васюцёнак (Васючонак) ГІётр Юзафавіч (з 1969);

прэфект:

Крукоўскі Ян Вікенцевіч (з 1918).

Самара, г., Расія, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 244);

святары:

Карэвіч Францішак (1888—92),

Ламсаргіс Францішак (з 1892),

Лапшыс Ігнат (з 1897),

Пашкевіч Тамаш (1902—03),

Будзінас Антоні (1906—07),

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1912—17),

1923 —■ без святара, Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (1924 — канец 1920-х).

Сан-Антоніо, г., ЗША,

касцёл (с. 231);

святар:

Краўчык Вацлаў (1947—50).

Санкт-Псцярбург (Петраград, Ленінград), г., Расія,

катэдральньі касцёл Унебаўзяцця НПМ (вул. 1-я Рота) (с. 50, 232,355,404, 420, 467);

святары:

Круль Юзаф Адамавіч (з 1891),

Ласінскі Аўгуст (1904—14),

Васілеўскі Антоні Міхайлавіч (1912),

Дукальскі Міхал (1914—18),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1916—23,1927—30),

Барысовіч Антоні Францавіч (1917—23?),

Балтрушыс Ігнат (1918—19),

Хвецька Люцыян Антонавіч (1919—23),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1923),

Шаўдзініс Мечыслаў (1923—26),

Тройга Ян Янавіч (1924—25),

Юрэвіч Баляслаў Казіміравіч (1926—29);

касцёл Звеставання НПМ (на Выбаргскіх могілках; вул. Арсенальная, д. 8) (с. 25, 137, 166, 315,476);

святары:

Януковіч Пётр Янавіч (1912—20, 1926),

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (1914),

Бугеніс Міхал (1921—22),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1922—25),

Спасоўскі Юры (1926—27),

Юрэвіч Баляслаў Казіміравіч (1927—29),

Амудру Ян-Морыс (1929—33),

Савінскі Юзаф Баляслававіч (1933),

Акулаў Епіфані (1934—37),

Флоран Міхал-Кловіс (1937—38);

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 281);

святары:

Матулёніс Тэафіл Юр’евіч (1914—23, 1926—28),

Чэгіс Уладзіслаў (1923—24),

Амудру Ян-Морыс (1929—32),

Савінскі Юзаф Баляслававіч (1932—33),

Акулаў Епіфані (1933—37);

касцёл Парыжскай Маці Божай «Notre Dame de France» (c. 370-371);

святары:

Андр Б. (1909),

Святаполк-Мірскі Яўген (1912),

Амудру Ян-Морыс (1923, 1935—41),

Бурджэаж Шарль (1945);

касцёл св. Аляксея (вул. Царкоўная, д. 9) (с. 25-26,476);

святары:

Януковіч Пётр Янавіч (1916—20),

Бугеніс Міхал (1920—22),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1922—25),

Спасоўскі Юры (1926—27),

Юрэвіч Баляслаў Казіміравіч (1927—29),

Амудру Ян-Морыс (1929—33),

Савінскі Юзаф Баляслававіч (1933),

Акулаў Епіфані (1934—35);

касцёл св. Баніфацыя (с. 155, 281-282, 382, 405);

святары:

Окала-Кулах Антоні (1915—16),

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1916—19),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1923—24),

Васілеўскі Антоні Міхайлавіч (1925),

Амудру Ян-Морыс (1925—35),

Матулёніс Тэафіл Юр’евіч (1926—28),

Флоран Міхал-Кловес (1935);

касцёл св. Казіміра (вул. Упіакова, д. 22) (с. 95, 189, 325, 348, 378, 423, 460, 468);

святары:

Окала-Кулак Антоні,

Унукоўскі (мітрапаліт),

Рацэвіч-Рочыс Антоні Антонавіч (1912—15),

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч (1915—17), Герасімовіч Вікенці (1917—18),

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч (1918—23), Хрышчановіч Уладзіслаў (1923), Хоміч Павсл Сямёнавіч (1923—26),

Амудру Ян-Морыс (1927—32),

Война Стэфап Мікалаевіч (1929—31), Савінскі Юзаф Баляслававіч (1932—33), Акулаў Епіфані (1934—37);

касцёл св. Кацярыны Александрыйскай (Неўскі праспект, д. 32) (с.44,64,87,95, 154,189,195,196,264,268,281,329,348,381,404, 410,411,438, 443,460, 477);

святары:

Іваноў-Сталбінскі Дамінік Адольфавіч (1889, 1925—26), Пржамоцкі (Пшэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1893), Чаеўскі Ігнат Карлавіч (1893—94), Бараноўскі Леанард Якаўлевіч (1903—07), Маеўскі Міхал Эразмавіч (1904—06),

Будкевіч Канстанцін-Рамуальд Юльянавіч (1903—23), Зярчанінаў Аляксей Яўграфавіч (1912—23?), Рацэвіч-Рочыс Антоні Антонавіч (1915—23), Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч (1916—19), Васілеўскі Ян Аляксандравіч (1917—19, 1923), Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1919—23, 1925—26), Фёдараў Леанід Іванавіч (1920), Хадневіч Павел (1920-я г.?), Вялічка Казімір (1923—25),

Васілеўскі Антоні Міхайлавіч (1889, 1925—27), Малецкі Антоні Юзафавіч (1925—27),

Чэгіс Уладзіслаў (1927—30),

Дзям’ян Юзаф Казіміравіч (1929—30),

Война Стэфан Мікалаевіч (1929—31),

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1930—32),

Януковіч Пётр Янавіч (1932),

Амудру Ян-Морыс (1933—35),

Флоран Міхал-Кловіс (1935—38);

старшыня парафіяльнага савета:

Чэкан Міхал Казіміравіч (да 1929);

касцёл св. Станіслава (на вул. Гандлёвай, д. 9) (с. 45, 95, 189, 191, 226, 268, 307, 314, 382, 395, 404, 438, 460);

святары:

Малецкі Антоні Юзафавіч (1887—1923?),

Дабравольскі Францішак (да 1893),

Чачот (1910),

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1910—11),

О ’Рурк Эдвард-Аляксавдр Уладзіслававіч (1910—18),

Чаеўскі Ігнат Карлавіч (1918),

Івіцкі Вітольд Браніслававіч (1918—20),

Неманцэвіч Антоні (1918—11),

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч (1918—23),

Іваноў-Сталбінскі Дамінік Адольфавіч (1920—22?),

Юневіч Эдвард (1921—23),

Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1923—24),

Спасоўскі Юры (1924—25),

Тройга Яп Янавіч (1925—27),

Прырэмбель Станіслаў (1927—29),

Война Стэфан Мікалаевіч (1930—31),

Амудру Ян-Морыс (1931—34),

Міхалёў Мікалай (1934—35);

касцёл св. Францішка (па вул. Кузнецкай, д. 40) (с. 25, 467, 477);

святары:

Аўгло Пётр Язэпавіч (1916—17, 1922—25),

Бугеніс Міхал (1918—19),

Януковіч Пётр Янавіч (1921—26),

Спасоўскі Юры (1926—27),

Юрэвіч Баляслаў Казіміравіч (1927—29),

Амудру Ян-Морыс (1929—33),

Савінскі Юзаф Баляслававіч (1933),

Акулаў Епіфані (1934—35),

Флоран Міхал-Кловіс (1935—38);

касцёл Яна Хрысціцеля (с. 251);

святары:

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1917—18),

Хадневіч Павел (1921—22);

касцёл Спаслання Святога Духа (с. 411);

святар:

Фёдараў Леанід Іванавіч (1917—22);

капліца (з 1918 касцёл) Беззаганнага Зачацця НПМ (на Васільеўскім востраве) (с. 155, 163, 268, 355, 404);

рэктары:

Мапецкі Антоні Юзафавіч (1896—1923, 1925—30),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1911—13),

святары:

Васілеўскі Антоні Міхайлавіч (1918—23),

Амудру Ян-Морыс (1923, 1928—35),

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1924),

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1925—28);

капліца Занеўская (с. 257);

рэктар:

Лук’янін Юзаф Станіслававіч (1923—25);

капліца Наведзінаў НПМ (с. 94);

рэктар:

Война Стэфан Мікалаевіч (1910);

капліца Найсвяцейшага Сэрца НПМ (вул. Кірылаўская, д. 19) (с. 98, 268);

рэктары:

Шаўдзініс Мечыслаў,

Малецкі Антоні Юзафавіч (1896—1923, 1925—30),

Ворслаў Ян Юзафавіч (1924),

Януковіч Пётр Янавіч (1931—32);

капліца св. Яна Кантыя (с. 155);

рэкгар:

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1919—20);

Служыў у Санкт-Пецярбургу, але невядома, у якім касцёле: Будзька Францішак Карлавіч (1912).

Саратаў, г., Расія,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса (с. 319),

святар:

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч (1912—17).

Сарнакі (Sarnaki), мяст., Польшча, касцёл (с. 394);

святар:

Сямашка Сігізмунд (1920—21).

Сарны, г. Ровенскай вобл., Украіна, касцёл (с. 364);

святар:

Савіцкі Баляслаў Вікенцевіч (пасля 1932).

Свентайн Алсцкі (Switfajn Olecki), мяст., Польшча, касцёл (с. 283);

святар:

Матусевіч Чэслаў (1959—61).

Свянцяны, мяст., Літва,

касцёл Усіх Святых (с. 110, 447, 455);

святары:

Пятроніс Юстын (з 1912),

Лабук Юзаф (з 1919),

Штпэйн Чэслаў Казіміравіч (1927—32),

Манькоўскі Пстр (1928—31),

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч (1932—36),

Дубэціс Юзаф (1937—39),

Гімжэўскі Уладзіслаў (1938—39);

катэхеты:

Грамз Баляслаў (1936), Шыманскі Стэфан-Казімір Юзафавіч (1938—39).

Себеж, г. Смаленскай вобл., Расія,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы і св. Антонія Падуанскага (с. 435, 480);

святары:

Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч (1894—95),

Сымон Францішак-Альбіп (біскуп),

Сямашка,

Красоўскі Ян Вікенцевіч (да 1902), Далецкі Станіслаў Пятровіч (1902—15?).

Ярмаловіч Антоні Янавіч (1924).

Седльцы (Siedlce), мяст., Польшча, касцёл Св. Крыжа (с. 265);

святар:

Макня Юзаф (1923—57).

Сейны (Sejny), мяст., Польшча, касцёл (с. 229, 236);

святары:

Крысяк Пётр (?) (1900-я),

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (1935).

Семятычы (Siemiatycze), г., Польшча, касцёл (с. 111, 358);

святары:

Чаркоўскі Баляслаў (1916—21?),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1930—32), Гарадзенскі Юзаф Міхайлавіч (1968—87).

Сіверскі, пас. Ленінградскай вобл., Расія, капліца св. Апостала Пятра (с. 307);

рэкгары:

Неманцэвіч Антоні (1917—18), Чэгіс Уладзіслаў (1919—31).

Сідра (Sidra), в., Польшча, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 11); святары:

Савіцкі Мечыслаў (з 1916), Алдзіеўскі Адольф (1924—34?), Чыжэўскі Антоні (1934—39).

Сідэрка (Siderka), в., Польшча, касцёл Перамянення Пана (с. 401); святары:

Ляўковіч Ян (1921—39), Тамковіч Алаізі Паўлавіч (1940—41).

Скотнікі (Skotniki), в., Польшча, касцёл (с. 385);

святар:

Сперскі Баляслаў Адольфавіч (1920—21).

Славута, г. Хмяльніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 14);

святар:

Александровіч Юзаф Аўксенцевіч (1910-я).

Слізаў (Slizöw), в., Полыпча, касцёл (с. 34);

святар:

Бакілоўскі Альберт Серафімавіч (1958—78?).

Смаленск, г., Расія,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 25, 169, 250, 265, 330, 331);

святары:

Дзенісевіч Стэфан,

Сымон Францішак-Альбін (біскуп),

Аўгло ГІётр Язэпавіч (1897—1905),

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1900),

Жаўняровіч Ігнат Францавіч (1915?, 1929, 1935), Макля Юзаф (1919), Пржамоцкі (Пшэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1923).

Сніткаў, в., Украіна, касцёл (с. 363); святар:

Савіцкі Баляслаў Вікенцевіч (другая палова 1920-х).

Спаскае, в. Томскай вобл., Расія,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 297, 427); святары:

Віткевіч Ян Ігнатавіч,

Бардоўскі О.,

Мустэйкіс Казімір (1907—09),

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1923).

Стаклішкі, в., Літва, касцёл (с. 275); святары:

Сабалеўскі Напалеон (з 1912),

Бразіс-Фрэй Тэадор (з 1914), Мартынэліс Баляслаў Дамінікавіч (1920—21).

Старая Разядранка (Stara Rozedranka), в., Польшча, касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 12);

святар:

Александровіч Антоні Лсапольдавіч (1928).

Старыя Трокі, в., Літва, касцёл Звеставання НПМ (с. 226, 271); святары:

Корнь Баляслаў (1913—20),

Стэфановіч Людвік (1921—39),

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1934—36).

Стасюнаі, мяст., Літва, касцёл (с. 313);

святар:

Ожал Антоні Вікенцевіч (1931).

Стаўрапаль, Расія, касцёл (с. 227);

святар:

Крапіўніцкі Юзаф Казіміравіч (1913—20),

Страбля (Strabla), мяст., Полыпча, касцёл Унсбаўзяцця Пана (с. 235, 478); святары:

Ярашэвіч Альбін Мацвеевіч (1905—Ю8),

Крынскі Ян Антонавіч (з 1907), Андруконіс Юры (1918—21?).

Стыглава, мяст., Латвія, касцёл (с. 80);

святар:

Валентыновіч Ян Янавіч (1900—1910-я).

Судэрва, в., Літва,

касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 173, 290);

святары:

Лойка Адам (1879—1922?),

Лашакевіч Аляксандр (1923—29),

Жук Ян Вінцэнтавіч (1930—35), Мілкоўскі Сігізмунд (1934—-37), Мацкевіч Казімір (1937—39).

Сумы, г., Украіна, касцёл філіяльны (с. 234, 255, 331, 358); святары:

Лісоўскі Адам Юзафавіч (1912—14),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1913—15),

Крывіцкі Адольф Валяр’янавіч (1915—22), ІІрытула Аляксандр Францавіч (Фаміч) (1923—1926).

Супрасль (SuprasI), в., Польшча, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 9, 235); святары:

Акрэшр Мечыслаў (1915?),

Крынскі Ян Антонавіч (1919—23),

Сідаровіч Отта (1923—39).

Сутна (Sutno), в., Полыпча, касцёл (с. 110);

кантар:

Ганцэвіч Іван-Мамерт Станіслававіч (1930-я).

Сухаволя (Suchowola), в., Польшча,

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 53, 457);

святары:

Гайлевіч Антоні (1912—29),

Карыцкі Ян (з 1918),

Валентыновіч Казімір (1927—31),

Пяркоўскі Ян (1931—32),

Саросек Максімільян (1931—33),

Крыжаноўскі Аляксандр (1933),

Серафіп Баляслаў (1933—39),

Шышко (Шышка) Антоні Станіслававіч (1934?),

Бараноўскі Станіслаў (1935), Бекіш ВацлаўЯнавіч (1935—36), Стэфановіч Станіслаў (1936—37), Гадлеўскі Эдвард (1937), Свіл Антоні (1937—39), Камоса Антоні (1939).

т

Табольск, г. Цюменскай вобл., Расія, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 104, 296, 370); святары:

Святаполк-Мірскі Яўген (1902—04), Вярыга Юзаф Францавіч (1894—1900), Мустэйкіс Казімір (1906).

Тайкур, мяст. Ровенскай вобл., Украіна, касцёл (с. 16);

святар:

Андрыка Пётр (1930-я).

Талін, г., Эстонія, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 164, 236); святары:

Эверс Аўгусцін, Трасун Францішак, Крысяк Пётр (1913—18);

катэхет:

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (з 1934).

Тамбоў, г., Расія,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 101);

святары:

Слычка (1900-я),

Вяржбіцкі Юзаф Фаміч (1917—22, 1927?).

Тапчэва (Topczewo), мяст., Полыпча, касцёл св. Станіслава (с. 137);

святар:

Грыбоўскі Антоні (другая палова 1930-х г.).

Таўрогі, в., Літва,

касцёл (с. 134);

святар:

Грашыс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1925).

Тлакіня (Tlokinia), в., Полыпча,

касцёл (с. 200);

святар:

Казіміровіч Генрык (1941).

Томск, г., Расія,

касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 136, 201,427);

святары:

Захарэвіч Юстын (1867—83),

Казюнас Павел Мацвеевіч (1904—09),

Міржвінскі Уладзіслаў Аляксандравіч (з 1910),

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч (1917—20, 1930— 35),

Гронскі Юліян Міхайлавіч (1920—31?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Аляхновіч Міхал, Апанасевіч Рамігі, Арцішэўскі С., Валюжынец Фёдар, Вітковіч I., Грамадскі Валяр’ян, Грынчэль Еранім, Камінскі Маркель, Карачэўскі С., Кляпацкі, Масей В., Энгельгарт Юзаф, Юрэвіч Якаў.

Торунь (Torun), мяст., ІІольшча,

касцёл (с. 471);

святар:

Язевіч Вацлаў Феліксавіч (1971—72).

Тракай (Новыя Трокі), мяст., Літва,

касцёл Наведзінаў НГІМ (с. 89, 124, 271, 346);

святары:

Малюксвіч Клеменс (1911—33),

Раманоўскі Вацлаў Станіслававіч (з 1913),

Вялічка Пстр (1928—29),

Малыніч-Малеіікі Мечыслаў Вацлававіч (1934—35),

Глябовіч Генрык (1936—39);

катэхет:

Васюцёнак (Васючонак) Пётр Юзафавіч (1934—39).

Трычуўка (Tryczöwkd), в., Полыпча,

касцёл Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 48, 125, 245, 367);

святары:

Сталеўскі Казімір (1927—28),

Глякоўскі Станіслаў (1929),

Бароўскі Альфонс (1929—36),

Саргевіч Павел Пятровіч (1936—40),

Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (з 1957).

Тула, г., Расія, філіялыіы касцёл НПМ (с. 250, 322, 330, 464);

святары:

Лазінскі Зыгмунд Уладзіслававіч (1901),

Паўловіч Ян ІОзафавіч (1924—26),

Пржамоцкі (Пшэмоцкі) Хрызагон Цярэнцевіч (1926—27), Юзвік Юзаф Францавіч (1920-я).

Тураснь (Turosri), в., Польтча, касцёл Найсвяцейшай Тройцы і св. Ганны (с. 11);

святары:

Янсевіч Макар (з 1910),

Валейка Юзаф (1920—39),

Алдзіеўскі Адольф (1934—35).

Тургелі, мяст., Літва, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 60, 238, 245, 253, 402); святары:

Шапецкі ГІавел (1898—1939),

Кударэўскі Станіслаў Міхайлавіч (1915—18),

Лаўцэвіч Лявон (1920?—35),

Абрэмскі ІОзаф (1933—39),

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч (1937),

Тамковіч Казімір Казіміравіч (1939), Курпіс-Гарбоўскі Уладзіслаў Вікенцевіч (1940—44?).

Тылжа, в., Літва, касцёл Маці Божай Каралсвы Польскай (с. 270); святары:

Слупінскі Марцэль (1931—33),

Актанаровіч Антоні (1934—35),

Качынскі Эдвард (1936),

Маліноўскі Юзаф (нар. у 1907) (1937—40?).

Тыўраў, в. Вінніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 363);

святар:

Савіцкі Баляслаў Вікенцевіч (другая палова 1920-х).

Тшцянэ (Trzcianne), мяст., Полыпча, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 95, 451);

святары:

Тэжык Канстанцін (з 1912), Шутовіч Віктар Іванавіч (1927—29), Война-Аранскі Пётр (1934—35).

Тэолін (Teolin), мяст., Польшча,

касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 21, 229, 300);

святары:

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (1936—37),

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч (1939—49?),

Арлоўскі Казімір (1978—84).

У

Уладзівасток, г., Расія,

касцёл Нараджэння НПМ (с. 381);

святары:

Лаўрыновіч С. (1900-я),

Слівоўскі Караль (1912—23).

Уладзікаўказ, г., Расія,

касцёл (с. 441);

ахоўнік:

Чуцеііка Францішак Юзафавіч (1930-я).

Уладзімір, г., Расія,

касцёл Маці Божай Ружанцовай (с. 149);

святар:

Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч (з 1925).

Ульянаўск (Сімбірск), г., Расія,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 166, 426);

святары:

Цакуль Міхал Хрыстафоравіч (?) (1914—18),

Ёдакас Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (1923—29).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: БітныШляхта Пётр Вікенцевіч, Казлоўскі Сымон, Манюшка Аляксандр, Оттэн Фрыдрых, Пісанка Юзаф, Ундзерыс.

»

Усць-Іжора, пас. Ленінградскай вобл., Расія,

касцёл філіяльны Беззаганнага Зачацця НПМ (с. 25, 155);

святары:

Спасоўскі Юры (1918—20),

Даўкант Канстанцін (1921—22),

Аўгло Пётр Язэпавіч (1922),

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч (1922—23).

Уфа, г., Расія,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 130, 166, 201);

святары;

Казюнас Павел Мацвесвіч (1909—10),

Грабоўскі Францішак (1917—18),

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (1923—29).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Гінтаўт, Курляндскі Станіслаў, Лясатовіч.

Ушамір, мяст. Жытомірскай вобл., Украіна,

касцёл (с. 72);

святар:

Бянецкі Юзаф Вікенцевіч (1913—20).

Ф

Філінаў (Filipöw), мяст., Полыпча,

касцёл (с. 229);

святар:

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч (1931—32).

X

Хабнае (?), в. каля Кіева, Украіна, касцёл (с. 14);

святар:

Александровіч Юзаф Аўксснцевіч (1902—14).

Хабяліцы (Chabelice), мяст., Полыпча, касцёл (с. 378);

святар:

Січак Пётр Япавіч (1962—72).

Харбін, г., Кітай, касцёл св. Станіслава (с. 6, 262, 317, 430);

святары:

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1917—37),

Астроўскі Уладзіслаў (1920-я),

Эйсмант Аляксандр (1920-я),

Абрантовіч Фабіян Янавіч (1928—38?),

Германовіч Язэп Станіслававіч (1932—35, 39—48), Цікота Андрэй Міхайлавіч (1934—48), Падзява Тамаш Габрыэлевіч (1935—48);

касцёл св. Юзафа (с. 263);

святар:

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1929—37).

Служыў у Харбіне, але невядома, у якім касцёле: Партнягш Павел (1930—40-я).

Харкаў, г„ Украіна, касцёл Унебаўзяцця НПМ (с. 114, 149, 192, 358, 438); святары:

Чаеўскі Ігнат Карлавіч (1903—04),

Рыла Тэадор Людвікавіч (1911—13),

Ільгін Вінцэнт Адамавіч (1919—24?),

Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч (1924?—25),

Г'ашынскі Леанард Антонавіч (1928—35?).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Barnep, Ежнёўскі В., Кірсаржэўскі Пётр, Сяклюцкі Ян, Чаплінскі Гемінан.

Харошч (Choroszcz), мяст., Польшча,

касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 451);

святары:

Астроўскі Адам (1912—29),

Заштоўн (Заштаўн) Яўген (з 1919),

Пясчук Францішак (1930—39),

Шутовіч Віктар Іванавіч (1932— 41?).

Хафенталь, г., Расія,

кашііца (с. 244);

капелан:

Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч (другая палова 1920-х г.).

Хельсінкі, сталіца Фінляндыі,

касцёл св. Генрыха (с. 438);

святар:

Чаеўскі Ігнат Карлавіч (1905—10).

Хута-Сцяпанская (?), в., Украіна,

касцёл (с. 16);

святар:

Лндрыка Пётр (1930-я).

Хэлм (Helm), г_, Польшча,

касцёл (с. 457);

святар:

Шышко (Шышка) Антоні Станіслававіч (1950-я).

ц

Цвер, г., Расія,

касцёл дамініканцаў Перамянсння Пана (с. 104, 322);

святары:

Вярыга Юзаф Францавіч (1894),

Канапацкі Ян (1923),

Паўловіч Ян Юзафавіч (1924—26).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Барткевіч Ян, Баярскі Андрэй, Валчацкі, Лукашэвіч Вікенці, Малеўскі, Платко, Пранайціс Ю., Пухальскі.

Цэйкіне, в., Літва,

касцёл НПМ (с. 307, 329),

святары:

Нарушыс Ян (1928),

Буйвіс Даніэль (1929),

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч (1929—32),

Варановіч Уладзіслаў (1932—39).

ч

Чалябінск, г., Расія,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 373);

святар:

Сенвайціс Юзаф (1925—31?).

Чарнігаў, г., Украіна,

касцёл Унебаўзяцця ІІГІМ 1 св. Яна Хрысціцеля (с. 45, 192);

святары:

Календа Адам,

Жылевіч Казімір,

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч (1923?—29?),

Ільгін Вінцэнт Адамавіч (1924—26).

Чорна Весь Касцельна (Czarna Wies Koscielna), в., Польшча, касцёл (с. 153);

святар:

Дзям’ян Юзаф (1941—44).

Чорны Бор, в., Літва, касцёл ІІГІМ (с. 132, 246); капеланы:

Вяржбоўскі Стэфан-Аляксандр (да 1929),

Міцкевіч Ігнат (1929—33),

Завацкі Юзаф (1935—36), Кучынскі Юзаф (1937); катэхет:

Грамз Баляслаў (1939).

Чыта, г., Расія, касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 262, 426); святары:

Цакуль Міхаіл Хрыстафоравіч (1912—14),

Ляшчэвіч Антоні Янавіч (1916—17), Пялецкі Юльян (1920-я).

Чэмплтан (Champleton), мяст., Вялікабрытанія, касцёл (с. 455);

святар:

Шыманкевіч Міхал Янавіч (з1950).

Чэрна (Czerna), мяст., Польшча, касцёл (с. 199, 200);

святары:

Казера Францішак (Гжэгаш) Андрэевіч (1960—66), Казера Караль-Беніямін Андрэевіч (1982—89?).

Чэрнін (Czernin), мяст., Польшча, касцёл (с. 31);

святар:

Багаткевіч Станіслаў Станіслававіч (з 1970).

Чэшыр (Cheshire), г., Вялікабрытанія, касцёл (с. 273);

святар:

Маныпужык Антоні (пасля 1947).

ш

Шальціняй (Шальчынінкай?), мяст., Літва, касцсл (с. 141);

святар:

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч (1938—39).

Шлісельбург, г., Расія,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 355, 382); святары:

Туман Антоні (1913),

Грые Ян (1913),

Шылініс Антоні Аўгуставіч (1915—18), Слоскан Баляслаў Бернардавіч (1919—21), Даўконт Канстанцін (1921—22), Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1922—23), Васілсўскі Антоні (1925—26).

Шлядзянаў (Sledzianöw), в., Польшча, касцёл Нараджэння НПМ (с. 32);

святары:

Цагельскі (Цэгельскі) Канстанцін (з 1917), Байка Юзаф (1920—32).

касцёл св. Апосталаў Пятра і Паўла (с. 8);

святар:

Лдляніцкі-Пачобут Фабіян (1931—37).

Штум (Sztum), мяст., Польшча, касцёл св. Ганны (с. 91);

святар:

Вельгат Ян (з 1958).

Шудзялова (Szudzialowo), в., Польшча, касцёл св. Вінцэнта (с. 78);

святары:

Аўдыцкі Антоні (1914—21?),

Вайцэхоўскі Эдвард (1921—-27),

Троска Ігнат (1927—37),

Далінкевіч Міхал (1938—39).

Шумск, мяст., Літва, касцёл св. Міхала Арханёла ці Маці Божай Ружанцовай (с. 78),

святары:

Вайцэхоўскі Эдвард (1913—15),

Родзевіч Леанард (1920—39),

Шчорс (Сноўск), г. Чарнігаўскай вобл., Украіна, касцёл (с. 482);

святар:

Ячэйка Антоні Ігнатавіч (1919—22).

Шчытнікі (Szczytniki), в., Полыпча,

касцёл Найсвяцейшага Сэрца Пана Езуса (с. 159); святар:

Драздовіч Ігнаці Юльянавіч (1931—32).

Шыляль (Шыталь), в., Літва, касцёл (с. 166);

святары:

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч (з 1945).

Шыманаў (Szymanöw), мяст., Польшча, касцёл (с. 420);

катэхет:

Хвецька Люцыян Антонавіч (1925).

э

Эйшышкі, мяст., Літва,

касцёл Унебаўзяцця Пана (с. 167, 221, 242, 306, 355, 377, 402, 407, 447);

святары:

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1884—85),

Жаброўскі Тамаш Ігнатавіч (1907—13),

Гііітаўт-Дзсвалтоўскі Мікалай (Міказій) I. (1910-я),

Мінгін Фелікс (1910-я),

Мачульскі Баляслаў (1913—39),

Нарушыс Ян Ігнатавіч (1918—19),

Чарняк Леанард (1919—21?),

Раўпеліс Аляксандр (з 1919),

Штэйн Чэслаў Казіміравіч (1925—27),

Гродзіс Адольф (1927—29),

Туцінас Ян (1929—30),

Ківінскі Стэфан Францавіч (1931—33),

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч (1933—35),

Барыс (Борыс) Эдмунд (1936),

Тарасевіч Станіслаў (1937),

Панава Юзаф (1937),

Хомскі Антоні (1938—39),

Кланч Юзаф (1938—39),

Таппер Мікалай Пятровіч (1941),

Січак Пётр Янавіч (1941—42).

Эльблёнг (Elblqg), мяст., Полыпча,

касцёл св. Мікалая (с. 327, 445);

святары:

Пілецкі Гедыміп Людвігавіч (з 1954), Шалкевіч Міхал Матэвушавіч (1959).

ю

Юрдацяй, в., Літва (?), капліца (с. 297);

рэктар:

Мустэйкіс Казімір (1933—39).

Юр’еў, мяст., Латвія, касцёл (с. 163);

святар:

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1910—11).

Юхновец (Juchnowiec), мяст., Польшча, касцёл Найсвяцсйшай Тройцы (с. 9, 11, 62, 235); святары:

Крынскі Ян Антонавіч (1910-я), Акрэйць Мечыслаў (1920-я г.?), Невяроўскі Пётр (1925—30 ), Сталеўскі Казімір (1931—35), Алдзіеўскі Адольф (1936), Шасцюк Валяр’ян (1937—39), Борык Пётр Міхайлавіч (1956—63?).

я

Язловец, в., Украіна, касцёл (с. 422);

святар:

Хама Эдвард-Антоні Міхайлавіч (паміж 1913 і 1917).

Ялёнкі (Jelonki), в., Полыпча, касцёл (с. 440), святар: V*

Чарнецкі Ян Стэфанавіч (1940—41).

Ялоўка (Jalöwka), в., Польшча, касцёл Перамянення Пана (с. 352, 372); святары: Картанавіч Юзаф (1922—29).

Важны Юзаф (1930—33),

Эйсмант Ян (1933—36),

Семашкевіч Ян Казіміравіч (1937—39), Рошак Эдмунд Т. (1940—43?).

Ямбург (Кінгісеп), г., Расія, касцёл св. Яна Хрысціцеля (с. 163, 438); святары:

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч (1909), Курляндскі Станіслаў (1914—15), Чаеўскі Ігнат Карлавіч (1918?), Пяткевіч Віктар (1919—20), Шаўдзініс Мечыслаў (1921—25).

Паводле некаторых звестак, у касцёле таксама служылі: Буц Якаў, Гінтаўт (мітрапаліт), Зялінскі I., Карэвіч Францішак, Табенскі Мечыслаў.

Янаў (Janöw), мяст., Полыпча, касцёл св. Юрыя (с. 62, 119, 126, 296, 372); святары:

Цыбульскі Ісідар (1898—1916?),

Мажэйка Станіслаў (з 1917), Шырокі Станіслаў (1924—33), Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч (1929—31), Семашкевіч Ян Казіміравіч (1933?), Астроўскі Адам (1933—37),

Гой Ян(1934),

Пшыбінскі Ян (1938—39),

Борык Пётр Міхайлавіч (1938—39);

катэхет:

Мрачкоўскі Люцыян (1934—36).

Яраслаўль, г, Расія,

касцёл Узвышэння Св. Крыжа (с. 188, 328, 355, 464); святары:

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч (1900—05),

Пончак Валянцін (пасля 1919),

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч (1917, 1922—23), Юзвік Юзаф Францавіч (паміж 1923 і 1928).

Ярмолінцы, в. Хмяльніцкай вобл., Украіна, касцёл (с. 442);

святар:

Чырскі Франц Тамашавіч (1920—22).

Ясло (Jas to), мяст., Польшча, гвардыянскі Дом францішканцаў (с. 18); законнік:

Аношка Уладзіслаў-Канстанцін (1930-я).

Ясяніца (Jasiemca), в., Польшча, касцёл (с. 74);

святар:

Вагнер Мікалай Станіслававіч (1927—30).

Ясянуўка (Jasionöwka), мяст., Польшча, касцёл Найсвяцейшай Тройцы (с. 11, 271); святары:

Алдзіеўскі Адольф (1913—15),

Саросек Максіміліян (1915—29),

Ма/іыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч (1930—34), Лазоўскі Цыпрыян (1934—39).

Яшмуйжа, в., Латвія, касцёл (с. 85); святары:

Мажэйка Рафал (да 1902),

Варнас Міхал Ігнатавіч (1902—08), Платнір Аляксандр Андрэевіч (з 1909).

Яшуны, в., Літва, касцёл св. Ганны (с. 96); святары:

Сянксвіч Павел (1931—32).

Сечка Тадэвуш (1931—33),

Алфяровіч Ян (1933—37), Война-Аранскі Пётр (1938—39).

Імянны паказальнік

Абалсвіч Павел 489

Абаровіч Нікадзім 614, 622

Абаровіч Хрыстафор 538

Абрамовіч Адам 619, 627

Абранпювіч Фабіян Янавіч 5—7, 121, 122,430, 526,580, 709

Аброцкі Уладзіслаў Юзафавіч 485, 486, 532, 563, 596

Абрыкосаў А. 233

Абрэмскі А. 668

Абрэмскі Ю.254, 706

Авіжэніс ІОзаф 622

Адамовіч Ян Вікенцевіч 489

Адамскі Фелікс 7-8, 484, 666

Адляніцкі-Пачобут Фабіян 8, 525,554,583,713

Адляніцкі-Пачобут Юры 8

Адрыч Максіміліян 610

Ажароўскі Юрый 9,28,48,143, 249, 296, 384, 389, 436, 552

Азевіч Генрык 487

Ака (Ако) Адам Напалеонавіч 563, 564

Акаталовіч Генрых

Акрэйць Мечыслаў 9, 493, 498, 653, 702, 716

Аксютовіч Казімір 526

Актанаровіч Антоні 706

Акулаў Епіфані 692, 693, 694, 696

АкулічЧаховіч Станіслава Францаўна 122

Акуроўская Эмілія Антонаўна 10, 11

Акуроўскі Баляслаў Уладзіслававіч 10, 11, 586

Акуроўскі Вацлаў Баляслававіч ' 10, 11,586

Алдзіеўскі Адольф 11-12, 503, 522, 523, 525, 640, 679, 699, 706,716,718

Александровіч Антоні Леапольдавіч 12-13,494, 596, 701

Александровіч Апалінарый 600

Александровіч Марыя Наталля Моніка Браніславаўна 13-14, 668

Александровіч Юзаф Аўксенцевіч 14,645,646,647,660,673, 678, 699, 709

Алендэр Казімір Альфонсавіч 15,515

Алендэр Каятан Міхайлавіч 15

Алехна Юзаф 488, 631

Алфяровіч Ян 538, 719

Алхімовіч ІОзаф 551, 570

Алькевіч 601

Альшанскі Ігнат 517, 631

Альшоўка Тамаш 610

Алыаэўскі

Альшэўскі Геранім 561, 627

Альшэўскі Людвіг 629

Альшэўскі Юзаф 520, 575, 605

Аляксандр Міц 660

Алясінскі Валяр’ян 567, 594

Аляхновіч Міхал 704

Аляхновіч 492, 606

Аляшкевіч Францішак 540, 603

Аляшчук Альфонс 15, 16, 52, 528, 572

Аляшчук Альфонс-Міхал Юзафавіч 16

Аляшчук Баніфацый 550, 650

Аманковіч Дамінік 504

Амуцру Ян-Морыс 637,654,659, 665, 692, 693, 695, 696

Андр Б. 658, 693

Андруконіс Юры 529, 638, 701

Андрушкевіч Вснядзікт Міхайлавіч 505, 506

Андрушкевіч Марыя 305

Лндрыка Пётр 16, 566, 669, 703, 710

Авдрысяк Ксаверы 490, 579

Андрэіічык Ганна Піліпаўна 304

Андрэйчык Дзмітрый Сідаравіч 304

Андрэйчык Сцяпан Сідаравіч 304

Андрэкус Дамінік 688

Андрэкус Канстанцін Антонавіч 16-18,27,234,332, 345,360, 477, 482, 516, 536, 549, 589, 624, 656

Андэрс У 13,52,75,77,92,150, 161, 179, 207, 211, 217, 243, 273, 276, 341, 367, 392, 394, 418,454, 457, 470

Аношка Вацлаў 486

Аношка Вацлаў Гвідонавіч 399

Аношка Віктар Гвідонавіч 399

Аношка Габрыэль 557

Аношка Уладзіслаў-Канстанцін 18,534,589,596,681,718

Антановіч Генрык 18-19

Апанасевіч Рамігі 704

Арайдарскі Альфонс

Арановіч Міхал Міхайлавіч 1921, 133, 138, 231, 485, 518, 540, 586

Аржэлаўскі Юзаф 576

Арлоўскі Казімір 21—22, 485, 707

Арлоўскі Ян Францавіч 22

Архіпаў Мікалай Дзмітрысвіч 122

Арцішэўскі С. 704

Аскварак Ірэнеуш 568

Асксрка Т. 542

Аскрэткава Вераніка Якубаўна 22

Аскулаў Епіфані 693

Астаневіч Стэфан 23, 515, 553, 582

Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч 23-25, 484, 487, 501, 573,586, 597,601,602

Астроўскі Адам 646, 670, 710, 717

Астроўскі Вітольд 545

Астроўскі Уладзіслаў 709

Астрэйка Юзаф 576, 580

Асціловіч Антоні 531, 548, 609

Аўгло Пётр Язэпавіч 17, 25-27, 42, 507, 543, 558, 567, 634, 635, 655, 677, 685, 692, 693, 695, 700, 708

Аўгустоўскі 3.

Аўгусірновіч Аляксандр Казіміравіч 9, 28-29,496, 522, 552, 571,629

Аўдыцкі Антоні 534, 714

Аўласаў Адам Антонавіч 17

Аўліх Лсапольд 29,520,537,540, 547, 679

Аўсян (Аўсяны) 590, 602

Афанасовіч Францішак 688

Бабака Георгій Мікаласвіч 318

Бабака-Гатоўка Любоў Мікалаеўна 318

Бабарэка Адам 365

Бабашынскі Вікенці 208

Бабашынскі Іосіф 208

Бабіноўскі Браніслаў 568

Баброў Яўген Міхайлавіч 205

Баброўскі Ксаверы 490, 531, 565

Багановіч 603

Багаткевіч Мечыслаў Станіслававіч 30, 31, 288, 336, 504, 554, 562, 683

Багаткевіч Станіслаў Станіслававіч 30,31-32,505,562,622, 656, 659,713

Багдановіч Каміла Ігнатаўна 32

Багдановіч 533

Багдановіч М. 24

Багдановіч Мікалай 497

Багдановіч Франц Іосіфавіч 151

Багенскі Павел 507, 511, 528

Багіна Канстанцін Станіслававіч 122

Багіноўскі Сыафар’ян 680

Багінскі Павел 600

Багінскі Тамаш 592

Багінь Іван Іванавіч 20

Багінь Станіслаў Іванавіч 20

Багінь Уладзіслава Баляславаўна 20

Багінь Ядвіга Іванаўна 20

Багрым Паўлюк 175

Багушэўскі Антоні 630, 631

Бадоўскі Міхал 565

Бадэрка Уладзімір Фаміч 318

Байка Юзаф 32-33,43,528, 570, 582, 598,615,713

Байкевіч Пётр 500, 518, 551

Байкоўскі Уладзіслаў Андрэевіч 506

Бакаляж Уладзіслаў 242

Бакіноўскі Альберт Серафімавіч 33-34, 540, 572, 574, 577, 599, 609, 700

Бакшчанін Антоні 691

Бакшыс Юзаф 566

Балабан Людвік 524, 561

Баламанскі Антон 34

Балтралік Ян 35, 591

Балтрушыс Ігнат 692

Бальчэўскі Вікенці 58

Балюль Вінцэнт Вінцэнтавіч 36, 506, 641, 683

Бамштэйн Ісак Ісакавіч 65

Банасек Аркадзь 231

Бандзо Юльян Францавіч 548, 550, 587, 608

Баневіч Вінцэнт 516

Баневіч Казімір Густававіч 3638,510,551,656, 658,690

Банцер Вітольд 516

Банькоўскі Антоні Андрэевіч 38,39, 88,271,299,488,508, 515, 525, 532, 545, 571, 586, 592, 603

Баравец Францішак 39, 645

Баравік Паўліна (Марыя-Фэліцыта) 39-40, 569, 649

Баравік Ян Антонавіч 17, 40— 41. 564, 565, 601, 602, 605, 607, 680

Барадзюля Адам Юзафавіч 41

Барадзюля Язэп Язэпавіч 41—43, 497, 506, 507, 520, 582, 605, 642, 678, 680, 688

Барадын Антоні 528, 629

Барадын Юзаф 33, 43, 570

Бараноўскі Адам 502, 538, 545, 665

Бараноўскі Леанард Якаўлевіч 26, 44, 506, 581, 615, 648, 694

Бараноўскі Пётр Аўгусцінавіч 45-46, 507, 573, 608, 639, 671,686, 695,711

Бараноўскі Станіслаў 703

Бараноўскі Уладзіслаў 512

Бараноўскі 590

Баранцэвіч 584

Барвіцкі Чэслаў Войцэхавіч 4647, 133, 492, 554, 571, 632, 639, 668, 685, 689

Бардоўскі О. 700

Баржым Казімір 503, 619

Баркоўскі Бенядзікг 545

Баркоўскі Пётр Пятровіч 593,

604

Бародзіч Ян 546, 612

Бароўка Юльян Баніфацавіч 47-48, 494, 507, 518, 532, 590, 630, 670

Бароўскі Альфонс 9, 48, 556, 576, 646, 705

Барташэвіч Пётр Я. 48—49,485, 529, 546, 582, 649

Барткевіч Ян 711

Бартушак Юзаф 49—50, 509,

531

Барыла Вітольд Пятровіч 50, 511

Барыс (Борыс) Ісідар 488, 520, 545,610

Барыс Борыс Эдмунд 715

Барысевіч Франя 208

Барысовіч Антоні Францавіч 50-51,88,564,638,649,675, 676, 677, 692

Барысюк Ян Казіміравіч 51—52, 493, 572, 580, 650

Барэйша Марыя Іванаўна 20

Барэйша Уладзіслаў Антонавіч 20

Басоўскі Ян Юзафавіч 205

Батура Казімір Юзафавіч 581

Батура Казімір Юзафавіч 562

Батура Казімір 671

Бах Станіслаў 136

Баярскі Андрэй 711

Баярунец Гіпаліт 518, 551

Баярынец Генрык 551

Бебка Аляксандр 561

Беднаж Мечыслаў Янавіч 52

Бекіш Вацлаў Янавіч 52-54,530, 598, 630, 703

Бекіш Павел Янавіч 53, 628, 630

Бекіш Павел 640

Белавольскі Уладзіслаў 54

Белагаловьі Францішак 54, 536, 573,606

Белагаловы ІОзаф Мацвеевіч 54-55, 557, 558

Белазор Віктар-Адам 619

Беланковіч Франц 606

Беліна-Беліновіч Ян Эмерыкавіч

55

Белініс Карл 606

Бельскі Міхал 534

Бенедыкт XV 314, 411

Беняш-Крывец Ян 507, 523

Бернатовіч Ігнаці 56, 497, 530,

557, 584. 640

Бернацкі Уладзіслаў 544

Берніковіч Іван Альбертавіч 56, 502, 577

Бет 661

Бешта-Бароўскі Антоні 56-57, 522, 583, 620, 657, 675

Бікшыс Ян Міхайлавіч 57, 621, 658, 663, 681

Більскі 593

Більша Франц Міхайлавіч 5758,508,514, 581,594

Бірнік Павсл Бернардавіч 58-59, 488,516,554,555

Бітны-Шляхта Пстр Вікенцевіч 527, 541,606, 671,707

Блажаловіч 527

Блажэвіч Пётр 574, 582, 602, 687

Блюм (Блум) Леапольд 561, 618

Блюм Вікенці Сільвестравіч 318

Блюцука Станіслаў 682

Бобель (Бабель) Станіслаў 526

Бобін Вінцэнт 507, 648

Бобіч Ільдэфонс 59-60, 514, 526, 538

Бобніс Францішак 532

Богуш Казімір 548

Болбат Іван 92

Борсук Вінцэнт Міхайлавіч 6061, 129, 496, 501, 504, 509,

525, 535, 541, 546, 552, 560, 632, 706

Борык Міхал 492, 523, 674

Борык Пстр Міхайлавіч 61-62, 518,618, 638,716,718

Боўтуць Аляксандр 487, 546, 555,568

Бохуш Казімір 493

Бразіс-Фрэй Тэадор 700

Бразоўскі Уладзіслаў 547, 675

Бранавіцкі Юзаф Янавіч 399

Браніцкі Вітольд 614

Браніцкі Ігнат 530, 532

Браўэр Людвік 522, 528, 598

Броел-Платэр Леа 629

Брудніс Францішак 543, 551

Бружас Пётр 682

Бруквіцкі Пётр 524, 525, 554

Брыдацкі Людвіг 62, 559, 661

Брычкоўскі Баляслаў 62-63, 547

Брэйва Вітольд Канстанцінавіч 122

Брэйва Юзаф 660

Брэчка Ян 492

Бугеніс Мацвей 533

Бугеніс Міхал 674, 677, 692, 693, 695

Будзілас Норберт 501, 525, 540

Будзінас Антоні 691

Будзька Францішак Карлавіч 63,

581,697

Будкевіч 654, 662

Будкевіч Канстанцін-Рамуальд Юльянавіч 64, 460, 477, 505, 507, 682, 694

Буднік Станіслаў 503, 513

Будра (Будро) Пётр 539

Будрыс Г. 607

Будрыс Іеранім Ісранімавіч 579, 581,585

Будрыс Францішак 636, 679

Будрэцкі Балтасар 578

Бужал (Навіцкая) Анатолья Янаўна 302-303

Бужэтынскі 542

Бузыцкі Міхал Ігнатавіч 64—65, 487,513,520,571,653

Буйвіс Даніэл 514, 544, 711

Буйна Юльян 649

Буйневіч 671

Буйно 504

Буііноўская Галіна Карлаўна 65, 66,652

Буйноўскі Вінцэнт 66, 490, 495, 506,519,538

Буйноўскі Лявон Міхайлавіч 66-67, 516, 536, 568, 589, 594, 667

Буйчык Віктар Паўлавіч 67—68, 540

Буклярэвіч Міхал Філіпавіч 6869, 537, 670

Букраба Казімір 191, 368, 498, 561,563,568, 569,

Була Станіслаў 498, 614

Було Ян Георгіевіч 69,494, 603, 615

Буловіч 664

Буловіч П. П. 648

Бульковіч Пётр-Павсл 620

Бурак Марк 69-70, 567

Бурак Казімір 69, 636

БурбаЯн 488, 571

Бурджэаж Шарль 693

Бурдзілаў Васіль Прохаравіч

122

Бурніцкі Леанард 599

Буткевіч Аніцэт 631

Буткус Сікст Янавіч 513

Буц Якаў 717

Буяр Юзаф 70, 687

Быдзан Тамаш Антонавіч 70,

662

Быліна Адам Францавіч 468

Былінскі Станіслаў 551

Быстрайс Сямён 629

Бяганская Ядвіга 364

Бялініс Карл 71,515, 530, 606

Бялінскі 71

Бялінскі Юзаф 71, 633, 649

Бяліцкі 584

Бяляўскі Францішак 626

Бяляўскі Юзаф 551, 675

Бянецкі Юзаф Вікенцевіч 71—72,

645, 652, 665, 676, 684, 708

Бярнацкая Мар’яна 72—73

Бярнацкі Уладзіслаў 510, 561

Бярнацкі Людвіг 72

Бярнот (Бернот Бандра) Франці-

піак 587

Бяртамус Стэфан 549

Бяртовіч Юзаф Якаўлевіч 608

Вагенхейм Уладзіслаў Антонавіч 74

Вагнер Мікалай Станіслававіч

74-75,525,594, 670,718

Вагнер 710

Важны Юзаф 486, 525, 628,

717

Важняк Юзаф 493, 495, 627, 630

Вайдулоўскі Ян 638

Вайкуль Станіслаў 660

Вайноўскі Стэфан Ігнатавіч 521

Вайткевіч Леў 546

Вайтукевіч Юзаф 628

Вайтыняк Чэслаў Валянцінавіч 15—П, 499, 569, 654, 680, 681

Вайтэкунас Вінцэнт 675

Вайтэкунас Мацвей 497

Вайцэховіч Эдвард Феліксавіч 77, 524, 530, 534, 563, 579, 580, 587

Ваііцэхоўскі Адам 77—78, 510, 520, 544, 614, 622

Вайцэхоўскі Эдвард 78—79, 511, 541,714

Вайчуленас 590

Вайчунас Юзаф 614, 627

Вайчунас Юрьі 649

Вайчынскі

Валадзько Стэпаніда Пятроўна 304

Валадзько Фелікс Францавіч 304

Валадзько Францішак 627

Валадкевіч Каспар Восіпавіч 79-80, 487, 503, 542, 560, 664, 676, 691

Валадкевіч Юры Міхайлавіч 122

Валасек Франц 494

Валейка Юзаф 674, 706

Валентыновіч 604

Валентыновіч Антоні 525, 650

Валентыновіч Віктар Янавіч 80-81,549, 567, 593

Валентьіновіч Казімір 515, 555, 640, 702

Валентыновіч Ян Янавіч 80, 701

Валікоўскі Фёдар 88

Валіневіч Якаў 497

Валінскі 582

Валіцкі Пётр 562

Валовіч Антоні 491, 655, 664

Валовіч Дамінік 504

Валоўская Казіміра (Марта) 81, 305, 388, 596

Валукевіч Станіслаў 495

Валунас Казімір 591

Валушынскі 500

Валчацкі 711

Валынец Баляслаў 488,506,529, 555, 608, 620, 647

Валынец Вітольд Віктаравіч 81-82, 556

Вальтась Аркадзь 82, 96, 358, 519

Вальчак Тэафіл-Севярын 82, 552, 632

Валюжынец Фёдар 704

Вандалоўскі Мар’ян Феліксавіч 82-83,510, 528,560, 578

Ваньковіч Казімір 521,535,552, 559, 596, 671

Ваньсовіч Браніслаў 595

Варакамскі Антоні-ІОзаф (Аўгустаў) 84

Варанецкі Міхал Віктаравіч 84-85, 499, 545, 555, 582, 589, 596

Варановіч Уладзіслаў 527, 711

Варатынец Зянон 485, 560

Варатынскі ІОзаф 584

Варнас Міхал Ігнатавіч 85, 536, 549,567,613,719

Варпяхоўскі Антон 473, 525

Варпяхоўскі Ян 620

Вархаповіч Уладзіслаў 85-86, 511

Васілёнак Карл Міхайлавіч 123

Васілені-Пажарска Ніна (Роза-

Марыя) Юзафаўна 86-87, 665, 668

Васілеўскі Антоні 655, 694, 713

Васілеўскі Антоні Міхайлавіч 404-405, 667, 692, 963, 694

Васілеўскі Ян Аляксандравіч 38, 87, 195, 256, 400, 557, 580, 613,615,642, 689

Васюцёнак (Васючонак) Пётр Юзафавіч 89, 90, 570, 618, 691,705

Ваўчкевіч Ян 525. 569

Вахоўскі Лявон 573

Вашчынскі Пстр 90, 487, 520, 535,657

Ваяводскі 582

Ваяводскі Антоні 588, 671

Ваяводскі Вітольд 267, 562

Ваяводскі Генрык 623

Вебер Ян 595

Велкмэ Ян 613, 660, 682

Вельгат Ян 90—91,533,577, 619, 637, 714

Венажындзіс Ян Алаізіевіч 91—

92, 571, 578, 614, 649

Вснцлаў Марцін 671, 673

Верабей Ігнат 498, 540

Верамей Пётр Казіміравіч 92

Верас Зоська 24

Всрахоўскі Аўгусцін 570

Вербер Рычард 576

Весялоўскі Аўгуст 543

Вівіен Л 667

Вілімоўскі 685

Вільнеўчыц Міхал Вінцэнтавіч 92-93, 636

Вільчынскі Альбін Іосіфавіч 318

Вільчынскі Аляксандр Іосіфавіч 318

Вільчынскі Чэслаў 93-94, 498

Вільямоўскі Вікенцій 603

Вілюш Тамаш 519

Вілямовіч Гсранім 636

Вілямовіч Караль 680

Віркотыс Павел 616

Віткевіч Ян Ігнатавіч 563, 657, 674, 700

Вітковіч 704

Віткоўскі Станіслаў Іосіфавіч 151

Віткоўскі Юстын 683

Віткоўскі Ян 558

Вішнеўскі Ян 664, 687

Вішнеўскі 542

Войдаг Віктар 562

Войдаг Яраслаў 532, 552

Война Стэфан Мікалаевіч 9495, 106, 190, 278, 315, 325, 395, 468, 530, 543, 574, 584, 659, 662, 667, 680, 684, 694, 695, 696

Война-Аранскі ГІётр 95-96,498, 503,602,639, 706,719

Войніч Франц 208

Войшош Генрык 543, 640

Войтах Эміліян 82, 96, 517, 650

Войцік (Войтык) Станіслаў Юзафавіч 501, 579

Вольскі Ян 96-97, 129, 515, 544, 579, 597

Вондрак Мечыслаў 523, 650

Ворслаў Юзаф 97, 494, 506, 516, 602

Ворслаў Ян Юзафавіч 97—98, 492, 633, 634, 642, 662, 683, 697

Вуйцік Тадэвуш Станіслававіч 205

Вывульскі Юльян 547

Выляжынская Ксаверыя Францыскаўна 99

Выляжынскі Францыск Францыскавіч 98-100, 492, 497, 505, 523, 545, 590

Высоцкі Ян 551

Высядлоўскі Станіслаў 490, 550

Вышыньскі Стэфан 303

Вэбер Ян 100, 523, 526, 595, 651

Вялічка Браніслаў 579

Вялічка Казімір 694

Вялічка Міхал 531

Вялічка Пётр 535, 705

Вянцкевіч Пётр 492, 505, 533, 575, 594

Вянцкевіч Станіслаў 508, 566

Вянцкевіч Ян 499, 505, 544, 561,568

Вянцковіч Люцыян 414

Вярбіцкі Антоні-Пётр Юзафавіч 633

Вярбіцкі Мікалай Мікалаевіч 100-101,486

Вярбоўскі Стэфан-Аляксандр 530, 549

Вяржбіцкі Антоні-Пётр Юзафавіч 597

Вяржбіі/кі Віктар 101,523, 572, 576, 633

Вяржбіцкі Уладзіслаў 643

Вяржбіцкі Юзаф Фаміч 101— 102,575,624, 678,704

Вяржбіцкі Ян Дзмітрыевіч 102, 499

Вяржбоўскі Стэфан-Аляксандр 571,622,712

Вярсоцкі Ян Янавіч 102—103, 260, 501,504, 564,565

Вярыга Юзаф Францавіч 104, 506, 507, 599, 635, 644, 703, 711

Вярэнік Станіслаў 500

Вячорак Валянтын 687

Вячорак Уладзіслаў 104—105, 159, 522, 576

Габжэвіч Вінцэнт 570, 582

Габуль Саламея Юзафаўна 106

Гагалінскі Віктар 566, 601

Гагалінскі Юзаф 106, 512, 583, 593

Гадвіла Юльян 624

Гадлеўскі 505

Гадлеўскі Вінцэнт 106-108, 563, 686

Гадлеўскі Марьіян 556, 570

Гадлеўскі Эдвард 629, 703 Гаеўскі Канстанцін 508

Гайдук Аляксандр Якаўлевіч

108,          572, 578,620 Гайдукевіч Юзаф 503, 540

Гайка Станіслаў 618

Гайлевіч Антоні 516, 561, 702

Гайлевіч Юзаф Казіміравіч 108-

109,  526, 588, 617, 642, 647, 687, 690

Гайлюш Дамінік Ксавер’евіч 109-110, 496, 628, 629, 645, 687, 698

Гайнер Іосіф 92

Галавінскі 602

Галавінскі Ігнацій 667

Галімскі Асціян 648

Ганевіч Аляксандр Юзафавіч 205

Ганіч Антоні 521, 549, 554, 572

Ганусевіч Аляксандр 500, 503

Ганусоўскі Сікстус 488, 537, 687

Ганцэвіч Іван-Мамерт Станіслававіч 110-111, 702

Гарадзенскі Юзаф Міхайлавіч 111-112, 499, 544, 643, 670, 699

Гаранская Алена Феліксаўна 112

Гаранская Стэфанія Сігізмундаўна 112

Гаранскі Фелікс Міхайлавіч 112, 318, 497

Гардзіевіч Франц Ігнатавіч 616, 641,683

Гарманоўскі (Германоўскі) Антоні 112—113

Гародка Стэфан Антонавіч 113, 495,531,578

Гарэцкі Гаўрыла 365

Гатоўка Казімір Міхайлавіч 17

Гаўл Юзаф 640

Гаўліна Юзаф 76, 418

Гаўрыхоўскі Баляслаў 35, 485, 691

Гац (Гаца) Пётр (Уладзіслаў) Іванавіч 113—114, 661

Гашынскі Леанард Антонавіч 114-115, 558, 563, 655, 662, 710

Гдоўскі Андрэй 627

Гедгаўт Антоні 115, 507, 514, 585, 642, 670, 686

Гедройц Аляксандр 549, 557, 592

Гедрыс Аляксандр 690

Гедрыс Канстанцін 655

Гелажунас Рох 530

Гельмер Баляслаў Янавіч 116, 500, 520, 530, 560, 578, 642

Герасімовіч Вікенці 543, 597, 694

Герасімовіч Генрык 490

Германовіч Баляслаў 515, 639

Германовіч Язэп Станіслававіч 116-118, 431, 526, 549, 553, 567,639, 640, 661,709

Гсрманоўскі Антоні 537

Гермацюк Ян 601

Гечыс Казімір 521, 551

Гжыбоўскі Антоні 578

Гжыбоўскі Вацлаў 427

Гжымала 651

Гжэбала Уладзіслаў 119, 567

Гжэгорскі Уладзіслаў Міхайлавіч 119-120, 490,504, 549, 598,634, 636, 639, 645,717

Гжэсяк Тадэвуш 120, 544

Гжэшчук Мечыслаў Лявонавіч 120-121,673

Гзоўскі Нупрэй 494

Гібоўскі Андрэй Іванавіч 121, 493

Гілеўскі 557

Гімжэўскі Уладзіслаў 698

Гімніцкі Генрык 541

Гінтаўт 708, 717

Гінтаўт Аляксандр 498

Гінтаўт Дз.

Гінтаўт Юзаф-КанстанцінФранцішак Венядзіктавіч 532, 571

Гінтаўт-Дзевалтоўскі Вацлаў 585, 603

Гінтаўт-Дзевалтоўскі Мікалай Міказій I 715

'"іркант Апалонія Іванаўна 121— 123,319,334

Гірскі 123, 516, 534

Гіртовіч Мікалай 608

Главач Уладзіслаў-Грацыян 123— 124, 632

Глёнд А.193

Глыбоцкі Міхал 505

Глябовіч Генрык 124—125, 485, 486, 545, 705

Глякоўскі Станіслаў 124, 125126, 356, 503, 564, 627, 705

Гой Ян 126-127, 491, 517, 531, 539, 584, 650,718

Голак Уладзіслаў 512

Голіч 193

Голяк Валяр’ян Антонавіч 127, 490,591,592, 651

Горба Альбін Янавіч 127-129, 510, 545, 561, 592, 610, 636, 644, 645

Горыс Ісідар 494

Грабельны Уладзіслаў 97, 129, 499, 544

Грабоўская Лізавета Феліксаўна 305

Грабоўская Марыя Іосіфаўна 305

Грабоўскі Аляксандр 524, 525

Грабоўскі (Відлок-Грабоўскі)

Казімір 130, 572

Грабоўскі Вінцэнт-Міхал 516, 529, 668

Грабоўскі Іосіф Ігнатавіч 305

Грабоўскі Карл Герасімавіч 318

Грабоўскі Францішак 130, 520, 548, 563, 656, 665, 708

Грабоўскі Ян Янавіч 131, 514, 515,560,582,595,603,614

Градзіцкі 647

Градзіцкі Стэфан Антонавіч 524, 544, 606

Граковіч Міхал 527, 565

Грамадскі Валяр’ян 675, 704

Грамз Баляслаў 132, 537, 618, 629, 698,712

Грас Ян 641,671,673

Грасевіч Юзаф Юзафавіч 46, 132-133, 492, 541, 546, 572, 630

Грахоўскі Казімір 134, 595

Грацыс 484

Грашыс Вінцэнт Вінцэнтавіч 134-135,491, 574, 596, 704

Гродзіс Адольф 578, 601, 715

Гродзіс Ян 135, 597

Гронская Яніна 208

Гронскі Юліян Міхайлавіч 135— 136, 494, 587, 602, 608, 614, 619, 648,655,677, 688

Грудны Уладзіслаў 208

Груздзь Канстанцін 658

Грыб Пётр 494, 524, 530, 540, 588

Грыбоўскі Антоні (н. 1904) 137, 595, 607, 704

Грыбоўскі Антоні (н. 1906) 137, 499

Грыбоўскі Станіслаў 636

Грыбуль Гэлена Антонаўна 137

Грыганевіч Ігнат 503, 657

Грыгароўскі Аляксандр Фёдаравіч 44

Грыгоніс Юзаф 626

Грые Ян 713

Грызан Станіслаў Канстанцінавіч 137-138,588

Грыневіч А. 24

Грыневіч Васіль Пятровіч 138

Грынеўскі Казімір Антонавіч 671

Грынеўскі Леў 570, 628

Грынеўскі Станіслаў 556, 560

Грынкевіч Францішак 518

Грынкевіч Ян Юзафавіч 562

Грынчэль Еранім 704

Грынявіцкі Браніслаў Войцэхавіч 20, 138-139, 510, 526, 561, 628

Грэгарэўскі Уэлесфар 667

Грэсяк Тадэвуш 498

Гудзейка Баляслаў Міхайлавіч 139, 140, 547, 553, 559, 585, 629, 677

Гуз Юзаф (Інацэнт) 140, 519, 625,684

Гула Пётр 499

Гумбарагіс Карл 524

Гумніцкі Генрык 88, 520

Гумніцкі Генрых 88, 505, 558, 646, 680

Гун Анастасія Міхайлаўна 140— 141

Гуневіч Станіслаў 640

Гурко Юзаф Юзафавіч 485,486, 494,513,523,535,543,606

Гўрскі Станіслаў Язэпавіч 141142,504,521,576,595

Гурскі Чэслаў-Вітальд 490, 518

Гурэцкая Гэлена Адамаўна 399

Гушч Пётр Анджэевіч 349

Гярдзевіч Зянон 627

Д’Эрбіньі Мішэль 26, 55, 189, 192, 268,308

Дабжаньскі 124

Дабжыцкі Казімір 143, 654

Дабкевіч 504, 562

Дабравольскі Стэфан 9, 34, 143, 496, 541,586, 627

Дабравольскі Францішак 695

Дабулевіч Павел-Чэслаў (ЯнЧэслаў) 143-144, 524, 559, 689, 699

Давыдзюк Люцыя Нарні (Ганна Кірылаўна) 86, 144, 665

Дадэрка 496

Далецкі Міхал 144-145, 486, 539, 543, 568, 579, 604

Далецкі Станіслаў Пятровіч 698

Далінксвіч Міхал 589, 594, 630, 714

Дамброўскі Казімір 145-146, 522, 583

Дамброўскі Станіслаў 648

Даміняк Юзаф 146, 499, 593

Данілаў Віктар Пятровіч 146— 147, 519

Даніловіч Гіляры 543, 556

Данішэўскі Антоні 628

Данішэўскі Уладзіслаў Феліксавіч 205

Даньброўскі Казімір 567

Дарашкевіч Казімір 147, 522, 531, 632

Даўгаловіч Казімір 550

Даўгяловіч Казімір 690

Даўгвіла Юзаф 618, 669

Даўгіс Ян 541,563,638, 686

Даўгяловіч Казімір 624, 678

Даўкант Канстанцін 500, 654, 664, 708, 713

Дашкевіч Гвідон Янавіч 147148, 288

Дашута Юзаф Дамінікавіч 148, 526, 603, 639

Дзекуць-Малей Л. 461

Дземянюк-Маргалай Тэафіла Юр’еўна 65

Дземяшкевіч Антоні Мікалаевіч 148-149, 621, 648, 653, 672, 707, 710

Дзенісевіч 604

Дзенісевіч Стэфан 496, 604, 608, 700

Дзеражынскі 582

Дзімітровіч Казімір 597

Дзічканец Антоні 500, 537, 601

Дзмітрыева Ядзвіга Серафімаўна 149-150

Дзудзевіч Баляслаў Ігнатавіч '150-151,643

Дзудзевіч Іван Ігнатавіч 150, 151

Дзудзевіч Фама Ігнатавіч 151

Дзядуль Нікадзім Андрэевіч 151-152, 488, 490, 549, 573, 581, 586, 590, 594, 610, 624, 666, 683

Дзям'ян Юзаф 152-153, 257, 493, 500, 531, 576, 594, 610, 625,634, 640, 668,669,712

Дзям’ян Юзаф Казіміравіч 154, 575,582,601,607,695

Дзянішчык Астап Іванавіч 122

Дзяшук Іосіф Антонавіч 154— 155,591

Дзяшульскі Аляксандр 539

Дмахоўскі Казімір 500, 584, 610

Дмоўскі Міхал Тэафілавіч 155— 156, 598, 621, 624, 651, 654, 659, 665, 675, 689, 693, 696, 697

Добрскі Сігізмунд 506, 551

Доўбар Антоні 618

Доўжык Павел 156, 523, 544, 590, 663

Доўнар Антон Ігнатавіч 399

Доўнар-Запольскі Язэп Адамавіч 468

Драб Вінцэнт (Вацлаў) Карлавіч 156-157, 511, 546, 581, 600, 630

Драбніс Сігізмунд 585

Драгель Генрык Уладзіслававіч 157-158, 492, 493, 520, 522, 547, 553,686

Драздовіч Антоні 158, 672

Драздовіч Ігнаці Юльянавіч 159, 490, 714

Драздоў Рыгор 561

Драздоўскі Тадэвуш 556

Драздоўскі Фелікс 545, 584, 630

Дроніч Рамуальд 159, 503, 529

Друктэйн Дамінік 533

Дубель Стэфап 160, 559

Дубраўка Нікадзім Янавіч 160-

161,492, 591,642, 666, 673

Дуброўскі 608

Дубэціс Юзаф 496, 698

Дуда-Дзеверз Ян 573, 600

Дудзінскі Юльян 566, 600

Дудзяк Уладзіслаў 511

Дукальскі Міхал 688, 692

Дулік Эдвард 519

Дулінец Антоні 161, 162, 500, 566, 593,621,638

Дулка Аляксандр 533

Душкевіч Іван Норбертавіч 123

Дыбель Эдвард 524

Дыняровіч Сімяон 687

Дысман Ізраіль Беркавіч 304

Дысман Неха Лейбаўна 304

Дыякоўскі Напалеон 162, 627, 628, 631

Дэ-Вальдэн Юзаф 506

Дэвольда-Хрулевіч Аляксей 567

Дэйлідовіч Анастасія Іванаўна 305

Дэйлідовіч Лізавета Нікадзімаўна 305

Дэйлідовіч Нікадзім Мітрафанавіч 305

Дэйніс Вінцэнт Вінцэнтавіч 163-164, 541, 613, 634, 639, 641, 642, 683, 686, 696, 703, 716,717

Дэмікас Юзаф 619, 648

Ежнёўскі 710

Ендрысік (Яндрысік) Севярын 165, 559, 596

Ерановіч Агата-Г аліна Антонаўна 165, 202, 558

Ермаловіч Іосіф Антонавіч 318

Ёдавакіс Аляксандр 637

Ёдакас (Ядокас) Міхал (Мечыслаў) Антонавіч 166, 557, 648,667, 693,707,708,714

Ёдка Казімір 522

Ёдкаўскі Іпаліт 508

Ёзэфовіч Маціяс 682

Ёкус Антоні 667

Ёнін Станіслаў 535

Жабіцкі Станіслаў 630

Жаброўскі Лявон 167, 517, 627, 630^

Жаброўскі Тамаш Ігнатавіч 167, 507, 600,715

Жак Ядвіга-Караліна (МарыяІмэльда) 168, 569

ЖакЯн 522,569

Жаландкоўскі Люцыян 493,499, 563,564

Жаліска Франціпіак 536

Жалкоўскі Антоні 575

Жалняроўскі Станіслаў 209

Жамейц Юры 503, 591, 653

Жамейц Ян 514

Жамойтук Язэп-Станіслаў 168— 169, 258, 494, 508,586,612

Жарноўскі Пётр 541, 629

Жаро (Жэра) Юзаф 490

Жаўняровіч Ігнат Францавіч 169-170, 575, 592, 667, 680, 688, 700

Жаўняровіч Уладзіслаў Іпалітавіч 170-171,484, 506, 597, 635

ЖаўняроЎскі Антон Яфімавіч 171

Жаўрыд Андрэй 484

Жаўрыд Ян Раймундавіч 171, 173, 492, 506, 550, 555, 558, 564

Жаўтоўскі Сімяон 564, 574

Жванскі Вікенці Вікенцевіч 318

Жвылоўскі Антоні 630

Жук Міхал 487, 493

Жук Станіслаў 587, 618, 657

Жук Юзаф 647

Жук Ян Вінцэнтавіч 173, 505, 523, 553, 572, 581, 609, 646, 702

Жукоўскі Антоні Юзафавіч 174, 269,617, 620, 648, 672, 678

Жукоўскі Юльян 553

Жулпа Сямён 654, 666

Жураўскі Караль (н. 1903) 175, 546, 567

Жураўскі Караль Міхайлавіч (н. 1904)175,494

Жывіцкі Ян Яўстафавіч 176, 572

Жыдава Аўгусцін 487

Жыдэк Валянтын 687

Жылевіч Казімір 711

Жылінскі Вацлаў 602, 683

Жылінскі Тэадор 670

Жылінскі 667

Жыскар Фрыдрых 638

Жыскар Язафат 601

Жыткевіч Ян 542, 674

Жэйдзіс Сігізмунд Мартынавіч 176, 490, 525,601,660, 682

Жэмайціс Адам 686

Жэмла Антоні 177, 486, 542

Жэра Жаро Юзаф 525, 588, 591

Забароўскі Вацлаў Францавіч 178, 574, 604, 648

Забела Тодар 365

Забельскі Антоні 641

ЗабельскіЯн 618

Заблудоўскі Баляслаў Янавіч 178-179, 501, 505, 517, 562, 630

Заборка 683

Завадскі Станіслаў 627

Завадскі Эдвард 493, 583, 584

Завацкі Юзаф 712

Завістоўскі Ян Браніслававіч 180,505,537,555,560,576

Загорская Марыя Эдуардаўна 304

Загорскі Вікенці Іосіфавіч 304

Заёнц Баляслаў Юзафавіч 141, 181,537, 595

Закржэўская Алена 208

Закрэўскі Ігнат Феліксавіч 181182,511

Залеўскі Антоні 619

Залеўскі Фелікс 621

Замбак Антоні Янавіч 595

Занеўскі Рамуальд 691

Запаснік Стэфан 550

Запёт Генрык 555

Зарака-Заракоўскі Ян Міхайлавіч 533, 540

Зарускі Войцех 578

Зарэмба Адам 521, 660, 682

Зарэмба Фелікс 520

Захаранка Эдвард 629

Захарэвіч Юстын 704

Захарэўскі Дзяніс Адольфавіч

182,          549,559, 574

Захарэўскі Казімір 630, 643,

658

Зач Рыгор Станіславіч 641, 660

Заштоўн (Заштаўн) Яўген 710

Заянчкоўскі Чэслаў 473

Заяц Юзаф 499

Звяжэвіч 204, 561

Згрыза Андрэй 598, 606

Здановіч Станіслаў 517, 629

Здановіч Эдвард Лукашавіч 183,

484, 528,571,602,619

Здановіч Юзаф 628, 630

Зелязнік Алаізі 555

Зелянеўскі Аляксандр 499, 588

Зея Ян 183-184, 536, 548, 565

Зімба 544

Зімнах Антоні 184, 668, 689

Злясноўскі К 686

Змітровіч Юзаф 264, 473

Зноска Юзаф 542, 546, 563

Зомбак Антоні Янавіч 184—185,

275,681

Зон Аляксандр-Эміліус 484, 562

Зубковіч Станіслаў Баляслававіч 185-186,585, 602

Зубрэвіч Марыя 304

Зубрэвіч Станіслаў Францавіч 304

Зубрэвіч Уладзіслаў Станіслававіч 304

Зубялевіч Апалінары 186, 496, 514,600

Зэльба Юзаф 509, 512, 565, 603

Зэр Антон Ёханес 467, 682

Зялінскі I. 717

Зялінскі Пётр Пятровіч 186-187, 557, 574, 605, 610, 667

Зямчонак Міхал 589, 610

Зянкевіч Альфонс 611, 656

Зянкевіч Аляксандр 473, 569

Зянкевіч Антоні Ігнатавіч 515, 524, 526, 631

Зянкевіч Віктар Віктаравіч 512, 542, 565, 583, 603

Зярнэк Геркуланус 187

Зярчанінаў Аляксей Яўграфавіч 196, 694

Ібянскі Юзаф Канстанцінавіч 188, 534, 545, 549, 636, 682, 718

Іваноўскі 497, 585

Іваноўскі Вацлаў 608

Іваноўскі Вячаслаў Аляксандравіч 485, 608

Іваноўскі Ігнат Маркавіч 190

Іваноўскі Станіслаў Аляксандравіч 488, 489, 515, 554, 572,615

Іваноў-Сталбіпскі Дамінік Адольфавіч 188-190, 405, 516, 688, 694, 695

Іванчук Ланжын 544, 559, 622

Івашкевіч Браніслаў 691

Івіцкі Вітольд Браніслававіч 189-191, 499, 558, 573, 579, 580, 596, 695

Івуць Ян 555

Ігнатавічус Зянон 191-192

Ігнатовіч Караліна Людвігаўна 192, 198, 226

Ідзятовіч Юльян 649

Ізмайловіч Зянон Паўлавіч 318

Ікановіч Мікалай 523, 556, 559

Ільгін Вінцэнт Адамавіч 192—

193,608, 624, 650, 709,711

Ільцэвіч Юзаф 629

Інгялевіч Юзаф Міхайлавіч 193195,489, 493,515, 573,609, 630

Іонін Станіслаў 536, 557

Іртман Станіслаў 637

Ісаевіч Уладзіслаў Ігнатавіч 195-196, 515, 558, 579, 589, 662, 694

Кавалеўскі Гаўрыіл Адамавіч 123

Кавалеўскі Казімір 653, 680

Кавалеўскі Нікадзім 521

Кавалеўскі Франц 557

Кавальскі Тэад.ор Браніслававіч 197, 526

Кавальчук Юзаф 197—198, 525, 561,594

Кавецкі Леанард 521, 556

Кадушка Раман Андрэевіч 318

Кажарновіч Ян 531

Казакевіч Юзаф 674

Казакоўскі Браніслаў 550

Казела Станіслаў Зянонавіч 192, 198

Казенас Ян 624, 660, 690

Казера Караль-Беніямін Андрэсвіч 198-199, 577, 628, 646, 653,712

Казера Францішак (Гжэгаш) Андрэевіч 198-200,504,568, 627, 633,661,662,712

Казілііровіч Генрык 200, 704

Казлоўскі 604

Казлоўскі Антоні 557, 587, 609, 677

Казлоўскі Нікадзім 200-201, 511,513, 532, 607

Казлоўскі Сымон 114, 196

Казлоўскі Станіслаў 535, 546, 594,619

Казлоўскі Сымон 707

Казлоўскі Фердынанд 552

Казлоўскі Юзаф 201, 580, 592, 643

Казлоўскі Яраслаў Карпан 554

Казюнас Павел Мацвеевіч 165, 201-202, 219, 532, 534, 593, 607, 654, 704, 708

Какарэка Тамаш 668

Какоўскі А. 269, 379

Каладзінскі Уладзіслаў Уладзіслававіч 81

Каласоўскі Гжэгаж Вінцэнтавіч 202-203, 574

Календа Адам 671, 683, 711

Календа Францішак 683

Калінка Казімір 616, 655

Калінксвіч 488, 529

Калінскі Баляслаў 579

Калінскі Тамаш Казіміравіч 203-204, 517,518,561,670

Калючынскі Вінцэнт

Калядзюк Г. Л. 452

Калянксвіч Антоні 548, 609, 610

Камароўская Марыя (Мадлена) Рыгораўна 204, 331

Камерас Фелікс Францавіч 204— 205,294, 661

Камінскі Баляслаў 205, 559

Камінскі Маркель 704

Камінскі Уладзіслаў 620

Камінскі Юзаф 578

Каморскі Альфрэд 495, 643

Камоса Антоні 703

Камоцкая-Жаўток Станіслава

Сямёнаўна 123

Кампа Маціяс 687

Канапацкі 603

Канапацкі Ян 711

Кангар Канстанцін 656, 690

Канікевіч Лсанард Любінавіч 205-206, 493

Канікевіч Любін Юзафавіч 206

Канікевіч Меланія Антонаўна 206

Кантак Каміль-Стэфан-Януш Янавіч 206-207, 580, 625, 681

Кантынік Андрэй 671

Канцэвіч Мікалай 207-208, 587, 607, 648

Капраўскі Браніслаў 512

Капуста Антон Іванавіч 208209, 507

Капуста Пётр-Бернард Юзафавіч 209-210, 444, 506, 558, 588,591

Капуста Станіслаў Антонавіч 208

Капуста Ян Юзафавіч 210—211, 522, 569, 659, 661,680

Капцюховіч 590

Каравацкі Браніслаў Казіміравіч 211-212,570

Каральчук Валяр’ян 605

Каралюк Юзаф 212, 600, 658, 674

Карамуцкі Алаізі 212-213, 536

Карачэўскі С. 704

Карвеліс-Карвел Ян 522

Карвэліс-Карвел Карвел-Карвэліс Ян 569, 614

Кардэль Чэслаў 548, 555

Карнілюк Аляксандр Аляксандравіч 213

Карніцкі Ян Люцын 213, 588

Карпан-Казлоўскі Яраслаў 544

Карпінскі Фелікс Янавіч 213—

214,          494, 520,530,567, 632

Карповіч 497

Карповіч Павел Ксавер’евіч 214-215, 502, 550, 563, 604, 605, 607

Карповіч Пётр 587

Карповіч Яўстафі Юр’евіч 508, 586

Картанавіч Юзаф 717

Карчашка Стэфан Стэфанавіч

123

Карчэўскі Антон Іванавіч 318

Карыпскі Генрых Янавіч 215, 506

Карыцкі Ян 654, 702

Карэвіч Францішак 145, 691, 717

Касінскі Франц Андрэевіч 573, 574, 597, 602

Касперак Лявон 551

Каспяровіч Фелікс Браніслававіч 215-216, 494, 524,565

Касцюк Ілля Пятровіч 123

Каўлюкас Кулюкас Віктар 542

Каўнас Канстанцін 624

Каўрэцкі Казімір 216-217, 544, 548, 576

Каўчыйьскі Тэлесфар 217, 487, 617, 625,685

Кафарскі Францішак-Юзаф 595

Каханоўскі Віктар 528

Каханскі Віктар 585, 628

Кахно Пётр 217

Кахутніцкі Антоні 496, 641

Кацман Абрам Залманавіч 304

Кацман Элька Герцагаўна 304

Качан Аляксандр Адамавіч 17

Качкоўскі Лявон Ігнатавіч 217218, 501, 518, 528, 535, 546, 548

Качмарак Казімір Андрэевіч 218, 512

Качмарэк Фелікс 509, 577, 644

Качынскі Антоні 509

Качынскі Эдвард 507, 628, 706

Кашчыс Уладзіслаў 525

Кашчыц Адольф Каятанавіч 165, 202, 219, 618, 575, 653, 687

Кашыра Юрый Тадэвушавіч 219-220, 526,587,588

Кашэўскі Юзаф Казіміравіч 220-221,652

Кедржынскі Казімір Уладзіслававіч 587, 592

Кедрынскі Казімір Уладзіслававіч 586

Келбаса Браніслаў 520, 583, 604

Келбаса Станіслаў 583

Келкевіч 505

Кенэдзі Дж. 35, 53

Керсноўскі Казімір 528

Кібіркштыс Станіслаў 532, 641

Ківінскі Стэфан Францавіч 221222, 517, 539, 543, 605, 670, 715

Кімбрыс Станіслаў 489, 504, 641

Кірсаржэўскі Пётр 710

Кірыловіч Антоні 518

Кірыловіч Юзаф 487

Кісель Уладзіслаў 222, 517,551, 627

Кісель Эдвард 133

Кісель Юзаф 585

Кішкурна Іван Вікенцевіч 17

Клам Уладзіслаў 222-223, 545, 586, 596

Кланч Юзаф 715

Клапатоўскі 590

Клаўз Эма-Эла Эдуардаўна 65

Клейна (Кляйно) Эдвард 485

Клім Станіслаў 566, 653, 668

Клімовіч (Клімковіч) Ілья Лаўрэнавіч 223

Клімчак Міхал-Дзяніс 82, 96, 223,519, 654

Клімчак Уладзіслаў Янавіч 224, 548,565,577

Клінт Мечыслаў 494

Клова 608

Клук (Клюк) Людвік 567

Ключынскі Вінцэнт 492, 688

Кляпец Марыя Несцераўна 304

Кляпец Надзея Данілаўна 304

Кляпец Рыгор Данілавіч 304

Клячак Фаўсцін 627

Кміта Мечыслаў 224, 603, 606, 618,629, 652

Кнаўэр Рэгінальд-Вільгельм 559, 568

Кнашэвіч А. 690

Кнобельсдорф Рычард 225, 529, 596

Княжышча Мацвей Пятровіч 225-226, 507

Козел Юзаф 513, 543, 576

Козел Ян 553

Колас Анэля Лявонаўна 226

Колас Павел 642

Колас Я. 24

Колб-Сялецкі Юльян 502

Кондрат Ян 602

Конча Віктар-Юзаф 615

Копій Станіслаў 498

Корвель-Карвеліс Ян 549

Корвін-Касакоўская Эўфразія Нікадзімаўна 65

Корнь Баляслаў 226—227, 495, 511, 550, 561, 576, 578, 600, 626, 628, 649, 701

Косцік Іосіф Канстанцінавіч 17

Кравель Ісідар 523

Кравец Тэафіл-Фідэль 227, 623, 628

Крапіўніцкі Юзаф Казіміравіч 227-228, 490, 547, 555, 638, 701

Красадомскі Баляслаў Антонавіч 228-229, 539, 550

Красоўскі 506, 615

Красоўскі Уладзіслаў Адамавіч 229-230, 511, 532, 593, 673, 698, 707, 708

Красоўскі Ян Вікенцевіч 492, 606,618, 698

Краўчык Вацлаў 230-231, 493, 690, 692

Краўяліс Пётр 631

Краўяліс Юзаф 577

Кругельскі Станіслаў 500

Крукоўскі Усцін Вікенцевіч 318

Крукоўскі Ян Вікенцевіч 82, 96, 231-232, 500, 519, 535, 563, 680, 691

Крулевіч А. 567

Крулікоўскі Яўген 565,575,610, 662, 679, 684

Круль Юзаф Адамавіч 232, 612, 617, 640

Круль Юзаф Адамавіч (н. 1866) 232-233, 497, 601, 607, 652, 664, 665, 681,692

Крупко Станіслаў Тэафілавіч 233, 511

Крушэльніцкая Каміла Мікалаеўна 233-234

Кршэўскі Ян Аляксандравіч 205

Крывіцкі Адольф Валяр’янавіч 17, 234-235, 494, 535, 568, 702

Крывіцкі Казімір Валяр’янавіч 234-235

Крывіцкі Міхал 579

Крывіцкі Ян 517, 541

Крыжаноўскі Аляксандр 618, 703

Крынскі Ігнат 590

Крынскі Ян Антонавіч 235-236, 495, 517, 522, 535, 554, 571, 632, 658, 701,702,716

Крыстэн Оттан 519

Крысяк Пётр 236, 558, 601, 698, 703

Крыцкі Мечыслаў Фёдаравіч 399

Крыштапаніс Бенядзікт 510

Крыштофік Ян 690

Крэтовіч Канстанцін 510, 609

Крэтовіч Ян 630

Кубік Мечыслаў 236, 574

Кубш Вільгельм-Францішак Карлавіч 236-238, 553, 554, 584, 634, 644, 651,664

Кударэўскі Станіслаў Міхайлавіч238, 521,594,675, 706

Кудзерка Ян Вікенцевіч 527

Кузьмінскі Ян 571

Кузьміцкі Вітольд 239, 527, 550, 641, 646

Кузьміч Казімір Пятровіч 239, 674

Кукаловіч (Какаловіч) Ганна (Марыя-Раймунда) 239-240, 569

Куксевіч Францішак Янавіч 240-241,462,485,516,517, 548, 560

Кулеша 533

Кулеша Адам 628

Кулеша Браніслаў 242

Кулеша Яўген Войцэхавіч 241— 242

Кулікоўскі Канстанцін Феліцыянавіч 468

Кулікоўскі Фёдар 588, 604

Кулікоўскі Чэслаў Юзафавіч 242-243, 492, 553, 575, 618, 640,715

Кулікоўскі Ян 647

Кулпекша Аляксандр 553, 583, 589

Кулюкас Віктар Юзафавіч 536, 586, 591

Куляўчук Станіслаў Іванавіч 110

Кунда Уладзіслаў Ігнатавіч 243244,516,584,592,615,673, 674, 685,691,710

Кундзевіч Ян 568

Куніцкі Аляксандр Аляксандравіч 468

Куніцкі Ян 538, 554

КупалаЯ. 5,24, 121,365

Курлінаўскі Лявон 654

Курляндскі Станіслаў 491, 708, 717

Куроўскі Адам 590

Курпіс-Гарбоўскі (Купр-Гарбоўскі) Уладзіслаў Вікенцевіч 244-246, 362, 502, 596, 598,611,632, 705,706

Курыловіч Юзаф 539, 552, 656

Курэк Станіслаў Янавіч 246, 511, 574

Кухарскі Раймунд Янавіч 205

Кухарскі Ян Пятровіч 488, 542, 554, 565, 568, 579, 608, 677

Кухта Юзаф 628

Кучынскі Юзаф 246-247, 544, 604,712

Кушалеўскі Вікенці Іванавіч 502, 603

Куява Антоні Мікалаевіч 247248, 508, 529, 566, 612, 650, 675, 676, 685

Кярноўскі Рамуальд 497

Лабан Вінцэнт 9, 249, 296, 514, 537,551

Лабук Юзаф 698

Лавейка Антон Антонавіч 318

Лазар Станіслаў Мацвеевіч 249-250, 499, 536, 544, 583

Лазарэвіч Антоні 535, 546, 565

Лазінскі Зыгмунт Уладзіслававіч 5,250-252, 563,565,580, 613, 689, 696, 700, 705

Лазоўскі Баляслаў 517, 524, 555,559

Лазоўскі Вацлаў 499

Лазоўскі Цыпрыян 669, 719

Ламака Канстанцін'365

Ламацкі Казімір 579

Ламсаргіс Францішак 691

Лапата Мечыслаў 501

Лапацінскі Казімір Мацвеевіч 590

Лапашка (Лапашко) Данат 541, 572

Лапіновіч Карл 103

Лапошка (Лапашко) Данат 554, 557, 566, 670

Лапшыс Ігнат 691

Ласінскі Аўгуст 692

Ласько Казімір Адамавіч 65

Латарэвіч Вінцэнт 252, 492, 539, 579, 597

Латкоўскі Антоні 688

Латэцкі Яўген 526, 639

Лаўмянскі Генрык 152

Лаўрыновіч Банавентура 562

Лаўрыновіч С. 707

Лаўрыновіч Сігізмунд 618

Лаўрыновіч Станіслаў 585, 671

Лаўрыновіч Уладзіслаў 252-253, "545, 590

Лаўрыновіч Юзаф 528, 582

Лаўрыновіч Юльян 253, 489, 540

Лаўцэвіч Лявон 253-254, 493, 508, 555, 588, 591, 612, 686, 706

Лаховіч Аляксандр 630

Лашакевіч Аляксандр 539, 541, 702

Левандоўскі Ян 210

Левановіч 590

Ледухоўскі Адрыян 519

Лскстутовіч Казімір 535

Леўгаўд Францішак 564, 655, 683

Леўгоўц Францыск-Боргія Казіміравіч 506

Леўш Антон 254, 600

Лешчанка Франц Адамавіч 254255,533

Лікша Клеменс 691

Лімба Геранім 606

Лінтоўскі (Лянтоўскі) Аляксандр 565

Ліпень Бянігн 615

Ліпецкі Тамаш 498

Ліпіяскі Казімір Мацвеевіч 589

Ліпічскі Юзаф 572

ЛсСафія 19

Лісецкая Апалінарыя Казіміраўна 255

Лісоўскі Адам Юзафавіч 23, 87, 255-256, 400, 487, 512, 542, 553, 564, 608, 635, 702

Літеінскі Бенедыкт Данатавіч 318

Літв нскі Ян 595

Ліцэювіч Ян 551, 656

Лобач Казімір 568

Лобач Катажына Антонаўна

256

ЛоЙЕа Адам 702

Лорінц (Лёрэнц) Францішак 257

Лоўскі Эдвард 688

Лубавіцкі Напалеон 509

Лубжец Караль 562

Лук’янін Юзаф Станіслававіч 154, 257-259, 513, 535, 579, 582,589, 607, 609,611,696

Лукашэвіч Аляксандр 612

Лукс.шэвіч Антон Францавіч

123

Лукаліэвіч Вікенці 711

Лукаліэвіч Станіслаў 583

Лукатэвіч Ян Юзафавіч 494

Лукайэнка Аляксандр Фядосавіч 122

Лукша Вінцэнт 503

Лукша Клеменс 495

Лупейка Станіслаў 666

Лупіновіч Карл-Аляксандр Карлавіч 259-260,488,516, 529, 557,565, 590, 667

Лухтановіч Уладзіслаў 597

Лушпініс Казімір 558, 613, 655, 682

Лушынскі Аляксандр Юзафавіч 205

Львова Амілія Казіміраўна 260261

Любамірскі Казімір 527

Любецкі Аляксандр Юзафавіч 261,486, 598,627

Любянец Карл 261, 581

Лявіцкі Мечыслаў Юзафавіч 262, 558, 588, 607, 656

Лявош Антоні 627

Лянтоўскі Аляксандр 494

Лясатовіч Адольф Віктаравіч 505,532,535,601,685

Лясатовіч 708

Лятук Віктар 575

Лятук Дамінік ІОзафавіч 587

Ляўковіч Ян 553, 699

Лях Антоні 682

Ляшчынскі Баляслаў 490, 495, 523, 573, 640

Ляшчэвіч Антоні Янавіч 262— 263, 504, 526, 588, 648, 709, 712

Магільніцкі 508

Мадалінскі Юзаф 572

Маеўскі Міхал Эразмавіч 264, 473, 494, 562, 563, 564, 586, 694

Маеўскі Станіслаў 503, 686

Мажэйка Рафал 719

Мажэйка Станіслаў 493, 524, 551,581,717

Мазеўскі Пётр 618

Мазур ГІётр 554, 627

Маісеенка Фама Андрэевіч 122

Майхер Генрых 92

Макарэвіч 606

Макарэвіч Сямён-Альфонс Ігнатавіч 563

Макарэвіч Тадэвуш 627, 649, 672

Макей Ігнаці Валянцінавіч 264265, 561

Макня Юзаф 265, 508, 524, 586, 592, 662, 698, 700

Макрэцкі Ян 265-266, 523, 527, 528, 541,578,582, 630, 691

Малаўскі Уладзіслаў 266, 559, 583

Малахоўскі 662

Малахоўскі Адольф 655, 680, 683

Малахоўскі Сільвестр 555

Малахоўскі Уладзіслаў 539, 649

Малевіч Вінцэнт 496

Малеўскі 711

Малец Дзяніс 124,125,266-267, 356, 580, 620

Малецкая паўла 25

Малецкі Антоні Юзафавіч 27, 189, 256, 267-269, 505, 562, 613,694, 695,696, 697

Малецкі Баляслаў 580

Малецкі Браніслаў 498

Маліноўскі Іпаліт 501, 503, 531

Маліноўскі Казімір 514, 539, 562

Маліноўскі Міхал 629

Маліноўскі Юзаф (н. у 1890) 270,496

Маліноўскі ІОзаф (н. у 1906) 270, 490,498,517, 545,546, 706

Маліноўскі Юзаф (н. у 1907) 270

Маліноўскі Ян 526, 532

Маліцкі Адам 583

Малыніч-Малецкі Мечыслаў Вацлававіч 38,270-272,509, 510, 604, 626, 638, 669, 701, 705,719

Малюкевіч Клеменс 705

Маляўскі Уладзіслаў 586 Мантвіл Ігнат 533, 581,660

Манькоўскі Пётр 698

Маныпужык Антоні 272—273, 496, 505, 514, 644, 673, 675, 713

Манюшка Аляксандр 707

Манюшка Юзаф 554, 579, 642, 678, 683

Мараўскі Фелікс 562

Мардасевіч Адэля (Марыя-Стэла) 273-274, 569

Мардюрэк Маўрыцы 519

Маркель Вячаслаў Фаміч 564

Марковіч Васіль 209

Марковіч Уладзіслаў 595, 609

Марконь Баляслаў 580

Маркоўскі Адам 58

Маркоўскі Фларыян 526

Маркуцкі Лявон 614, 627

Мароз Ян Антонавіч 274, 550, 586

Марсэнгер Альберт 275

Марсэнгер Юзаф Фердынандавіч 185, 274—275, 498, 546, 586, 598

Мартынэліс Баляслаў Дамінікавіч 275-276, 507, 508, 514, 548, 644, 700

Марцінкоўскі Франц Францавіч 113-114

Марціняк Ісідар (Сідар) Андрэсвіч 276-277,315

Марцонь Стапіслаў (Мечыслаў) Юзафавіч 277, 278, 531

Марцынкевіч Юзаф 560, 656, 691

Марцынкевіч Ян 572

Марцынкевіч 688

Марцынкоўская Марьія Міхайлаўна 278

Марцынкоўскі Франц Францавіч 278, 661,663

Марчук Антоні 513

Марчынян (Марцінян) Ксавэрый 279,611,656,671

Масакоўскі Леа 522

Масальскі 498

Масевіч Раман 279, 493, 501, 577, 602, 632

Масевіч Станіслаў 586

Масей В. 704

Масілёніс Антоні 641

Маскалік Міхал 279—280

Маскалік Уладзімір Канстанцінавіч 280

Уіаслоўскі Нікадзім 524, 553, 567, 645

Масюляніс Адам 281, 514, 566 vlarys Георг 506

Матулевіч Павел 630

Матулсвіч Ян 511, 599, 630, 643

Матулёніс Тэафіл Юр’евіч 22, 137, 164, 281-282, 368, 614, 622, 624, 654, 693, 694

Матуліс Уладзіслаў 522, 567, 674

Матусевіч 549, 608

Матусевіч Антоні Вікенцевіч 567

Матусевіч Чэслаў 283,526,532, 534, 582, 583, 605, 621, 650, 681,697

Матусевіч Юльян 487,605,641, 682

Матушэўская Леакадзія (Геліядора) 283-284, 569

Матышчык Станіслаў Паўлавіч 284, 505

Матэльскі Францішак 555

Маўсюс Юльян 626

Мацвейчык Антоні 285,512,566,

576,          594, 598

Мацэвіч Павел 595

Мацеяк Юзаф 498

Мацішэўскі Дзмітры Аляксандравіч 318

Мацкевіч Антоні 285-286, 533, 565, 598

Мацкевіч Валяр’ян 527, 604, 607

Мацкевіч Казімір 573, 702

Мацкевіч Леапольд 498, 500, 568

Мацксвіч Францішак 549

Мацкевіч Юры 485, 486, 570, 579

Мацкевіч Яўгенія-Канізія (Марыя-Казіміра) 286, 569, 625, 649

Мацкус Еранім Дамінікавіч 611,616

Мацкус Мікалай 635

Мацулевіч Антоні 557, 604, 605

Мацулевіч Вацлаў (Вінцэнт) 650, 657

Мацулевіч Канстанцін 654

Мацыевіч 507

Мацыеўскі Баляслаў 286, 577

Мацыеўскі Палікарп 286-287, 557

Мацыеўскі Юзаф Станіслававіч 287,514,534,614

Мацыеўскі Ян Янавіч 147, 287— 288,497, 608

Мацьковяк Уладзіслаў 30, 288, 336, 538

Мачук Антоні 289, 498, 574, 690

Мачулеўскі Юліян 667

Мачульскі Адольф 508, 522

Мачульскі Баляслаў 511,715

Машынскі Антоні 579

Меджыс Павел 489, 533, 534

Медушэўскі Антоні 589, 638

Межвінскі 605

Меляшчук Данута 289

Меляшчук Станіслаў 289, 545

Менцёр Тамаш 290, 570

Мешкіс Фелікс 559, 674

Мікалаюн Эдвард 619, 620

Мікульскі Станіслаў 490, 547, 571,594

Мілашэўскі Уладзіслаў 579, 588, 599

Мілевіч Леапольд 290, 508, 586

Мілевіч Станіслаў Аляксандравіч 318

Мілка Стэфан-Казімір 649

Мілкоўскі 683

Мілкоўскі Сігізмунд 290-291, 507,516, 591,609,611,702

Мілкоўскі Станіслаў Карлавіч 291-292, 448, 523, 626, 628, 631,632, 649, 673

Мілкоўскі Тамаш 573, 579

Мілосек Апалінарьій 292

Мількевіч Нупрэй 491

Мінгін Фелікс 715

Мінкевіч Уладзімір Казіміравіч 304

Мінкевіч Уладзіслава Клаўдзіеўпа 304

Мінкевіч Эмілія Гаўрылаўна 304

Міраўскі Эдмунд 682

Міржвінскі Браніслаў 603

Міржвінскі Уладзіслаў Аляксандравіч 292, 704

Мірончык Эдвард 502

Місюня 504

МіткаКазімір 551, 617, 629

Міхайла Аляксандр 594

Міхалак Уладзіслаў 545, 691

Міхалёў Мікалай 695

Міхалік Францішак Янавіч 292— 293

Міхалкевіч Казімір-Мікалай Юстынавіч 293, 505, 563, 620, 623, 655

Міхасёнак Мікалай 665

Міхневіч Адольф 630

Міхновіч Міхал 528, 626

Міцкевіч Адам 298

Міцкевіч Валяр’ян 524

Міцкевіч Ігнат 712

Міцкевіч Юры 586

Міцэвіч 564

Мішкініс Ігнат 622

Мішкоўскі Стэфан Станіслававіч 205,294, 661

Мішут Емяльян Іванавіч 318

Моліс Канстанцін 675

Мончка Уладзіслаў Ігнатавіч 294-295, 498, 527, 554, 571, 576, 594, 601

Москва «Макар» (Дамброўскі) Юры 295

Мрачкоўскі Люцыян 9,249,296, 551, 718

Мурасік Станіслаў 583

Мураўскі Уладзіслаў 503, 542

Мурашка Эмілія Рычардаўна ' 123

Мурнік ІОры 520

Муроньчык Эдвард 296, 526, 527,531

Мусікін Вацлаў (Вінцэнт) 508

Мустэйкіс Казімір 296-297,488, ’ 492, 529, 584, 648, 658, 679, 700, 703,716

Муха Эрвін 532

Мэркель Вячаслаў 501

Мюкерман Фрыдрых 297-298, 631

Мядоніс Павел Антонавіч 533

Мялеўскі Казімір 570

Мяндркевіч Фірмін 536

Мяніцкі Вінцэнт 593

Мяноўскі Ян Пятровіч 83, 298299, 490, 510, 525, 535, 546, 560,612,618, 657

Мяржвінскі Уладзіслаў 592

Мяцэвіч Юзаф 496, 601

Мячкоўскі Ільдэфонс 578

Мяшкоўскі Аляксандр 613, 660

Навакоўскі Яўген 544

Навасадка Юзаф Вінцэнтавіч 300, 485, 635, 641, 661, 663, 669, 676, 691,707

Навачык Войцэх Барталамеевіч 300-301,484, 525,569

Навіцкая Алена Іосіфаўна 304

Навіцкі 565

Навіцкі Альберт Ф. 301, 302, 505

Навіцкі Аляксандр 563

Навіцкі Аўгусцін 568

Навіцкі Бенядзікт 556

Навіцкі Данат Гіляравіч 302304, 600, 647

Навіцкі Станіслаў Іванавіч 81

Навіцкі Уладзіслаў 523, 675, 689

Навіцкі Юзаф Пятровіч 304— 305, 532

Навумчык 204

Нагорная Зеферына Адольфаўна 123

Нагорны Адольф Пятровіч 123

Наішэўская Багуміла (МарыяЕва) 81,305, 388, 596

Наішэўскі Казімір 305

Наперач Алаізі 551, 552

Наркевіч Юзаф 660

Нармантовіч Вераніка (Верамея) 306, 569

Нарушыс Ян 711

Нарушыс Ян Ігнатавіч 306—307, 490, 538, 597, 614, 646, 654, 657,715

Насвептікаў Мітрафан Васілевіч 65

Насевіч Станіслаў 552

Наскрэнцкі Казімір Эдмундавіч 65

Наўроцкі Станіслаў 630, 646

Невяроўскі Пётр 670, 716

Недрашланскі Ісідар 593, 649

Нелюбовіч-Такарскі Вітольд 505,551

Неманцэвіч Антоні 307—309, 595, 601, 637, 654, 664, 667, 695, 699

Нікіфароўскі Юзаф Васілевіч 497

Новак Станіслаў-Леанард 309, 521

Новікаў (Халева) Віктар Паўлавіч 295, 309-311,433, 595, 632

Нуркоўскі Вацлаў Данілавіч 38, 88, 311-312, 532, 551, 577, 627

Нэймак Вацлаў 312, 573

Нявера Фларыян 645

Няміра Станіслаў Баляслававіч 123

Нямыцкі Пётр 489

Нянеўскі Антоні 502

Нячай (Нечай) Антон 435

О ’Рурк Эдуард-Аляксандр Уладзіслававіч 314, 653, 695

Ожал Антоні Вікенііевіч 313, 491, 501, 550, 574, 588, 644, 651,701

Окала-Кулак Антоні 683, 693, 694

Окала-Кулак Леапольд Сямёнавіч 489, 504

Окала-Кулак Уладзіслаў Янавіч 313-314

Оттэн Фрыдрых 667, 707

Павел VI 273, 341

Павелец Ян Юзафавіч 277, 315, 492, 575, 676

Пагарэльскі Уладзіслаў 596

Пагумірскі (Пагамірскі) Людвік 499

Падбярэзкі 498

Падгурскі Павел 547, 608

Падзейка Пётр 657

Падвінскі Аляксандр Канстанцінавіч 315

Падзява Альфонс 316, 317

Падзява Антоні Габрыэлевіч 316,317

Падзява Тамаш Габрыэлевіч 316-318, 431, 639, 638, 661, 709

Пазняк Канстанцін Юльянавіч 112

ГІазпяк Людміла Мікалаеўна 112

Палашынас Антоні 613

Палулон Мечьіслаў Леанард 350

Пальчэўскі 533

Памян (Помян) Зігмунд 640

Панава Юзаф 715

Панкоўскі Пётр 660

Паііцарны Мікалай 318

Панцарны Уладзімір 318

Панцарны Фёдар Сцяпанавіч 112,318

Панятоўскі Юзаф 515, 626, 629

Панятоўскі Ян 649

Папёл Лукаш 484

Паплаўскі Юзаф 682

Папурэнка Цімафей Фаміч 122

Партасёнак Мікалай Ільіч 122, 319,563

Партнягін Павел 431, 709

Пасейпаль Юзаф 571

Патла Міхал 536

Патоцкі Уладзіслаў Балтазаравіч 319, 505, 613, 630, 632, 641,672, 691,697

Паточны Антоні 553

Паўкша Казімір 539, 552

Паўлік Люцыян Юльянавіч 320321, 514, 524, 526, 533, 537, 553, 570, 583

Паўловіч Казімір 321, 570, 591, 621

Паўловіч Станіслаў 165

Паўловіч Ян Юзафавіч 322, 541, 547, 573, 606, 615, 616, 649, 651,657, 685, 705,711

Паўлоўскі Баляслаў 563, 608

Паўлоўскі Уладзіслаў-Зыгмунт 323,556,581,599

Паўлоўскі 497

Пахалка Нікадзім 629

Пацкевіч Казімір 139, 626, 628, 677

Пацук Валяр’ян Вікенцевіч 20

Пацэвіч Вацлаў 486, 492, 592

Пацэвіч Ян 585

Пачалка Нікадзім 534

Пачкоўскі Уладзіслаў 486, 502, 504, 627

Пачопка Баляслаў Антонавіч 323-324, 491

ГІашкевіч 567, 647

Пашкевіч Вітольд Юзафавіч 324-325, 543, 590, 592, 593, 612, 656

Пашкевіч Соф’я Юзафаўна 325

Пашкевіч Тамаш 691

Пашко Фелікс 613

Пеляк (Пяляк) Эма Аляксандраўна 325

Пелянікас Антоні 624

Перасвет-Солтан Люцыян 627

Перзхала Станіслаў 555

Петкель Лявон 627, 682

Петраш Ісідар 570, 584

Петрашэўскі Станіслаў 646, 658

Пстржыкоўскі Мечыслаў 522

Петрушкевіч Міхал 325—326, 570

Петрыкоўск I. 685

Петрыкоўскі Мечыслаў 486, 553

Пецукевіч Віктар 538

Піваварскі Францішак 326, 493

Піваварын Кліменці 503, 545

ПійХІ 196

Пій (Неве) XI 26, 27, 260, 302, 429

Пікеровіч Францішак 552

Пілецкі 590, 604

ГІілецкіГецымш Людвігавіч 129, 326-327, 505, 513, 515, 617, 652, 670,674,677,716

Пілтыцкі Уладзіслаў 502, 521, 640

Піняровіч Фелікс 590

Піняровіч Франц 513, 574

Піпітус Сігізмунд 690

Пісанка Юзаф 707

Пісарскі 593

Піятроўскі Францішак 516

Плавінскі Ежы Адамавіч 327

Платнір Аляксандр Андрэевіч 515,719

Платэр-Зіберг Ізабэла 350

Плескачэўская-Рыжыкава Ганна 209

Плоньскі Юзаф 328, 689

Пончак Валянцін 328, 519, 718

Попел Лукаш 496, 531

Порчык Стэфан 630

Прамянецкі Мечыслаў Казіміравіч 328-329, 492, 514, 517, 532, 549, 571, 578, 614, 639, 642, 657, 660,711

Пранайціс Ю. 711

Праневіч Антоні 647

Пранцкеціс Аўгусцін Пятровіч 141, 171, 226, 256, 642, 655, 662, 677, 682, 688, 692, 695, 713

Пржамоцкі Хрызагон Цярэнцевіч 329-331, 482, 500, 506, 516, 573, 587, 609, 625, 642, 660, 664, 673, 685, 694, 700, 705

Прашмант Якуб

Пржыбіньскі Ян 560

Прырэмбель Станіслаў 654

Прырэмбель Станіслаў 635, 655, 695

Прытула Аляксандр Францавіч (Фаміч) 17, 331-332, 557, 657, 658, 677, 702

Прышмант Тэафіл 496,513,552, 592, 598, 599

Прэйсер Антоні 489, 527, 632

Прэйсер Юзаф 629

Пудоў Ілля Савіч 122

Пузырэўскі Марцін 485

Пузыня 664

Пукянец Леанард 530

Пупін Пётр Пятровіч 332-333, ' 559,587,588,605

Пуржынскі Юзаф Сямёнавіч 557

Путрэвіч Дамінік 655

Пухала Юзаф (Ахілес) 333, 519, 536, 584

Пухальскі Аляксандр 495

Пухальскі 711

Пуцілаўскі Юзаф 545, 546, 584, 628

Пуцята Лявон 319, 630

Пучкар-Хмялеўскі Адам Янавіч 122, 334, 492, 509, 524, 534, 563, 564, 648

Пушкін Леапольд 216

Пчыцкая Марыя Мікалаеўна 335

Пчыцкая Франя Пятроўна 335

Пчыцкая Яніна Мікалаеўна 335

Пчыцкі Браніслаў Мікалаевіч 335

Пчыцкі Уладзіслаў Мікалаевіч 335

Пшыбінскі Ян 640

Пшыбінскі Ян 153,718

Пыртак Станіслаў 30,288,335— 336, 538, 644

Пякарскі Павел 529, 629

Пялецкі Юльян 712

Пянткоўскі Антоні 525

Пянткоўскі Вацлаў Янавіч (Міхайлавіч) 336-337, 512, 537, 540, 547, 552, 554, 556, 569, 584, 588, 599

Пянткоўскі 496

Пяркоўскі Ян 491, 545, 703

Пярэкшліс Фрапцішак 486, 543, 594

Пяслюк Францішак 627

Пясляк Аляксандр 533, 689

Пясчук Францішак 501, 710

Пяткевіч Віктар 655, 659, 717

Пяткевіч Станіслаў 338, 553, 580, 616, 643, 650

Пяткевіч Уладзіслаў 562

Пяткевіч Фелікс 549, 687

Пяткевіч Эдмунд 560

Пяткевіч Юзаф Станіслававіч 338-339, 491, 524, 542, 593, 597, 603

Пяткун Вітольд 629

Пятранік Эміліян 488, 580, 598

Пятровіч Алена Адамаўна 399

Пятровіч Іпаліт Юзафавіч 399

Пятровіч Карл Альфонсавіч 399

Пятровіч Мікалай Аляксандравіч 399

Пятровіч Міхаіл Адамавіч 399

Пятровіч Францішак 490, 508, 566

Пятровіч Юльян Васілевіч 399

Пятроніс Рамуальд 506

Пятроніс Юстын 697

Пятроніс 683

Пятроўскі 488

ГІятроўскі Міхал 494

Пятроўскі Станіслаў 682

Пятроўскі Францішак 498

Пятрыкоўскі Мечыслаў 643

Пяшчук Францішак 628

Рабчынскі Апалінарый Апалінар’евіч 468

Рава Павел 496

Равенскі Мікола 383

Равінскі Юзаф 614, 639

Рагажынскі Якаў Фёдаравіч 65

Рагеліс Эдвард Антонавіч 340, 575

Рагінскі Пстр Юр’евіч 340-341, 530, 626, 628, 645

Рагоўскі Казімір 639

Рагоўскі Станіслаў 341-342, 493, 572, 669

Радзівіл Ігнат Антонавіч 525, 543

Радзівон Альбін 618

Радзівон Ян Антонавіч 498,579, 601-602

Радзішэўскі Казімір Антонавіч 342-343,538, 581,609

Радзішэўскі Мечыслаў Станіслававіч 83, 343, 554, 560, 572, 656, 691

Радзішэўскі 620

Радзько (Родзька) Вацлаў Юстынавіч 186, 343-344, 511, 517,599, 602, 603,626, 689

Радзюк Антоні 344, 499. 592, 628

Радкевіч Стэфан-Анатоль 344345

Ражноўская Браніслава Антонаўна 305

Ражноўскі Антон Іосіфавіч 304

Райко (Ройка) Антоні 583, 643

Райко Станіслаў Міхайлавіч 17, 345-346, 507,597, 621,643

Ракіцкі Яраслаў 501, 670

Рамановіч Ян 631

Раманоўскі Вацлаў Станіслававіч 205,346,515,577,705

Раманоўскі Стэфан 576, 610, 650

Рамейка Францішак 533, 543, 609

Рамейка Ям Юзафавіч 129,346— 347, 514, 517, 524, 554, 629, 652, 674

Рамел Ян 514

Рамецкі Адольф 521, 538

Рамян Сігізмунд 619

Ранцан Нікадзім Вікенцевіч 690

Рапеіі Юлія (Сергія) 347—348, 569

Расалоўскі Ігнат 518, 595

Расінскі Матэуш 557

Расінскі Эмірыт-Яраслаў 613

Ратынскі Францішак 503, 550, 556, 639

Ратынскі Юліян 518

Раўпеліс Аляксандр 715

Рацэвіч Клеменс 680

Рацэвіч-Рочыс Антоні Антонавіч 196, 348, 500, 617, 634, 660, 666, 688, 694

Рачкоўскі Яўхім 540, 556, 690

Рачэўскі Юзаф Мацвеевіч 348349

Рапіац Юзаф 642

Родзевіч Леанард 598, 714

Роек Станіслаў Каласанціюш 349-350, 551,610

Ройша Альбін 350,492,543,545, 546, 589, 598, 610

Рокаш Станіслаў 556, 574, 597

Ромсль Ян 682

Роп Юлюш фон 350-351

Роп Эдвард Юльевіч 27, 36, 87, 127, 135, 151, 195, 196, 232, 293, 298, 313, 319, 348, 350, 427, 428, 460, 477, 660, 685, 688

Рорух Вітольд 124, 125

Росяк Ежы Юры Францыскавіч 351-352, 493, 499, 539, 565, 569, 576, 598

Рошак Эдмунд Т. 352-353, 717

Рудзінскі Ян 521, 556, 562

Рудзіс Ігнат Юр’евіч 353, 506, 575,581

Рудкоўская Ніна Васілеўна 37

Рудніцкі Мікалай Сілавіч 65

Рузга 648

Руйка Фелікс 660, 690

Рулінскі Максімілян 353—354, 511

Русецкі Апалінары 209

Руткоўскі 489

Руткоўскі Антоні 629

Руткоўскі Баляслаў Юльянавіч 354, 612

Руткоўскі Браніслаў 354, 552

Руткоўскі Міхал Ісідаравіч 354— 355,518,580,619,622,627, 632, 659, 665, 684, 692, 696, 713,715,718

Руткоўскі Фрашіішак 654, 662, 664

Ручніцкі Уладзіслаў 640

Ручынскі Вільгельм 548, 563, 608

Рыбалтоўскі Казімір 29, 124, 125,355-356, 537, 540,565

Рыбіцкі Вінцэнт 522

Рыгаровіч Уладзіслаў Іосіфавіч 356, 509

Рыжко Станіслаў Уладзіслававіч 356-357, 488, 495, 511, 512, 548, 566, 569, 580, 598

Рыжы Вінцэнт

Рыла Тэадор Людвігавіч 82, 96, 357-359, 487, 488, 492, 517, 529, 534, 537, 561, 580, 583, 592, 699, 702, 709

Рымінскі Мацвей 557

Рымкевіч Рамуальд Браніслававіч 359, 517

Рымовіч Антоні 617

Рэйніс Мечыславас 386

Рэмец

Рэрых Н.К. 431

Рэут Іосіф 209

Рэіпэч Юзаф 619

Сабалеўская Ганна Рафалаўна 360

Сабалеўскі Напалеон 585, 700

Сабалеўскі Пацыфікус 589

Сабалеўскі Юзаф 545, 547, 686

Сабалеўскі 590

Сабачынскі Мечыслаў-Фелікс Юзафавіч 17, 360, 506, 533, 555,597

Сабутка Станіслаў 361, 499

Саванеўскі Людвік 82, 96, 361, 517, 518

Савінскі Юзаф Баляслававіч 692, 693, 694, 696

Савіцкі Адам Мацеевіч (Майсеевіч) 361-362,632

Савіцкі Аляксандр Вікенцевіч 363, 637, 643, 653, 666, 684

Савіцкі Баляслаў Вікенцевіч 363-364, 623, 626, 637, 662, 666, 697, 700, 706

Савіцкі Мечьіслаў 540, 699

Савіцкі Юзаф 525, 589

Савукайціс Юзаф 671

Садоўскі Вацлаў 600

Садоўскі Уладзіслаў 554, 672

Садунас Юзаф 582

Сайкоўскі Казімір Канстанцінавіч 399

Сак Аляксандр Мікалаевіч 364365, 524, 592, 605, 606, 610

Сакалоўскі Адам 530

Сакалоўскі Адольф 485, 560, 670

Сакалоўскі Браніслаў (Баляслаў) Станіслававіч 365-366, 543

Сакалоўскі Мацвей 530

Сакалоўскі Міхал 544, 620

Сакалоўскі Францішак 502, 614

Сакалоўскі Эдвард Вацлававіч 366, 498

Сакалоўскі Ян 635

Салаўёў 303

Самбар 220

Самулевіч Юзаф 534

Самусёнак Міхал 689

Сангайла Канстанцін 615

Сангін Юзаф 628

Саргевіч Павел Пятровіч 366367, 503, 509, 517, 545, 632, 705

Сарока Станіслаў 35, 367-368, 485,510, 537,592

Саросек Аляксандр 539, 600

Саросек Браніслаў 645

Саросек Вацлаў 509

Саросек Максіміліян 638, 703, 718

Саросек Юзаф-Уладзіслаў 689

Саросек 685

Саўка Апалінарыя Якубаўна 368

Саўлевіч Міхал 619

Саўчык Іван Фёдаравіч 122

Свёнтэк Казімір Янавіч 368369, 580, 583

Свенуш Баляслаў 538

Сверпель Аляксандр 607

Свіл Антоні 703

Свіркоўскі Рамуальд 560, 595

Свіршчэўскі Браніслаў 369—370, 524, 603

Свіршчэўскі 654

Свыкля Андрэй Францавіч 573

Свыкля Юзаф 647

Святаполк-Мірскі 616

Святаполк-Мірскі Антон 124, 125, 370, 500, 582, 590

Святаполк-Мірскі Леў Львовіч 656

Святаполк-Мірскі Яўген 370— 371,516, 557, 609, 693, 703

Святліцкі Вікенці 502, 547, 574

Севалд Тадэвуш 619

Семашкевіч Ян Казіміравіч 371— 372, 516, 522, 538, 643, 658, 666, 675,717

Семенас Марыя Іванаўна 305

Семенас Павел Фаміч 305

Семенас Цсся Паўлаўна 305

Сенвсшціс Юзаф 372-373, 513, 638,647, 679,711

Сепак Браніслаў Францыскавіч 675

Серафін Баляслаў 528, 576, 703

Сержпутоўская Наталля Янаўна 205

Сестранцэвіч 500, 584, 677

Сечка Стэфан Янавіч 373—374, 500, 526, 552

Сечка Тадэвуш 374-375, 504, 527, 549, 581, 585, 627, 672, 691,719

Сівіцкі Казімір Антонавіч 375— 376, 506, 527, 575, 636, 672

Сівіцкі Станіслаў 507

Сідаровіч 573

Сідаровіч Браніслава Аляксандраўна 376

Сідаровіч Отта 542, 555, 702

Сідаровіч Тамаш 657

Сімановіч Марк 376—377, 597

Сіпайла Аляксандр 562

Сіцлевіч Ян 570

Січак Пётр Янавіч 129,377-378, 529, 556, 572, 586, 654, 659, 669, 676, 679, 709,715

Січкевіч Аляксандр 547

Скакоўскі Юстын (Юзаф) Альфонсавіч 82, 96, 378-379, 504, 518, 520, 524, 694, 579, 588

Скальскі Т. Г. 184

Скардынскі Ян-Міхал 509, 562, 585,600,618

Скарупка Ігнат-Ян 379-380,616, 652, 661,681

Скорка (Скарко, Скурко) Антоні 380, 502,511,594

Скродзіс Ян 537

Скрында Венядзікт Данатавіч 611

Скрында Казімір 637

Скрэтускі 500

Славінскі Баляслаў 557

Славінскі Ян 494, 553

Сладзінскі Браніслаў 575

Слажэевіч Павел 547

Сленскі М. 647

Слівінскі Адольф 380, 600

Слівоўскі Караль 381, 550, 601, 648, 707

Слізевіч Яўген 677

Слічэвіч Яўген 608, 688

Слоскан Баляслаў Бернардавіч 26,27,36,154,303,324,381383, 507, 613, 655, 667, 679, 693, 694, 695, 713

Слупінскі Марцэль 508, 706

Слычка 704

Смалінскі Вінцэнт 242, 526

Смарчэўскі Браніслаў 496, 641

Смарчэўскі Францішак 511, 599

Смсльтэр Пётр 624

Смілоўскі Адальберт 631

Смільгевіч Фердынанд 622, 655

Смулка Казімір 526

Смялоўскі Станіслаў 82,96,383, 519, 595,627

Снарскі Чэслаў 564

Снежка-Блоцкі Адольф 319— 320,505,585

Снетак (Снетка) 615

Сніткоўскі Мечыслаў 383

Снягоцкі Стэфан 9, 383-384, 551

Солтан Аляксандр Аляксандравіч 122

Солтык Каятан 500

Солярж (Салярж) Вікенці Стэфанавіч

Сохань Юзаф 384, 498, 597, 670

Спасоўскі Юры 502, 677, 692, 693, 695, 696, 708

Сперскі Баляслаў Адольфавіч 384-385, 517, 528, 530, 544, 552, 558,575,629, 631,699

Спіра Станіслаў 554, 589, 610

Спрынговіч Антоні 42, 660

Срэбаловіч-Соўкіна-Мікалаева

Рэгіна Чаславаўна 123

Сталеўскі Казімір 705, 716

Сталеўскі 498

Станіоніс Казімір 610

Станіслаўс Сава 631

Станкевіч Адам Вікенцсвіч 122, 385-387, 452, 524, 595, 628, 631,632

Станкевіч Іван Іванавіч 65

Станкевіч Казімір 631

Станкевіч Марыя Мацвееўна 388

Станкевіч Міхаліна 396

Старк Адам 81, 388, 530, 580.

596

Старыковіч Іосіф 209

Старэвіч Леапольд 557

Стасюнас Юзаф 629

Статкевіч Франц 209

Стацкевіч Фелікс 489

Сташкевіч Юзаф 686

Сташэліс Станіслаў 388-389, 522, 550, 601

Стаюр Спірыдон 567

Страгас Ян 496

Стракшыс Ф. 674, 688

Страснеўскі Вінцэнт 9, 389, 611

Стржэгоўскі Ян 602

Струміла-Петрашкевіч Люцыян389, 575, 591, 663

Стрычка Павел 641

Стрэнкоўскі Мечыслаў Тэафілавіч 205

Студзінскі Вінцэнт 389-390, 591

Стуноўскі Суфраган 677

Стшэлевіч Тытус 82, 96

Стшэлевіч Ціт Дзяніс. 519

Стіпэлецкі 326

Стэмпель Карл (Герман) 333, 390, 537, 584, 632, 684

Стэпек Павел 566

Стэфановіч 634

Стэфановіч Браніслаў Юльянавіч 535, 546, 568, 680

Стэфановіч Людвік 495, 701

Стэфановіч Станіслаў 703

Стэфановіч Юзаф 630

Стэцкевіч Юзаф 593

Сувала Мечыслаў 390-391, 523

Судзевіч Сямён 495

Сулік Юзаф Антонавіч 391

Суфрановіч Каятан Каятанавіч ' 391-392,528,531,547,576, 617, 626, 668, 672,678

Сухарэвіч Міхал Людвігавіч 392-393, 486, 566, 598, 631, 641

Сухвалка Адам 492, 536, 565, 573,579

Сухловіч А. 579

Сушынскі Уладзіслаў 612

Сцялевіч Цітус 231

Сцяпанава Яніна Іосіфаўна 304

Сцяпанаў Васіль Аляксеевіч 304

Сцярнюк Уладзімір 147

Сымановіч Антоні 485

Сымон 437

Сымон Францішак-Альбін 682, 698, 700

Сырвіт Казімір 549, 671, 690

Сырповіч 564

Сычэўскі Аляксандр 538, 612,

619

Сядлецкі Януш Мар’янавіч 393, 632

Сякерка Сігізмунд 533

Сякерка Уладзіслаў 393—394, 499

Сяклюцкі Ян 542, 574, 641, 710

Сялевіч Ян-Уладзіслаў 502, 592

Сялюк Станіслаў 619

Сямашка 698

Сямаіпка Дыянісій 488, 588

Сямашка Сігізмунд 394-395, 487, 489, 515, 516, 523, 564, 580,586, 651,659,662, 697

Сямёнава-Зіміна Мальвіна Юзафаўна 395

Сяніцкі Войцэх 582

Сянксвіч 488, 529

Сянкевіч Адольф 608, 610

Сянкевіч Антоні Станіслававіч 395, 492

Сянкевіч Павел 520, 546, 686, 719

Сянкевіч Юры 646

Сянкевіч Ян Дамінікавіч 492, 592, 607

Сяўрук Браніслаў Зянонавіч 123

Сяўрук Міхал 563

Табарчус Антоні 620

Табенскі Мечьіслаў 717

Табора Сігізмунд 488, 683

Тавянскі Фелікс 500, 605

Тадроўскі Раман 544, 620

Такарскі Ян Казіміравіч 396— 397, 512, 527, 584, 587

Талочка Уладзіслаў 372, 397— 398, 613, 626, 631

Талюшыс Казімір 491

Тамашунас Вікенці Ігнатавіч 624

Тамашэвіч Ян 509, 531

Тамашэўскі 564

Тамашэўскі Вітольд Адольфавіч 398-399, 487, 496, 500, 519, 563, 608, 679

Тамашэўскі Міхал Юр’евіч 87, 256, 399-400, 487, 520, 557, 565, 566, 581, 606, 658, 662, 675,680

Тамашэўскі Т. 497

Тамашэўскі Ян 495, 579

Тамішыс 549

Тамковіч Алаізі Паўлавіч 20, 133, 138, 400-401, 485, 489, 510, 559,578,641,699

Тамковіч Казімір Казіміравіч 401^402,504, 574, 706

Танскі Андрэй 208

Таппер Мікалай Пятровіч 402403,583,586, 632, 668,715

Тарасевіч Нікадзім 498, 503, 538

Тарасевіч Станіслаў 715

Тарасевіч Юльян 588

Тарашкевіч Уладзіслаў Венядзіктавіч 584

Татарыновіч Пётр 521, 579, 599

Тачылоўскі Пётр 520, 641

Ташкун Вінцэнт 524, 631

Твардоўскі 604

Тваркевіч Марыя Паўлаўна 81

Твароўскі Антоні Людвігавіч 403, 503, 525, 531, 545, 611, 657

Твароўскі Міхал 582

Твароўскі Павел Войцэхавіч 563,568

Том 688

Тоўсцік Аляксандр Савіч 399

Тракшыс 557

Трасун Францішак 637, 703

Трахлебава Надзея-Валянціна 208

Трацеўскі Станіслаў-Самуіл 649

Тройга Ян Янавіч 189, 404-405, 692, 695

Троска Ігнат 714

Трумп Аляксандр Францавіч '405-406

Трумпель Адольф 565, 572, 590

Трускоўскі Стэфан 406,506, 568, " 573, 574, 663

Трыгарлаў Іван Захаравіч 318

Трыгубовіч Генрых Вікенцевіч

406-407

Трэгубовіч Браніслаў Уладзіслававіч 468

Трэгубовіч Францішка Упадзіславаўна 468

Трэгубовіч Ціна Лявонцеўна 468

Трэгубовіч Язэп Уладзіслававіч 468

Трэцяк Кесарый 551, 656

Туз Станіслаў 496, 604

Тукліс 664

Тукіш Павел 690

Туман Антоні 713

Туміловіч Казімір 556, 588

Тураўскі Максімільян Дамінікавіч 647

Турлай Вацлаў 485, 572, 670

Турук Аляксандр Іванавіч 407, 595

Турэк Віктар 519

Туцінас Ян 407, 525, 578, 676, 715

Тырыліс Аляксандр 655

Тычкоўскі Францішак Юзафавіч 628, 629

Тычкоўскі Францішак Юзафавіч

Тэжык Баляслаў 576, 706

Тэжык Канстанцін 706

Удальскі Антоні 408, 501, 518, 636

Ужумецкі Мед. 496

Укрынь Ян 603

Улінскі Францішак 408-409, 548, 559, 570, 584, 596, 604, 674

Упіцкі Пётр 655

Ульдэрыс Ян 615

Умбрас Стэфан 642

Уменскі Францішак Уладзіслававіч 596

Ундзерыс 707

Унукоўскі 694

Урачанскі Віктар Францавіч 596

Урбан Станіслаў 618, 646

Урбановіч Ігнат 544, 599

Урбаповіч Ян 409, 499

Урбановіч 590

Урбш Антоні 642

Урублеўскі Баляслаў 484, 549, 584, 597, 646

Урублеўскі Франц Вікенцевіч 409,573

Усаніс Юзаф 505, 605

Усас Браніслаў-Мяфодзій Матэвушавіч 409^110, 564, 624, 625

Усціновіч Карл 597

Фабер Ян 574

Фардон Юзаф 517

Фашчэўскі Ян Антонавіч 497

Федаровіч Браніслаў 412, 502, 505, 594, 631, 633, 635, 654, 663

Фёдараў Леанід Іванавіч 411— 412, 694, 696

Фейч Гераніум 555

Філек Эразм (Якуб) Юзафавіч 412-413, 568,627, 653

Філіп Адольф Готлібавіч 413— 414, 489, 506, 513, 533, 554, 582, 662, 676

Філіпек Уладзіслаў 649

Філіповіч Баляслаў 636

Філіпяк Урбан 620

Філмановіч Станіслаў 561, 650

Фімянчук Францыск-Серафім 558

Фіялкоўскі Антоні 497, 683

Флоран Міх.-Клов. 637, 654, 659

Флоран Міхал-Кловес 637, 653, 692, 695, 696

Фондан Мэльхіор 518

Фордан Юзаф 518

Францкевіч 493

Францкевіч Аляксандр 635, 654

Францксвіч Вінцэнт 536, 660

Францкевіч Юзаф Янавіч 320, 414-415,515, 521,538,571

Францук Ян Станіслававіч 415416, 506

Фрыдрыкевіч Адольф-Ян 619, 656

Фядзюк Януар 486

Хадневіч Павел 694, 696

Хадыка Аляксандр 618, 685

Хадыка Станіслаў Юзафавіч 417,514,539,585,629

Хаецкі Вацлаў 512

Хайнацкі Стэфан (Марцін) Людвігавіч 417—418

Халева Казімір 521, 572

Халева Францішак 309

Халеіль Павел 431

Халецкі Адольф 508

Халко (Галко, Галка) Станіслаў 418,618

Хаміцкі Ян 679

Харашуча Ян 494

Хвайноўскі Вінцэнт 607

Хвалоўскі Валяр’ян 546

Хвалько Юзаф 419-420, 621

Хвастэцкі Генрык 542

Хвег{ька Люцыян Антонавіч 5, 420-421, 580, 606, 610, 692, 715

Хлявінскі Эдманд 534, 577

Хлявінскі Юзаф 513, 592, 646

Хмара Вітальд Антонавіч 81

Хмелявец Люцыян Войцэхавіч 421, 504, 523, 541

Ходзька Хадзько Рамуальд 560

Хома Эдвард-Лнтоні Міхайлавіч 422, 494, 596, 616, 622, 684, 716

Хоміч Павел Сямёнавіч 22, 189, 405, 422-423, 634, 635, 642, 655, 659, 678, 680, 683, 694

Хомскі Антоні 538, 715

Хомскі Леапольд 631, 640

Хомскі Юзаф 507, 511

Храбайшч Ян Ігнатавіч 423-Л24, 517, 541,582

Хробат Юзэфа (Марыя-Канута) 424-425, 569

Хруцкі Юзаф 563

Хрышчановіч Уладзіслаў 659, 662, 672, 694

Хумніцкі Генрык 579

Хуфка Павсл 567

Цагельскі (Цэгельскі) Канстанцін 521,630,713

Цакуль Міхал Хрыстафоравіч 426-427, 516, 582, 589, 667, 707,712

Царпента (Цярпента) Іеранім Іеранімавіч 427-428, 453, 609, 616, 617, 648, 650, 656, 700, 704

Цафалка Францішак 631, 687

Цвянькоўскі Генрык 672

Цепляк Ян Гіяцынтавіч 26, 27, 58,64, 87, 143, 187, 189,259, 268, 281, 307, 366, 379, 381, 404-406, 420, 428-429, 460, 467, 477

Церан Эдвард 601

Церпка Гэлена (Гвідона) 429, 569

Цехановіч Баляслаў 540, 570

Цеханоўскі Эдвард

Цікота Андрэй Міхайлавіч 121, 429-431,526, 559, 709

Цімайікевіч Юліян Аляксандравіч 432-433, 495, 507, 626, 657, 667

Ціхас Тэадор 687

Цішак Вальтэр Марцінавіч 433-434

Цішкевіч Аляксандр 434, 519, 581

Цыбароўскі Стэфан Антонавіч 205 ’

Цыбулевіч Станіслаў Юзафавіч 435, 497, 520, 524, 525, 571, 604,698

Цыбульскі Ісідар 717

Цыбульскі Францішак 9, 435436, 484, 494, 585, 602

Цывінскі Юзаф Янавіч 414, 436, 582

Цыганек Казімір 578, 656

Цыранкевіч Юзаф 509

Цыранксвіч Ян 626

Цыраскі Ігнат-Антоні 503, 545,

639

Цыўнайціс Мацвей 502

Цэран Эдвард 510

Цяхноўскі Антон Францавіч 17

Цяшынскі Ігнат 689

Чабаноўскі Мар’ян Кліменцевіч 437,551,552

Чабаноўскі Юзаф 551

Чагліс Францішак 602

Чаеўскі Ігнат Карлавіч 437-438, 644, 667, 694, 695, 709, 710, 717

Чайка Юзаф 520

Чайкін Данііл Фокіч 122

Чайкоўскі Фама 542

Чалецкі Альфонс 528

Чаплінскі Гемінан 710

Чаплоўскі Павсл 438-439, 528, 529, 560, 589, 594

Чаркоўскі Баляслаў 621, 698

Чаркоўскі Фелікс 615

Чарнеўскі 585

Чарнецкая Гэлена Віктараўна 652

Чарнецкі Збігнеў Юзафавіч 205

Чарнецкі Мікалай 439

Чарнецкі Ян Стэфанавіч 83, 439-440, 507,611,640,717

Чарняк Леанард 514, 602, 715

Чарняўскі Антоні 626

Чарняўскі У. 35

Чаховіч Франц Мацвеевіч 122

Чахоўская Люцыя Эдмундаўна 440-441

Чахоўскі Канстанцін Юр’евіч 606

Чацінскі Станіслаў 593

Чачот 530, 563, 695

Чачот Вітольд 564

Чачот Фелікс 526

Чачот Эдуард Адольфавіч 17

Чуцейка Францішак Юзафавіч 441,707

Чыбір Хрыстафор 631

Чыжык В. 295

Чыжэўскі Альфонс Леапольдавіч 441-442,497, 513, 529, 543, 574

Чыжэўскі Антоні 533, 538, 699

Чырскі Франц Тамашавіч 442443, 516, 615, 623, 637, 645, 683,718

Чышэвіч Антоні 621

Чэгіс Андрэй 623

Чэгіс Уладзіслаў 637, 673, 693, 695, 699

Чэкан Міхал Казіміравіч 443, 695

Чэсніс Блазі 664

Чэтс Уладзіслаў 664

Шабан Ануфрый Ісакавіч 305

Шаблоўскі 501

Шаблоўскі Вінцэнт 523

Шабуня 584

Шабуня Карл Антонавіч 497

Шадбей Тадэвуш 535, 653

Шадурская Вільгельміна Феліцыянаўна 165, 210, 444

Шалкевіч Міхал Матэвушавіч 444-445, 524, 566, 603, 620, 623,669,716

Шалкоўскі Юзаф 502

Шамбек 606

Шаняўскі Казімір 551

Шапель Эдвард 640

Шапецкі Павел 706

Шаптыцкі А. 6, 196, 308, 310, 411,433

Шаплевіч Станіслаў Мікалаевіч 445-^46, 522, 559

Шасцюк Валяр’ян 619, 640, 716

Шаўдзініс Мечыслаў 655, 692, 697, 717

Шаўкоўскі Юзаф 687

Шафарскі Аляксандр 566

Шахор Станіслаў 209

Шаціла Альбін Альбінавіч 446-

447,          530, 564, 605, 608

Шацкі Юры 548

Шашкевіч Яп 400

Шварас Марцэлінас 616

Швсдзда Станіслаў 678, 688

Швельніс Вінцэнт (Вацлаў)

666

Швіл (Свіл) Антоні 639

Швярніцкі 648

Шкадзінскі Юзаф Аляксандравіч 447, 673

Шкоп Юзаф 550, 556

Шламас Станіслаў 507, 674

Шлсмп Ян 530

Шніп Адольф 595

Шостак Антоні 679

Шот Ян 498

Шпігуновіч 620

Штарк Хеліядор 190

Штафінскі Сігізмунд 639, 691

Штроп 550

Штэйн Чэслаў Казіміравіч 447-

448, 508,585,698,715

Шубзда Антоні Аляксандравіч

448,          498, 523,541,556

Шукель Амвросій Вікенцевіч '449

Шукель Ігнат Вікенцевіч 210,

449,          506, 532, 599, 671

Шукіс Аляксандр 613, 647

Шульбарскі Ян 572

Шульскіс Францішак (Пранас)

Юзафавіч 449-450, 666

Шулякоўскі Аляксандр Андрэевіч 122

Шунейка Язэп Рыгоравіч 468

Шустак Іпаліт (Уладзіслаў) '450-451,612

Шутовіч Віктар Іванавіч 88, 451-453, 493, 495, 526, 537, 563,572, 609, 706,710

Шутцэ Аляксандра Фсліксаўна 453

Шчамірскі Станіслаў 511, 585, 628, 675

Шчарбіцкі Фабіян Юзафавіч 453-454, 498, 580, 644

Шчэнсны Бенядзікт 627

Шчэнх Міхал

Шчэрба Люцыян 540, 586

Шыдагіс Матэус 515, 600

Шыдлоўскі Ігнат 616

Шыдлоўскі Ян 529

Шыкшнел Вітольд 614

Шылейка Казімір 571, 591

Шылініс Антоні Аўгуставіч 641,713

Шылінскі Лангін 604

Шылкевіч Віктар 628

Шылко (Шылка) Баляслаў 173

Шыманкевіч Міхал Янавіч 454455,574, 652,712

Шыманскі Стэфан-Казімір Юзафавіч 455, 585, 637, 698

Шыманскі Уладзіслаў 588

Шыманчыкава Ганна 72

Шымксвіч Зянон 535

Шымкевіч Людовік 690

Шымковіч Міхал Мікалаевіч 455-456, 503, 537, 575, 646, 657

Шымкунас Юзаф 488, 513

Шымялун Антоні 577, 686

Шындлер Казімір 551

Шынкевіч Андрэй 387

Шыпіла Казімір 82, 96, 456, 517

Шырокі Станіслаў 576, 586, 656,717

Шышко Уладзіслаў Люцыянавіч 205

Шышко (Шышка) Антоні Станіслававіч 456-457, 546, 612, 653,703,710

Шышла Уладзімір Мартынавіч 17

Шэката Люцыян 536

Шэляг Лявон Антонавіч 457— 459

Шэмбек Юзаф 688

Шэнфельд Алаізі Мацвеевіч 74

Шэлёнжак Адольф Пётр 76

Эверс Аўгусцін 703

Эйдзятовіч Эдвард 629

Эйдзятовіч Юльян 672

Эйнер Ігнат 485, 515, 566

Эйсмант Аляксандр 558, 709

Эйсмант Станіслаў (Стэфан) Францыскавіч 460, 558, 564, 636, 680, 694, 695

Эйсманг Ян 559, 564, 567, 657, 658, 717

Эйт.міновіч Леанард Іосіфавіч 460-461,518

Эйтутовіч (Эйтушовіч) Казімір 502

Элерт Віктар 536

Элерт Юліян-Алаізі 626

Элерт Ян 640

Эліяш (Эльяш) Станіслаў-Авідзій Францавіч 132,461-462, 526, 537

Эльяшэвіч 660

Энгельгарт Юзаф 704

Эпімах-Шыпіла Б. 5

Юдыцкі Вікгар Віктаравіч 463464, 490, 511, 514, 594, 661, 662

Юзвік Юзаф Францавіч 464— 465, 522, 615, 633, 648, 651, 688, 705,718

Юзвяк Элеанора (Даніэла) 465, 569

Юнг Эдвард Аляксандравіч 465— 466, 529, 653, 686

Юневіч Эдвард 579, 643, 655, 695

Юнкевіч Ян 555

Юрайціс Пій 568

Юргевіч Ян Юзафавіч 543

Юркевіч Эмерыт-Віценцій

Юр’евіч 581

Юркевіч Юльян 585, 686

Юркоўскі 590

Юркун Юстын Пятровіч 655

Юршан Казімір Міхайлавіч 466, 491,568

Юрэвіч Баляслаў Казіміравіч 466-467, 677, 692, 693, 696

Юрэвіч Якаў 704

Юстван Блажэй 518

Юхно Аўгусцін 541, 603, 635

Юцкевіч Ванда Янаўна 467

Юцкевіч Ян Антонавіч 467— 468

Ючніс Рафал 544

Юшкевіч Фларыян 532

Юшкевіч Ян 608

Юшко Ганна Віктараўна 468

Яблонскі Антоні 503

Яблонскі Баляслаў 488

Явароўскі Іван Міхайлавіч 81

Явароўскі Станіслаў Міхайлавіч 81

Явароўскі Юзаф 579

Ягеловіч Баляслаў 521, 563, 655

Ягельніцкі Сігізмунд-Ян-Тадэвуш (Пшэмыслаў) Францавіч 469, 612, 623,661,679

Ядкоўскі Іпаліт 550

Ядчак Сафія Іванаўна 81

Ядчак Яна-Данута Казіміраўна 82

Яжджэўскі Ян 469-470, 520, 570, 588

Яжэньбоўскі Юзаф 197

Яжэўскі Чэслаў 499

Язевіч Вацлаў Феліксавіч 185, 470-471, 512, 583, 595, 622, 625,661,663,705

Язерскі Ян 471, 512, 568

Язукевіч Уладзіслаў 631, 632

Якаваніс Амброзі 514, 544

Якобас Легаш 631

Якубак-Петрані Алекс 643

Якубоўскі Аляксандр 590

Ялбжыкоўскі Аляксандр 511

Ялбжыкоўскі Рамуальд Янавіч 30,46,124,125,133,288,335, 361,362, 471-472, 634

Яленскі Браніслаў 628

Ялінскі Антоні 579

Ян XXIII 282, 445

Ян Павел II 20, 30, 73, 81, 124, 140, 263, 288, 305, 333, 336, 337, 369, 390, 439

Ендрысік (Яндрысік) Севярын 596

Янкевіч 584

Янкевіч Ян Казіміравіч 523, 607

Янкенец Эдмант 504

Янкоўскі Антон Казіміравіч 110,488

Янкоўскі Валянцін 548

Янкоўскі Валяр’ян 615

Янкоўскі Чэслаў Францавіч 264, 473-474, 539, 562

Янкоўскі Юзаф 558, 590

Янкоўскі Юльян 554, 561, 577, 629

Янкянец Эдманд 525, 600

Яновіч Баляслаў 516, 622

Яновіч Казімір Францавіч 474, 582

Яновіч Станіслаў 682

Яновіч Ян 560

Яновіч 593

Яноўскі Севярын 474, 489, 501, 517, 623

Янсевіч Макар 496, 521, 706

Янткевіч Галіна (Роза) Фадзееўна 475

Янткевіч Генрых Фадзеевіч 475

Янткевіч Фадзей Мікалаевіч 475

Януковіч Пётр Янавіч 17, 475477, 500, 527, 540, 574, 605,

610, 613, 663, 673, 677, 678, 692, 693, 695, 696, 697

Януліс Ігнат 656

Янушкевіч 497, 557

Янушкевіч Клемент Антонавіч 478

Янушкевіч Нікадзім 613

Янушэвіч Юры 642, 686

Ярасінскі Браніслаў 568

Яраш Дамінік 521

Лрашэвіч Альбін Мацвеевіч 82, 96, 478—479, 486, 503, 517, 553, 649, 701

Лрашэвіч Станіслаў Антонавіч 479 -480, 486, 495, 502, 547, 564, 581,585,609,610

Ярзелоўскі Юзаф 496

Яркевіч 501, 582

Ярмаювіч Антоні Янавіч 480481, 565, 610, 636, 672-673, 698

Ярмаловіч Казімір 543

Ярмаловіч Каміл 489, 555, 563, 597

Яроцкі Адам 680

Яроцкі Баляслаў-Вацлаў 635

Яроцкі Ян 575

Ярошка Адольф 481, 514, 638,

650

Ярэцкі Адам Янавіч 590, 680

Ясас Юзаф Францавіч 666, 671, 690

Ясевіч Васіль Іванавіч 318

Ясевіч М. 571

Ясель-Ясень Пётр Міхайлавіч 123

Ясенскі Станіслаў 629

Ясінскі Даніэль 496, 542, 611, 671

Ясінскі Ксаверы 481, 524, 573, 688

Ясінскі Чэслаў 576

Ясіцкі Уладзіслаў 482, 538

Яскевіч Ян 541, 626

Яскель Антоні 527, 549, 595, 639

Яскольскі Баляслаў 492

Ясюкевіч Пётр Нікіфаравіч 318

Ясюкевіч Савелій Нікіфаравіч 318-319

Ясяк Барталамей 538, 545

Яўнашан Адальберт 549, 556

Яцкевіч Ян 503,

Яііэвіч Ян 688

Ячэйка Антоні Ігнатавіч 17, 58, 330, 482-483, 487, 497, 506, 516, 542,714

Спіс скарачэнняў

Крыніцы і літаратура

БНДЦЭД — Беларускі ііавукова-даследчы цэнтр электроннай дакументацыі.

БП— Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. Мн.: БелЭн, 1992—1995.

БЭ — Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Мн., 1996—2004.

Жертвы полйтйческого террора в СССР — Жертвы полнтнческого террора в СССР. Компакт-днск. 3-е нзд. М., 2004; Жертвы полптнческого террора в СССР. Компакт-днск. 4-е нзд. М., 2007.

Канфесіі на Беларусі — Канфесіі на Беларусі (канец XVIII — XX ст.)//Пад рэд. У. Навіцкага. Мн., 1998.

Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі — Каталіцкае духавенства Мінскай дыяцэзіі на 1922 год. http://www.petergen.com.

Кнйга памятй жертв полйтйческйх репрессйй Омской областй — Забвенню не подлежнт: Кішга памятн жертв полнтнческнх репресснй Омской областн. Омск, 1997—2001. Т. 1—4.

Кнйга памятн расстрелянных й погйбшйх в гторьмах, лагерях й ссылках католйческйх свяіценнослужйтелей — www.memo.ru/ history/religion/katoliki.htm. Кннга памятн расстрелянных н погнбшнх в тюрьмах, лагерях н ссылках католнческнх свявденнослужнтелей.

Кнйга памятй томйчей — Боль людская: Кннга памята томнчей, репрссснрованных в 30-40-е н нач. 50-х гг. Томск, 1991—1999. Т. 1—5.

Кнйга Скорбй — Кннга Скорбн — Азалы Кнтап. Расстрельныс спнскн. Алмаата, Алмаатннская область. Алмааты, 1996.

Ленйнградскйй мартйролог — Ленннградскнй мартнролог: 1937—1938. Санкт-Петербург, 1995—1999. Т. 1—4.

Лйтургйческйй каіендарь — Ллтурглческлй календарь Апостольской Адмлплстратуры для католлков европейской частл Росслл. 1999, М., 1998.

Маракоў, Рэпрэсаваныя... — Маракоў Л. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10тамах(15 кнігах). Т. 1—4. Смалснск, 2002—2003; Мн., 2004—2007.

НАРБ, ІКБР — Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь. Індывідуальная картатэка беспадстаўна рэпрэсаваных.

Осйпова, Гоненйя на Католйческую Церковь в СССР — Ослпова Н. П. В язвах сволх сокрой меня... Гоненля на Католлческую Церковь в СССР. По матерлалам следственных л лагерных дел. М., 1996.

Памятная кнйжка Вйленской губернйй —

Памятная кнлжка Влленской губернлл на 1902 год. Влльна, 1902;

Памятная кнлжка Влленской губернлл на 1903 год. Влльна, 1903;

Памятная кнпжка Влленской губернлл на 1904 год. Влльна, 1904;

Памятная кнлжка Влленской губернлл на 1907 год. Влльяа, 1907;

Памятная кнлжка Влленской губернлл на 1908 год. Влльла, 1908;

Памятная кллжка Влленской губернлл на 1910 год. Влльна, 1910;

Памятная кнлжка Влленскол губерннн на 1912 год. Влльна, 1912;

Памятная кнлжка Влленской губернял на 1913 год. Влльпа, 1913.

Памятная кнйжка Вйтебской губернйй —

Памятная кнлжка Влтебской губернлл на 1900 год. Влтебск, 1900;

ІІамятная 1901;	кішжка	Влтсбской губернлл	на	1901	год.	Внтебск,
Памятная 1902;	кннжка	Внтсбской губсрнлй	па	1902	год.	Внтебск,
Памятная 1903;	кнйжка	Внтебской губернлл	на	1903	год.	Влтебск,
Памятная 1904;	кннжка	Внтебской губсрнйл	на	1904	год.	Вйтебск,
Памятная 1905;	кнйжка	Вйтсбской губсрнйн	на	1905	год.	Внтебск,
Памятная 1907;	кннжка	Внтебской губернйл	на	1907	год.	Внтебск,
Памятная 1908;	кнйжка	Влтебской іуберішн	на	1908	год.	Влтебск,
Памятаая 1909;	кішжка	Внтебской губерннн	на	1909	год.	Влтебск,
Памятная 1910;	кнмжка	Влтебской губерннн	на	1910	год.	Влтебск,
Памятная 1912;	кннжка	Вйтебской губерннй	на	1912	год.	Влтебск,
Памятная	кішжка	Вмтебской губсрнйй	на	1914	год.	Влтебск,

1914.

Памятная кнйжка Гродненской губертій —

Памятная кнлжка Гродненской губернлл на 1900 год. Гродно, 1900;

Памятная кнлжка Гроднеікжой губернмл на 1903 год. Гродно, 1903;

Памятная кнлжка Гродненской губернмн на 1910 год. Гродно, 1910.

Памятная кнйжка Мйнской губернші —

Памятная кннжка Млнской губерішл н календарь на 1901 год. Мн., 1900;

Памятная кішжка Мннской губерннн н календарь на 1902 год. Мн„ 1901;

Памятная кішжка Мннской губерннн н календарь на 1903 год. Мн., 1902;

Памятная кішжка Мннской губершш н календарь на 1904 год. Мн„ 1903;

Памятная кннжка Мннской губерннн н календарь на 1905 год. Мн„ 1904;

Памятная кннжка Мннской губерннн н календарь на 1906 год. Мн., 1905;

ГІамятная кнмжка Мннской губерннн н калсндарь на 1907 год. Мн„ 1906;

Памятная кннжка Мннской губерннн н календарь на 1908 год. Mil, 1907;

Памятная кішжка Мннской губерннн н календарь на 1909 год. Mil, 1908;

Памятная кннжка Мпнской губерннн н календарь на 1910 год. Мн„ 1909;

Памятная кннжка Мннской губерніш н календарь на 1911 год. Mil, 1910;

ГІамятная кішжка Мннской губерннн н календарь на 1912 год. Mil, 1911;

Памятная кннжка Мннской губернпн н календарь на 1913 год. Mil, 1912;

Памятная кннжка Мннской губерішн н календарь на 1914 год. Mil, 1913;

Памятная кннжка Мннской губсрннн н калсндарь на 1915 год. Мн., 1914;

Памятная кннжка Мннской губсрннн н калсндарь на 1917 год. Mil, 1916.

Памятная кнйжка Могйлевской губернйй —

Памягная кннжка Могшіевской губерішн на 1901 год. Могнлев, 1901;

Памятная кннжка Могнлевской губерннн на 1902 год. Могнлев, 1902;

Памятная кннжка Могалевской губерннн на 1904 год. Могнлев, 1904;

Памятная кннжка Могмлевской губерннн на 1905 год. Могшісв, 1905;

Памятная кннжка Могнлевской губернлн на 1906 год. Могнлсв, 1906;

Памятная кннжка Могнлсвской губернлм на 1907 год. Могллев, 1907;

Памятная кнлжка Могнлевской губернлл па 1908 год. Могллев, 1908;

Памятная кнлжка Могллевской губернлл на 1909 год. Могллсв, 1909;

Памятная кннжка Могнлсвской губсрнлл на 1910 год. Могллев, 1910;

Памятная кнлжка Могллевской губернлл на 1911 год. Могллев, 1911;

Памятная кннжка Могнлсвской губсрнлл на 1912 год. Могнлсв, 1912;

Памятная кнлжка Могллевской губернлл на 1914 год. Могллев, 1914;

Памятная кнлжка Могллевской губерннн на 1915 год. Могнлев, 1915.

Репрессйрованная вера — Протько Т. Репресслрованная вера // Совстская Белоруссля. 1992. № 14.

Покаянйе — Покаянне: Комн республнканскнй мартнролог жертв массовых полнтнческнх репрссснй. Сыкгывкар, 1998—-2001. Т. 1—4.

Чаплйнскйй, Осйпова, Мартйролог Католйческой Церквн в СССР — Чаплшіскнй Б., Оснпова й. Кннга памятн: Мартнролог Католнчсской Церквн в СССР. М., 2000.

ЭГБ — Энцыклапедыя гісторыі Бсларусі. У 6 т. Мн.: БелЭн, 1993—2001.

Ярмусйк, Католйческйй Костел в Белоруссйй в годы второй мнровой войны—Ярмуснк Э. С. Католнческнй Костел в Белорусснн в годы второй ммровой войны (1939—1945). Гродно, 2002.

Ярмусгік, Католйческйй Костел в Беларусн в 1945—I990—Ярмуснк Э.С. Католпческнй Костел в Беларусн в 1945—1990 годах. Гродно, 2006.

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis —

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1915. Vilnae, 1915;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1920. Vilnae, 1920;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1928. Vilnae, 1928;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1929. Vilnae, 1929;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1931. Vilnae, 1931;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1933. Vilnae, 1933;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1935. Vilnae, 1935;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1936. Vilnae, 1936;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1937. Vilnae, 1937;

Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis vilnensis. 1939. Vilnae, 1939.

Dzwonkowski, Losy duchowienstwa katolickiego w ZSSR — Dz­wonkowski R. Losy duchowienstwakatolickiego wZSSR, 1917—1939: Martyrologium. Lublin, 1998.

Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego represjowanego w ZSRS — Dzwonkowski, Leksykon duchowienstwa polskiego repre­sjowanego w ZSRS. 1939—1988. Lublin, 2003.

Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis —

Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis in Russia in diem 1 januarii 1923. Каталіцкае духавенства Магілёўскай архідыяцэзіі на 1923 год.

Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis in Russia in diem 1 januarii 1926. Каталіцкае духавенства Магілёўскай архідыяцэзіі na 1926 год.

Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis in Russia in diem 1 januarii 1928. Каталіцкае духавенства Магілёўскай архідыяцэзіі на 1928 год.

Garbinsky, Turonak, Bialoruski ruch chrzescijahski XX wieku — Garbirisky J., Turonak J. Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku. Slownik biograficzno-bibliograficzny. Warszawa, 2003.

Grahel, Doswiadczeni zniewoleniem — Grahel Tadeusz. Doswiadczeni zniewoleniem. Bialystok, 2005.

Hlebowicz, Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992 — Hlebowicz A. Kosciol odrodzony. Katolicyzm w panstwie sowieckim 1944—1992. Gdansk, 1993.

Krahel, Rozstrzelani w Lidzie — Krahel T. Rozstrzelani w Lidzie // Czas Milosierdzia. 1998. № 3.

Krahel, M^czennicy archidiecezji wilehskiej XX wieku — Krahel T. M^czennicy archidiecezji wilehskiej XX wieku II Wiadomosci Koscielne Archidiecezji Bialostockiej. 1999. № 2.

Krahel T. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941) — Krahel T. Doswiadczeni zniewoleniem. Duchowni archidiecezji wilehskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej (1939—1941). Bialystok, 2005.

Losy Koscioia katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953 —Niech ich Aswiadectwo nie b^dzie zapomniane. Losy Koscioia katolickiego na Bialorusi w latach 1917—1953. Grodno, 2000.

Ordo divini officii ad usum dioeccsis Lomzensis pro anno domini 1936. Lomzensis, 1936.

Peszkowski, Zdrojewski, Katoliccy duchowni wgolgocie Wschodu — Peszkowski Z. A. G., Zdrojewski S. Z. M. Katoliccy duchowni w golgocie Wschodu. Perplin; Warszawa; Lodz; Orchard Lake. Sierpien 2002.

PSB — Polski slownik biografiezny. Krakow; Warszawa, 1935— 2001.

Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej —

Elenchus ecclesiarum et cleri dioecesis Pinscensis. Pinsci, 1928;

Elenchus ecclesiarum et cleri dioecesis Pinscensis. Pinsci, 1930;

Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej w r. p. 1933 i 1934. Stan diecezji na dzien 31 grudnia 1933 roku. Pinsk, 1933;

Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej w r. p. 1936. Stan diecezji na dzien 31 grudnia 1935 roku. Pinsk, 1936;

Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej w r. p. 1937. Stan diecezji na dzien 27 lutego 1937 roku. Pinsk, 1937;

Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej w r. p. 1938. Stan diecezji na dzien 1 marca 1938 roku. Pinsk, 1938;

Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji pinskiej w r. p. 1939. Stan diecezji na dzien 1 styeznia 1939¹ roku. Pinsk, 1939.

Synodus archidioecesana vilnensis — Synodus archidioecesana vilnensis. Vilno, 1932.

¹ У арыгінале памылкова ўказаны 1839 год.

Адміністрацыйныя, палітычныя, геаграфічныя і іншыя скарачэнні

абл. — абласны

АДПУ — Аб’яднанае галоўнае палітычнае ўпраўленне СССР

арт. — артыкул

АН БССР — Акадэмія навук БССР

БВА —Беларуская ваенная акруга

бел. — беларускі

БНР — Беларуская Народная Рэспубліка

БССР — Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка

БХД — Беларуская хрысціянская дэмакратыя

в. — вёска

в. а. — выконваючы абавязкі

ВА — ваенная акруга

ваяв. — ваяводства

верас. — верасень

ВКП(б) — Усесаюзная Камуністычная партыя (балыпавікоў)

ВМП — вышэйшая мера пакарання

вобл. — вобласць

вол. — воласць

ВЧК (ЧК) — Усерасійская Надзвычайная Камісія пры Савеце Народных Камісараў па барацьбе з контррэвалюцыяй і сабатажам

г. — горад

газ. — газета

губ. — губерня

ГУЛАГ — Галоўнае ўпраўленне папраўча-працоўных лагераў

г. п. — гарадскі пасёлак

РФ — Расійская Федэрацыя жн. — жнівень зах. — заходні кастр. — кастрычнік КДБ — Камітэт дзяржаўнай бяспекі КК — Крымінальны Кодэкс Кр. — крыніца крас. -— красавік ліп. — ліпень ліст. — лістапад літ. — літаратура МДБ — Міністэрства дзяржаўнай бяспекі МУС — Міністэрства ўнутраных спраў мяст. — мястэчка нам. — намеснік н. — нарадзіўся (нарадзілася) НАРБ — Нацыяналыіы архіў Рэспублікі Беларусь НГАБ — Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі НКВД (НКУС) — Народны камісарыят унутраных спраў НКДБ — Народны камісарыят дзяржаўнай бяспекі НПМ — Найсвяцейшая Панна Марыя пав. — павет

ПАВ — Польская арганізацыя вайсковая паліт. — палітычны пас. — пасёлак паўдн. — паўднёвы паўн. — паўночны ППЛ — папраўча-працоўны лагер р-н — раён

с. — сяло св. — святой сак. — сакавік салр. — салраўдлас снсж. — снежань студз. — студзень ст. — станцыя тв. — творы ун-т — універсітэт усх. — усходні фальв. — фальварак ф-т — факультэт хут. — хутар час. — часопіс

чэрв. — чэрвснь

Даведачнае выданне

Маракоў Леанід

Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свсцкія асобы Бсларусі (1917—1964)

Адказны за выпуск М.М. Жыліпскі

Падпісана да друку 19.01.09. Фармат 60x84/16.

Папера афсетная. Гарнітура Arial. Друк афсетны.

Ум. друк. арк. 45,11. Ум. выд. арк. 33,84.

Наклад 300 асобнікаў Заказ 21.

Выдавсц і паліграфічнае выкананне ТАА “Смэлтак” ЛВ №02330/0150279 ад 03.05.08 ЛП №02330/0148765 ад 30.04.04. Вул. Радыяльная, 36, 220070, г. Мінск.