У краіне паэтаў

 

У КРАІНЕ ПАЭТАЎ

AU PAYS DES POETES

Зборнік беларускай паэзіі

Collection de poesie bielorusses

ВЫДАННЕ

НАБЕЛАРУСКАЙ

IФРАНЦУЗСКАЙ МОВАХ

EDITION BILINGUE EN BELARUSSE ET EN FRANQAIS

MINSK МШСК EDITEUR ВЫДАВЕЦ VIKTOR HURSIK BIKT AP XSTCIK

2011

УДК 821.161.3(82-1Х082.21>=133.1=03.161.3

ББК 84стд1-5.я43(4Бен)

У11

УП У кріне паэтаў:3б. бел. паэзіі. Выд. на бел. і франц. мовах=Ай pays des poetes:Edition bilingue en belarusse et en fransais/Перакл. іукл. Ніны Дзябольскай.-Мінск: Выд. В.Хурсік,2011.-384 с.-Парал. тьгг. л.: франц.-ЗО паэтаў.

ISBN 978-985-6888-67-3

Кніга змяшчае творы трыццаді беларускіх паэтаў на беларускай мове, а таксама пераклады гэтых твораў на французскую мову. Сярод аўтараў М. Багдановіч, В. Вітка, С. Грахоўскі, Ул. Караткевіч, П. Панчанка, і інш.

УДК 821.161.3(82-1)(082.21)=133.1=03.161.3

ББК 84стд1-5.я43(4Бен)

© Ніна Дзябольская, укладанне, пераклад, 2011

© Выдавец Вікгар Хурсік, афармленне, 2011

ISBN 978-985-6888-67-3

Ад перакладчыка

Маё знаёмства з сучаснай беларускай паэзіяй адбылося некалькі гадоў таму назад у Ракуцёўшчыне (размешчана сярод незвычайна прыгожых краявідаў Маладзечанскага раёна Мінскай вобласці) на “Днях паэзіі”, якія былі натхнёна арганізаваны супрацоўнікамі літаратурнага музея Максіма Багдановіча. Адразу ўразілі трапяткія адносіны ўсіх выступоўцаў да роднай мовы, іх бязмежная любоў да Радзімы, бесперапынная сувязь з вытокамі і прыхільнасць да паэтычнага таленту Максіма Багдановіча.

На адной з паэтычна-практычных канферэнцый музея даведалася, што яго вершы перакладаліся на англійскую мову. Чаму не на французскую? Рашьіла паспрабаваць. I была здзіўлена таму, як лёгка пры даслоўным перастварэнні беларускіх вершаў на, здавалася б, далёкую раманскую мову дасягаецца рыфма.

Пасля да чарговай працы мяне падппурхнуў Сяргей Панізнік, папрасіўшы перастварыць “Ксты” Рыгора Барадуліна, прапанаваныя на Нобелеўскую прэмію. I з гэтага часу Сяргей Сцяпанавіч дзяліўся са мной асабістай бібліятэкай, дасылаючы кнігі другіх аўтараў. Удзячна яму і ўсім паэтам, якія падарылі мне свае зборнікі. Адгортваючы чарговую кнігу, я кожны раз у захапленні: “I ў гэтага паэта свой почырк!” Які глыбокі сэнс нясуць так лёгка перастаораныя ў рыфму “Ахвярынкі” Рыгора Барадуліна, здзіўляючыя сваёй сцісласцю і ёмістасцю:

Прафесіяй рабіць не трэба злосць,

Прафесій іншых шмат на свеце ёсць.

Або:

Я да скрону заручаны з той старапою,

Дзе мама, як зорка, Стаіць нада мною

Здаецца, што мне дадзены вялікі гонар — мець магчымасць пераствараць такую высокую паэзію. Імя Васіля Віткі, напрыклад, значыцца ў Ганаровым спісе дацкага Казачніка. Але яшчэ да таго, як я адважылася перакласці адну з яго паэтычных казак, звярнула ўвагу на іранічнасць “Пакаяння Праметэя”, які ўкраў для нас, няволыгікаў тэлеэкрана, блакітны агеньчык:

Калі тварыў ты свайго Адама,

Яшчэ не маючы практыкі,

Тады не было ў цябе ні праграмы, ні плана, Hi чарцяжоў Галактыкі.

Асабліва палюбіліся мне “Пункціры”, ці як сам аўтар сцвярджае “дотыкі” — Алеся Разанава. Усе яны лёгка рыфмуюцца ў французскім варыянце, нават калі ў арыгінале гэта белыя вершы:

Афарбавалі ў парку

Замшэлы валун -

I памерлі стагоддзі.

Інгымная лірыка ўсіх без выключэння беларускіх паэтэс прываблівае сваёй шчырасцю і непасрэднасцю:

Мы радуемся, ходзім рана.

У бары зязюленькі “ку-ку".

Пяць пальцаў, нібы пяць маланак.

3 плячэй, прашу я, скінь руку.

А радкі яшчэ адной паэтэсы так і хочацца запомніць і зрабіць сваімі:

Дам табе высокую пасаду —

Будзь майго бяссоння вартавым.

Вядома, што французская мова больш сціслая, чым руская, але беларуская яшчэ больш канкрэтная ў адрозненні ад французскай і, па-мойму, у нечым больш тонкая і

выразная за рускую, і валодае нейкім асаблівым шармам. Нядаўна пайпіла ад нас у іншы свет таленавітая паэтэса і перакладчыца Ніна Мацяш, якая цудоўна пераклала на беларускую мову паэтаў Плеяды. Магчыма, што гэтьія дзве мовы маюць нейкую ўнутраную сувязь. Ва ўсякім разе, сам працэс перастварэння вельмі цікавы: узнікаюць меладычна сугучныя склады, якія адсутнічаюць у арыгінале (“Перакладаю шэпт дажджу”), з’яўляецца магчымасць знайсці некалькі сінонімаў для аднаго дзеяслова (“Хапіце міг”), што робіць дынамічным і без таго хуткі тэмп верша. Бывае і такое, што напрошваецца нечаканая рыфма. Спадзяюся, што беларускія салаўі даруюць мне жаданне развучваць “Карманьолу”.

Гэты зборнік не прэтэндуе на паўнату анталогіі, чытач пройдзецца па нешматлікіх дарогах і жывапісных сцяжынках вялізнага прыгожага лесу беларускай паэзіі. Упэўнена, што ўсім, хто валодае французскай мовай, будзе цікава адкрыць для сябе філасофскую глыбіню, шчырую лірычнасць і неардынарнасць сучаснай паэзіі мала вядомай у літаралурным свеце краіны Беларусь.

Гэтыя пераклады ў значнай ступені былі б неажыодёўлены без высока прафесійных кансультацый паэта-перакладчыка Івана Бурсава, які ўзначальвае ў “Лнтераіурной газете” рубрыку “Два века белорусской поэзнн”

У падрыхтоўцы гэтага двухмоўнага выдання шмат папрацавала нястомная і энергічная беларуская паэтэса Вера Буланда.

Ніна Дзябольская,

Масква.жнівень, 2011

EN BELARUSSE

ВАЛЯНЦІНА АКСАК

ВОСЕНЬСКАЯ НОЧ У МЕНСКУ

Magie noire як сполахі дажджу на набярэжнай Сены, але пастомленым адным паэтам нашым горадзе я болей не хаджу, і мне Парыж ня трэба сёньня.

Я набярэжнай Сьвіслачы хаджу, і тут мне водар Magie noire, як сполахі дажджу падпэндзлямі якіхсьцітам імпрэсіяністаў.

ДАЛЬТАНІЧКА

Шэрая-шэрая, аднастайна шэрая насоўваеода на мяне мая краіна з-за Бугу, з-за мяжы...

О, Божа, шэрая-шэрая, невымоўна шэрая...

А вясёлкавая ці ўцячэ ад мяне да мяжы з-за Сьвіслачы..

ТРОХКУТНІК

Дзьве паэткі адначасна ггішуць лісты з прызнаннямі да аднаго і таго ж мужчыны, таксама паэта, а ён па чарзе рэдагуе іхніякніжкі.

дыялог

3 НАРОДНЫМ ГПСЬМЕННЖАМ

— Валя, чаму ты такая сумная, у цябе ж знакаміты муж? — Дарагі дзядзька Янка, вапіую жонку вясёлай я таксама ніколі ня бачыла...

ЗАЦЬМЕНЬНЕ

Ты,

як той нахабны Месяц, які наважыўся

засланіць Сонца, каб у гэтым зацьменьні я ўпэўнілася, што апроч цябе ў маім небе нікога няма.

Ж ГЭТА?

Як гэта так стаецца, што цела тваё мажное раптам губляе ўсялякую важкасьць, ітолькі дотыкі рук істотумаю ўмомант жарсную асьцюжаюць?

НІХТО...

Саджу рэмантантныя ружы, але ніхто не прыходзіць дзівіцца на іх нетутэйшую гожасьць.

Шьпо фасоніста сукно, але ніхто не прыходзіць дзівіцца на маю стрункастаннасьць у ёй.

Пяку задушэўныя дранікі, але ніхто не прыходзіць дзівіцца на гасьціннасьць маю невыводную.

Мама зь Дзядамі.

ЭДУАРД АКУЛІН

МАЎЧАНЬНЕ ГОСПАДА

Перад брамай у храм Божы зьбянтэжана адключаю тэлефон, каб наватслабой вібрацыяй не патрывожыць маўчаньне Госпада, не парушыць урачыстую цішу Веры.

МАДОННА

Я твой партрэт пісаць баюся: ты кожны момант рух бясконцы. Ад зайздрасьці цьмянее сонца перад мадоннай з Белай Русі. Я твой партрэт пісаць баюся, хоць кожны рух твой п’ю вачыма... Што мёртвыя мадонны Рыма перад жывою з Беларусі?!

ЯБЛЫНЯ

У яблыні — ранімая душа, Калі салавей ёй здрадзіць — туман прыпаўзе з лаўжа хаўтуры Каханьня ладзіць...

Па яблыку ў яблыні сьлёзы спадаюць у жвір нябёсаў.

***

Туман у снежні варажба...

Ці насланьнё, ці адзінота?

Ен першы снег не зневажаў.

Ен проста быў, як я, маркотны.

Ён проста крочыў наўздагад і пераблытаў поры ў годзе... Туман, табе я сёньня рады — ты мой таварыш па самоце.

ВЯЧЭРНІ эцюд

Мёрзкае, халоднае акно.

Церпкае гарачае віно. Келіх у руках гарыць, падобна неонавай трубцы.

Кельнер-шнгвін з разлікам марудзіць красуецца.

У шаліках, як самазагубцы, спяшаюцца людзі па вуліцы.

МУЗЫКА

I

А потым. пасля як-небудзь памяць па складу рэха азавецца раптоўнай у нас. He раз,

не два

і не тры... Слёзы не варты твару.

Трэба ўмець спатоліць нават калі ад болю. Прыгожае не зьнікае, яго забірае вечар... Неадольнае нас нявечыць.

II

У лесе сьвечак жыў туман... Чаўном у вечнасць сплыў арган.

ЗЬДЗІЧЭЛЫ САД

Зьдзічэлы сад, як племя іудзеяў, насуперак асеньняй Кабале у сьвет, як у пустэчу, па надзею пайшоў з цярноўнікам-Майсеем на чале.

Сьляпым паглядам молячы абсягі, карэньнямі абмацваючы дол, брыдуць скрозь восень яблыні-бадзягі, сузор’і яблык сеючы наўкол.

I на мяжы адчайнае зьнямогі, спаймаўшы ў кроны віфліемскі дым, перажагнуўся тройчы на дарогу зьдзічэлы сад і стаўся залатым.

ЗАХАД

Туды не патрэбна візы.

Там лётае бусел нізам.

Пад хмарным крылом абвіслым, там на абгарэлых выспах дзядоўнік праменьняў высах.

I сонца патылаклысы у зорны хавае прысак.

НЯ TAK

Нешта ў сьвеце гэтым ня так... Храм разбурылі зрабілі вятрак. I з той пары ў наіўных людзей вечар бяз хлеба і дзень без надзей.

ПРОСЬБА

О Леафан, падводны цар, нямы дазорца акіяну. глыні мой сон, бо з ім я сам жыву у нераце падману. Мой сон глыні і ляж на дно, як ілыбіня сярод глыбіняў, засьні на Вечнасьць, мотады мяне той страшны сон пакіне, што я адзін, што ў цемры я, а тая цемра лона маці, а маці тая не мая, мяне ня хоча нараджаць... I я ненароджаны жыву адзін у бездані Сусьвету, і плачу я, і я плыву, як Ной, згубіўшы ў моры мэту...

0 Леафан, падводны цар, глыні мой сон і кань у Лету.

ПАМІЖ

Сусьвет, як жорны, перамеле ўсіх на зорны пыл, на мліва-пацяруху. Сусьвет — як жорны... Бог-млынар адзін, заўжды адзін між Вечнасьцю і Скрухай.

АБЯЦАНЬНЕ

Аднойчы Вечнасьць разамкнецца між берагоў крутых жыцьця, і першы, хто табе ўзаб’ецца на вочы, Край мой, буду я. Я так люблю цябе аддана, што й на бярозавым крыжы, што і з магільнага кургана, што й з тагасьветнае цішы здалею выплакаць, як пацер, тры словы сьветлыя з душы: Страцім, Паэзія і Маці дзеля чаго я ў сьвеце жыў...

МАКСІМ БАГДАНОВІЧ

Оглянйсь — й мйр вседневный Многоцветен й чудесеп.

А. Фет

Прыветтабе, жыццё на волі! Над галавой дубоў павець, Віднеюць неба, горы, поле Праз лісцяў сець.

Лахмоцці ценяў на палянах, Схаваўшы золата, ляжаць;

Яго слаі з-пад дзір парваных Аж зіхацяць.

А к ночы свой чырвоны веер

У небе сонца развярне, I разварушаны іх вецер У даль памкне.

Калі жа пабляднее золак,

I цёмнай зробіцца вада, Заззяе серабром іголак Зор грамада.

I роўна мілымі зрабіода Здалеюць яркі блеск і цень, Той дзень, што мае нарадзіцца, I знікшы дзень.

***

Ціха па мяккай траве Сінявокая ноч прахадзіла;

Ціха з заснуўшых палян Плыў у гару і знікаў, Быццам дым сіняваты з кадзіла, Рэдкі, правідны туман;

Неба ўсю глыб ажывіўшы, Патроху праз цемнь выілядалі Зорак дрыжачых вянкі;

Конікі суха звінелі;

Шырэй разліваліся хвалі Цёмнай, люстранай ракі;

Пала раса, у палёх

Загараліся пацеркі мілых Жоўта-чырвоных агнёў...

Час, калі лрэба журыцца Душой на свежых магілах Пуста пранссшыхся днёў.

РАНДО

Узор прыгожы пекных зор Г арыць у цемні небасхіла;

Вада балот, стаўкоў, азёр Яго ў глыбі сваёй адбіла.

I гімн спявае жабаў хор Красе, каторую з’явіла Гразь луж; напоўніць мгла прастор, I ўстане з іх гарашчы міла Узор.

I сонца дальш клянуць, што скрыла Луж зоры днём. I чуе бор, I чуе поле крэхат хілы, Ды жаб не ўчуць вышэй ад гор Там, дзе чыясь рука зрабіла Узор.

***

У небе ля хмары грымотнай празрыстая, лёгкая хмара Шпарка плыла, і абедзве чагось чырванелі ад жару.

Зліцца жадалі яны, зрабіліся б хмарай магутнай, Але далёка іх вецер разнёс, наляцеўшы нячутна.

Дробным дажджом над зямлёй, як слязамі, адна пралілася; Гулкім раскатам грымотаў другая ў адказ азвалася.

I паасобку загінулі хмары бяздольныя тыя, Чуючы ў небе, як вецер над смерцю іх радасна вые.

АКТАВА

Як моцны рэактыў. каторы выклікае Між слрок ліста, маўляў нябожчыкаў з магіл, Рад раньш нявідных слоў, так цемень залівае Зялёны, быццам лёд, халодны небасхіл, I праз імглу яго патроху праступае Маленькіх, мілых зор дрыжачы, срэбны пыл. Здароў, радзімыя! Мацней, ясней гарыце I сэрцу аб красе прыроды гаварыце!

СЛУЦКІЯ ТКАЧЫХІ

Ад родных ніў, ад роднай хаты У панскі двор дзеля красы Яны, бяздольныя, узяты Ткаць залатыя паясы.

I цягам доўгія часіны, Дзявочыя забыўшы сны, Свае шырокія тканіны На лад персідскі ткуць яны. А за сцяной смяецца поле, Зіяе неба з-за акна, I думкі мкнуцца мімаволі

Туды, дзе расцвіла вясна;

Дзе блішча збожжа ў яснай далі, Сінеюць міла васількі, Халодным срэбрам ззяюць хвалі Між гор ліючайся ракі;

Цямнее край зубчаты бора...

I тчэ, забыўшыся, рука, Заміж персідскага узора, Цвятокрадзімы васілька.

* **

Учора шчасце толькі піянула нясмела, I развеяліся хмары змрочных дум.

Сэрца чулае і млела, і балела, Радасць душу мне шчаміла, быццам сум.

Усё жыццё цяпер, як лёгкая завея, Кнігу разгарнуў а не магу чытаць. Як зрабілася, што пакахаў цябе я, Хіба знаю я? Ды і нашто мне знаць?

***

He кувай ты, шэрая зязюля, Сумным гукам у бары;

Мо і скажаш, што я жыці буду, Але лепш не гавары.

Бо не тое сведчыць маё сэрца, Грудзі хворыя мае;

Боль у іх мне душу агартае,

Думцы голас падае,

Кажа, што нядоўга пажыву я, Што загіну без пары...

Прыляці ж тады ты на магілу, Закувай, яку бары.

***

Усё праходзе і радасць, і мукі, Але будзеш мне помніцца ты Броўкі цёмныя, вузкія рукі

I галоўкі радок залаты.

СКІРПУСЯ

Ой, пайшла сабе Скірпуся на кірмаш Паглядзець, ці селязенькаў нямаш, Мо варона, мо сава, Мо Скірпусенька ўдава.

Прадала яна каня,

Утаргавала селязня,

Селязенька чубаценькага, Маладога, зухаваценькага.

Пакупіўшы селязня,

Мела клопату штодня: Селязенька умываецца, Сам на вулку узіраецца;

Узіраецца на вулачку, Ці не ўбачыць тую вутачку. Селязенька Івашачка, Ен цалуецца з Наташачкай.

ТРЫЯЛЕТ

Красавец юный, Трйолет К. Фофанов

Як тушка ў гібкіх трасніках, Стралою думка мільганула I ўраз жа знікла, патанула, Як птушка ў гібкіх трасніках, Ды ўсё ж душа яе пачула

I ўжо пяе ў такіх славах: “Як птушка ў гібкіх трасніках, Стралою думка мільганула”.

ТРЫЯЛЕТ

Калісь глядзеў на сонца я, Мне сонца асляпіла вочы.

Ды што мне цемень вечнай ночы, Калісь глядзеў на сонца я.

Няхай усе з мяне рагочуць.

Адповедзь вось для іх мая: Калісь глядзеў на сонца я, Мне сонца асляпіла вочы.

МАЯ ДУША

Мая душа, як ястраб дзікі, Што рвецца ў неба на прастор. Вартуе вольных птушак крыкі, Мая душа, як ястраб дзікі.

Учуўшы іх, страсе вялікі

Свой сон, шыбне ды вышай гор, — Мая душа, як ястраб дзікі, ПІто рвецца ў неба на прастор!

ЗМЯІНЫ ЦАР

Цемень. Сосны. Елкі. Мох. Кара. Смерць прыйшла ужо ка мне...

Разгарысь, вячэрняя зара, У туманнай вышыне.

Цёмнай ноччу страшна у жальбе Паміраць. Шуміць трава, Глуха дзяцел ў дрэве б’е, Гучна гукае сава.

А памрэш — прыціснуць грудзь пласты Гліны. Устану ж на яру, Падыму галоўку праз кусты, Гляну ў неба і памру.

Скоціцца карона, пабяжыць Залатая ў шэры мох.

Чорны кот магілу прыйдзе рыць.

Дрогне вецер на кустох.

Месяц брызне хваляй серабра, Расой блісне ў нізіне...

Разгарысь, вячэрняя зара, У туманнай вышыне.

ПУГАЧ

Загарэлісь кроўю вочы. Вось нясецца 3 цёмнай елкі гук нуды і смеха, I далёка голас аддаецца Пракацілася па лесе рэха.

I, лякаючысь, канца чакаеш ночы.

Усё здаецца: ўстаў лясун вялікі, Чырванеюць, адбіваюць кроўю вочы, He змаўкае смех глухі і дзікі.

НАД ВОЗЕРАМ

Сонца ціха скацілася з горкі; Месяц белы заплаканы свеціць,

Аглядае бахматыя зоркі, Цягне з возера срэбныя сеці.

У іх русалкі заблуталі косы, Рвуць і блутаюць срэбныя ніці; Ноч плыве над зямлёй, сее росьі, Ноч шапоча русалкам: “Засніце”.

НА ЧУЖЫНЕ

Вакол мяне кветкі прыгожа красуюць. Маркотна між іх я хаджу адзінок, Аж бачу мне сіняй галоўкай ківае Наш родны, забыты ў цяні васілёк.

“Здароў будзь, зямляча!” Чуць бачны ў даліне Панура, нявесела шэпча ён мне.

“Ўспамянем, мой дружа, ў багатай чужыне Аб беднай, далёкай сваёй старане”.

ноч

Ціха ўсё была на небе, зямлі і на сэрцы... Ноч цемнатою навокала ўсё пакрывала, Ясныя зоркі блішчалі, і месяц ўжо выплыў, Неба, і лес, і палі серабром аблівая. Ўсё ўжо уснула, і толькі бярозы шапталісь, Толькі асіны шумелі, і толькі калоссі, Ў полі шырокім качаясь, зямлю цалавалі. Ціха ўсё была на небе, зямлі і на сэрцы...

MAE ГІЕСНІ

I

Калі смутак моцна дзьме дупіу маю, I шкада мне дзён загубленьіх сваіх, -

Я паціху песні сумныя пяю, Усю жуду сваю выкладваю ў іх. Ціха песняразліваецца, звініць, Вымаўляе, як я моладасць згубіў, Як дагэтуль не патраггіў палюбіць, I саўсім, бадай, праўдзіва шчэ не жыў.

II

А як родную згадаю старану, Як згадаю яе беднасць і нуду, Сэрца сціснеода, і я пяяць пачну, Мо душу хоць трохі гэтым адвяду. Грозна песня разліваецца, грыміць, Долю горкую, мужыцкую кляне, Бо нявідзімы ланцуг на іх вісіць, Бо ім цяжка жыць у роднай старане.

***

Добрай ночы, зара-зараніца!

Ужо імгла над зямлёю лажыцца, Чорнай рызай усё пакрывае, Пылам зор небасхіл абсявае.

Цішыня агартае мне душу.

Вецярок прыдарожную грушу Ледзьве чутна варуша-калыша, Міла бомы смяюцца у цішы, Ціха срэбрам грукае крыніца.

Добрай ночы, зара-зараніца!

ПАГОНЯ

Толькі ў сэрцы трывожным пачую За краіну радзімую жах, — Ўспомню Вострую Браму святую I ваякаў на грозных канях.

Ў белай пене праносяцца коні, — Рвуцца, мкнуцца і цяжка хрыпяць... Старадаўняй Літоўскай Пагоні He разбіць, не спыніць. не стрымаць.

У бязмерную даль вы ляціце, А за намі, прад намі гады. Вы за кім у пагоню спяшыце? Дзе шляхі вашы йдуць і куды?

Мо яны, Беларусь, панясліся За тваімі дзяцьмі уздагон, Што забылі цябе, адракліся, Прадалі і аддалі ў палон?

Біце ў сэрцы іх біце мячамі. He давайце чужынцамі быць!

Хай пачуюць, як сэрца начамі Аб радзімай старонцы баліць...

Маці родная, Маці-Краіна!

He усцішыцца гэтакі боль...

Ты прабач, Ты прымі свайго сына, За Цябе яму ўмерці дазволь!..

У сё лятуць і лятуць тыя коні, Срэбнай збруяй далёка грымяць... Старадаўняй Літоўскай Пагоні He разбіць, не спыніць, не стрымаць.

РАІСА БАРАВІКОВА

ДЗЕСЯЦЬ ВАСЬМІРАДКОЎЯЎ

1

А пачыналася будзённа два тыдні падалі дажджы.

I ад работы той сезоннай ля сцен шалелі капяжы.

Дражніў на шыльдачцы фанернай «Мяне няма!” кароткі сказ, але было акно ў майстэрні і дазваляла бачыць вас.

2

Без парасона, як заўсёды, бы й не іурбуе макрата.

Паэты часта ігішуць оды там, дзе патрэбна прастата.

I вы таксама? Адкажыце, — звычайна пішаце мадон?

Што ж вы стаіце? Памажьіце, прамоклы скінуць палітон.

3

Задума? Мара? Чыйсьці след? Пытаннсм паўжыцця мінула.

Дык што ж гняце, калі агупам сабраць усё ў адзіны свет?

He ведаю. Той свет штукар.

Ці мала сцежак абабіла?

Як пачала яго шукаць,усё, што мела, разгубіла.

4

Да складных думак непрыдатны вячэрні час агнёў мігценне.

Што іншым бачыцца выдатным, для вас — заўсёднае сумненне.

Бы родны брат сястры зласлівай, гатовы кроў мяшаць з чаршлам, пішыце: “Зрання ўсё няміла, заснуць хацелася б пічаслівым”.

5

Магчыма, быў усплёск вясла...

А я з дажджу. Там вецер, лужы. He лотаць мілую, а ружы вам на сукенцы прынясла.

He ў рукі. Шоўк бяруць рукамі, да губ падносяць край няроўны, тым больш што Той, якая ў раме, відно па позірку ўсё роўна.

6

Вы з тых, хто чарку п’е да дна, Заве скарынку хлебам пышным. Прыдумайце ў майстэрні лішніх, каб засталася я адна.

Вунь палатно ледзь бачны цень, сказала б я драпежнай зграі, а гэта Памяць, што з дня ў дзень мяне па ўсіх шляхах шукае.

7

Увайдзіце ў маё становішча, разліваюць хвіліны раку.

Можа мост разгарэцца вогнішчам, вы на тым, я — на гэтым баку.

Адзінота мая дасылае нізкі да зямлі паклон на зарок — хай жаданы ён, і адчайна блізкі не хадзіце вы на той бок.

8

Аднаму прыродай дадзена, хоць раскідвай на дваіх, і жыве другі абкрадзеным, у палёгку ветру ўздых.

He ўздыхайце. Вы не вецер..

Скарб пры мне не ўзняць рукі. Вам не трэба, кіньце ў сеці, што наткалі павукі.

9

Трывожных слоў няяркі бісер любоўныя ўпрыгожыць сказы, я вам аддаць хацела б высі, якім няма яшчэ і назвы.

Калі адмовіць доля ў хлебе ў хвіліны жорсткіх перамен, каб мне не ўскідваць рукі к небу, а да вашых цягнуць калень.

10

Бедамі дарогі мераць, у вірах зямных шалець, і калісьці мне павераць, — прад бядой пасуе смерць.

Назавіцеся бядою, сёння, заўтра і пасля... I не дасць ужо зямля размінуцца вам са мною!

* * *

3 твайго саду да мяне на агеньчык Мікола Селяшчук, алей

У мяне палянка ёсць за садам, многа там шытшіыны і травы, дам табе высокую пасаду, будзь майго бяссоння вартавым.

Упадзе ў траву пялёстак клейкі, задрыжыць расінка на плячы, адгукнуся голасам жалейкі, каб не сумавалася ўначы.

Перадам з дупіы ўтрапёнасць слову, што ірвецца спуджана здалёк, у шыпшыннік, пад тваю ахову, быццам саду лёгкі матылёк.

ЧЫРВОНАЯ ВІШНЯ

Згібеў Адам. Адгаравала Ева. Бабулі Марфе сніцца боскі сад...

У кожнага сваё спакусы дрэва, і свой ва ўсе часы нядрэмны гад.

He восень гаспадыняю увішнай ссыпае лісце грыўнямі ў раку... Усохлая, адно што назва, — вішня, як неспакойны сон на бальшаку..

Але з якою сілаю галінка да сонца плод свой цягне з-пад лісця, заморак, адзінокую крывінку, бы самы найвялікшы цуд жыцця.

I ў час, калі спакойна спіць малая, мне ўкрадлівае чуецца: “Алё-о...?” адіуль, дзе вішня пад лістом палае, дзе ў нізкіх промнях свеціцца галлё.

Вячэрні водбліск для душы не лішні аднолькава для добрых і для злых... і лёгка мне здаля сачыць за вішняй, і страшна ў нейкі момант страціць слых.

***

Там рос палын густы і горкі, цяпер там талая вада, і смех завучаны акцёркі, і ў доме чорная нуда...

А я заціснула каменьчык у кулаку, і, як раней, іду свавольна на агеньчык, і думаю: шпурнуць ці не?

I сэрца чуе, што не выйдзе ніхто на гэты лёгкі стук, і я дарую, я не ў крыўдзе, я не хачу ні губ, ні рук.

I прыняла б за ўзнагароду, каб толькі можна мне было, за гэта цьмянае святло аддаць наслупныя ўсе годы...

♦ **

Халодны вецер дрэў не скалане, пад імі словы чуюцца другія, і ўжо спакойна дыхалася мне, ды раптам Вы -

ўстрывожанай стыхіяй.

Калі б хоць тры гады таму назад, я зноў перажыла б абвал, зацьменне, а тут.,. такі натхнёны лістапад!

Мне замінае ўпершыню натхненне.

3 якога ўздыму бліснула сляза?!

Твар засвяціўся,

свет рэ альны гіне...

і ў позірку такрызыкоўна-сіне: там трыста д’яблаў супраць Вас і за!

**♦

Калісьці ў зелень апрануцца дрэвы і свет раслін пяройдзе на мажор, запросіць салаўя на ўрокі спеваў начы святлюткай месяц дырыжор...

Пакуль жа ўсё размалявана ў вохру, галіны жальбы ўспомнілі свае...

I ўжо сняжок пакінуў свой аўтограф пад лаўкай, дзе прамень не дастае.

Ды гуд пчаліны, спеў і расцвітанне, — усё не раз паўторыода ізноў а ты, хто даў суслрэчу і расстанне, гаворыш: не вяртаецца любоў...

РЫГОР БАРАДУЛІН

ХМАРНЫ НАСТРОЙ

Вечнасці ўлежна У ціхасці вечара, Вечару светла Ад цьмяных агнёў. Ходзіць апошняга цень Ці Прадцечавы? Плача крумкач Ці сцюдзёны Анёл?

БАЦЬКА I СЫНЫ

Двух варанят нёс воран на спіне. I ў аднаго спытаўся на аблуду: Ці будзеш так і ў старасці мяне Насіць?

I той пракумкаў:

-Тата, буду.

I воран скінуў варанятка з неба. Перш чым адказваць, Добра думаць трэба.

Тады ў другога запытаў:

— Скажы, Сваіх сыноў Мне ў час прыносіць будзеш?

—Вядома,тата,

Ты ж мне не чужы.

Ты і ў іхніх крылах Вышыню абудзіш.

I воран пестуна далей панёс,

Каб з небам заручыць Крылаты лёс...

***

А не хатла й дваццаці стагоддзяў, Каб людства зразумела, для чаго Гасподзь аднойчы

На зямлю прыходзіў, На крыж паслаўшы Першынца Свайго.

Саміх сябе пашматаваць гатовы, Сабакамі зрабіўшыся, Ваўкі.

I люталюды ў крылы Рук Хрыстовых Яшчэ ўганяюць кутыя цвікі.

I тым жыве душа, Што верыць цуду. Трымае кожнага ягоны кон: Фаму знявер’ем, Здрадлівасцю Юду.

Страх думае, Што шчыры толькі ён...

ЯК СЯСТРУ

А душа,

Пакуль зноў зямная, I не ўспомніць, які ўжо раз Свет знаёмы запамінае, Дзе сябе пазычае час.

За начлег у часовым целе Часу доўг душа аддае.

I куды б зоркі ні паляцелі. He забудуць паклікаць яе.

У нябёсах свае падворкі.

Лёс ладзьбуе свой воз стары.

I душу пасылаюць зоркі На зямлю,

Як сястру да сястры.

ЗАВОЗ

Генадзю Равінскаму

У млыне з сілікатнай цэглы Як апошняе вытрасаюць.

Іскры белыя выкрасаюць 3 зерня пад маразок набеглы.

I нясуць у мяхі на падводах Так нясуць хіба сонных дзетак. Сумнай пляшкі зялёны ветах Затрымаў самагонны подых.

Гулка.

Пыльна.

Завозна.

Золка.

МлынжыццяЁн таксама тлумкі.

Забярэш свае мукі клумкі, Запыліўшы крыло анёлка.

Двор прапах, як млынар мукою. Смачна квокча страха-чубатка.

3 белай лысінкай жарабятка Сыціцца трасянкай мяккаю.

НА ЎСКРАЙКУ ВЕЧНАСЦІ

Памяці Васіля Быкава

Т алент гэта праклён Паласатага д’ябла.

Намагаецца плён, Каб душа не азябла.

Т алент гэта палон. He ўцякаюць з якога. Б’ецца ў краты вакон Маладзік крутарога.

Талент гэта амбон, Дзе хацела б вініода За бязмозгліцу дзён Старасць смерці двайніца.

Талент-ранішні сон,

I яго прачынацца He прыспешвае кон, Покуль руігіцца праца...

НІКОМУ

Дадому, сваты, дадому, Паелі конікі салому, А каля тыну крапіву... (3 вушацкай вясельнай)

Прамяністую, Змрок даядае салому. Цёмнаю крапівой парасла цішыня. Халадней мне На гэтым свеце штодня.

Ды на тым He бывае цяплей Нікому...

ІМКЛІВА

He хапала абсягу чалавеку Спрадвеку.

Неруш пушчы дрымотнай Спляжыў на лесасеку, Валуновыя глыбы Клаў падмуркам сядзібы, Збавіў лес ад звяроў, Збавіў рэкі ад рыбы, I ад быдла буйнога, I ад птаства драбнога Ён ачысціў зямлю, He пытаючы ў Бога.

I зямлю, дзе пустэчай Стала шчодрая ніва, Ад самога сябе Ачышчае імкліва.

***

Мы толькі цені ісціны, Якую

Адчуць дазволіў Звьппні на імгненне.

Свой век па-свойму Кожны адвякуе.

Жыццё пад небам Ценяў мільгаценне.

Ці мы жывем, Ці страх лагодзім,

Свой страх, Што непазбежнаму слугуе? Ці паміраем мы, Ці адыходзім

3 адной краіны ценяў У друіую?

НЕСКАНЧОНЫ

Пацвердзяць чарадзей і маг, Чаго каштуюць Кіў і мах.

I скажа блазен, Змоўчыць мім, Як цяжка быць Сабой самім.

Ен несканчоны, Гэтыбой, Паройлюбой 3 самім сабой...

***

Спартанцы збіраліся на вайну Вайстрылі мячы, Прымервалі латы.

3 усімі стаў у шарэнгу адну Спарганец нягеглы.

Падслепаваты.

Куды ты, нашто ты Такі на вайне? Спытаўся нехта.

Нябога прызнаўся: Як іншай карысці няма Абмяне

Варожы затупіцца меч

Прынамсі.

Іўдні,

Калі душы падпальвае змрок, Калі цяжарнее Жахам калоссе,Прымаюць смерць

I паэт, і прарок, Каб меней у ворага куль засталося!

ТАМ

He адлучаўся я зусім 3 вушацкай хаты анікуды. Дратоў з’інелых перагуды Мой цягнуць сум 3 далёкіх зім.

I дні спяшаюцца ўпадбеж Вярнуцца ў цішыню нязлую. Тамтолькі, Дзе душа начуе

I прачынаецца, Жывеш...

ГОДЦІ...

3 сямі тых дзён,

Што Госпад свет тварыў, Дзень кожны доўжыўся Год ці стагоддзе.

I свет,

Нібыта ўзбегшы на абрыў, Крычаў сабе самому: Глухнуць годзе!

I свет наважыўся дагнаць свой цень I зразумець

У ранішняй прыгодзе: Дзень Судны, Першы і апошні дзень, Ён будзе доўжыцца Год ці стагоддзі?

хто?

Хто старэйшы, думка ці слова, Хто шчырэйшы з іх?

Даць адказ.

Можа, зможа чорнагаловы Змрок спрадвечча, што доўга гас, Покуль вёў са святлом змаганне. Смутак слова гукаў, I гук

Узышоў на нябеснай паляне.

Слова выпала ў Бога з рук.

Думка ўспыхнула невыпадкова I святлу дадала святла.

Бог спачатку задумаў слова. Сведкай гэтаму думка была.

ВЕДАЎ

Ведаў Бог,

Які нам свет дарыць, Каб маглі мы ўсе Яго нявечыць, Тужыцца скарыць і разбурыць, Ці прасцей сказаць Ачалавечыць.

Лічым, што за намі Час бяжыць,

I ад цьмянай радасці Нямеем.

Аніцямім,

Як на свеце жыць, А сябе зжываць са свету Умеем...

СМАК

Лепшага смаку няма, чым жыць, Як імянінніка.

Дзень вітаць,

Сена пражытага варушыць, Радавацца, што далёка відаць.

Тое, што зблізку, Бачыць цямней, Гэтак жа, як недахопы свае, I на сустрэчу выходзіць раней Зтой,

Што на ростань руку падае.

Скеміць,

Што долю ўжо не прыручыць, Сцяміць,

Што сам непрабудна стары,

I пачынаць ціха рэшту лічыць

I ў каппіуку,

I ў календары...

I ТОЛЬКІ СЛЕД HA HEBE

Nur eine Spur im Himmel

Мы знакамі прыпынку ў Вечнай Кнізе, Нам Усявышні пасылае лёс.

Жывых

Зямля то ўзвысіць, то абнізіць.

Яшчэ ніхто

Свой лёс не перарос.

Мацней людское дрэва каранямі Трымаецца заранішні ўспамін.

Зямля сяброў і ворагаў раўняе Зямля калыскаю для ўсіх часін.

Каромысел вясёлкі не сагнецца, Набраўшы поўны вёдры цііпыні.

I толькі след на небе застанецца

Ад нас-

Тварцоў зямное мітусні.

Зямля сама сумуе без цяпла.

I толькі след на небе

Скажа смерці,

Дзе наша памяць зорамі ўзышла...

***

Над магілай мамінай гарыць

Вішня,

Быццам восеньская зорка.

Палынам ад успамінаў горка.

Рупіць валунам загаварыць.

дом

Верш наггісаць нібы зрубіць ізруб, Накрыць страху і намасціць падлогу. Бярвенне трэба класці руб на руб. Глядзець павінны вокны на дарогу.

А потым мусіць верш абжыць чытач, Бо неабжыты дом, як пуня тая, Якую можа ўпадабаць пугач.

А ў хаіу Бог, магчыма, завітае...

АДЗІН

Няма да каго прыхінуцца душою, Нікога наўкол няма,

Душа твая часам здаецца чужою, He чуе сябе сама.

Спадаюць дні, быодам з дрэва сучча. Сплываюць ільдзіны дзён і гадзін.

Адзін прыходзіш на свет калючы I адыходзіш — адзін.

НЯМА

Няма маіх сяброў, маёй радні, Маіх вяіроў і маразоў

Няма са мною.

Харона не кляну, Адно зайздрошчу Ною. Што не аддаў нічога глыбіні.

На схіле веку кожны з нас, як Ной, Які ў каўчэг сваёй душы Забраць павінны

I рупна ратаваць Хоць тыя напаміны, Што моўчкі пойдуць за глухой труной.

I я цяпер адзін, як напамін Разгубленай мілосці і сябе самога.

I на каўчэг аціхлы, Як з далоні Бога, Ахрыплай каняй падае: Амін ..

А ЯК ЖЫВЕЦЦА...

Алесю Камоцкаму

А багатая душа не скупая Hi на шчырасць, Hi на неспакой.

I ніхто ў яе не запытае: Як жывецца табе самой?

А багатая душа маладая, Бо старэць ёй няма калі. А багатая душа галадае, He пякуць ёй хлеб на зямлі.

I багатая,

А па-жабрацку

Ходзіць з торбай пустою адна, Каб было куды зорам сабрацца. Толькі торба не мае дна...

HA СХІЛЕ

Як мне, малому, хацелася ў свет! Як мне хацелася вырвацца з хаты! Я задзіраў галаву, каб хвастагы Бачыць хоць след Незнаёмых камет.

Бачыў святло я ды не разумеў, Што пакідаюць неба каметы, He даляцеўшы пэўнае мэты.

Што іх дапальвае, Ласка ці гнеў?

Хутка і я ўжо гады дапалю. He падступіўшыся да небакраю.

I галаву сваю не задзіраю, Болей хілю,

Каб запомніць зямлю...

АХВЯРЫНКІ

Пусці ў душу Хрыста

*

Пачынаецца дарога з парога. Якую ні выбірай-

Усе дарогі вядуць да Бога.

*

Хлусня раскашуеода, як гаспадыня У цёплай хаце ў шумлівых шаўках. А голая праўда на вуліцы стыне.

*

Нябёсы чуюць тугу калосся. Сягоння гэта згаданае ўчора, Дзе ўсё, што мелася збыіша, збылося. *

У сэрцы ці ўзімку, ці ўвесну Богу й маці няцесна.

*

Арол застаецца арлом

I з адным крылом. *

Кожны ўзводзіць

Сваю Вавілонскую вежу У дакор бязмежжу.

*

Сваю праталіну знойдзе грак.

У ветра кожнага свой вятрак. *

Ён працінае за ўсё люцей Пасівелы боль за дзяцей.

*

Старасць гэта калі Чужыя ўсе на зямлі.

*

Жыццё-

Пазычаны ў вечнасці час Для нас.

*

Слова — ўсяго аснова.

Душа крылатая ў слова.

*

Мама -

Пасрэдніца паміж Богам і сынам Дзеліцца небам і хлебам адзіным.

*

Я да скону злучаны з той стараною Дзе мама, як зорка, Стаіць нада мною...

*

Жыць нялёгкая праца.

А куды падацца?

*

Бог чалавека стварыў,

Каб было,

На кім прыручаць дабро і зло.

*

Хто зможа адказаць на пытанне: Дзеці незаслужаная ўзнагарода Ці заслужанае пакаранне?

*

Пра гэта самае

Каркае на суку варона:

Без грошай і ў спёку сцюдзёна...

*

Думка просіцца ў ісціны на пастой, Наблукаўшыся

Па сцежках вякоў сіратой.

*

Над мапай шатрую далоні: Беларусь лісцінка кляновая.

Якую аб’елі суседскія коні...

*

Твой кожны дзень, Пражыты й перажьпы, Наперад ведалі легенды й міты.

*

Зямля — аралля і аблога.

Зямля — музей усяго былога.

*

Магчымасць ёсць

Пры любой уладзе Праявіцца подласці й здрадзе.

*

Трывацьме на зямлі каменны век, Пакуль на сэрцы Камень носіць чалавек.

*

А час не затрымаць Hi днямі, ні вякамі.

Бяжыць, спяшаецца і не знікае...

*

А ўсё ж цікава:

Ад часу ўцякаем мы Ці час ад нас уцякае?

*

Ясней па часе робіцца ўсім Сяброў у старасці, як валасоў: Ці дзюжа рэдка ці гола зусім.

*

Толькі ў мамы

Самы суровы дакор

I пяшчотнейшы самы.

*

Звышні дыктоўку гатовую

Усім адну і тую дыктуе.

Ды кожны па-свойму яе занатоўвае.

*

Прафесіяй рабіць не трэба злосць.

Прафесій іншых

Шмат на свеце ёсць.

*

Чалавек пясочны гадзіннік,

Які

Несупынна пераварочваюць вякі.

*

Жыццё гэта час на зборы ў дарогу, Каму яго мала,

Каму замнога.

ВЕРА БУЛАНДА

КАБ

Каб лёгка мне было, Я вас бы не шукала. I ног не грэла ў коўдры, Каб цёпла мне было. I каб было мне светла, Я сонца б не чакала. Каб радасць у жытло, Я б вершаў не пісала.

***

Скарыў сасоннік сон, Слязой сцякла смала, Савьі страшэнны стогн Спалохаў стрэл ствала. Смуга сыпіла. Сабой Схавала “ствол” і спеў. Сноп светлячкоў спакой Сасны сухой сагрэў.

Сыду сюды, скашу Страфу сабе, сусвет, Сама сабе схлушу, Сабе сатку санет. Спаду слязой скупой, Смалою ў сон-сасну, Славутаю, святой Сама сябе сасню.

* **

Які маленькі дзень, Імклівыя гады, I век такі кароткі Растане, быццам цень... I знікне назаўжды Адзіны міг салодкі.

***

Крывадушнасцю і махлярствам Перапоўнены нашыя сэрцы, Быццам лепей нам будзе заўтра, А яшчэ ляпей — пасля смерці.

ТАНКА

Змярканне ў чарах Нас запрашала ў казку...

Шкада, канечне, Што зразумелі позна Недасягальнасць сонца.

ЗДАЛОСЯ

(лірычная секстына)

Заслухалася голасам тваім, Загледзелася ў вочы ад нябёсаў, Пад купалам якіх з табой стаім, Зноў басанож купаючыся ў росах... Ад мрояў так забылася зусім, Што я адна. А што з табой — здалося.

***

0, каб не вуліцы,

He дом, дзе ты жывеш,

He тыя сцежкі, па якіх хадзілі, He рэчы, што падораны табой Я на цябе забылася б даўно.

***

Траўка шаўковая Да вуснаў хінеода.

Дзе ж той хлапчынка, Што мне ўсміхнецца?

Шчыра бярозка Зверху чаруе, Дзе ж тое сэрца, Што пашкадуе?

Дзе ж тыя вочы, Што разумеюуць, Дзе ж тыя ночы, Што й сёння грэюць.

ТАНКА

3 дабратою мне

He цёпла, а балесна:

Бо злоснік, рукі

Ля кастра сагрэўшы, Як вуголле, сэрца затаптаў.

АДКУЛЬ?

Вякамі не спазнаць той яснасці, Перад якой пытанне ставяць:

Пасля сяброўскае адданасці Адкуль гарачая нянавісць?

ШЧАСЦЕ

Дайце мне хлеба, Дайце расінку, Кавалачак неба, Рачулкі слязінку. Песні любімай Мелодыю дайце... Толькі б не міма Уласнага шчасця.

РУБАІ

Калі пасмелі мне зманіць. He трэба кленчыць і маліць, Мяне прасіць аб літасці, Да шлюбу толькі каб схіліць.

ВАР’ЯТКА

Хай зоркі разгараюцца ў нагах, Хай сплетніцы нямеюць ад здзіўлення, Наперакор сабе ў тваіх руках Мая журба, мой сорам і сумленне.

Вар’яткай дзікаю мяне лічы, Лічы за глупства ціхае маленне.

Наперакор табе стамлюся я ўначы Ля губ тваіх і сэрца на каленях.

Наперакор табе прыйду я ў дождж, Прымі, як ёсць, дзявочае стварэнне... He руш майго вар’яцтва, і ўсё ж Дай ад яго хоць кропельку збавення.

Дай мне збавенне ад тваіх вачэй, Ад рук, і ад плячэй, і вуснаў хмелю... He ведаю, ці будзе мне лягчэй, Калі вар’яцтва на дваіх падзелім.

* * ♦

Х.А.

Прыадчыняцца дзверы, Парупіыўпіы цішыню.

Я у тваёй кватэры

Без дазволу і без агню.

Прайду ля цябе неўпрыкметкі

I ў крэсле тваім засну. А ты ля ног маіх кветкі, I радасць, і ўсю вясну

Раскінеш... Запаліш засню

I залюбуешся мной!

Такою па-хатняму шчаснай, Звычайнай і незямной.

***

Прачнуцца і з вамі сустрэцца,

3 усмешкаю вашых вачэй.

I сэрца ля вашага сэрца,

I плечы — ля вашых плячэй.

I думкі адны, і жаданні,

I мы ва ўсім свеце адны...

Якое цяжкое чаканне

I аднастайныя сны.

***

He змагу: закрьгчу і заплачу, Разганюся і ў вір галавой, Каб нічога не чуць і не бачыць, Каб застацца самою сабой.

Каб забыцца на гвалт і на здзекі 3 непрыкаяных сэрца, душы, Каб пачуць у сабе чалавека, Да сябе хоць калі паспяшыць.

Так, застацца, забыцца і ўспомніць: Час рабыню ў вантробах забіць, Сваёй годнасці вывесці помнік, Як асобу сябе палюбіць.

РАЧУЛКА

Рачулка, што нават без назвы ў нас, Спявала мне казкі і байкі ў свой час.

У люстра яе зазірала лаза:

I добрыя ж вершы ўмела казаць. Пісала на хвалях іх срэбных яна. Збірала, здаецца, аж з самага дна.

У новую раніцу новы і верш... Прыехаць, пабачыць, ці ггіша цяпер?

***

Аазісы дружбы і дабрыні Шукаем спакон вякоў. Чакаем, што зможа абараніць Нехта ад кулакоў, Ад злосці, і гвалту, і ад бяды, Ад страху перад вайной...

На жаль, толькі ў казках жывой вады Прыносіць заўжды герой.

А МАЯ ГАЛОВАЧКА HE БАЛІЦЬ (песня)

Раніца настоена сырадоем У туман абернецца да начы.

Напаю чароўнаю вадою Ад мяне ніколі не ўцячы.

Прыпеў:

I няхай пляткаркі языкамі чэшуць, А мая галовачка не баліць.

Я свайго любімага буду цешыць, Вусны недаспелыя спяліць.

Адурманю ягадай-дурнап’янам, Вываражу шчасця берагі.

Любы мой, любы мой, мой каханы, Самы-самы мілы, дарагі.

Прыпеў.

Праз гады забыліся старыя, Што такімі ж грэшнымі былі.

I пра іх, як пра нас, гаварылі, Сплетні разнастайныя плялі.

Прыпеў.

ПРЫЗНАННЕ

Б.С.

He нарадзіцца мне ў каторы раз, He паўтарыцца страснаму імгненню. Люблю цябе і помню толькі нас.

Ад бед усіх той успамін збавенне.

I клічу зноў маўкліваю мальбой: Спяшы ка мне з усіх сваіх еўразій. Адну б яшчэ такую ноч з табой Мне перажыць, згараючы ў экстазе.

Адчуць бы зноў бяздоння вышыню, Далонямі да вуснаў дакрануцца.

Здалёку я цябе не паланю.

Ці зможаш хоць аднойчы адгукнуцца?

Жаданне моцнае збываеода падчас.

Я здольная вярнуць тваё каханне. Люблю цябе і помню толькі нас. Ад бед усіх маё табе прызнанне.

ГЕНАДЗЬ БУРАУКІН

* **

Як вецер лісце шугане

Па скверы,

Ты засумуеш без мяне Я веру.

3-за хмар збяжыць змяркання міг Па промню.

Як добра нам было ўдваіх, Я помню.

Плыла ад поўні паласа Скразная.

Ты страхам поўнілася ўся Я знаю.

На зоркі клаўся цень крыла Ціхутка.

Ноч тая цёплая прайшла

Так хутка.

Ёй грэцца ў памяці маёй,

Як цуду.

Да скону дзён маліцца ёй Я буду.

***

Да рослых алешын шэрых Сцяжынка вядзе крутая. Ну вось і знаёмы бераг.

А возера зарастае.

Кагосьці ў густым чароце

Чакае лодка пустая.

Чырок плыве ў адзіноце.

А возера зарастае.

Чарнее кладка старая,

Яшчэ не забытая,

Тая,

Пагодаівы дзень дагарае.

А возера зарастае...

ТЫ ПАЧУЙ МАІХ ВЯСНОВЫХ ЖУРАВОЎ...

(песня)

Як напоўняцца блакітам у лясах густыя цені

I вясна сыпне пралескі з рукавоў, Пасярод зямлі спыніся -

I ў зялёным шапаценні

Ты пачуй маіх залётных журавоў.

Як над пыльнаю дарогай, над рамонкамі і жытам Пранясецца цёплы вецер лугавы, Аб далёкім-незабытым, Аб нялёгкім-перажьпым Нам з табою пракурлычуць журавы.

Яку горкай адзіноце і табе нялёгка стане, 3 сіняй высі і з далёкіх астравоў На кароткае спатканне, На самотнае расстанне

Ты пакліч маіх вясновых журавоў.

Ты пачуй маіх вясновых журавоў...

* **

Вецер страсае

Нясмела і ціха

Золата першай асенняй красы.

Верасень

Ніжа на павуцінне

Кропелькі ранішняй чыстай расы.

Гронкі цяжкія

Схілілі рабіны.

Клёны

Калышуць крамяную медзь... Колькі мы ў садзе не дарабілі, Можна яшчэ да змяркання паспець.

I калі неба

Ласкава і светла

Раптам абмые запылены плот-

Гэта паважнае бабіна лета

Плачапасля перажытыхтурбот...

***

Г артае восень жоўтыя лісты Старую кнігу вечныхуспамінаў Пра беззваротны век свой залаты, Дзе доўгі спіс сакрэтаў і правінаў.

Лагодна ціша селіцца ў душы, Але, з былым сустрэўшыся, няйначай. To светла заўсміхаецца ў цішы. To ачыпічальнаўпотайкі заплача.

Прылёг свавольны вецер на мяжы, Дзе колецца іржэўнік цёплай шчэццю, Дзе віснуць зоркі выспелых ажын I павуцінне серабрыстатчэцца.

А цень лясоў ужо хавае стынь.

3 лагчын плыве туман сівы і рэдкі. Сціхае смех.

I ападаюць кветкі...

Г артае восень жоўтыя лісты...

***

Снег пад нагамі хрупае, Дол засцілае чорны.

Сыплюцца белыя крупы У ветра вірлівыя жорны.

Мяккаю пытляванкай

Усё наваколле запудрана.

Нібы млынар, Ля ганка

Дуб азіраецца мудра...

***

Гэтатайна

Спрадвсчнай

На свеце была:

Паміж зоркай і свечкай Ёсць нітка святла.

У начы безгалосай

Шлях падкажуць і мне Зорка ў цёмных нябёсах, Свечка ў дальнім акне.

Сумна ў сэрцы асядзе, Як і ў даўніх вяках, Зорка ў мілым паглядзе, Свечка ў мёртвых руках.

Дажывуся і сам я Да самотнай пары, Калі зорка згасае, А свечка гарыць.

Кожнай кропляй гарачай

Лье святло, як спакон...

I не мне перайначваць Гэты вечны закон.

МАЛІТВА

Мы здалёку ўбачылі свабоду

I яшчэ не вырваліся з пут... Божа,

He дабаў майму народу Пошасці, Няпраўды

I пакут.

У чужым нялюдскім землятрусе Хіба ў нечым мелі мы віну?.. Божа, Адвядзі ад Беларусі Здраду, Вераломства

I вайну.

Смутнаю парою нелюдзімай, Калі ўсё наўкол ідзе на злом, Божа, Захіні маю Радзіму Мудрасцю, Спакоем

I цяплом!

ВАСІЛЬ ВІТКА

У ІМЯ АЙЦА.

У імя Айца і Сына

I ўсемагутнага Духу, Божа, не грукай у спіну

I не луігі па вуху.

Ты так мяне, грэшнага, перыў, Што я ўжо ва ўсім вінюся, Самаахвярна веру Кожнай тваёй аплявусе.

Нібыта на прывязі чоўнік, Снуюся ў жыццёвых кроснах, Раб твой, слуга твой, чыноўнік, Якому ад страху млосна.

Ледзь тузанеш нагавіцы, Урэжаш казённай папругі, Прысыплеш азадак гарчыцай, А потым прызнаеш заслугі.

Падымеш мяне, балеснага, Спагадай прылашчыш урэшце, I я ўжо спяваю песні Пра дзіўнае дзіва ў рэшаце.

Аж выпінаюся з сілы, Першы бягу за пратэсай Навысціжкі перадусімі, Паперад самога прагрэсу.

Таўку ўжо іншых у спіну, 3 размаху луплю па вуху

У імя Айца і Сына

I ўсемагутнага Духу.

ПАКАЯННЕ ПРАМЕТЭЯ, ЯКІ ЎКРАЎ БЛАКІТНЫ АГОНЬ

Божа,

Навошта мне быў Твой агонь?

Толькі для пробы ты

Знарок рашыў асілка свайго

Зрабіць

Рабом

Робата?

Калі тварыў ты свайго Адама, Яшчэ не маючы практыкі, Тады не было ў цябе ні праграмы, ні плана, Hi чарцяжоў Г алакгыкі.

He дзіва, што ўпарты Адам Разам з цікаўнай кабетай Да ўсяго заўсёды даходзіў сам, Раскрываючы тайны сусвету.

I хоць набіваў гузакі на ілбе, Вобмацкам ідучы па зямлі, Як ён радаваўся, калі Адкрываў сам сябе!

Цяпер у нас жалезныя нервы. He прыстаюць да ілбоў гузакі. Нашы Евы грызуць не яблыкі, а кансервы. Кансервы кахання, Паэзіі, Музыкі.

Хутка пачнём праз экран цалавацца, Прыладзіўшы губы хобатам, I будуць у нас нараджацца Шчаслівыя робаты.

А я, прыкаваны Да тэлеэкрана, Ужо не асілак, а цень яго, Прашу, Усявышні, табой пакараны: Даруй мне, Штоўкраў

Блакітны Агонь.

СТАРАВЕР

Непішу

Верлібрам, Грашу Старым калібрам.

Ніколі разабрацца

He мог я ў новай модзе, Шчыруючы на градцы На ўласным агародзе.

Сярод жывых не першы. He лепшы між памершых, На рыфмах зубы з’еўшы, Пісаў свае я вершы

Для дома, Для альбома I трохз Для эпохі.

КАЗКІ I КРАСКІ

3 чаго пачынаецца сонечны дзень?

Вядома. што з новае казкі.

Зірніце, ледзь дакрануўся прамень

Лясной серабрыстае краскі -

Зазіхацелі кроплі агню,

Апошнія пацеркі ночы, I праз настылую цішыню Выбіўся кволы званочак.

Ашчадна жамчужную іскарку дня Ландыш нясе ў далонях.

Спіць яшчэ ўся палявая радая, Накрыўшыся коўдрай зялёнай.

Першы прачнуўся Дзядоўнік стары, Але не ўстаюць без прынукі

Дзеці, што любяць паспаць на зары, I асабліва унукі.

Цяжка, вядома, што ні кажы,

Бачыць старому без жалю,

Як тоненькі Дрыжнік спрасонку дрыжыць, Як -іуліцца Піжма ў ігіжаму.

Прачнуўся касматы, нячэсаны Сон, Вылез з начное кашулі.

Сее зязюля на купіне Лён, Гусі саджаюць Цыбулю.

У кожнага клопат пра свой агарод, Кожны свае даглядае расліны:

Казёл з казою Казлабарод, Свіння Свінакроп, журавель -

Журавіны.

Век не было гультаёў у бары, Ахвотнікаў на дармоўку.

На расцяробах самі зубры Сеюць сваю Зуброўку.

Дружна ўзяліся расці Львіны зеў, Конскае шчаўе, Каціная мята, А Кураслеп адцвісці паспеў Будзе ўраджай багаты.

Будуць ад працы і плён, і спор, Калі гаспадар харошы.

He налюбуюцца мышы з нор На сіні Мышыны гарошак.

Кветкі людскія імёны бяруць, Ёсць васількі, Маргарыткі.

Наша здароўе яны берагуць, Нашы шануюць здабыткі.

Прастудзішся -зварыць папрасі Маліны, Дзіванны, Руты, Усім прыбаўляе сіл Дзівасіл, А Валяр’ян у нас доктар славуты...

Вірыць над Сланечнікам радасны рой, Смокчуць сатодкае сонейка пчолы, I чмель з неразлучнай чырвонай трубой Вандруе ў паход свой вясёлы.

Адзін авадзень ашалела гудзе

I вывіжоўвае вокам -

Якую хутчэй яму высачыць дзе Ахвяру непадалёку.

У казках ігрушы растуць на вярбе, Грамаце вучыць варона сароку.

Гавораць, знайпіоўся адзін верабей, Што возера выпіў у спёку.

Ад спёкі ў гаі дзяды-салаўі Ратуюцца Іван-чаем.

Норма ў іх самавар на дваіх, Асушаць, другі закіпае.

Тым часам зямлю ўжо ахутвае змрок, Клубіцца туман на балотах, Пара маладым салаўям на урок Новыя песні развучваць па нотах.

Весела дзённая казка ідзе, Бае, што бачыць і чуе, I за сабою сябровак вядзе Вячэрнюю і начную.

Гэтак за днём і мінаецца дзень, Ночкай змяняецца ночка.

Строга трымаецца ранні прамень Малога свайго званочка.

Толькі крансцца раніцай ён

Лясной чарадзейнай краскі Звоніць сярэбраны тэлефон: Слухайце, слухайце казкі!

ЛЕЎ

Што сталася з Пялром Пятровічам?

Учора я яго сустрэў.

Такім ён голасам не роў яшчэ.

He чалавек сапраўдны леў.

Так смела ён крытыкаваў начальніка. А быў жа, помніцца, ніжэй травы.

Усё жыццё хадзіў маўчалыгікам, Падняць баяўся галавы.

— Ах, дружа мой, —

Старыя песні:

I заяц львом

Становіцца на пенсіі.

ЭПІТАФІЯ

Каб устаць і дазнацца я мог, Хто пісаў на мяне некралог, Ліў няўцешныя, горкія слёзы Над маёю паэзіяй, прозай, -

Я гатоў бы спачатку пачаць, Каб спаўна ўсім даўгі вам аддаць.

СЯРГЕН ГРАХОУСКІ

ЧАЙКІ

Аб заінелыя закрайкі Прыбой разбіўся і аглух, I растрывожаныя чайкі Губляюць пасівелы пух.

Закутае марозам мора Знямее, штормы замаўчаць, А чайкі будуць склёўваць зоры На слізкім лёдзе па начах,

I, трацячы ў знямозе сілы, На зломе смерці і жыцця Аб крыгі пазбіваюць крылы.

Але на бераг прыляцяць.

РАДНЯ

5 жніўня 1824 года па дарозе з Адосы ў Міхайлаўскае ссыльны Пушкін спыніўся ў Магілёве. Тут з радасцю яго сустрэлі прыхільнікі.

Ад раніцы і да змяркання Паміж лясоў, балот, пяскоў 3 выгнання едзе у выгнанне Паэт дарогаю на Пскоў.

На Беларусі спее лета.

Жывіцай дыхае з бароў,

I тут, здаеода, у паэта Няма ні блізкіх, ні сяброў.

Ён ловіць кожны гук і слова Жывой славянскай чысціні, I замільгалі Магілёва

У змроку першыя агні.

Плывуць з Дняпра за хмарай хмары, Г амоніць пастаялы двор, I раптам статныя гусары Яго здзівілі звонам шпор.

Пазналі, узнялі на рукі He адкруціцца, не ўпячы.

I не змаўкаюць песень гукі Да самай раніцы з начы.

Кіпяць і пеняцца бакалы, Маланка б’е на ўсе бакі, Грымяць вышэйшага напалу Вольналюбівыя радкі.

I Оду “Вольнасць” з хваляваннем Чытаюць новыя сябры, Пакуль малінавае ранне He занялося на Дняпры.

Пара выгнанніку ў дарогу:

Чакаюць коні і вазак, Але гусары ля парога He развітаюцца ніяк.

Яго праводзяць да заставы I пазіраюць доўга ўслед, Здаецца шлях дарогай славы I грозным волатам паэт.

А ён гайдаеода ў карэце Пад песню жней насустрач дню I знае, што на белым свеце Ён мае блізкую радню.

ДАВЕР

Празрыстая аж да прадоння Мая палеская рака,

I я на беразе з далоні Кармлю падбітага шпака.

Ен пазірае з недаверам Трывожным вокам з-пад павек. Няўжо яму каварным зверам Здаецца кожны чалавек?

I брыдка робіода, і горка, Калі, убачыўшы мяне, Як апантаная, вавёрка На елку з хвоі сігане.

I наваг спуджаныя коні Бягуць у засень хмызняка. А я шчаслівы, што з далоні Кармлю маленькага шпака.

АСЕННІ ДЗЕНЬ

Дзень па-асенняму кароткі. Зганяе вецер з хваль луску, I перавернутыя лодкі Гудуць на стоптаным пяску.

Празрыста, пуста і сцюдзёна. Бярэзнік, як манетны двор.

Чаканіць золата штодзённа I шчодра кідае ў касцёр,

Што задыміўся верасамі, Што тлее жарам журавін I над празрыстымі лясамі Шугае полымем рабін.

Ляцяць лісты з няўлоўным рэхам На бераг, сцежкі і сляды, А мне здаецца, пахнуць снегам Mae наступныя гады.

ВАСІЛЬ ЖУКОВІЧ

ЛЕТНІ ВЕЧАР

Спёка адпачыць пайшла ў даліну, Лёгкая раса траву халодзіць, Над зямлёю сонца колеру маліны, Шарам дзьмухаўцовым поўняузыходзіць.

***

Сэрца я сваё транжыру з легкадумнасцю юначай, хоць і радзілі мне шчыра навучыода жыць іначай.

Без эмоцый, асцярожна жыць, каб лепей захавацца, навучыцца, мабыць, можна.

He хачу жьіцця баяцца!

ПАЭЗІЯ

Ты не заўсёды быль, і не заўсёды — боль, ты не заўсёды доля; ты часам мікрасвет, але заўсёды — воля, хоць і зняволены паэт.

* **

Згарэў у тлуме дзень высокі.

Дом, сад ахопленыя сном.

Але што гэта? Крокі?

Крокі чые

расталі за акном?

У цішыні было здалося: час прыпыніўся...

Ды плады раняе сад, ідзе ўжо восень. Ці бачылі яе сляды?

ПРЫ СВЕЧКАХ

I гараць, і згараюць, нібы нашыя дні, дзве танюткія свечкі у жывой цішыні.

I гараць, і згараюць пад вятрыскі выццё дзве ахвярныя свечкі, як і наша жыццё.

I адвадзіць напасці, цемру гоніць і зло, і прарочыць нам шчасце тонкіх свечак святло.

Хай забудзецца горыч, будзем волю ствараць. Свечак полымцы поруч гэтак шчыра гараць!

Скажам не паняверцы, звадзе, здрадзе, мане. Так нагадваюць сэрцы свечак полымцы мне.

***

Мог заручыцца я рабром, што ў зло ніколі не абернецца табой пасланае дабро, а што яно дабром і вернецца.

Быў расчароўваўся не раз.

Ды мне, адкрытаму, зноў верыцца: не, на тваё дабро ў адказ усё ж такі не ліха вернецца.

АКТАВА

Як часта мы губляемся дарэмна і раўнавагу страчваем ураз: на роўным месцы так бывае дрэнна і дробязі бянтэжаць дужа нас. Тады нам ганіць бліжняга прыемна ці скардзіцца на бліжні свет, на час, I толькі не стае, на жаль, развагі ды, каб свае грахі прызнаць, адвагі.

НАРАЧ

Сонцам зацалаванае, аблашчанае вятрамі, апетае, аблюбаванае

салоўкамі, жаўрукамі ты, возера Нарач.

Чайкі над хвалямі, на беразе сосны.. Валодаеш чарамі ў краі дзівосным ты, возера Нарач.

Красу адлюстроўваеш нябёсаў шыбокіх, душу ты настройваеш на лад на высокі, о, возера Нарач!

***

Я збудую палацтабе, самы светлы, прасторны, непаўторны, як шчырая песня, я збудую палац, у падобным якому не жыла не адна каралева.

гэта будзе палац нябачны, з незвычайнага матэрыялу.

Каб узвысіць яго, не патрэбны ні мармур, ні золата, ні малахіт.

Я збудую палац з невычэрпнае ласкі, упрыгожу цудоўным настроем. узніму я палац, калі толькі

мне не здрадзіць каханне тваё.

ЗАХАД СОНЦА

I АДЗІНОКАЯ КРАСКА

Краска, што вырасла на беразе мора, развітвалася

на цэлую ноч з яго вялікасцю СОНЦАМ, якое на захад ішло.

Яна ледзь прыкметна ківала яму, вялікаму, маленькай сваёй галоўкай, ледзь-ледзь варушыла далонькамі сваіх нешматлікіх лісткоў.

Яна доўга бачыла развітальныя промні СОНЦА, бо мора было спакойнае, роўнае, як палатно мастака.

Краска

была верная СОНЦУ настолькі,

што з яго заходам згарнула-схавала ўсё сваё хараство.

♦ **

Навошта

вам замах

на недатыкальнае;

як можна дадумацца да таго, каб заарканьваць мае думкі? Чаму вам трэба, іх, крылатых, збіваць на гарызантальны ход? Вар’ягы!

Поўзаючы, рухаюцца вусені, змеі, дый яны любяць волю.

Лёгка задаць накірунак робатам, самаходам..

Але ж д у м к і — арлы, сокалы, нават анёлы!

Праляцеўшы аднойчы, яны поўзаць не будуць думкі л ё т а м сваім застаюцца ў Прасторы і Часе.

Некрылатая думка, неглыбокая думка?.. Бывае.

Ды яна не знікае бясследна.

А крылатая, нарадзіўшыся, нараджае сама: так, энергія лёту, святла і цяпла нараджае іншьія думкі, выклікае пачуцці. Была адбылася, яе не стрымаць, не замкнуць, не скаваць!

Ах вы, думкі мае, думкі-арлы, думкі-сокалы!

КРЭДА

Колькі жыць буду я, хай жыве пачуццё найсвятое, а яно ў мяне ў сіле й красе: я шкадую ўсім сэрцам людзей ужо толькі за тое, што смяротныя ўсе.

ЗЬНІЧ

РЭХА МАЛІТВЫ

***

Па-за зямнымі багацьцямі, за ўзнагародай і карай шэпчуцца рыфмы з паняцьцямі там, дзе адвольныя мары....

***

Вякі плывуць

А Ён раскрыжаваны, Жывы...

У крыві цячэ цвікоў іржа... I род людскі,

Лянівы.

Апантаны, Ня мае сілы

ЗьняцьЯго

3 крыжа...

***

...Боскасьць вечны цяжар і пакута... Усё да рэшты самота...

Нябьгг...

Ў зорным россыпе бэзавы смутак...

Стогн сумленьня

I думкі блакіт..,.

* * *

3 россыпу слоў-крышталю Прэлюдыяй і высновай Промнем Хрыстовай хвалі

Блісьне

Боскае

Слова...

***

За што ты церпіш неадольны зьдзек Адчужанай абрыдлай працы?

Куды плывеш ты, Божы чалавек, Прыкуты да галер цывілізацыі?

Мне рэхам

Першародны грэх....

ФІЛОСАФУ

Ты да ваўка падобны Урэшце, калі разабрацца, Воўксанітар прыроды, Ты санітар грамадства. Церпіш лютае глупства Людское катавальні... Зьведаў бы сьвет:

Самагубства Нішчыць ваўкоў татальна....

РЭХА АСЬВЕТНІЦТВА

Па-новаму кесары мусяць паліць Адвольную думку і мару...

I роспачнай, чорнай малітвай гарыць

Вальтэр: “Раздупіыце пачвару!”

БАЦЬКАЎШЧЫНА

Вьпрывай,

Мова,

Праз -

Зыгічаваньне...

Духу выснова -

Раскрыжаваньне.

IHA КАЛЯДА

ЧЫРВОНАЯ КНІГА

У        людзей сабачыя вочы,

У        людзей вільготныя рукі,

У        людзей пяшчотныя вусны

I дзіцячыя пальцы ног.

У        людзей крохкае сэрца Башмакі на яго не стаўце.

У        людзей ламаюцца пальцы Абсэрцы іншыхлюдзей.

У         людзей губляюцца думкі,

У        людзей сціраюцца вершы,

У        людзей канчаюода ручкі, Ледзянеюць у зрэнках шыльды.

Для людзей няма месца ў маршрутках, У людзей бездакорнае горла, У людзей выпускаюць гпушак, У людзей гадзіннік не йдзе.

У        людзей усё менш спадзяванняў,

У        людзей патухаюць пагляды, Ад людзей патыхае смагай, Завіваюцца валасы.

***

Усё чакаю — неба выразаю Вьгцінанкай на лядзяным шкле, Вершавана кучары збіраю Маляўнічым шнарам на чале.

Усё чакаю веру ў нарачонасць На пуантах па вуглях хадзіць.

Каб у элекгрычнасці спагады Напалохаць талентам імгненна, Знікнуць, каб забылі, каб фанабэрна Маё не асуджалі нараджэнне.

***

Быць жанчынай строгі абавязак: Цёплай і даверлівай, прыгожай, Цвёрдай, і рэальнай, і змагацца, і баяцца: нетэлефануе, ды выцягваць душы з пекла сілай, I заснуць, і пахнуць малаком, і ўмець прачнуцца зноўку разам, і ўбачыць погпяд блізка хоць аднойчы.

***

Cm, каханы, Я буду плакаць Непражытымі ролямі, Няўяўнымі жыццямі, Немагчымымі шчасцямі, Напаўзаючым холадам.

Ты далёка,

Я буду плакаць Незавітымі косамі, Несапраўднаю існасцю, Перажытымі снамі.

Cm, каханы, Хай сон твой не збудзецца!

***

Сонца грукат Абцасамі ў зрэнкі. Вокам сінім Наўпрост у неба. Фарбаў хочацца. Схаладнелася будучым. Як дарога цячэ

У вочы

I знікае бесперспектыўна. Неба хочацца, Як галоднаму.

Сонца спеваў Чакаць увосень. Ярка хочацца. Рэзка хочаода. Быць хочацца.

УЛАДЗІМІР

КАРАТКЕВІЧ

ДЗЯЎЧЫНА ПАД ДАЖДЖОМ

Над лесам, над садам дзікім Дожджык забалбатаў, I ўспыхнулі раптам гваздзікі У нетрах абмытых траў. Цёплыя кроплі скачуць Па залацістай лазе;

Дожджык “царэўна плача”, Сонца ў кожнай слязе.

3 нізкай цёплай адрыны, Учуўшы ласкавы капёж, У лёгкай сукенцы дзяўчына Выбеша проста пад дождж. Кроплі яе цалавалі Палка, пяшчотна, да слёз, Вусны дзяўчыны хапалі Срэбра з ясных нябёс.

Дожджык зрабіў сваё цуда, Ен абляпіў, як мог, Плечы, маленькія грудзі, Гнуткія лініі ног.

Бэзам з садоў павявала, Вечна хацелася жыць. Дзяўчына ад шчасця спявала.

Стронцый быў у дажджы.

KAJII ПАМІРАЮЦЬ...

Калі паміраюць дрэвы яны павольна падаюць на зямлю,

Больш павольна, чым пушок адуванчыка, і застаюцца ляжаць.

Калі паміраюць жывёлы яны засынаюць у ветрабоі Або чарнеюць на раллі уздзьмутым жыватом, А над ім драпежна цягнуцца павольныя аблокі.

Калі паміраюць гарады -

па анфіладах крочаць рыжыя львы I слізгоча струменьчыкам рзуці змяя па карцінах, што ўпалі ў музеі.

Калі паміраюць планеты застаюцца свінцовыя воды I свісцячая песня пяскоў у расколінах скал.

Калі памірае каханне... Але каханне не памірае.

Яно вечна застаецца ў грудзях лікуючай тугою слоў, Безнадзейным болем і непатольнай пяшчотай, Калі нічым не дапаможаш, хаця сэрца аб зоры разбі. Плач дрыядай, рагачы сатанінскай няшчыраю ўсмешкай,

Львом куртатым кроч, слізгай самаахвярным змеем Або падлай няшчаснай валяйся на ворыве лёсу Усё дарэмна. Няма дапамогі. I смерці няма ў кахання. Чалавек толькі смертны. Але калі дрэвы не помняць, Г арады не помняць, не помняць нямыя планеты Сэрца помніць каханне і попелам стаўшы з агню. Аб пушыстым снезе бясконца яно ўспамінае, Аб слядах на снезе, аб любых заснежаных веях, Аб журботнай усмешцы і аб горкіх, апошніх, бязважкіх

Пацалунках у вочы, запясці і вуснаў ражкі... Скрухай поўнае, ўспамінае мёртвае сэрца I аб тым, чаго не было і не будзе болей ніколі: Аб агні ачага, аб неадчэпных цёплых дзіцячых далонях, Аб жаданні пакласці жыццё за яе і з успоратым горлам Прыпаўзці і падохнуць ля ног, уратаваных табой.

He забываючы здохнуць. Усё помніць і мёртвае сэрца

I кружляе з крыкам перадсмяротнай і ўсё ж бессмяротнай тугі

Над магіламі мёртвых Багоў, Над журботным спакоем зрынутых дрэў. Над жывёламі, кінутымі нараллі, Над планетамі мёртвымі і гарадамі Бессмяротнаю каняй, што помніць аб кроплі вады.

* **

О вясна! Таполі! Свеце мілы! Сонца німб! Аблокі! Сад! Рака! Залатая падаплёка крылаў Маладога звонкага шпака! Вечар зацяпліў бярозак свечы. Я адзін. Ты не памёрла, не. Мой забыты, мой апошні светач, Ты ў чужым акне, а не ў труне. Як магла застацца ты ў кайданах? Як магла адмовіцца пайсці Да палян, дзе месяц закаханы Песні “сноў” блакітныя ўзрасціў? Пэўна, я турму не здолеў тую Гнеўнаю пагардай скалануць, Дзе цябе цалуюць, як катуюць, I ўладарна лашчаць, быццам б’юць. Вей тваіх, плячэй тваіх пахілых Болей не кране мая рука... Над сусветам залатыя крылы Маладога звонкага шпака. Клічуць лебедзі ў начы вясенняй, Кідаючы поўдзень салаўям, I разліў шырокі, як натхненне, Як любоў забытая мая.

I няма ў душы маёй праклёнаў, I няма на веях цяжкіх слёз... Заставайся ў клетцы залачонай -

Ты сама абрала гэты лёс. Над кахання нашага магілай, Што загубіцца ў быльгх вяках, Залатая падаплёка крылаў Маладога звонкага шпака.

ШЧАСЦЕ

He хачу старым упівацца. He жадаю гібець у сне. Сёння выпаў, як кветкі акацыі, Сакавіцкі апошні снег.

Ён крычыць пад нагамі ад шчасця Ен спявае аб новых днях, I драты, як марскія снасці, Знову здатныя ветразі ўзняць. Ноч ідзе са мною да рання, Каб сустрэць пацалункам яго Новы дзень мой, маё світанне, Новы прывід шчасця майго.

БЕЗГАЛОВАЯ ВЕНЕРА

Стаю ля яе ў задуменні I голас пяшчотны чую; “Прыйдзіце, мужчыны, ад зброі, Улонне маё сумуе.

Прыйдзіце, мужчыны, ад сечаў, Ад турмаў ад страт на світанні. Адзінае ёсць на свеце:

Сумленне, братэрства, каханне”.

I думаю я неадчэпна:

За што ж ты бяду спаткала?

За што галаву ты згубіла?

Якую праўду сказала?

ВАЛЯНЦІНА КОУТУН

ЦЫГАНСКАЯ ЭКСПРЭСІЯ

Сыны вятроў.

Унукі першай зоркі...

Ваш след астыў на бацькавай зямлі.

Скажыце, як

у шляхах салодка-горкіх вы песні продкаў мужна збераглі?

Гараць кастры. пра даўняе гавораць.

3 размаху б’юць старыя капыты.

Як многа песень высушыла гора. Як мала песень выйшла з нематы!

О зорны бог!

Няўрымслівы і ўпарты.

Ты зведаў шчасце, Выцерпеў падман.

Падняўшы джала з чэрапа пагарды, Змяя выгнання

страшыла цыган.

He гнеў, а боль...

He гром, а сум знямогі...

Гітарны спеў зацёрты да крыві.

А ў рукавах бясконцыя дарогі, I толькі плечы пыл сівы абвіў.

Стары цыган з трывогай-таямніцай

Цугляе сны дзіцячыя здавён.

Хай крыкне гпушка, Дрогне кабыліца

I паімчыцца спуджана ў палон.

Ляцяць насустрач высмяглыя травы, нясуцца кручы, коцяцца агні.

Ёсць толькі лёс...

Няма падманнай славы.

Ёсць толькі песня. Роспачы ані!

Спявай, цыган, у месячным абозе. На струнах пальцы чуйныя крыжуй.. Ты не пакінь, зямля, яго ў трывозе. Ты падай, зорка, ў светлую душу.

* **

Хоць прымарожвае як след, Хоць іней колкі дол ашпарыў I месяца блішчасты след Ускочыў у густую хмару, Ііліцы ападае звон...

Сцяжыну карані ўзрываюць.

Зялёныя дымы сасён Птушынку дробную гайдаюць.

***

Перад табой забытую дарогу Я разгарну. Нібы абрус яна. Хай сцелецца ад роднага парога Да хаты, дзе радня і дабрыня.

Няхай ідзе праз гулкія дасвецці, Люляецца ў палях і гарадах.

Няхай з душы жывое слова вецер He выкіне, як шушаня з гнязда.

* **

Перамелецца, перагарэніцца, Пераб’ецца як-небудзь нічым... Пацалункаў апошніх мяцеліца... Нам гарача -

мы ў санках ляцім.

прагных позіркаў першая цнота. Адзінота мая, адзінота!

***

Як востры амцыёлы, Расцёкшыся па сцежцы той, Мяне ўдарыў двор вясёлы Любоўю, смехам, глухатой.

Ён абгароджаны высока

Жыццём і ценямі з магіл.

I ранні дым, як шэры сокал, Так нізка водзіць мне кругі.

Там клямка бразне, сцежка дрогне, там лісцем стоеным гару.

Тваю гардыню ўсю ў кароне Цягну к сабе, як бор хмару.

Мы радуемся, ходзім рана.

Ў бары зязюленькі «ку-ку».

Пяць пальцаў, нібы пяць маланак, 3 плячэй, прашу я, скінь руку.

* **

Гэтак забываю вас,

Нібы клін у шчасце забіваю,

Нібы зноў цвіце на ранах час... Трэба жыць... I я цяпер жывая.

Трэба жыць і роднай, і чужой, Маладой і роспачна забытай, Каб вятры паходжвалі за мной Каралеўскай ядавітай світай.

Каб капалі дол плугі мае He магільны, а жытнёвы ў маі... Дождж пайшоў. I так бясконца б’е, Нібы клін у сэрца забівае.

ВЯЧЭРНЯЕ

Гараць, гараць вуголлем мазалі.

Парогі дзён.

Аж змучыла дарога.

У раўнадушша ўсе парады: «плі!»

I спачуванне, як для некралога.

Усё часцей на іх гляджу вачмі Каханага, сяброўкі, нумізмата.

Акроплены крывёю акрабата, О чорна-белы свет мой, адпачні...

прыглушвай сэрца, вечны свой пароль,

Вядомы толькі гібелі і ўлонню.

Жыву страсцямі продкавых асоль

I ўсіх памылак проста ўжо не помню.

***

Яшчэ зусім не развітанне.

Над борам горда сонца ўстане.

Ды тонкім пахам чабару

3 лясной магілы той паўстане,

3 кім я маўкліва гавару.

Я з ім маўчу пра ўсю будзённасць,

Пра здрады,

пошасці, няроднасць...

Пра восень з залатым крылом, Пра вёснаў вечны крыгалом.

Я так маўчу...

пра дзень апошні.

Пра полымя жыццёвай пожні,

Пра хіжасць,

вусцішнасць,

дакор...

Пра бор мой, дзе сляза варожыць I пахне, як зямля, чабор.

***

Які бясконцы ён, той першы боль...

Калі пачаўся?.. Дзе?.. Здаецца мне: Маленькая, ляжу каля грудзей

У маладой задумлівай маіулі... I раптам Выслізнула з рук яе.. I з крыкам Ляцела доўга ў прорву дзён-начэй, Па скрыжаваннях сталасці, замужжа, Турбот, дзяцей. сяброў і дактароў...

I рапатам міг і той удар аб камень, Што ўжо ляжаў над матчынай магілкай...

***

Усё прадбачу дні і ночы...

Усім прабачу -смех і грэх...

I добры спеў, і злыя вочы,

I гром вясны з дажджыстых стрэх...

I цішыню, бы ў Бога ў вусе, каб зноў праменнем у траве Шапнуць на вушка Беларусі: -Твая дачка яшчэ жыве!

АМАЛЬ БЕЛЫ ВЕРШ

Г эта толькі здал ося,

Што я гляджу ў твае вочы...

Я — іду па дарозе ў няўмелую восень... Шлях няблізкі. Заліты...

зіхатлівай лістотай.

Ціха шэпчуцца дрэўцы... Ці мо сэрцы, што гамоняць у космасе ўпотай?

..Птушкі спуджанай крык.

.. .Расцінаеода жах нематы.

Нечакана...

Нібы з зарападу,

нібы з перажытага...

Нібы падарунак-

маленнямі ты!

гэта толькі здалося,

Што гляджу ў твае зорныя вочы.

Я спяшаюся зноў

У адчай безнадзеі і роспачы.

...Як аслепшы,

Вязе ў непазбыўнае восень

...мяне.

А дарога заліта блішчастай лістотай.

Толькі шэпчуцца дрэўцы На мове параненых сэрцаў.

.. Ці аб здрадзе змаўляюода ўпотай у прадчуванні майго паспешлівага адыходу?

...I ўсё ж...

Гэта толькі здалося,

што вязе мяне восень

з болю пякельнага ўпрочкі...

Што-

гляджу ў лагодныя вочы, Завеяныя залатою лістотай.

Ну вядома... Гэта толькі, як колісь, здалося...

Дзесь ліхтар засвяціў адзінокі.

Лісце падае...

ў крокі той палатнай сівой пекнаты, Дзе ўжо вывелі ўзор мне

павучыны глухой нематы, Дзе штодзённа з «ніколі»

Аб’яўляецца ўсэрцы

Прысутнасць...

Гэта толькі здалося, што вязе мяне

3 жарам калінавым восень.

Падымаюся.

Іду сама...

Спяшаюся,

Збіваючы локці аб нечаканыя вуглы, Грукаю

скрываўленымі кулакамі ў дзверы абрыдлай хлусні.

Малюся:

Анёле мой! —

Хоць адну сустрэчу!

Аднаго, самага-самага...

Чалавека...

Падаруй... Анёле мой!

Злітуйся.

Хоць нпарыканцы жыцця...

Гэта толькі здалося,

Што іляджу

у збалелыя вечнасці вочы, Выціраючы воцатам вусны

няспраўджанага кахання.

Г эта толькі здалося,

Што коней на сцежцы жыцця

Зноў цугляе жарсцей маёй

восень...

Г эта толькі здалося.

Гэта толькі здало...

3 цішыні... 3 ілыбіні...

3 нематы...

Нечакана.. Раітгоўна,

як з выбуху роспачы...

Як з прытвору нямоленага, -

Ты,

Госпадзі!

ВАЛЕРЫЯ КУСТАВА

* **

Жанчына, цяжарная сынам, Жанчына, цяжарная Богам. He

чапайце

Жанчыну, якая носіць малога!

Чэрава маці заслона, ахова дзіцяці святога.

Айчына, цяжарная сынам, — Айчына, цяжарнаяродам. He

чапайце

Айчыну, Якая носіць народы!

Зямліца, цяжарная сынам, Зямліца, цяжарная воем.

He

чапайце

Зямліцу, Якая выношвае волю! Сцябліна, цяжарная сынам, Сцябліна, цяжарная плёнам. He

чапайце

Сцябліну, Якая носіць імёны!

Ралліна, цяжарная сынам, Ралліна, цяжарная лёнам. He

чапайце

Ралліну,

Што носіць урод зялёны!

Сцяжына, цяжарная сынам, Сцяжына для пакаленняў.

He

чапайце

Сцяжыну, Якая носіць каменне!

Я магу чакаць без сканчэння, покуль знікнуць словы і ноты.

Абмяжоўвае

летазлічэнне маладосць

маёй адзіноты.

***

Здранцвеюць вусны буду вачыма гаварыць.

Выкажу вочы буду рукамі ілядзець.

Прагледжу рукі буду сэрцам вітацца.

Развітаю сэрца буду душою біцца.

Разаб’ю душу буду...

Буду.

* **

Са стагоддзя ў стагодазе змяняюць правілы,

з года ў год паляпшаюць законы,

з дня ў дзень усталёўваюць парадкі -

3 часоў Стварэння Свету заганяюць прастору ў рамкі.

Калі Я мяжа, Я ваша

памылка.

Выпраўце правапіс!

***

Ці быў ты немаўлём?

Дзе тваё маленства?

Буду, буду! Яно прыйдзе, прыйдзе!

He веру сваім абяцанням Нарадзіўся хрыпгчоным.

I нясу тры крыжы: асінавы на шыі, зямны на плячах, нябесны у сэрцы.

***

У чыёй буслянцы буслы?

У маёй —вецер.

У чыёй калысцы дзіця?

У маёй бразготка.

У чыёй печцы агонь?

У маёй — вуголле.

На чыім стале хлеб?

На маім каменне.

У чыёй рэчцы вада?

У маёй бруд.

На чыім полі калоссе?

На маім галасы

галосяць:

адбудуйце гнёзды для буслоў, адшукайце ласку для дзяцей, прынясіце крэсіва для агню, ачысціце плёс для вады.

Нямыя нямыя.,.

На чыім полі калоссе?

На маім галосяць...

***

Іду.

Са мною чатыры цені Сучаснасць, Магчымасць, Забытасць, Істотнасць.

Першы поруч -

крок за крокам з гаспадаром, Друті наперадзе -

падбягае, спяшаючыся, Трэці ззаду -

знясілены валачэцца, Чацвёрты па шашы -

скалечаны коламі.

Я — пасярод —

разгублены і незапатрабаваны.

Uy-

Ba мною чатыры цені Сучаснасць. Магчымасць, Забытасць, Істотнасць.

***

Малюся на абраз у куце пакоя сповед лунае ў нябёсах.

Удыхаю аблокі гары і пылу — дыхаю іншым слоем атмасферы.

3 паштоўкай зямному сябру шлю прывітанне кожны дзень шлю лісты на адрас Сусвету.

Я жыву ў двух вымярэннях на мяжы зямной абалонкі, што адлюстроўвае Планелу і Бязмежжа. He магу ўсвядоміць: па які бок Планета... па які бок Бязмежжа...

***

Калі аранжаваячайка кружыць над ярка-чырвоным акіянам з бэзавымі крыстамі хваляў, калі гпупіка мае чатыры крылы і не мае вачэй, калі праз ваду відаць ядро планеты і магма, што пульсуе і абвівае падводныя гарача-барвовыя і лядова-сінія рыфы, утвараючы рознакаляровыя крыжы, а белы-белы да знікнення, я не адчуваю цела бачу толькі адлюстраванні ў сваіх зрэнках...

He будзіце мяне мой найшчаслівейпіы сон...

***

Калі кроплі дажджу перасталі сыпацца на зямлю, а маланка яшчэ адлюстроўвалася ў розных баках неба, па халоднай сцежцы,

што вяла ў знаёмае, але негасціннае месца,

у цёмную далячынь вольнага ветру, ішоў чалавек.

Ён быў не адзін.

3 ім было жыццё...

** *

Вецер лашчыў

смоль густых валасоў зеленавокай прыгажуні.

Праз імгненне

з такой жа лёгкасцю ён бесклапотна гушкаў вяроўкі шыбеніц ілётаў

між калючага дролу.

УСПАМІН

Ля апошняй кветкі лётаў трапяткі матылёк, Ён нават не спрабаваў сесці на яе: пэўна, баяўся зламаць кволую сцябліну. Раптам неба ўздыхнула і пайшоў дождж. Адна буйная кропля збіла знясіленага магылька...

Вольны восеньскі вецер перакочваў лісце, сярод якога нельга было заўважыць крылаў маленькага вартаўніка.

НАПРЫКАНЦЫ

Прыгажосць.

Што засталося ад яе?

Успамін...

Чараўніцгва.

Што засталося ад яго?

Позірк...

Прывабнасць.

Што засталося ад яе? Абыякавасць...

Твар зрэзалі

шнары шалёнага часу.

Квецень вачэй

змяніла бясколерная ўсвядомленасць. Святло, чысціня

і мара зніклі.

Нікчэмнаярэальнасць...

потым

Зямля, я пакідаю цябе, я пакідаю сваіх родных і блізкіх... Але я абавязкова вярнуся да цябе. Можа, я вярнуся дрэвам, можа, я вярнуся плушкай, можа, я вярнуся рэчкай, а можа, чалавекам...

Але вярнуся.

***

Белае поле, а над ім белы галуб... Ідзе па полі белы чалавек,

а за ім слядоў няма.

Я клічу яго:

Паслухай, чалавеча, што ж ты такое зрабіў, што за табой слвдоў няма? А ён ідзе, ідзе, а ў канцы азіраеода, ідзе да мяне ікажа:

— Чаго табе, сапраўдны чалавеча?

Я кажу:

— Дык чаго ж за табой слядоў няма? У яго на вачах з’явіліся буйныя слёзы.

I адказаў мне ён:

Вунь бачыш, нада мной

белы галуб ляціць і ні на крок не адстае -

гэта ўспамін майго кахання.

* * *

У бяздомнікаў і ў людзей, і ў жывёлаў прадонныя вочы.

***

Чарнобыльскі дождж... Духам Марыі Кюры вярнуўся радый.

*♦*

Бабулі Валі прысвячаю

Божа!

Зрабі нас вольнымі,

якгпушак,

каб адчуць

вецер цёплы

і мора халоднае,

каб зразумець,

якжыццё

над краем прадоння

вісіць.

Божа!

Зрабі нас шчаслівымі,

як малых дзяцей,

Каб не ведалі жаху,

пакутаў

і злосці.

Божа!

Зрабі нас бязгрэшнымі,

як ты сам.

НІНА МАЦЯШ

***

Я маю толькі імя. чатыры літаркі нібы чатыры бакі свелу. Твор,

мне прадвызначаны дзеля пераствору

у плынь жыцця. Тайнапіс лёсу, каторы спрабую адтаемніць.

***

Слова маё не накліча бяды, вока маё не злое.

Шчасця твайго не сурочу й тады, як будзеш ты не са мною.

Толькі аднойчы, пры цёмным акне, у задуменні мройным неасцярожна згадаеш мяне . і смутак ляжа гарою на ўіульнасць тваю, на вясёлы твой дзень, на памяць пра нас абоіх, дзе я, нібы голачка на вадзе, трымалася на любові.

УГНЯЗДУЙ МЯНЕ Ў СЭРЦЫ

Пілігрыму ад поўдня да поўдня Цераз плыўныя нетры часу Зоўна выбліснуў промень з Усходу:

Я апірка твая: не будзеш Выпускаць мяне з рук у дарозе He зняможышся па куп’іску, Па каменні не падаб’ешся.

Я аггірка твая. I кладка:

He сцураешся, не разбурыш Правяду цябе лёгка, лёгка Цераз твань і цераз правалле. Кладка я твая.

I аггірка.

I цяпельца на гострых проймах:

I сагрэю я, і разважу,

I ў жарынку сэрца зыначу, Калі ў сэрца мяне ўбярэш ты Як святло, як святло Любові.

Калі ў сэрца мяне ўбярэш ты, Калі мне аднаму слугавацьмеш — Успануеш сам над сабою, Над памрокам і над бядою, Над ступою між зор, ігілігрыме.

Угняздуй мяне ў сэрцы.

ЖАР-ПТУШКА

У мой прыглухлы, Поўны лета сад Аднойчы,

Як сухая навальніца.

Зіхотка, бесклапотна, жыццярадасна Жар-тушка з казкі ў сад мой Прыляцела,

Прашыла зорным полымем яго, I кожнае зярнятка ў кожным яблыку

Задыхала з абуджанай маркотай Сканаць.

Ды толькі цветам прарасці. Стрывожаны, Устрапянуўся сад, Агпушка...

Палае двузіхоткае пяро, Пакінугаемне He на ўспамінак:

На тое, каб і ў верасні, і ў лютым

Быў сад мой

Поўны лета.

Кабён

Быў казкаю.

Азораны. I толькі.

ТРЫПУТНІК

Згубіліся ў натоўпе.

Час гэты

Пастух усюдыісны, па неўгаданай прыхамаці звёў нас на міг, каб вочы ў вочы, -

і з гэткаю бесцырымоннасцю напомніў пра нашы накірункі і дарогі.

несупадальныя, як нашых пальцаў адбіткі.

Павечна кожны з нас у загародцы уласных абавязкаў і правоў.

прыкладваем да сінякоў, да ран гаючы

трыпутнік той сустрэчы.

ПЧОЛКА

Спіывае лёс крывой іголкай Памкненні й чыны ніткай скрухі. Душа нектар свой, быццам пчолка, усё шукае ў полі руху.

Нічым пагрэбаваць не можа, хоць не заўсёды патрапляе з падзейнай наквеці варожай жывіцца тым, што прасвятляе.

I мус уроку паўтарацца, пакуль не ўсвоіцца належна, што не ад змены дэкарацый спектакль

і ролі ў ім залежаць.

ВЫЗВАЛЕННЕ

Зярнятка радасці маёй, Карэньчык сонца ў золкай долі! Яшчэ скавана мпуснёй I ўсё-такі я ўжо на волі.

Яшчэ цягну ярмо тугі і неразважаных сумненняў, ды ўжо мне шлях той дарагі, дзе ў кроў саб’юся аб каменне.

Хачу саматаго ярма!

Бяда вяшчунна пратрубіла...

Бяда старалася дарма:

3 мяне рабыню не зрабіла!

Яшчэ скавана мітуснёй і ўсё-такі я ўжо на волі! Зярнятка радасці маёй, Карэньчык сонца ў золкай долі...

СУГУЧЧА

He моўкне сонечнае рэха, сугучча наша доўжыць, доўжыць бы ты нікуды не паехаў, бы ты ўсё побач і ўсё той жа пяшчотны, ўсмешлівы, шчаслівы, увесь у песеннай уладзе як жаўранак над яснай нівай, як шпак у развяснелым садзе!..

ты ўсё, усё мне, ўсё на свеце: і кліч жыцця, і прага смерці...

***

I прыйдзе ноч, і ноч міне, і дзень навекі разамкне іі аглядзіода навакола. Ці будзе рады й мне?

Ён грук матораў, шоргат шын, ён самалётны рык вышынь, — што для яго пялёстак кволы ссамотненай душы?

Па бровы ўкутаму ў браню, пялёстактой, як парахню,

бязлітасна пусціць на вецер было б так лёгка дню, -

калі б у непрыманні зла душа змагарна не ўрасла у заўтрае надзей бяссмерцем.

ВЯСЁЛКА

Хмары з самага ранку набраклыя,

шызыя.

Дождж ад самага ранку няўтомна

плюшчыць.

Аж не верыцца ў золкасць за мокраю шыбаю: Ціхамірна і соладка на сэрцы трывушчым.

Мілы, што гэта?!. Што ты...

зусім і не плачу я. Пачакай... парушынка да вейкі прыпала...

За ўсё лета ні разу вясёлкі не бачыла Аж цяпер вось у небе асеннім заграла!..

* *♦

Цені ў кутках. як блакітная варта...

Сёння мы ў шчасця ў гасцях.

Можа, адзіна цяпер мы і варты Жыцця.

Сёння, калі нашы душы пад знакам

Злітнасці і паўнаты;

Зараз, калі ў іх ні следу ніякай Лухты.

Выстыў даўно ў белых кубачках чорны Чай на вячэрнім стале...

Спеўна і вольна, нібыта на горнай

Скале!

Лёгка, як пгахам уразлівым дзікім 3 гордым узмахам крыла!

Цені, як варта блакітаая... Лікі

Святла!..

ДАРОСЛЫЯ ДЗЕЦІ

Шукаем у спадарожніку нават не водбліск, не водцень, не водгалас, а ўсё нашае ўласнае “я” у найлепшьім, у найдасканальшым яго варыянце, без ніякіх гарантый, але з верай, што знойдзем!

А потым а так неўзабаве — слёзы, і крыўды, і роспач з укарэньваннем у зацятасць, а потым атрутная калючына цярновая, увагнаная ў сэрца сёння там, дзе ўчора гойна тулілася да нясцерпу жаданае абяцанне апошняга пялёстка рамонкавага, яго залатая зазнака любасці і пяшчоты.

***

I ветрам звейваліся, і натоўпамі затупліваліся, паліліся апоўдагі сонцам, а апоўначы

з усякім смеццем разам

змываліся вадой, наплыўнай з-пад парыжскіх траіуараў,

сляды ног нашых.

...Ды вось Выглядваюць,

жывыя, з закануркаў памяці

I нам вяртаюць He сухаліст вандроўкі, А востры водар квету Духу чалавечага I да людзей любові.

*♦*

Пры сцежцы Г арыць куст ружавы. Мінаюцца з ім людзі

I зрываюць Дзівосныя бутоны. Рукі ж мае пустыя.

Бо сцежка не мая?

* **

Даўні сон:

Усё ніяк не дапускае нешта

здаць Экзамен па замежнай мове.

.. .Усё ніяк, відаць, не выспеліцца Нейкі мусовы плод На голлі маёй дніны.

***

Звычайны, беспадзейны дзень.

Нічога не чакалася,

I ўжо нічому сёння не адбыцца.

Лілейкай гойдаецца сэрца у затоцы

Пяшчоты невьппумачальнай...

***

І.Ул. Баярчуку

Недзе ўзважваецца наш унёсак

У Жыццё ў зямной гэтай юдолі.

Ці адхмарацца калі нябёсы?

Ці нап’еода сэрца шчасця ўволю?

Будзем помніць: ледавік сыходзіць.

Будзем помніць: і патоп мінае. Хоць здаецца, сілы на зыходзе, Крык душы ў пустыні прападае...

Але сіл даецца роўна столькі, Колькі трэба, каб стрываць пакуту. Ветрам хіліцца да голькі голька, Кожны лісцікхоча быць пачутым...

ТВАР У ТВАР

Маладая,

Нібы расінка на лістку баравінкавым, Наструнена прыкіпела

Ля калыскі свайго немаўляці,

He ў сіле адвесці вачэй

Ад чужога калецтва:

На калёсках

(не мае ног)

Па вуліцы рухаўся

торс чалавечы...

Скрып калёсак старога салдата, Ледзь улоўны звон медалёў Нясцерпным набатам званоў хатынскіх Біў у скроні жанчыны, I ў ажынавых зрэнках яе Перахлістваліся пякліва

Боль,

замяшанне

і страх, А ў зграбнай паставе застыла Насцярожанасць рысі: Трапяткая рука захінала міжволі, Усё захінала

карунковай накідкай

калыску...

***

Жыццё яшчэ сваё не кажа “не”, Жыццю япгчэ відочна даспадобы Мяняць на ласку дзіўную свой гнеў, Світанне радасці

тугой аздобіць, Падслупна стому сэрца падаслаць, Каб ёй у твар змагла я рассмяяцца, Каб між людзей быллём не парасла Мая сцяжына помыслаў і працы.

УЛАДЗІМІР НЯКЛЯЕУ

ГАЛУБІНАЯ ПОШТА

Блакіт галубіных палётаў,

Сінеча настыглай вады, Адчынены ў восень вароты, Засыпаны ў лета сляды.

Іржышчам, па колішнім жыце, Бяжыць басанож дзетвара...

I ўсёт-кі, хто знае, скажыце, Якая ў сусвеце пара?

Скажыце: куды і навошта —

Над пожняй, над полем пустым Г адоў галубіная пошта Нясе расцярэблены дым?..

СТУДНЯ

Сасмяіл ай рыбай боўтнеода вядро...

Затархаціць пашчэпаная корба...

Адзін глыток і вось яно: дабро!

I жыць на свеце хораша і добра.

Абуджан зрок: мільгне гпушыны цень...

I слых: у ліпах пчолы зноў шчыруюць...

На жоўты жвір сцякае з рук струмень, I на вадзе каменьчыкі танцуюць.

ПАЛАНЭЗ

(урывак)

Бывай, Яблонская, бывай! Прабегла восень па фальварку I графіка такая ў парку, Хоць парк у раму забірай...

Бывай, Яблонская, бывай! Я застаюся па-за рамай Карціны, што праз дождж відна: Раяль, камін і ты адна, Стамлёная любоўнай драмай, 3 бакалам белага віна....

Апошні раз прыгубіць дай Заторгні на карціне шторы!

Я кінуў твой пякельны рай, Грукоча ў ночы поезд скоры: Бывай, Яблонская, бывай!

He стаў бакал на самы край! Святло і цень дрыжаць падманна I ўсё разрывіста, туманна...

Цалую рукі, ясна панна, Бывай, Яблонская, бывай!

Ад клавіш рук не адрывай! У свеце, дзе вішчыць жалеза, Пранізліва гучыць няхай Акорд апошні паланэза Бывай!

СТАУ

Басанож прайду па пожні Да мяжы, дзе цёмны стаў...

Так настане дзень апошні, Як і кожны наставаў.

I ў замежнай той старонцы, Дзе я страчу ўсё і ўсіх. He заплачу я па жонцы, Па каханках па сваіх.

А па кім жа я заплачу На мяжы, дзе цёмны стаў?

А па той, якой не бачыў, Той, што ў свеце не застаў

Паадной нецалаванай,

Той, якой не цалаваць, Па адзінай, неспатканай, Той, што Бог не даў спаткаць.

* **

Якая адзінота, Божа мой, Па лініі ідзе берагавой, Кіруючыся зменлівым абрысам, Спыняецца, стаіць пад кіпарысам I кідае каменьчыкі ў прыбой.

Яна сябе адну аберагае Адна,

а як наблізіцца другая, Дык за вярсіу другую абміне... Каменьчык кіне хваля набягае, Каменьчык кіне хваля адхлыне.

Віна на дне суціхла, адзыбела, I не згадаць, з чаго душа збалела, Так... нешта мімалётнае... капрыз... Аточаны ажурнай пенай бераг.

Г айдаецца на хвалі ветразь белы. Хістаецца на ветры кіпарыс.

КОСМАС

Аднойчы, прачнуўшыся ўночы, Ты ўспомніш, што ўмееш лятаць, I стане наіўныя вочы

Халодная бездань смактаць.

I зманлівай згадкай быцця Цябе працянй аж да поту, I ўласнае станеш дзіця Вучыць не хадзе, а палёіу.

***

Неба застаўлена пасткамі, Глянеш і цягне ў нябыт...

Што ты згубіла ў ім ластаўка, Бліскаўка, метэарыт?

Там, пад сінечаю цупкаю, Зор захінаючы раць, Воблакі, сшытыя дзюбкаю, У бліскавіцах гараць.

Што ты шукаеш там, мілая?

Там без цябе ўсё было, Швейка мая хуткакрылая Спаленае крыло.

***

Малітвы.

Клятвы.

Споведзі.

Законы.

I неназваным Бог дае імёны,

Каб доўжыць род, асуджаны на звод,

Чытаюцца, але наадварот, Нябёсаў таямнічыя ггісьмёны Настылай плыні раўнадушных вод.

Пракляцці

Здрады.

Вераломствы.

Бітвы.

Хай Страшны суд, нібы да шыі брытва

Усё бліжэй што будзе на Судзе?..

Калі на плыні

сам Гасподзь ідзе, Калі ўсе клятвы, споведзі, малітвы На хуткаплыннай пішуцца вадзе.

***

Пералётная птушка зламала крыло аб драты Каля бацькавай хаты.

I крычыць, як жалеза ігілуе, яна: ‘Тэтаты! Гэтаты!

Гэтаты вінаваты!”

I на крык яе

кругам вяртае важак чараду -

Што ён стане рабіць?..

Вёдры ў хаце пустыя...

Так страшна ісці па ваду, Быццам Будуць Бамбіць.

ЗЕМЛЯТРУС

Радок у Апакаліпсіс...

Зкарцін

Глядзяць свягыя, што зруйнуюць Мекку. Па камянях, адчуўшы небяспеку, Бягуць звяры з пагібельных мясцін.

Сустрэчнымі шляхамі перад тым Прабеглі людзі прочкі род ад роду, I, скалануўшы ў ярасці прыроду, Пасеялі пустое на пустым.

Нянавісць на нянавісць,

Гнеў на гнеў, На попел попел I на порах порах... Чакаючы малітвы і пакоры, Чаму, Гасподзь, ахвяр ты захацеў?

Ты ў камені, ці ты ў агні, ці ў ветры Гасподзь, як ёсць ты, адгукніся хоць: Тваёю воляй зрушыліся нетры, Ці над табою воля ёсць, Гасподзь?

У САДЗЕ НАД РАКОЙ

Несупадзенне дат.

Несупадзенне вех. Вяртаецца назад

Даўно забыты снег.

Узняў забыты дождж Крыштальнае крыло.

Усё было і ўсё ж, Што будзе не было. I ў садзе над ракой, Чырвоным ад калін, Пружынай Падрукой Напружанне галін.

Г алінку адпушчу Мільгне за далягляд, I вернецца назад, I вернецца назад.

ПЫЛ ДАРОГ

Ці пясок залаты ён, ці смецце Пыл дарог, што круцілі па свеце?.. Мітусня!

Вызваляюся.

Вецер

Лёг ля брамы ў нядрэмны дазор, Як сабака.

Бы сховы разор, Дні спусцелыя...

I на дасвецці Вызваляеода неба ад зор.

* * ♦

Ані царквы ў крыжох, Ані хаціны боскай...

Так і жывуць удвох: Богам забытая вёска, Вёскай забыты Бог.

***

Восень. Сівізна ды пазалота. Веерам раскінецца лістота, Змеценая ветрам да акна. Адзінота, друг мой, адзінота.

Налівай віна..

Сядзем. Памаўчым ды пагаворым. Дзякуй Богу, тут ніхто не хворы, I няма пыгання: ггіць ці не?

Апрыёры, другмой, апрыёры: Ісціна ў віне.

Хораша сядзім. I п’ём са смакам. За сцяной сусветнага барака Вые недарэзаны сабака

У глухія, шэрыя палі.

А на шклянках знакі задыяка, Вершы па кутах хоць печ палі.

Будзь.

Як той казаў:

хай скажуць дзякуй нам, што мы пілі.

ЗНІЧКА

Ля самай скроні свету Слізне і прападзе.

Hi водгуку, ні следу Нідзе, нідзе, нідзе.

А свет сабе гудзе, Як перад святам пошта. Слізне — і прападзе.

Адкуль? Куды? Навошта?

Праз ніцы вербалоз Сцяжына ў вольным полі. Адао і ёсць што лёс. ... А што бывае болей?

АНЁЛЫ

Як час настаў і рушыў я да Бога, Анёлы тры мне перайшлі дарогу.

Адзін спытаўся: “Ты куды ідзеш?..” Другі спытаўся: “Што з сабойнясеш?..”

А трэці не спытаўся анічога. Ці быў нямы -

тп знаў, што я да Бога.

СЯРГЕН ПАНІЗЬНІК

ВАЛАДАРСТВА СЛОВА

“Бо тыя, што служылі зоркам, зоркамі ж былі навучаныя... ”

Бэтлеем на краявідае пазнаваў мудрэц і хлус: там народзіцца Збавіцель,

заўладарыцца Ісус.

Уілядаючыся ў вьісі, прадчувайце д’ябла зман: дзе народзіцца зламысыгік, заўладарыцца тыран.

Хай нябеснае праменьне выявіць і наш сакрэт: нараджаецца сумленьнік -

прапаведуе паэт.

He бясконцы час тырана: вечны ў дабравесьце Бог.

I паэт з адкрытай ранай

стане сьветачам дарог.

А пакуль з паглядам ніцым ходзім па шляхох ліхіх — ля амбона і званіцы

ні прарокаў ні святых.

Дзе ты, наша ўзнагарода

з Бэтлеемаўскіх дароў?

Мова яселькі народа.

павітуха змагароў.

А паэзія ня джала, — родных словаў запавет: будзе зоўнаю дзяржава, стане зоўным і паэт.

ДОЙЛІД I ДОЎБНЯ

Агонь патух...

Тапор апух: сьсякаў сукі, зразаў цвікі, часаў дубы...

Цяпер-тупы.

Плыве сьляза:

нямаляза...

Ва ўсіх звон струн.

А ён калун.

Ва ўсіх ілбы, Абух слабы...

I як тут быць?

Пад лаўкай выць?

3 даўбнёй ні трэсак, ні агню...

Цясьлярства любіць в а с тр ы ню.

ЛУЧВО

Зьмітру Санько

Дзьве скалы вясна і восень. Пасяродку лета.

Для ратая і паэта дарагою просінь. Як зямля, так і папера памагалі продку.

Дзьве скалы — дупіа і вера. Мова пасяродау.

СУСЕДНІЦЫ

Быў для Масквы і для Крамля мой Дом — імпэрскаю ускраінай. Без галавы і без камля душа ліпела, ўся паранена. Асеў вушак, стаў набакір.

Краіна вольнай называецца.

Мне б наўскасяк, ды свой вамггір мацней за прыхадня кусаецца. Эўропы пуп у нас! Праз нас Вараг і Грэк плылі караблікам. Нясу на зуб я свой прыпас — з Масквы, з Крамля паслам і скарбнікам. Радагі паклон. Сябрам — хада да ветлай беларускай весьніцы. Мы не рабы. Вы не арда. Якая будзе любата: Расея, Беларусь суседніцы.

“ФРАНЦУЗ”

Памяці майго дзядзькі Аляксандра шахцёра, францірора (вольнага стралка) Руху Супрацівуў Францыі

Ехаў ад родных Мёраў у дэпартамэнт Норд.

Францыя францірораў добраахвотны фронт. 3-пад эмігранцкіх зораў вывез калецтва груз.

Францыя францірораў хутар, дзе жыў “француз”. He абысьці разораў, не запрасіць сяброў...

Францыя францірораў рэха ад ваяроў.

Жальбы свае агораў і прастагнаў: «Пара»...

Францыя францірораў вывезена з двара.

Вольны стралок шахцёраў слухае сьпеў сасны.

Францыя францірораў зь межамі ля Дзьвіны.

СВЯТАЯННІК

Святаянскае зелле (зелле святога Яна) расянка, крывавец, зверабой, дзюравец дапамагае ад 99 хваробаў.

На разуквечанай паляне Шчыкоча ногі мурава. Знайшла бабуля святаяннік I — пасвятлела галава!

Бабуля вехцік асвяціла, На покуць ставіць на паклон: Цяпер прыроды нашай сіла Ля Бога заняла свой трон.

Любую немач пераможа, Маркоту з тварыку згарне... ... Калі паверу дапаможа Замова зельная і мне.

ВЕЧАР НАД ХВАЛЯМІ РЭЧКІ

Маладзічка Гарбочак Ноч Нячуіна Счэрпне. Шчымлівы На сустрэчы Чуйны Чэрвень,

Чый Чорны Човен У чаратах Шапочых? Пачуўя Кліч: Чакае Вечар Ночы.

СОН У ПУШЧЫ

Задрамаў звярыны стан.

Разам з лісам, чынна Лёг паспаць мядзведзь-туман У сваю лагчыну.

Да карэньчыкаў прырос

I травінкі кожнай.

Чуць дрыжыць казулі нос Над бухматай пожняй.

Заўтра будзе гпушка роскай-весялушкай. А пакуль што ў пушчы зубранятка чуе: На гпушынай дзюбцы ціпіыня начуе.

Задрамаў звярыны стан: Заяц, воўк, яноцік.

I з вавёркаю кажан Спіць у роцік роцік. Барсуку, дзіку як дар, Пушчы зберагу я Росных берагоў нектар Волю дарагую.

Заўтра будзе птушка — роскай-весялупікай, А пакуль што ў пупічы зубранятка чуе: На птушынай дзюбцы цішыня начуе.

ЖНІВЕНЬСКАЯ КУЗНЯ

Бяроза карою-жабрамі

Глытае гарачыню.

I нават стаіўся жаўранак, He ўзняўся

у вышыню.

Пры кузні

сонца стараннае

Працуе не для красы: Куюцца

чатырохгранныя Стозёрнавыя

каласы.

КАРАГОД

Хто ў нас водзіць карагод?

Я Рамонак.

Я Асот.

А я кветка-Чамярыца.

Я калючая Ігліца.

Ох, які прыйшоў народ На вясёлы карагод!

Карагод кожны год.

Кожны дзень карагод. Зоркі з неба коцяцца 3 намі карагодзяцца. Хто ў нас водзіць карагод?

Я Сарока.

Я Удод.

А я Бусел даўганогі.

А я Воран вельмі строгі.

Ох, які прыйшоў народ На вясёлы карагод!

Хто ў нас водзіць карагод?

Я Вавёрка.

— А я Кот.

Я Пушынка-аблачынка.

Я — Алег

А я Марынка.

Ох, які прыйшоў народ

На вясёлы карагод!

Карагод кожны год.

Кожны дзень — карагод. Зоркі з неба коцяцца — 3 намі карагодзяцца.

***

Былі сустрэчы, разьвітаныгі, ... Стаю пад продкавым крылом.

Пакуль жыву спыняй, Каханьне, трымценьне цені над чалом.

I на адхоне зьдзірванелым затрымлівай мяне ўсяляк...

Любоў не прыдарожны знак: шытво

паміж душой і целам.

ЛАВІЦЕ МІГ

Лавіце шчасьце на ляту!

Лавіце вецер!

Лавіць варон я не пайду: настроіў венцер.

Лавіце шэльму ў каламуць і страх лавіце...

Злавіць сябе ты не забудзь на слове крыўдзе.

Трымайце злыдня за каршэнь, хапайце воўка!

Шкада: ў пустым таку мышэй лавіць нялоўка.

Лавіце міг, пакуль жывём; закіньце вуду...

Вунь амазоначка з канём... Лавіць ня буду.

Кап’ё... Аброць.. .1 неспакой прабіўся з нетраў: мне пад яе тугой рукой лавіць паветра...

МАЛІТВА НА АБАРОНУ АЙЧЫННАГА МАЦЕРЫКА

Я мазуліна крывінка.

Я зялёная былінка.

Сёння молімся на кроны Усявышняй абароны.

Родны Божа, Памажы!

НаАйчыну

Узлажы

Светлы покрыў Абаронны.

Мне расці і -усміхацца.

Мне цвісці, укараняцца.

Нашы светлыя часіны Узняліся з-пад ільдзіны.

Родны Божа! Навучы Палюбіць I зберагчы Мацярык, Для ўсіх адзіны.

ЗГУКІ НОВАЕ КНІГІ

***

Ёсьць што сказаць таму, хто хоча паслухаць.

Апошняя помста жыцьця трызьненьне.

***

Ад скразьнякоў дзяржавы пяршыць у горле.

Азонавае покрыва — мова.

* **

Прыпазьняецца час.

А хвіліны навыперадкі.

Пішу па памяці.

ПІМЕН ПАНЧАНКА

ЛЯЖЫТА

Калі я ўспомню Аб перажытым, Жыцця гартаю Сггісаны сшытак. Пачуць хачу я Дыханне жыта. He скіба хлеба Душы патрэба.

Па радыё знарок Крычаць штодня пра брак. To аглушае рок, To лекцыя пра рак. To Дэбюсі, To Бі-бі-сі...

I не заменіць Радыё-няня Hi калыханкі. Нікалыхання, Hi матчын голас, Hi спелы колас.

He расшавеліць I не спакусіць Hi грошай шэлест. Hi хітрасць хлусаў. Мы адшумелі.

Маўчым, маўчым, Нібы шумеры Ці крывічы.

Стаю ля жыта, Малюся жыту, Піпіу пра жыта, Ізноў пра жыта: Умее жыта Душу лячыць. пакінь, зязюля. гады лічыць!

Жаўранка песня У небе дрыжыць... 0 божа мілы, Як добра жыць!

ЛЮДМІЛА ПАЎЛІКАВА-

ХЕЙДАРАВА

АСЦЯРОЖНА ЛЮБІМЫЯ!

1

Там, дзе звівае гняздо сабе небыль, Дзе вышай гары быў сардэчны парыў, Я аддала табе круглае неба...

I ты на ім нежыць сваю пасяліў.

Край у жыцця стаў ірваны і востры, Дзе стаўся скалістым у долі абрыў... Там я сястру аддала табе ў сёстры, I ты яе дзевай распуснай зрабіў.

Трудны быў дзень на зямлі ад любімых. Цямнота да безданяў сэрца ляціць I невідушчымі зрэнкамі міма Глядзіць...

2

Пад раніцу пашчасціла заплакаць. Дзве-тры слязінкі выпалі з вачэй.

3 каленек долу скочыў наш сабака, Цяпер нічый, ужо нічый яшчэ.

У строгасці засцеленай пасцелі I невядомай, пругкай цішыні Урачыста, нібы гпупікі адаяцелі I ззяе даль у золкай чысціні.

Але ўначы дажджыла на зямлі.

Стаяць на шкле вільготных кропак знакі.

I вось ужо ні дома, ні сям’і

I, можа стацца, нават ні сабакі...

3

На досвітку прад мамінай іконай Я азірнулася назад апошні раз... Ну вось і ўсё — ні клічу, ні праклёну. Любімыя, я ўкленчыла за вас.

Апошні раз. Так робяць на растанне. Няпомныя без полагу прыўкрас.

Абліччы калыхаліся ў тумане... Любімыя, я не пазнала вас.

Апошні раз... Яктрэба асцярожна 3 прахожым разміноўвацца падчас! Ну вось і ўсё мінулі раздарожжа.

Любімыя, я не пазнала вас.

На вышыні, дзе твар забыты Бога, Як станчым на зямлі апошні вальс, Адзінае, што ўспомніцца з былога: Любімыя, я не пазнала вас.

4

Падтаяўснегі абарваўся з даху... Глядзіць зара ў высокае акно.

Здаецца, так было даўным-даўно Празрыстасць фабраў і пяшчота пахаў.

Здаецца мне, што гэта назаўжды, Як прышласць і як дальняя дарога — Над комінамі лёгкі, дрогкі дым, I снег сівы, як голаў у старога...

ЮНАЧЫ ПАЎСТАНАК

Адгрукоча ліпеньская ноч цягніком па соннаму паўстанку, я пакіну белую альтанку, што ад Шляху Млечнага наўзбоч, і знямею ў роспачы, калі пройдзеш, зачапіўшы боскім ценем...

Трэба ўсё зямное прыцягненне, каб мяне ты згледзеў на Зямлі.

***

Прывідна плылі над светам белым аблачын лятучыя гандолы.

Мройліва імжэў, як срэбны вэлюм, дождж, не далятаючы да долу.

Сны, нібы кароткія сустрэчы, як пагляды ўслед за цягнікамі.

Дні былі, як тоненькія свечкі нават не паспееш мовіць “amen“-

Нібы ўсё скупілася. А потым суш была. Вялікая. Да згубы...

Ціша на душы. I стыне попел. I гараць патрэсканыя губы...

***

Кастрьгчнік. Празрыстыя, чыстыя далі. Даггіта былога віко.

I тое, пра што мы калісьці гадалі, мінулым завецца даўно.

Уславім з табою мінупага старасць, і цішу яго, і грамы

пад пылам забытай, разбітай гітары, дзе тройчы разбітыя мы...

***

Калючым лугам памяці, што скошан, прыходзім паасобку мы сюды у жнівеньскія зорныя парошы, у сінія світальныя сады.

Прыходзім...

Т ак вяртаюода дамоў з усмешкай незнаёмаю на твары, так вырастаюць скошаныя травы перад зімой...

***

Сустрэліся аднойчы ў жыцці два лёсы з тварамі, што хмарамі. He перуны, не бліскавіцы ірвалі неба долі ніцай, а проста, перш чым парадніцца два сэрцы мераліся ўдарамі.

***

Зайшоў па дарозе ў ноч няголены, злы, калючы, старожкі, што крок над кручай, вечар стамлёных воч, вуснаў, што пахлі дымам...

... Дзякую, што не міма.

ЛЮБОЎ

Павадзіла дрыгвой і над кручамі, долу кідала з-пад аблачын. Адлягла, адхістала, адмучыла... Мірна спіць на маім плячы.

***

Разліваюся па сэрцах, па вачах нібыта чарах, дастаю глыбіні смерці, абдымаю шар абшараў і аб сценкі жылаў б’юся жыцця даўкага, зямнога, не лічы удараў пульса, проста сонца стала многа тут, дзе хвалі ў сінім моры паўстаюць, каб зноў упасці, я ўзнімалася — у горы, навучы як жыць у шчасці?

***

Душу і зрок ва ўсе часы я намагала да слязы... I раптам вочы нагадалі: пара не бачыць драбязы, прыйшла пара гпядзець у далі.

АЛЕСЬ РАЗАНАУ

** *

Перакладаю шэттгдажджу, пашяд вачэй, трымценне гаю...

Кранаю, слухаю, гдяджу, я не ггішу перакладаю.

*★*

Спазніўся ўстаць і спазніўся легчы, спазніўся пачаць работу і спазніўся скончыць і пачалі мяняода месцамі дні і ночы, вынікі і прычыны, і я апынуўся насупраць самога сябе.

***

Залевы.

Дражняць міражы.

Гудуць вятры пры падыходзе... Мы кожны дзень на рубяжы былых і будучых стагоддзяў.

***

Той крок, якім я не здолеў ступіць нагграсткі, ператвараецца ў мноства крокаў па крузе.

* **

Што будзе з намі? Клінам свет.

Што будзе з ім? Няўжо дарэшты?..

Гасподзь не ведае як след, Гасподзь вядзе эксперыменты.

***

Развей няведання луман і адкажы нам, непазбежнае, ці гэта час належыць нам, ці гэта мы яму належныя?

***

Шукаем ісціну.

Сцюдзёна

яна ў азоне і ў вадзе... Яе не знае здавалёны, яна сасмяглага вядзе.

***

3 дзівотнай вечнасцю ў хаўрусе да супярэчнасцяў прывыкну. Застацца каб! не застануся. Бясследна знікнуць бы не знікну.

* * *

Здасца, што ўсё ўжо было: позірк, пяшчотны і чулы, сонца ў лісці і крыло, што ў вышыні мільганула.

***

Каб дачакацца, не хаггіла хвіліны, каб назаўсёды расстацца хаггіла якраз хвіліны.

***

Калі ўсё наўюлле я ведаў на памяць, тады ўзяў у павадыры незнаёмага чалавека і сцежкі скрануліся і павялі ў невядомасць.

***

Сцежка па-над абрывам: па ёй прывабна ісці, на ёй кожны крок змястоўны.

***

Парастак, што прабіўся праз пласт асфальту, усе пешаходы табе саступаюць дарогу, быццам вялікаму дрэву.

***

Дрэмле на летнім дажджы

спутаны конь спутаная прастора.

* **

Думаў аб вечнасці. Чорна-чырвоны матыль прыляцеў, сеў мне на руку. стаў думаць разам са мною.

* **

Спрачаюцца людзі ў чарзе,

а ззаду, за ўсімі стаіць самотнае неба і ўсім уступае сваю чаргу.

* **

У апусцелых дрэвах

пустое гняздо:

мінула,

пакуль яго ўбачыў, лета.

Летні раптоўны дождж.

Я прытуліўся да ніцай вярбіны — і мноства лістоў на мяне глядзела, нібы здзіваваныя вочы.

* **

Такія розныя людзі, дарогі, лёсы, а вось жа сышліся разам: чакальня на аўтавакзале.

***

Убачыў на вуліцы, у прыцемках, чалавека, надзвычай падобнага на майго ужо нябожчыка бацьку. 0 як мне хацелася ўслед пайсці, о як мне хацелася папытаода: хтоён?!.

***

Бабуля з пад’езда: усё цяжэй ёй спускацца па лесвіцы, усё цяжей падымацца, усё цяжей заставацца дома.

* **

Заляцела ў пакой пчала зумкае, б’ецца ў шыбу і не знаходзіць выйсця. Гэтакі мы ?!.

*♦*

Дзядоўнік, палын,

крапіва расказалі, што ў гэтым двары ужо ніхто не жыве.

***

Дзівосныя рыбіны уначы плаваем у бязмежжы, аўдзень блукаем па сушы, шукаючы ў ёй рэшткі страчанага бязмежжа.

*♦*

Паўрасталі ў зямлю замшэлыя камяні з незразумелымі літарамі: назямлі нікога не засталося, хто змог бы іх прачытаць?!.

***

Які агромністы дом! тутштоні дня то свята, a то жалоба.

* * *

Уранку я выйшаў з дому і ўвесь дзень ішоў у кірунку да сонца.

Якім супярэчлівым аказаўся мой шлях!

***

Ці чуеш, асушаная балацінка: кнігаўкі прыляцелі?!.

***

Усё змясцілася ў маім целе: безліч вякоў, безліч жыццяў.

а сам я не.

***

Справы, якія здаваліся неадступнымі, адступіліся...

Вось і ты вольны, — сказала ўранку душа.

А ўвечары дадала: ілішні.

Уздоўж начнога перона такія самотныя ліхтары, быццам прыйшлі кагосьці праводзіць і не могуць успомніць — каго.

* **

Леташнія аб’явы: чытаюць іх адно толькі вецер і дождж, пакуль

не прачытаюць дарэшты.

***

Расклалі ля рынку цяпельца і грэюць рукі армяне ў Менску.

* * *

Зона.

I як вы зайшлі, бярозы, туды за калючы дрот?!.

***

Дрэвы ўскрай прорвы: стаяць, бы схапіліся ў бітве з лёсам: лаакаоны.

***

Гром загрымеў і адразу аціхлі ўсе галасы: нябёсы гавораць!

* **

Адліга.

Вада разводзіцца з снегам.

***

Світае так паволі,

так нсахвотна, нібы засталіся на цэлым свеце насельнікамі адно толькі шэрыя камяні.

***

Каля зялёнага дрэва скулыпура з дрэва: маўклівая спрэчка пра дасканаласць.

***

Зялёны мох на страсе песнаспеў зялёны асенняму хмураму небу.

***

На заінелымтрамвайным акне хтось напісаў: “Я кахаю”.

Усе пазіраюць на свет праз гэтыя словы.

***

He вернецца воін, Вандроўнік не вернецца, Вернецца сейбіт...

Заўсёды Вяргаецца сейбіт.

* **

Блукаюць сны у лабірынце розуму

і ў снах блукае розум шлях людскі.

* **

Блакітнябёсаў, луг стракаты больш не ўзрадуюць таго, хто страціў сэнс, бо сэнсу страта то, пэўна, страта усяго.

***

Звон зазваніў: прастора займела цэнтр.

***

Афарбавалі ў парку замшэлы валун і памерлі стагоддзі.

* **

Усё мінае, сказаў мудрэц, I ўсе з ім згадзіліся.

Аднак засмяяўся непадалёку дзіцёнак, і ўсе, азірнуўпіыся, успомнілі: і настае.

МІХАСЬ СКОБЛА

KOT I МЫШКІ

Кот Базыль катаўся ў гамаку, На абед пасёрбаўшы са смакам 3 малаком густога панцаку Ды заеўшы абаранкам з макам.

Кот заплюшчыў вочы, муркатаў: -Каб жа мяне хтосьці пакатаў.

Мышкі, не хавайцеся ў нары, Выставіўпіы вонкі каптуры.

Хочаце, я кожнай у кагпур Пакладу цукерачку мур-мур. Шчасця вам жадаю і спакою.

Выйшлі мыіпкі дружнай талакою. Падхапіўся хітры кот Базыль...

Хто далей раскажа казку-быль?

СКАРБ

Мне сказала мышка-палёўка... А пра што я вам ні гу-гу.

Дзе ты, дзе ты, мая рыдлёўка Ёй адной расказаць магу.

На гародзе ў бабкі Агаты, Дзе растуць аіуркі й часнок, Шмат гадоў таму пан багаты Закапаў залаты збанок.

Залаты збанок ці куфэрак, Што блішчыць дыяментамі аж. Гэта ж колькі будзе цукерак, Як занесці яго на кірмаш!

Я стараўся, капаў, бы крот. Раскапаў увесь агарод.

Падкапаў і падмурак хаты Скарб, няйначай, пад ёй ляжыць. Толькі бабкі шкада Агаты, Дзе ж тады яна будзе жыць?

ПАЛЁТ

Купалы царквы як паветраныя шары, Надзьмутыя лёгкім дыханнем ладану, Прывязаныя да зямлі

Тонкімі срэбнымі ланцужкамі Дзіцячых галасоў на хорах. Пад нязмірглівым позіркам свечак Купалы летуценяць Пра вольны завоблачны свет.

Г атычныя вежы касцёлаў Нецярпліва ўздрыгваюць

У прадчуванні імклівага старту, Прыкінуўшыся міжзорнымі караблямі. I ў гэтым замёрзлым чаканні Уся Заходняя Беларусь Нагадвае вялізны касмадром.

Але прыгажей за ўсіх Узлягаюць кітайскія пагады, Глядзіце яны ўжо прыселі I ўзмахнулі павольнымі крыламі. Ды як адарвацца ад зямлі Касцёлам і цэрквам,

Пагадам і мячэцям, Калі столькі грахоў Пакідаюць людзі ў спавядальнях?

I раптам прымроіода Храмы ўзляцелі!

I ўсё чалавецтва Раз-пораз паглядвае ў неба, Дзе лётаюць храмы, Пазвоньваючы ў званы, Прычашчаючы зоркі, Прымяраючы месяц На вострыя сггічакі, I дзіўна усім даспадобы Той экуменічны палёт.

***

Бог пайшоў, I чаечае пер’е Забяліла сінюю ваду. На душы бязмоўе і безвер’е Як я следам гэтакі пайду?

Госпадзе, адчайны і далёкі, Берагі ў тумане не відны.

I нікога чайкі ды аблокі, Нібы мы над безданню адны.

Бог ішоў, да неба датыкаўся, I ці бачыў хто, апроч мяне, Што і Ён аб хвалі спатыкаўся, Што і ён блукаў у тумане?..

ХРЫШЧЭННЕ

Па-над язычніцкай дуброваю Навісла сонца булава.

Я ўсё, я ўсё табе дароўваю За сузіранне хараства.

У доўгі дзень, імгненні. звіцеся! Раскінеш рукі на вадзе I ўсё паганства прападзе: Ты — як нацельны крыжык Свіцязі!

ЛІСТ У РЭДАКЦЫЮ

Спадар рэдактар, памагай вам Божа! Паэзія як той куслівы шэршань: утне, і зразу піпіуцца нам вершы. Наогул, кожны піша так, як можа. Спадар рэдакгар, памагай вам Божа.

У Кракаў восень завітала ў госці, зямля ў лісці як чарапахі панцыр. Зірнеш займае дух ад прыгажосці, і не ўтрываеш, і ідзеш на шпацыр. А кожны шпацыруе так, як можа. Спадар рэдактар, памагай вам Божа.

А ці бывае ў сэрцы смутак горкі? Хіба маленькі, як на небе зоркі. А што турбуе, што вярэдзіць раны? Занадта я ў свет гэты закаханы. А чалавек кахае так, як можа. Спадар рэдактар, памагай вам Божа.

Калі ж раіттоўна здараода памінкі, і ўтопіць пані смерць у чорным трунку

мае ўсе вершы, скрыпкі і катрынкі, букеты кветак, любых пацалункі, па мне не плачце, плач не дапаможа. Спадар рэдактар, памагай вам Божа.

I ўсё ж шкада. Душа не хоча ў неба. Верш дапісаў я са слязою ў воку.

А можа, спрытнякі й на небе трэба і я анёлам палячу ў аблокі?

ТТТто ж, чалавек лятае так, як можа. Спадар рэдактар, памагай вам Божа.

АКСАНА СПРЫНЧАН

* **

Туман увосень з водарам вясны... Чаму б далей не жыць на свеце белым?.. Ды паміраюць у сяброў бацькі, пад гэтым небам больш сябры не дзеці... Баюся ім у вочы зазірнуць, убачыць тое, што мяне чакае...

Сябры не дзеці, я ж яшчэ дзіця, хоць і ў тумане тлумнага пытання: “Чаму б не жыць?..” У водары вясны гусцей туга апошняга туману...

Я запрашу гасцей...

* *♦

Калі б не дрэвы і неба, не дарогі і восень, хто б слухаў, якя спяваю без голасу, слыху, з душою?..

***

Шукаю сутву быцця і сутву нябыту шукаю... Каюся

і ірашу...

Ды не каюся, а хаваюся ў пошуках, пошуме, ПОЛЫМІ іншай душы... Як між быццём і нябытам сутву сваю знайсці? Як не пакінуць раны на небе і на зямлі?..

Бо як да сутвы набліжуся у вырай нехта ляціць...

***

Hi дня без радка свайго ці чужога. Многа ці мала прапіу ў Бога? Многа ці мала прашу?

Многа ці мала? Многа...

...У Бога?!.

* **

Жоўтае лісце ў сажалцы замест жабак. Вецер крумкае.

***

Зязюля села ў рукі старой. Год назад муж яе памёр.

***

Пара ад кавы падымаецца ў неба; хмарка цямнее.

* **

Працягвае мне далоні свае восень, халодны поціск.

***

Жоўты ліст кладу ў пажаўцелую кнігу.

Безназоўнае...

* **

У кожнага верша, напісанага мною свой твар.

Маетолькі зморшчынкі.

***

Стала часта паліваць кветкі, выглядаючы цябе праз вакно.

Кветкі захлынуліся ад майго чакання.

Цяпер баюся глядзець праз краты з мёртвых сцяблін...

***

Мама просіць:

-Напішы верш пра чорнага бусла, які прылятаў

у чацвер на Лысую Гару. Ён чорны, але грудка ў яго белая. Ён прылятаў упершыню альбо я ўпершыню яго пабачыла...

Абураюся:

-He пішу на замову! А ўначы мне сніцца, як над Лысай Г арою кружляе бусел, чорны, з белаю грудкаю. Можа, ён кружляў упершыню, а мо я першы раз не забылася на сон, у якім прашу:

-Мама, дабраславі на верш пра чорнага бусла.

***

Спарахнеў журавель з калодзежа каля дзедавай хаты, дзе даўно ніхто не жыве...

-Журавелю мой!

He набраць без цябе мне вады, толькі крыкнуць, як у маленстве магу ў глыбокі калодзеж, можа быць, А, можа быць, У.

I пачуць, як адгукаецца Вечнасць.

***

Ты падаеш надзею мне, а жабраку рубельапошні...

Ды не глядзіш у нашы вочы...

***

Разнасцежаныя дзверы царквы, ніхто не заходзіць...

I я праязджаю міма

і толькі шапчу: “Злітуйся, Божа...” Нібыта з малітвы, словы кіроўцы: “Плошча Свабоды”.

Дзверы адчыняюцца, ніхто не выходзіць.

АНАТОЛЬ СЫС

***

Як на зорках, па pace твой апошні шлях праляжа. Памірай, а жыта сей.

Рунь пра сейбіта раскажа.

АДВЕЧНЫМ ШЛЯХАМ

вырасце трава і траву адшукае раса

вырасцем мы

і нас адшукаюць слёзы цярновыя і палыновыя самотныя і радасныя цёплыя і сцюдзёныя

і праз слёзы мы ўбачым свет белы і чорны зямны і нябесны

шчаслівы і пякельны

але вырасце зноўку трава

і траву адшукае раса

і вырастуць нашы дзеці

***

“Каб ты каменем стаў”...

I я стаў...

сярод поля.

Ані жыта засеяць, ані пожні ўзараць.

Разам з гневам ўва мне скамянела патоля — ацяжелых вачэй на людзей не падняць.

I калі б я заплакаў паўпіваліся б слёзы скамянелым струігіннем у шчокі мае, толькі я не заплачу, бо рана ці позна: “Каб ты здраднікам стаў!” хтосьці зноў пракляне.

***

Карміў з рукі, і нават пасля ката, даваў лізаць ім на кайданах кроў а сам паглядам пілаваў на вокнах краты.

Ён ненавідзеў гэтых пацукоў, калі ішоў чарговы раз да ката, за тое, што лізалі яго кроў і пільнавалі ад пагляду краты.

Ён ненавідзеў і любіў сяброў, што прадалі яго за срэбнік казу.

Г аіла сонца прамянямі кроў і пілавала прамянямі краты.

***

Без мяне будуць жаць і губляць з пераспелых калоссяў залатыя зярнягы на Белую нашу зямлю,

гпушкі іх падбяруць як падвязку за жніўныя песні, хто ў крыле, а хто ў дзюбе у гнёзды свае прынясуць.

Без мяне прарастуць у зямлю жаўруковыя гнёзды, і, шануючы звычай, іх жнеі сярпом абмінуць.

РАМАН ТАРМОЛАМІРСКІ

***

To новы завет, то стары

У штучна прыдуманай гонцы Даруюць нам правадыры, Каб сонечна бліснуць пад сонцам.

Ім цяжка паверыць у факт, Што памяці нашай закладкі Ці смерць паднясуць, ціінфаркг

Для новага ў свеце парадку, Што зноўку па крузе ўсё тым Закруціцца калясніца I з’ява ўсё тая ж прысніцца I сённяшнім і былым.

АДЗІНОТА

Ваша вялікасць, мая Адзінота,

Можна, я сябра сабе завяду, Каб не шаптацца мне з вамі употай Ноччу,

як ціша прыносіць жуду.

Я засядзеўся ва ўласным акопе 3 вечным памерам —

чатыры на два,

Так незнаёмым у цеснай Еўропе, Дзе не буяе трава-мурава.

Што ж маўчыцё? Вінаваты пакрыўдзіў...

Ноч скаратаем ізноў удваіх.

Месяц на небе не выключыць відзік. Гоман сузор’яў

уловіць мой слых.

Зноў абыду я

Сусвету абшары

I зразумею,

што нават між хмар Жыць з Адзінотай не божая кара, Ваша вялікасць,

а божы дар.

Мы зіубілі спраў вялікіх сэнс, Лоб разбіўшы аж аб іх нязбытнасць, I не даём і грошыка за бітых, Тры сасны для нас ого ўжо лес.

Хто толькі наперад нас не вёў! Што толькі ўжо нас не павучала! Карабель жа ля таго ж прычала 3 грузам тых жа перспекгыў і слоў.

ПРЫКМЕТЫ ЧАСУ

Пра душ перасяленне Чутно з усіх бакоў, Паўсюдныя памкненш He зайцам быць ваўком.

Абрыдла жыцьму зайцам, Жальбу штодня чакаць.

Усе жадаюць гнацца, Ніхто — каб уцякаць.

Пайшло ў нас пагалоўе Найбольш ваўкоў-людзей.

Сказаць бы: “На здароўе!” Ды страшыць новы дзень.

***

Нам спатрэбілася мільён год,

Каб аднойчы

стаць

Чалавекам.

Кажуць, зараз нам хопіць веку

Для таго, каб спляжыць свой род.

***

Пішыце па начах... У цемры ночы Праменьчык думкі лепей выілядаць, 3 падскокам ілыбіню не пераскочыш I болей бачна дзённая жуда...

Пішыце ў часе болю і пакуты, I вам не пагражае іладкапіс: На вагах лёсу кожная мінута, А не ваганне проста ўверх-уніз.

***

Мая ўлада ўся пры мне, Бо не так званага народа Абраннік я самой прыроды, 3 якой Бог толькі нараўне. I хто б абранніцтвам сваім Hi выхваляўся, горда ахаў -

Ён усяго часовы хахаль Для ўсіх, хто захапіўся ім. Пакуль прьі ўладзе уладар, I клічнікі ў яго падпоркі! Але скаціўся толькі з горкі I ўжо атухлы ён званар. Прырода рук не падала Няма за што яму ўчапіцца... ... I новы ідал ці макрыца Паўзе да ўладнага стала.

ПАЛЫН

Дарма цябе абгаварылі, Бо з гаркаватым пахам ты, Я на тваім замглёным крыллі Г атоў праспаць да яснаты.

Ты неразгадная загадка Чыйгосьці горкага жыцця, Што не ўзрасло на роўных градках, I лёс яго мяне працяў.

Ля ганка спарахнелай хаты Як буйна ты ў цішы расцвіў!

I ты зусім не вінаваты, Што хату раз’ядае цвіль.

I зноўку думкі развярэдзіў Ты, адшчапенец паміж траў, Няма такіх на свеце спраў, Каб дзеля іх цябе не згледзець.

Між разнатраўя-разналюддзя Ты одум і майго быцця.

He ведаю, што з намі будзе, Ды ведаю, што ёсць працяг

Любое кволае былінкі,

I мне яна

чым не сястра:

Адной мы ўскормлены скарынкай Зямлі... Для моцнасці нутра.

Куды б ні скіраваў я крокі, Упруся ўрэшце у пагост.

I мой палын замглёнавокі Прыпыніць недзе ўласны poor...

***

Што ні ствары ад усяго эрзацам

Сягоння патыхае... Адгаго Маўклівасцю

найлепш падперазацца,

He бачыць ні чужога... Hi свайго...

I даць угаварыць сябе самога,

Штоім,

нашчадкам, лепш за ўсіх відаць,

Якога з неба скідваць зноўку Бога, Якому Богу

лесвіцу падаць.

ТАІСА ТРАФІМАВА

ВЯЧЭРНІ ЭСКІЗ

Зноў па лёсе маім ты прайшоў, Ці то я па тваім праляцела. Элекірычка змяёй прашыпела, Светлы дзень у нябыт адышоў...

ВОСЕНЬСКАЯ АКВАРЭЛЬ

Лістапад, ліставей, лістабой Падарыў мне сустрэчу з табой, Запрасіў нас на восеньскі баль, Нібы мудры і казачны бай!

Ліставей, лістабой, лістапад...

Нашапчу табе слоў неўпапад, Сваіх крылаў пяшчоту аддам, Наўздагонусміхнуся вятрам.

Лістабой, лістапад, ліставей

3 дрэў апошні лісток абарве. Залатыя кусты дагараць, Будзе май нашу песню спяваць...

... Ліставір, ліставей, лістабой Нам падорыць япічэ сэрцабой...

АКВАРЭЛЬ

Я блакітнай сіняй птушкаю спяваць хацела У нашым садзе пад тваім акном.

Сляпая хмара раптам наляцела

I змыла мары праліўным дажджом...

ТРЫЯЛЕТ

Мы расставаліся ў дзень вясновы — Той дзіўны міг забыць я не магу! Стаялі мы ў квяцістым мурагу... Мы расставаліся ў дзень вясновы. Ты прашапгаў мне велічныя словы, Я тыя словы ў сэрцы берагу.

Мы расставаліся ў дзень вясновы Той дзіўны міг забыць я не магу.

ЧЫСТАЯ КРЫНІЦА

Паводле народнага

Цячэ вада быстрая, Цячэ вада быстрая, Яна сцёку не мае, Яна сцёку не мае Сама сабе

дарогу пракладае.

Там сядзелі два галубкі, Любаваліся, углядаліся, Белымі крыламі абнімаліся.

Праляцелі тыя гады, Зноў сустрэліся ля вады. ... Як раней ты кахаеш, ... Як раней я кахаю, Як далей жыць -

ні ты, ні я не знаем... Часцей, любы, прыходзь сюды, Пагаворым каля вады.

Дзе стаяў над вадзіцай Галубок з галубіцай, Працякае цяпер чыстая крыніца.

ВІТА ЧАКУР

***

Адкрываю вочы, Зачыняю дзверы. Немагчыма крочыць Па жьіцці без веры. Веры і надзеі У шчасці існаванне.

Наватчарадзеі

Вераць ў крыжаванне. Бо душа шукае Дзесь падтрымку збоку, А бяда якая, Дык гаворыць з Богам. Бог дабра і жалю, Вьпрымкі, любові, Што не хоча болю, I пра гэта мовіць.

**♦

Доўга табе глядзела я ў вочы, Але ў іх цёмна, нібыта ў ночы. He бачыш ты сваёй сцяжынкі. I на вачах ізноў слязінкі.

Падаў сваю камусьці руку, Ды павялі цябе на муку, А ты ішоў, але не ведаў, Што давядуць цябе да бедаў. А што рабіць яму, сляпому, Каму ж даверыцца? Нікому, Нікому, акрамя сябе, Душы, што ў вечнай барацьбе.

***

Цёмна. Страшна. Цішыня.

Я ввду свайго каня. 3 кожным часам ён расце, Белы быццам у фаце, Сярод жудасных начэй Ззяе свет яго вачэй.

Ен змагае жаху здань, Мне гаворыць “Толькі глянь Г эты страх фантазій плод, Што сціскае ўвесь народ. Стань прад ім у поўны рост, I схапі яго за хвост, На хаду хутчэй скакні. Едзь на мужнасці кані”.

**♦

Чую гоман, чую крокі I гляджу хто там такі? Кажуць: “Людзі, мы прарокі, Што змяняюць ход ракі, У якой, магчыма, ўсе мы Плешчымся са дня ў дзень, I рашаем тэарэмы, Як не стаць з усімі ў цень!” Усё жывое стала цьмяна, Невядома, хто ідзе.

Усё заблыталася ў пана Жорсткай, гідкай барадзе.

* * *

Сустрэча. Шчырае прызнанне. Крадзецца дзесьці тут каханне. I два бакі яго ідуць, Сваю кудзель яны прадуць.

Розум абвеялі і сэрца. Пачуццям адчынілі дзверцы, Пусцілі ў цудоўны сад, Дзе кветкі, шчасце, вінаград. Але і тут змяя спакусы, I яблык закранулі вусны, Той яблык, што чапаць не трэба, I зноў памылка, зноў о неба!.. Дакуль жыве той чалавеча, He разумее, што калечыць, Калечыць ён сваё каханне, Калі кранае плод карання.

ПАЛЯЎНІЧАЯ

Чуваць званочкі, I птушкі зноў не ў чарадзе. Ды што такое?

Хто іх гоніць?

А! Паляўнічая ідзе.

Бывае, што яе гукаем, Бывае, з’явіцца не ў час. Заўсёды шнырае, шукае Здабычу гэта значыць, вас. Яна нікога не літуе, Прасі яе, ці не прасі.

Маўчыць, а розум лямантуе, А прыйдзе сэрца аддасі. I з мэтаю каранавання Паўзе яна, як гідкі вуж. He дзеля славы паляванне, А паляванне дзеля душ.

АЛЕСЬ ЧОБАТ

ЧЫРВОНЫЯ МАКІ

Апошні май. Апошні год Расіі.

Пусты і сумны поўны макаў Крым. Паэты паміраюць маладымі.

Гарыць агонь ... На попел і на дым.

Але пазней аднекуль з дальніх хмараў Праз пакаленні, войны, страшны час Злятаюць словы ў сньі да вечных мараў і гояць раны і ратуюць нас...

Апошнія цвітуць густыя макі.

Ты ходзіш там і ўсё глядзіш на свет, але ў вачах маленства, Гродна, маці. Пара ісці... Пара да хат, Паэт.

ВІКТАР ШНІП

НЕБА

Неба гэта возера святла На дне якога занесеная ветрам Жоўтая лістота з райскага саду У небе жыве Бог Ен бачыць усё і ўсё чуе Бо неба і ёсць Бог Якія ля Млечнага шляху Трымаюць кавярні і шынкі У якіх дупіы летучы да Бога Могуць паслухаць анёльскія песні I канчаткова вырашыць Дзе ім быць на зямлі ці на небе Неба палохае сваёй глыбінёй I я седзячы ля агню Гляджу як ручаёк дыму Імкнецца ў неба і там знікае Забыўшыся пра тых Хто яму даў жыццё.

ВАДА

Паміж спякотай і спякотай як паміж берагамі вада вада ратуе ў час смагі вада губіць у час патопу вада гэта пекла якога баіцца бруд вада гэта рай

у які імкнуцца ўсе

I я стоячы на беразе ракі гледзячы ўбок адкуль цячэ вада нічога не бачу акрамя вады якая ратуе у час смагі якая губіць у час патопу якаяратуе якая губіць

ДРЭВА

Дрэва трымааецца за зямлю Дрэва трымае неба

Зямля забірае попел ад дрэва А мне застаецца цяпло

А мне застаецца дрэва Якое будзе труной

I ніхто не знае дзе тое дрэва Але яно трымаецца за зямлю Але яно трымае неба

I я іду да дрэва

I я губляюся сярод дрэў

I я знаходжу дрэва Якое сагравае мяне Пакуль я іду

ЗОРКА

Зорка заўсёды вышэй Ідучы праз пустэлыпо Вандроўнік тлядзіць на яе Вязень седзячы ў астрозе I гледзячы праз краты Па зорцы пазнае што ў свеце ноч Зорка гэта свечка

У Храме сусвету Запаленая самім Богам Зорка гэта люстэрка У якое глядзяцца анёлы Рыхтуючыся апусціцца на зямлю Зорка гэта ружа Ля якой як матылі Лётаюць людскія душы I я гледзячы на зорку У думках лячу да яе А яна далёка як маё дзяцінства А яна маўклівая як залатая рыба Якая не імкнеода да сузор’я Рыб А любіць адзіноту

СВЕЧКА

У свечкі мяккі характар

I светлая душа

Свечка ахвяруе сабой

I згараючы плача Ад радасці і суму Свечка гэта нож Які лязом агню Разразае цемру Вызваляючы з яе мой пакой У свечкі кароткае жыццё Але яго хапае

Каб я палюбіў свечку

КОЛА

Па лугах і палях Коціцца коціцца кола Кола вырвалася на волю I ўсяму здзіўляецца

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Зайцы варачы ггіва

Парэцэту самога Караткевіча

Убачылі кола сталі ў яго пытацца

Ты хто абруч з нашай бочкі

Ціпростануль

А кола зайцам адказала

Я і абруч з вашай бочкі

Я і нуль але нуль не абы-які

А ад самога мільёна

А вецер што ляцеў за колам

Зашумеў запыліў

Гэта маё кола я яго ўкраў

3          карэты самай пекнай панны

А я ішоў па дарозе

I ўбачыўшы кола

Якое кацілася па палях і лугах

Пажадаў яму шчаслівай вандроўкі

мост

На мост праз раку прьгходзяць

Каб убачыць як цячэ час

Каб спазнаць незваротнасць і немінучасць

На мост праз раку прыходзяць

Кабугапіцца

Мост трымае рачныя берагі

Нібыта храм зямной расколіны

He даючы ёй разрасціся

I раздзяліць мяне з табой

Мост злучае

Яго берагуць каб вярнуцца

Яго паляць каб застаода

Мост заўсёды самотны

Але ён весела рыпіць

Калі па ім едуць дамоў

Мост помніць усё і ўсіх I яму не трэба напамінаць Што на тым беразе маё дзяцінства I колькі б я ні ішоў па мосце Я ніколі не траплю назад Мост кальцавая рыфма Паміж двума радкамі берагоў Якія створаны крыніцай Якія нам чытаць і не перачытаць Губляючыся ў прозе жыцця.

ЯУГЕНІЯ ЯНІШЧЫЦ

Я ПАЧАКАЮ

Нічога не вяртаецца назад:

Hi гэты міг, ні гэты дзень, я знаю.

Ты адыходзіш ціха ў снегапад, А я люблю вясну. Я пачакаю.

Разрыў-трава. Нязбітая раса.

Халодны ветах блудзіць каля гаю.

I наша сцежка жытам прарасла.

А я люблю жніво. Я пачакаю.

Ідуць дажджы хоць з хаты не вылазь, Бяссоння год, як лён, перабіраю.

На туфельках, на белым плацці гразь.

Я не люблю слаты. Я пачакаю.

ЯК НАЗЫВАЮЦЦА СЛЁЗЫ

Попел і чорныя цені майна.

Вые ў комінах скруха.

Як называюода слёзы? — Вайна.

Смерць.

Г аладоўка.

Разруха.

Спее сусветнага жаху града.

Хто пазбірае каменне?

Як называюцца слёзы? — Бяда.

Здрада.

Разрыў.

Адчужэнне.

Мілы, мы зналі кахання палын, Трушчыць як сэрцы самота. Як называюцца слёзы? Святлынь.

Радасць.

Здзіўленне.

Пяшчота.

Крэўнасць зарук, нібы іскры з кастра ... Свеце бянтэжны мой, дзе я?

Як называюцца слёзы? Сястра.

Maiij.

Планета.

Надзея.

* * *

Слоўмедзякі... Пачуццяў бранзалеткі... Іграй, святло! Струмень, любові ток! Душа, ты напрасілася ў паэткі?

Глыбей, з гадамі, чую твой аброк.

О ты, чаўночак сельскае хаціны, Вяртай мяне ды на свае кругі!

Прайшлі вякі, баталіі, карціны... Каму ж і чым не сплочаны даўгі?

На карце міру хто паставіць кропку Празорлівы палітыкці паэт?

Яшчэ не ўсе раскрыліся раскопкі Загінуўшых ад хіжасці планет.

А свет ізноў спакусы ды інтрыгі, А свет ізноў на вастрыні падзей.

... Mae вярыгі будучыя кнігі, Я думаю пра вас, як пра людзей.

ЗОРНАЯ ПАЭМА

(урывак)

Круціцца, нібытажорны, планета.

Смсрт змяючай зацята пятля.

Плуг аратая і ліру паэта Ты удзымі над сабою, зямля!

Крышыцца, нібыта жорны, планета, Людства гудзе, нібьі пчолы з вулля. Поі^ль не чорныя воблакі светла! Светла, пакуль зелянее зямля.

Светла ад лотаці ў завадзі зброснелай. Коні шукаюць ракі.

Крылы ў адных развінулі нябёсах Ястрабы і жаўрукі.

Край нездарма сінявокім здаецца Сіне і светла душы.

Выпаўзлі з нораў на сонцы пагрэцца Яшчары і мурашы.

Сонечна. Светлараскрылена. Весне.

Ранак. I ранне жыцця.

Чую! He змоўкла радзімая песня Спеўна жанчына люляе дзіця.

Буслікаў светлых крыляе дружына.

Вецер гуллівы сядлае каня.

Да вадапою знаёмай сцяжынай Ціха ласіха вядзе ласяня.

Мілы мой сын, залатая малеча, Почыркам ясным пішы!

Сілай адной знітаваны навечна Прашчуры і мурашы.

Notice du traducteur

J’ai fait connaissance de la poesie belarusse il y a quelques annees ä Rakoutevchina ( qui se trouve au milieu du pittoresque departement Maladzetchna de la region de Minsk) pen­dant les “Joumees de Poesie”, organisees avec enthousiasme par les collaborateurs du musee litteraire de Maxime Bagdanovitch. Le sentiment passionne ä 1’egard de la langue maternelle de tous ceux qui y participaient, leur amour de la Patrie, leur liaison ininterrompue avec leurs sources, leur admiration devant le talent poetique de Maxime Bagdanovitch m’ont frappee d’emblee.

A une des conferences poetiques et scientifiques au musee j’ai appris que les vers de ce poete avaient 6te traduits en an­glais. Pourquoi pas en frangais? J’ai pris parti de m’y essayer. Grand fut mon etonnement de voir qu’en traduisant mot ä mot les vers belarusses en une langue romaine qui est loin d’etre de la meme famille on trouve aisement des rimes.

Plus tard le poete Siarguey Paniznik m’a poussee ä poursuivre le travail en me priant de traduire le livre “Ksty” par Rygor Baradouline designe pour le Prix Nobel. Depuis Siarguey Stiapanovitch m’envoie les recueils de differents auteurs de sa pro­pre bibliotheque. Je remercie tous les poetes qui me font pre­sents de leurs ceuvres. Chaque fois , en ouvrant un nouveau livre, je me rejouis: “Encore un poete qui a son visage ä lui”. Qu’il est profond le sens des “Offres” par Rygor Baradouline, faciles ä rimer, etonnant par leur brievete et leur amplitude:

Que la mechancete ne devienne pas une profession, De beaucoup d’autres nous sommes en possession. Ou:

Je suis prisonnier du pays

Ou ma mere brille comme une etoile

Au-dessus de mon lit.

J’ ai le sentiment d’ avoir acquis une grande honneur avoir la possibilite de traduire une si haute poesie. Le nom de Vassil Vitka, par exemple, figure sur la Liste d’Honneur du conteur dannois. Avant d’avoir ose traduire un de ses contes poetiques j’ai prete attention ä Г ironic du “Repentir de Promethee” qui avait vole pour nous, prisonniers de Гёсгап tele, le feu bleu:

Au moment de la creation d’Adam

Tu n’avais aucun programme,

Pas d’experience, pas de pratique,

De la Galaxie aucun dessin technique.

J’ai surtout aime “Les frolements” par Alesse Razanov que 1’on rime facilement, meme si dans l’orginal ce sont des vers blancs:

Dans le pare

On a colore une pierre moussue,

Et des siecles sont morts dessus.

La poesie lyrique de toutes les poetesses belarusses sans exceptions attire par sa sincerite, sa spontaneite:

Bien joyeux, nous nous promenons le matin,

L’oiseau chante son coucou en I’air.

Tes cinq doigts sont cinq eclairs,

De mon epaule enleve ta main.

On voudrait retenir et faire les siennes les lignes d’une autre poetesse belarusse:

Tu exerceras un grand metier —

Tu vas garder mes nuits blanches.

Comme on sait le frangais est plus court que le russe, mais la langue belarusse est plus courte que le francais et, ä mon avis, plus fine et expressive que le russe, ayant un charme particulier.

Poetesse de talent et traductrice Nina Matsiach qui vient de nous quitter avait brillamment traduit en belarusse les poetes de la Pleiade. Il se peut que ces deux langues soient liees interieurement. En tout cas le mecanisme de la traduction est tres interessant: on voit naitre la repetition melodieuse de syllabes absente dans Гoriginal (“Je traduis le bruit de la pluie”), on peut trouver plusieurs synonymes pour un seul verbe (“Arretez 1’instant”), ce qui rend encore plus dynamique le rythme rapide de ce vers... Il y a des rimes qui s’imposent. J’espere que les rossignoles belarusses me pardonnent mon desire de leur faire apprendre la “Carmagnole”.

Ce recueil ne pretend pas ä la plenitude d’une antologie, le lecteur passera par certaines routes et senders pittoresques de la grande et belle foret de la poesie belarusse. Je suis sure que tous ceux qui possedent le fran^ais seront contents de decouvrir la profondeur philosophique, le lyrisme sincere et peu ordinaire de la poesie contemporaine du pays peu connu dans le monde litteraire du Belarus.

Ces traductions ne seraient pas faites dans tout leur volume sans les consultations hautement professionnelles du poetetraducteur Ivan Boursav qui tient la rubrique “Deux siecles de la poesie belarusse” dans le “Journal litterare” ä Moscou.

L’energique et infatiguable poetesse belarusse Vera Boulanda a beaucoup travaille pour que cette edition bilingue voie le jour.

Nina Debolskaya Moscou, aout 2011

VALIANTSINA AKSAK

UNE NUIT D’AUTOMNE A MINSK

Magie noire des averses de pluie sur les quais de la Seine, mais je ne suis plus ä Paris, et la Seine ne me dit rien aujourd’hui, eile ne m’interesse nullement.

Je traverse les quais de ma riviere ä moi, je sens son odeur. Magie noire des averses d’eau sous les pinceaux des impressionistes d’autrefois.

UNE DALTONIENNE

Gris, gris, tout gris avance vers moi mon pays par delä le Boug, par delä la frontiere... O mon Dieu, gris, gris, indiciblement gris... Et le pays irise

s’en ira de moi jusqu’ä la frontiere par delä ma riviere, la Svislatch?

TRIANGLE

Deux poetesses en meme temps adressent leurs confessions au meme homme. Poete lui-meme il revoit tour ä tour leurs poemes d’amour.

DIALOGUE

AVEC UN ECRIVAIN POPULAIRE

— Pourquoi es-tu triste, ma cherie, tu as un celebre mari...

— O mon tres eher oncle Jean, je n’ai jamais vu votre femme eclater d’un rire aussi charmant.

ECLIPSE

Toi, tu es pared a ce Croissant insolent

qui a voulu couvrir le Soleil pour que dans cette eclipse je croie qu’il n’y a personne dans mon ciel sauf toi.

COMMENT £A SE FAIT?

Qa se fait comment que tout ton corps perd soudainement toute ponderabilite, et seul 1’attouchement de tes mains refroidit en un moment mon etre brulant.

PERSONNE...

Je selectionne de belles fleurs, mais personne ne vient admirer leur etrangere beaute ä son heure.

Je me fais de belles robes d’ete, mais personne ne vient admirer la beaute de ma taille elancee.

Je cuis tous les jours des pates, mais personne ne vient admirer mon etemelle et cordiale hospitalite,

Seule ma mere avec mes grands-peres.

EDOUARD AKOULINE

LE SILENCE DE DIEU

Devant la porte de mon eglise je coupe humblement mon telephone pour que sa vibration ne trouble pas le silence de Dieu, ne rompe pas l’harmonie solennelle de la Foi.

MADONE

Je crains de faire ton portrait: tu es un mouvement sans fin. D’envie le soleil s’obscurcit devant la Madone de la Blanche Russie. Je crains de faire ton portrait, je bois des yeux ton mouvement... Les Madones de Rome sont rien devant la Notre aux traits vivants!

LE POMMIER

Dans l’äme du pommier une blessure. Quand le rossignol le trahit la brume revient au pays pour 1’enterrement de ГAmour...

L’arbre deplore ses fruits, ses larmes dans le ciel fuient.

***

Le mois de decembre. Une brume...

Une sorcellerie...

Une allucination, une solitude?

La neige, eile ne l’a pas offensee. Mais eile etait triste comme moi. Elle marchait ä l’aventure, les Saisons, eile les a confondues ... De te voir, brume, je suis content tu partages mon isolement.

UN SOIR

Une vitre froide glacee.

Un vin acre et chaud.

La coupe brille ä la main comme un tube ä neon.

Un gargon-pingouin additonne lentement se pavane fierement. Portant des fichus comme s’ils allaient se suicider les gens se pressent dans la rue.

MUSIQUE

I.

Par un beau jour plus tard en nous sonnera la memoire comme un echo plus d’une fois, deux fois, trois fois...

Les larmes ne sont pas dignes de notre visage.

Il faut savoir plaindre meme de douleur et de dommage. La beaute ne disparaitra pas 1’invincible mutiles nous rendra.

II.

Dans la foret de bougies — un brouillard chaud...

L’orgue s’en va dans l’etemite pared ä un canot...

JARDIN ENSAUVAGE

Le jardin ensauvage comme une tribu de Juifs au mepris de la Cabale d’automne est alle dans le monde comme dans le vide portant au front sa couronne.

Regardant Ie vaste espace d’un ceil absent, sondant la terre par leurs racines ä travers l’automne les pommiers cheminent en pelerins semant des constellations de pommes fines.

A la limite de la longueur insensee ayant attrape de Bethleem sa fumee trois fois Ie jardin ensauvage sur la route s’est penche et il est devenu dore.

LE COUCHER

Pour y aller pas de visas. La cigogne y vole par en bas. Sous son aile triste pendante, sur des collines brülees une bardane s’est dessechee.

La nuque chauve du soleil se cache dans les cendres chaudes etoilees.

CELA NE VA PAS

Quelque chose ne va pas chez les gens... On detruit un temple on en fait un moulin. Depuis sans pain est le soir, Le jour est sans espoir.

UNE DEMANDE

O Leviathan, roi sous-marin, muet surveillant de Г ocean, avale mon reve, puisque moi-meme je vis dans une duperie. Avale mon reve et va au fond comme une profondeur parmi ses soeurs, endors-toi pour 1’etemite, alors mon reve va me quitter, mon reve ou je suis solitaire dans les tenebres et ces tenebres sont le sein de la mere qui n’est pas la mienne et qui ne veut pas que je vienne... Et je vis sans etre ne seul au fond de 1’univers, je pleure,

je flotte, comme Noe ayant perdu son but dans la mer... O Leviathan, roi sous-marin, avale mon reve et disparais, ä tout jamais.

ENTRE

Comme une meule 1’Univers va moudre tous en poussiere.

L’Univers est une meule...

Dieu meunier est seul, toujours seul entre I’etemite et une profonde douleur.

UNE PROMESSE

Un jour I’Eternite va s’ouvrir entre les berges de la vie, je serai le premier qui sautera aux yeux de mon pays. Je 1’aime tellement que sur la croix de sapin, du fond du tertre funeraire, du fond du silence d’au-delä je pleurerai comme une priere par mon ame trois mots clairs: Oiseau de contes, Poesie, Mere j’ai vecu pour cela...

MAXIME

BAGDANOVITCH

***

Regarde tout autour le monde habituel est multicolore et miraculeux

1. Fet

Salut ä toi, vie en liberte!

Au-dessus de ma tete une voüte de chenes,

A travers leur feuillage on voit le ciel, des montees

Et la plaine.

L’or des clairieres est cache

Sous les hailions des ombres noires;

Il brille plus fort par des trous detaches Le soir.

Quand 1’eau deviendra sombre

Les lueurs du soleil couchant seront belles,

Se couvrira d’aiguilles argentees sans nombre

Le ciel.

D’amour envers 1’obscurite et la lumiere

Mon coeur est plein, Le jour qui doit naitre m’est aussi eher Que le jour eteint.

***

Aux yeux bleu fonce

Doucement passait

La nuit touchant 1’herbe des champs.

Rare et transparent flottait le brouillard Disparaissant dans le noir

Comme la fumee d’encensoir.

En ranimant la profondeur des cieux Regardaient ä travers les nuages tenebreux Les couronnes des etoiles vacillantes.

Des sauterelles tintaient sechement, Coulaient lentement

Les eaux du fleuve sombre comme un miroir. Tombait la rosee du soir.

Les perles des etincelles jaunes et rouges Se sont allumees dans les clairieres.

C’est 1’heure de dire ses prieres Au-dessus des tombeaux des jours Passes en vain pour toujours.

RONDO

La nuit a offert une broderie De belles etoiles au firmament. L’eau des lacs, des marais, des etangs L’a repetee dans ses rides.

Le coeur de grenouille chante la beaute Que la boue des flaques a presentee, Et ä travers les tenebres d’un vaste espace Elle a embelli la fine et chaste Broderie.

On entend dans les champs et les forets Les crapeaux maudire le soleil Qui cache les etoiles dans la joumee, Mais on ne les entend pas par-ci Ou une main a travaille une fine Broderie.

***

Dans le ciel pres d’une nuee d’orage une nuee legere, Rougissant de chaleur et de confusion elles vont de pair, Voulant se reunir pour devenir une nuee puissante, Mais un vent inattendu met en lambeaux les malchanceuses passantes.

L’une d’elle a pleure au-dessus de la terre d’une pluie fine, L’autre a tonne pour appeler sa malheureuse copine, Toutes les deux elles se sont ecoulees sans se connaitre En ecoutant rire de leur mort le vent qui venait de naitre.

OCTAVE

Comme un reactif puissant qui fait renaitre Une serie de mots invisibles autrefois Entre les lignes d’une ancienne lettre L’obscurite inonde vert, comme une glace, le firmament froid, Et ä travers la brume eile fait paraitre La poussiere argentee des astres une fois.

Salut, mes bien-aimes! Brillez plus fort, De la beaute des cieux parlez au coeur!

LES TISSEUSES DE SLOUTSK

De leurs maisons, de leurs champs On a pris ces femmes malheureuses Pour faire d’eIles des tisseuses A la cour d’un riche pane*. Le matin et sous les etoiles, Oubliant leurs reves de jeunesse, Elles tissent de larges toiles Aux arabesques de Perse.

Derriere le mur rient les champs, Le ciel brille ä la fenetre -

Leurs pensees volent furtivement Lä ou le printemps vient de naitre, Ou au loin brilient des bles, Oü sous le ciel fleurissent des bleuets, Ou 1’argent froid du fleuve serpente Au clair de Lune entre les pentes. Le contour de la foret s’obscurcit... Et la main oublieuse tisse Au lieu d’un dessin perse Un bleuet aux palpitants cils.

*En Pologne proprietaire, petit seigneur, hobereau.

***

Hier soir le bonheur a paru timidement, Mes pensees lugubres ont disparu comme en reve. Le cceur souffrait et comment!

La joie serrait mon äme sans treve.

Ma vie d’aujourd’hui est un vent de mai. J’ouvre un livre mais je ne peux rien voir. Comment se fait-il que je t’ai aimee? Qu’est-ce que j’en sais? Et pourquoi savoir?

***

Ne chante pas, mon coucou gris, Dans les pins ne lance pas ton cri; Meme si tu dis que je vivrai ä 1’aise Il vaut mieux que tu te taises. Mon cceur me dit une autre fortune, Emplit mon äme d’amertume.

Il indique d’une voix breve et ferme L’approche prematuree de mon terme. C’est ä cette heure que tu viendras, Au-dessus de ma tombe tu chanteras .

***

Tout passe des joies, des chagrins, Mais de ton image je me souviendrai, De tes sourcils fences, de tes mains, De ta tete d’or que traverse une raie.

SKIRPOUSSIA

Notre Skirpoussia est allee au bazar Pour voir s’ il y a un canard, Ou une comeille, ou un grand due. Il se peut que notre Skirpoussia soit de sante caduque.

Elle a vendu son coursier Pour acheter un canard huppe, Jeune, beau, bien peigne, Bien fait, vachement toume. Depuis qu’elle Га pris Elle n’a que des soucis: Le canard se lave le matin, Regarde tout autour, le malin, Il observe tout le jardin Afin de decouvrir une cane dans un coin.

Le canard e’est notre Jean, Il embrasse la petite Jeanne.

TRIOLET

La jeune beaute, Triolet. K. Fofanov

Comme un oiseau dans les roseaux Ma pensee est passee en coup de vent, Elle a disparu immediatement Comme un oiseau dans les roseaux. Elle a trouble mon pauvre arne

Qui ce refrain depuis entame: “Comme un oiseau dans Ies roseaux Ma pensee est passee en coup de vent”.

TRIOLET

Un jour j’ai regarde le soleil, Le soleil m’a ebloui.

Je m’en fiche de I’etemelle nuit,

Un jour j’ai regarde le soleil.

Que le monde de moi rie.

La voila ma repartie:

Un jour j’ai regarde le soleil, Le soleil m’a ebloui.

MON ÄME

Mon äme est un epervier sauvage Qui voudrait partir pour d’autres rivages.

Elle attrape les cris des oiselets, —

Mon äme est un sauvage epervier.

Les ayant entendus eile surmonte les sommets, Elle sort de son profond sommeil.

Mon äme est un epervier sauvage Qui voudrait partir pour d’autres rivages.

LE ROI DES SERPENTS

II fait sombre. Des pins. Des sapins.

Je vois ma mort qui vient...

Brüle le soleil couchant

Dans les airs sans fin.

On a peur de mourir la nuit.

L’herbe fait du bruit.

Contre un arbre se bat un pivert, Une chouette vole de travers.

Si je meurs — des couches d’argile Ma poitrine ecraseront. Ma tete fragile Se levera pour voir 1’horizon, Pour mourir apres sans fa^ons.

Ma couronne tombera, roulera, Dans la mousse d’or brillera.

Une taupe noire ma tombe creusera, Un vent sourd tres haut soupira.

Le croissant luira d’argent, Etincellera la rosee des champs... Brule le soleil couchant

Dans les airs sans fin.

LE GRAND DUC

Ses yeux s’illuminent de sang,

Part au loin

Du sombre sapin un son triste et rieur

Qui resonne largement

Et que I’echo criard repete avec stupeur.

Tu attends la fin de la nuit.

Il te semble: se leve 1’esprit de bois Dont 1’ceil plein de sang luit, Dont le rire sourd et fou s’accroit.

AUX BORDS D’UN LAC

Le soleil a glisse au bas d’une colline,

Le croissant blanc brille eplore,

Ayant jete un coup d’ceil aux etoiles divines Il tire du lac des filets.

Les cheveux des ondines s’y sont emmeles, Elles essayent de les en arracher;

La nuit flotte et apporte la rosee, La nuit murmure aux ondines: “Dormez!”

A L’ETRANGER

Des fleurs s’epanouissent autour de moi, Je rode permi eiles triste et solitaire. Tout ä coup de loin je vois

Un bleuet m’envoyer un signe salutaire. “Bonjour, mon compatriote!” A peine visible dans la plaine, Melancoliquement il me chuchote: “Souvenons-nous, mon ami, Dans ce pays fleurissant

De notre pauvre patrie lointaine”.

LA NUIT

Dans le ciel, sur la terre et au cceur Tout etait calme.

La nuit couvrait d’obscurite

Le pays natal.

On voyait briller les etoiles Et le croissant a enleve son voile, Il a inonde d’argent La foret et les champs. Tout dormait, Seuls les bouleaux chuchotaient Les trembles chahutaient, Les epis se balan^aient Et touchaient au sol. Tout etait calme

Dans le ciel, sur la terre et au cceur.

MES CHANSONS

I

Si une grande tristesse tourmente mon arne, Si je regrette mes jours passes en vain,

C’est tout bas, doucement, je les entame, Mes chansons an malheureux refrain. Elles se repandent et me confessent En me faisant de gros reproches: C’est toi qui as perdu ta jeunesse, Tue ta vie, n’as pas aime tes proches.

II

Quand je me rappelle mon pays natal Dont je trouve le sort infernal, Mon cceur se serre et j’entonne mon chant Pour soulager mon ame, pour calmer mon sang. Ma chanson barytonne haut, Elle maudit la vie des paysans chaud.

Eux, les pauvres, trainent leurs chaines lourdes. La fortune ä leurs plaintes est sourde.

***

O les lueurs du soleil couchant!

Des tenebres epaisses couvrent les champs, La chasuble noire cache la vallee, La poussiere lactee ensemence le ciel. Le silence envahit mon ame.

Le poirier au bord de la route tremble souvent, Sa couronne murmure sous le vent, L’echo des cloches fond au loin, Au-dessous d’une pierre une source ruisselle. Les lueurs du soleil couchant, que vous etes belles!

LA POURSUITE*

Une fois je sens dans mon cceur Pour mon pays natal une grande peur Alors je me rappelle La Porte Sainte Et les guerriers ä cheval sans crainte.

Couverts d’une blanche ecume courent les chevaux,

Aspirant ä voler, ralant de fatigue... L’Ancienne Poursuite Lituanienne N’est plus ä stopper par aucune ligue.

Vous volez dans le pur lointain.

Des annees sont derriere et devant.

Est-ce que vous poursuivez quelqu’un?

Oü passent et ou menent vos chemins?

O mon pays! Ils sont ä la poursuite De tes enfants qui ont pris leur fuite, Qui t’ont renie, oublie, Ont trahi ou rendu captive.

Frappez leurs coeurs, frappez les de vos epees, Qu’ils ne deviennent pas ä nous etrangers, Qu’ils sentent comment le coeur Souffre pour nos demeures...

O mon eher pays, Mere-Patrie!

Cette douleur ne s’apaisera pas...

Pardonne et regois ton fils, Permets-lui de mourir pour toi!...

Les chevaux volent, passent comme un trait, L’amachement d’argent au loin sonne... L’Ancienne Poursuite Lituanienne

Ne sera arretee par personne.

* La Poursuite les armoiries de la grande principaute de Lituanie qui figuraient ä la Porte Sainte de Vilna (Vilnius) sa capitale. C’est lä que le Belarus prend ses origines.

RAISSA BARAVIKOVA

DIX VERS DE HUITS EIGNES

1

Tout commenfait d’une fa^on banale, deux jours de pluie sans arret.

Les gouttes d’eau sous un bruit infernal devenaient folles de ce travail saisonnier.

II etait ecrit sur une feuille de papier que vous ne seriez pas chez vous ce soir, mais il y avait une fenetre dans l’atelier qui permettait de vous y voir.

2

J’ai laisse le parapluie ä la maison comme si l’humidite n’avait pas ä me deranger. Les poetes ecrivent souvent de longues chansons lä ou il faut une breve simplicite.

Vous etes comme eux? Repondez!

C’est par habitude que vous peignez la Vierge? Aidez-moi d’enlever ma veste mouillee!

Pourquoi ne bougez-vous pas, mon eher Serge?

3

Une conception? Un reve? Une trace?

La moitie de la vie est prise par ces contre et pour. Mais qu’est ce qui vous opresse si Ton montre tout sous le meme jour?

Le jour est un escamoteur.

Ai-je frappe peu de sentiers?

A le chercher je suis partie de bonne heure, et j’ai perdu tout ce que j’avais.

4

Le crepuscule le scintillement des feux n’est pas apte aux pensees harmonieuses.

Ce qui est pour les uns est merveilleux pour vous est une chose douteuse.

Comme le frere d’une soeur au caractere point doux Vous etes pret ä melanger du sang et de 1’encre noir, “Le matin on est degoüte de tout, ecrivez vous, on voudrait s’endormir heureux le soir”.

5

On aurait entendu soulever de 1’eau...

J’ai ete sous la pluie, sous le vent, dans les mares. Sur ma robe de soie bleue

je vous ai apporte des roses, et non des nenuphars.

N’y touchez pas. On prend la soie et 1’on porte ä la bouche son bord inegal, d’autant plus que pour Celle qui est encadree, on le voit tout cela est bien egal.

6

Vous etes de ceux qui boivent jusqu’ä la lie, qui prennent une croüte de pain pour un gateau. Pour que je reste seule ici faites quitter 1’atelier les gens de trop.

Voila un tableau une ombre ä peine visible, je dirais d’une bande de carnassiers, mais c’est la Memoire qui est ä me suivre nuit et jour par tous les faux senders.

7

Comprenez bien ma situation, Ies ondes font deborder la riviere. Peut prendre feu le pont, je suis de ce cote, de 1’autre vous, mon eher.

Ma solitude lui envoie comme serment mes signes d’admiration, qu’il soit desire et proche desesperement, gare ä l’inondation.

8

Pour Pun les richesses d’un visir qui sont pour deux ä partager, un autre vit le vent soupire bellement vole et deleste.

Vous n’avez pas ä soupirer, Vous n’etes pas un vent frais, le barda est ä moi ä ne pas lever la main.

Si vous n’en avez pas besoin vous n’avez qu’ä le jeter dans la toile d’araignee.

9

Les grains de verre pale des paroles allarmantes embelliront les contes d’amour, je voudrais vous donner les firmaments qui n’ont pas encore fait leur jour.

Si le sort me refuse le pain aux temps de durs changements, que je ne leve pas au ciel les bras, que je les tende ä vos mains.

10

Par la misere on mesure le chemin, on perd la tete dans les toumants, et si vous me le croyez, devant le maleur la mort lache pied.

Appelez-vous malheur, misere, — aujourd’hui, demain et apres ne me permettra pas la terre de ne pas vous rencontrer!

***

Chez moi reviens de ton jardin.

(tableau par Micola Seliachtchouk)

Lä, derriere mon jardin de pervanches oü poussent des herbes, des eglantiers, tu exerceras un grand metier, tu vas garder mes nuits blanches.

Une feuille tombera dans 1’herbe folle, brillera une goutte de rosee ä 1’epaule, je repondrai par la voix de flute, pour que tu ne languisses pas en route.

La rage de mon äme, je la passe ä la parole, je 1’envoie sous ta protection, de mon jardin qu’elle s’envole comme un beau et leger papillon.

UN CERISIER ROUGE

Eve ne pleure plus, mort est Adam.

La vieille Marthe reve du jardin d’Eden. Chacun a son serpent vigilant, ses tentations de 1’arbre de la science.

Ce n’est point 1’automne qui en habile maitresse des pieces de monnaie dans la riviere verse... Sec, il n’en a que le nom le cerisier, sur la grand’route tel un sommeil inquiet.

Avec quelle force chaque brauche tend son fruit au soleil qui rit, un chetif enfant, une goutte de son sang, comme le plus grand miracle de la vie.

A 1’heure ou la petite dort paisiblement j’entends des sons derobes: “Oil? Quand?...” De la ou les cerises brülent sous un feuillage las, ou les branches brillent sous des rayons bas.

Un reflet de soir n’est jamais de trop pour Fame, ni pour les bons, ni pour les mechants...

Il m’est facile d’observer le cerisier de loin, j’ai peur de perdre mon ou'ie ä un moment.

***

La oil poussait une absinthe triste il y a des eaux degelees, le rire affecte d’une actrice et le cafard sous le toit plie.

Moi, tenant ä la main une petite pierre, je marche vers cette lumiere, je ne m’en fais qu’ä ma tete: faut-il que je la jette?

Le coeur sent que ce leger bruit ne fera venir personne, je ne serai pas blessee, je pardonne, ni d’embrassements, ni de baisers aucune envie.

Je prendrai pour une recompense chere, s’il m’etait permis, d’echanger contre cette pale lumiere toutes les annees ä venir...

***

Un vent froid ne secouera pas les arbres, sous leur voüte on sent chuchoter d’autres paroles, je respirais dejä tout mon calme, mais Vous etes venu telle une donnee folle.

Si cela m’dtait arrive il y a trois ans, j’aurais vecu une eclipce totale, un ecroulement...

La chute de feuilles inspiree est autour de moi! Mais... la verve est tarie pour la premiere fois.

Dites-moi pourquoi a brille une larme pure?!

Le visage s’est illumine, la realite perd son feu ... Dans le regard bleu hasardeux

il y a trois cent diables contre Vous et pour !

***

Quand les arbres redeviendront verts, les plantes auront leur couleur majeure, le chef d’orchestre le croissant d’une nuit claire invitera les rossignols chanter en coeur.

Pour le moment tout est peint en ochre gras, les branches se sont rappelees leurs chagrins, et la neige a laisse son autographe sous un banc ou Ie rayon n’a pas tendu son bras.

Le bourdonnement des abeilles, le chant, l’epanouissement des fleurs, tout se repetera plusieurs fois, et toi, des rendez-vous et des adieux initiateur, tu dis: 1’amour ne revient pas...

RYGOR

BARADOULINE

TRISTE HUMEUR

Dans le silence du soir Coule l’etemite, Des feux blafards Eclairent l’obscurite. Est-ce 1’ ombre du Passe, Ou mon Pressentiment? Est-ce le corbeau qui pleure Ou l’Ange qui descend?

LE PERE ET LES FILS

Un corbeau portait ses deux fils sur son dos.

II demanda ä l’un d’eux :

Me porteras-tu quand je serai vieux?

Le petit a croasse:

Oui, mon pere, au seul penser...

Le corbeau l’a jete des cieux.

II faut reflechir avant de repondre.

Alors le pere a interroge le second:

Dis,

M’apporteras-tu tes enfants

A temps?

Pere, c’est bien patent,

Tu es mon parent.

Dans leurs ailes

Tu reveilieras les airs.

Le corbeau l’a porte plus haut,

Pour marier la destinee ailee Avec le ciel.

MEME EN ETE

Meme en ete

Il gele ä 1’etranger. Les tonnerres ralent En appelant ä la maison. Le parier etranger Rend muet 1’homme.

***

Vingt siecles nous ont manque Pour comprendre pourquoi Un jour

Dieu est venu sur terre Et a envoye son fils A la croix.

Lesloups

Devenus chiens Sont prets ä se mordre. Les mechants Mettent des clous Dans les mains De Jdsus.

L’ame compte sur le prodige. Chacun est lie ä son gage: Thomas au manque de foi, Judas ä la trahison.

La peur croit

Qu’elle seule a raison...

COMME UNE SCEUR

Que de fois l’ame, De nouveau terrestre, Pour elle-meme Demande du temps.

Pour passer la nuit dans son corps L’ame ses dettes lui rend.

Ou que les etoiles volent Elles n’oublient pas de la rappeler.

Les cieux font leur besogne, Le sort traine son chariot en sueur. Les dtoiles envoient une arne Comme une sceur Pour une autre soeur.

L’ARRIVAGE

A Guenadze Ravinsky

Dans un moulin en briques de silicate On vide les restes.

Des etincelles blanches desertent Les graines de froid couvertes.

On porte des sacs sur les charrettes Comme des enfants endormis.

Le souffle de 1’eau de vie Arrete le decroissement D’une triste bouteille verte.

Arrivage.

Poussiere.

Humidite.

Bruit.

Le moulin ä vie -

L’affolement.

Tu prends ta besace de tourments

En couvrant de poussiere

L’aile de ton ange gardien.

Comme un meunier la cour sent la farine. La toiture glousse comme une poule, Le poulin ä la calvitie blanche Se regale de 1’herbe fine.

AU BORD DE L’ETERNITE

En memoire de Vassil Bykov

Le talent la damnation

D’un demon peu commode.

Il faut faire un effort

Pour que Fame soit chaude.

Le talent une prison

D’oii 1’on ne peut disparaitre.

C’est un jeune croissant

Derriere la grille d’une fenetre.

Le talent un ambon

Ou 1’on dit ses prieres Des joumees passageres. La vieiliesse 1’abandon.

Le talent un matinal sommeil

Dont le reveil

Ne se soucie pas du temps Pendant que dure le travail.

MAIS PERSONNE

A la maison, mes beaux-peres, Allons-y!

Les chevaux ont broute I ’ortie,

La paille, les chevaux I’ont mangee, Pres de la haie, ohe...

Chanson de noce

Les tenebres viennent de manger

Toute la paille doree.

Dans un silence profond

Une ortie sombre a pousse.

Dans ce monde

Chaque jour

Je perds de la chaleur.

Mais personne

N’aura moins froid ailleurs...

PROMPTEMENT

De tout temps

L’espace a manque aux humains.

Ils ont viole le silence

De la foret somnolente

En la rasant.

Ils ont pose des blocs de pierres Au fond de leurs tanieres.

Ils ont affranchi la foret d’animaux sauvages, Libere les rivieres des poissons qui nagent Nettoye la terre du gros betail, De menus oiseaux

Sans demander le consentement au travail

A leur Dieu.

La glebe dont les champs abondants Sont devenus terre ou personne ne seme, Ils la delivrent promptement D’eux-memes.

***

Nous ombres de la verite

Que le Tout-Puissant

Nous a permis de goüter Un moment.

Chacun passe sa vie -

Fuite

D’ombres et de lumieres -

A sa maniere.

Ou nous vivons,

Ou nous choyons notre crainte

Qui nous sert d’enceinte.

Ou nous mourons

Ou nous changeons de pays d’ombres Sans nombre.

IL N’A PAS DE TERME

Affirmeront

Le mage et 1’enchanteur

Le prix

De la tricherie.

Dira le farceur, Taira le mime La difficulte d’etre soi-meme.

De tout temps

Il n’a pas de terme

Le combat

Centre soi-meme.

***

Les Spartiates allaient ä la guerre, Mettaient leurs armures, Aiguisaient leurs glaives.

Un homme

Aux yeux de taupe Parmi eux se leve. — Ou vas-tu? A la guerre? Tu n’y serviras ä rien! Le pauvre here : — C’est vrai.

Je n’y vois aucun profit. Mais le glaive ennemi Deviendra moins tranchant En me touchant...

Les jours oü les tenebres Penetrent dans les cceurs, Les jours oü les epis de seigle Se courbent de peur, Les poetes ouvrent leurs ievres, Et les prophetes Vont ä la mort!

LÄ

Je n’ai jamais quitte La maison de mon pere. Depuis de longs hivers Les carillons des fils geles Entralnent ma tristesse. Dans le doux silence Les jours se pressent.

La seulement

Ou l’ame se repose la nuit Et se reveille le matin Je vis.

OU UN AN

De sept jours

Ou Dieu a cree le monde,

Chacun a-t-il dure

Un siecle ou un an?

Et la lumiere

Du bord du precipice

S’est ecriee:

Assez de s’eteindre!..

La lumiere a decide

D’attraper son ombre

Et de comprendre

A 1’aube:

Le jour du Dernier Jugement,

Le premier jour et le dernier, Va-t-il durer

Un siecle ou un an ?

QU’EST-CE QUI?

Qu’est-ce qui est plus vieux, La pensee ou la parole?

Qu’est-ce qui est plus sincere?

Donner la reponse peuvent, Pourront les tenebres noires seculaires Qui s’eteignaient lentement

Pendant qu’ils luttaient

Centre la clarte

Depuis I’etemite.

La tristesse appelait la parole,

Et le son a pousse

Sur une lisiere celeste.

La parole est tombee de la main de Dieu.

Ce n’est pas par hasard

Que la parole s’est enflammee.

Elle a donne au monde de la lumiere.

Premierement Dieu a con^u la parole.

La parole en etait le temoin oculaire.

DIEU SAIT

Dieu sait

Quelle lumiere nous envoyer

Pour que nous puissions Le defigurer, Notre profit De Lui tirer, Tout simplement Le rendre humain. Nous croyons

Que le temps marche sur nos talons, Perdons notre voix D’une vague joie, Ne sachant vivre comment Nous apprenons 1’art

De nous nuire continuellement.

LA SAVEUR

La meilleure saveur

C’est vivre, Saluer le jour Comme un nouveau-ne, Le foin du passe faner, Se rejouir de voir le lointain, Ce qui est pres

Ne pas voir clairement Comme ses propres defauts, Sortir le plus tot

A la rencontre avec celle Qui te tend la main A la croisee des chemins. Comprendre

Que tu n’apprivoiseras pas le sort. Voir que toi-meme n’es qu’un decor.

Commencer ä compter le reste

Dans ta bague ä tabac

Et dans le calendrier d’en bas.

L’UNIQUE TRACE DANS LE CIEL...

Nur eine Spur im Himmel

Nous signes de ponctuation

Dans le Livre Eternel de 1’Univers.

Dieu nous envoie le sort.

On nous eleve ou abaisse sur terre.

Personne encore

N’a depasse son sort.

L’arbre humain saisit par ses racines

Le souvenir du matin.

La terre egale les amis et les ennemis.

Elle berce le temps.

L’arc-en-ciel ne flechira pas

Sous Ie fardeau des seaux

Remplis de silence.

Nous, createurs de vanite sur terre,

Nous laissons dans le ciel

U unique trace

Qui dira ä la mort

Oh notre memoire

Est devenue aurore.

***

Au-dessus de la tombe de ma mere

Un cerisier brille

Pareil ä Гaurore automnale.

De souvenirs 1’absinthe est amere.

Se mettent ä parier les pierres.

TA MAISON

Ecrire un vers construire une maison: Mettre ie toit, daller le plancher, Tailler Ies rondins ä vive arrete: Que sur la route donnent les fenetres. Le lecteur doit se faire ä ce vers.

La maison ä laquelle on ne s’est pas habitue Un etable qu’un grand due aimerait visiter. Ta maison Dieu pourrait y entrer.

SEUL

Il n’y a personne ä qui appuyer ton äme. Ton propre äme te semble etrangere A tel point eile est loin d’elle-meme.

Les jours tombent comme les branches des arbres. Les annees fondent comme des gla?ons.

Tu viens seul dans ce monde en desastre Et tu le quittes seul.

ILS N’Y SONT PLUS

Mes amis, mes parents, Mes vents et mes froids Ne sont plus avec moi. Je ne maudis pas Aaron, J’envie Noe

Qui n’a rien laisse au fond.

Comme lui chacun de nous

A la fin de nos jours

Doit prendre dans l’arche de son äme

Et sauver avec soins

Les souvenirs qui iront Derriere le cercueil sourd. Me voilä seul comme souvenir De la bonte perdue et de moi-meme.

Sur l’arche calmee

Dieu laisse tomber de sa main

Comme un räle de vanneau:

Amen...

COMMENT VIT-ON

A Alesse Kamosky

L’äme riche n’est pas avare, Elle est abondante en cordialite.

Mais personne ne lui demande Comment est sa sante.

L’äme riche est toujours jeune, Pour vieillir eile n’a pas le temps.

L’äme riche a souvent faim, Pour eile on ne fait pas de pain.

AU COUCHER DU SOLEIL

Petit je voulais voir l’univers, Quitter ma petite demeure De bonne heure.

Pour regarder les queues des cometes Je levais la tete.

J’ai vu le monde, mais je n’ai pas compris Que les cometes quittent le firmament Avant d’atteindre leur but precis.

Qu’est-ce qui les nourrit?

La colere ou la caresse d’une main?

Je finirai bientöt mes annees Sans atteindre le bout du ciel.

Maintenant je prefere sans lever la tete Retenir en memoire ma petite planete.

DE PLUS EN PLUS SOUVENT

Je pense de plus en plus souvent Au monde

Ou je pourrais rester longtemps,

Ou la besogne a ä se reposer, Oü je reviendrai d’ici Comme invite.

Est-ce lä que les miens Que je n’ai pas vus sur terre, M’attendent patiemment, Est-ce lä que les epis de nostalgic Montent en seve

Et l’oiseau de souvenir Fait son nid?

Est-ce lä ce coin

Sans supplices, sans tourments

Ou la patience

N’a pas apprivoise la volonte, Oil je päture en ombre pretee Jusqu’ä l’aurore

De mon sort?

OFFRES

Laisse entrer Jesus dans ton me *

Toutes Ies routes debutent au pas de la porte. Choisis n’Importe laquelle — Chacune vers Dieu nous porte.

*

Le mensonge vit en maitre

Dans une maison chaude, vetu de soie de Perse. La verite nue se refroidit dans la rue.

*

Le ciel sent la douleur des epis.

Le jour d’hui c’est le jour d’hier revenu Oil tout ce qui devait venir est venu.

*

L’ete et 1’hiver

Le coeur a assez de place Pour Dieu et la mere.

*

L’aigle reste 1’aigle Meme s’il n’a qu’une aile.

*

Chacun construit

Sa tour de Babylone Tel un reproche ä 1’infini.

*

Chaque comeille trouve son chemin.

Chaque vent a son moulin.

*

Elle me transperce profondement — La douleur pour les enfants.

*

La vieillesse c’est quand sur terre Toute personne est etrangere.

*

La vie n’est qu’une heure Pour nous empruntee A l’etemite.

*

Tout repose sur le parier. L’äme des paroles est ailee.

*

La mere — intermediaire Entre son fils et le Pere Partage le ciel et le pain.

*

Je suis prisonnier du pays

Ой ma mere brille comme une etoile Au-dessus de mon lit.

*

La vie n’est pas un travail facile. Mais ou trouver un autre domicile?

*

L’homme par Dieu a ete cree

Pour le bien et le mal lui faire essayer.

*

Dites ce que 1’on en pense:

Les enfants sont-ils notre chätiment merite Ou notre non-meritee recompense?

*

Sur une brauche le corbeau a repete: Quand les poches sont vides Il fait froid meine en ete.

*

Apres avoir longtemps marche La pensee demande ä la verite Oil loger.

*

Les mains en tente

Au-dessus de la carte de Bielarussie: C’est une feuille d’erable

Que les chevaux voisins ont raccourcie.

*

Chacune de tes joumees,

Vecue ou pas vecue, Les mythes et les legendes Font sue.

*

La terre un labourage et un gueret.

La terre est le musee du temps passe.

*

Sous n’importe quel regime La trahison et la lächete Se sont bien manifestees.

*

L’äge de pierre dure sur la terre Jusqu’ä ce que dans son cceur L’homme porte une pierre.

*

Ni les jours, ni les siecles N’arreteront le temps.

II est toujours presse de passer.

*

Voilä ce qui est interessant:

Le temps court apres nous

Ou nous courons apres le temps? *

Quand on est vieux

On a autant d’amis que de cheveux:

Ou ils sont rares, Ou chauve est le crane. *

Le reproche de la mere

Est le plus doux et le plus severe. *

Le Tres-Haut dicte la meme dictee ä chacun.

Chacun I’ecrit comme il 1’entend. *

Que la mechancete ne devienne pas une profession. De beaucoup d’autres

Nous sommes en possession. *

L’homme est un sablier

Que les siecles renversent sans pitie. *

La vie n’est qu’une heure

Pour nous mettre en route.

Pour les uns eile est longue,

Pour les autres trop courte.

VERA BOULANDA

SI

Si je vivais ä mon aise

Je ne vous chercherais pas.

Si j’avais chaud pres des braises

Je ne mettrais pas de draps.

Si chez moi il faisait clair Du soleil je ne serais pas envieuse. Je n’ecrirais pas de vers Si j’etais bienheureuse.

***

S’est endormie la pinede.

La resine a coule en larmes tiedes.

Un cri terrible du hibou

A fait peur au tronc doux.

Le brouillard est tombe.

Il a cache la foret.

Le faisceau lumineux de vers luisants A chauffe le calme des pins.

Je viendrai ici, o univers, Pour me faire de beaux vers, Pour me tisser un sonnet En ecoutant ton sansonnet.

Je tomberai en larme parcimonieuse Dans le sommeil de la foret frileuse. Je verrai en reve moi-meme Sainte, valide, supreme.

***

Que la joumee est petite,

Que les annees passent vite,

Que le siecle est court, Comme une ombre il court...

Disparait pour toujours Cet instant tellement pur.

***

D’hypocrisie et de desseins malins

Sont remplis nos coeurs, Comme s’il va faire mieux demain, Et encore mieux apres la mort.

TANKA

C’est dans le conte

Que les tenebres dans les roseaux

Nous ont appeles.

Quel dommage d’avoir compris trop tard Du soleil I’inaccessibilite.

JE REVAIS

{sextine lyrique)

En ecoutant ta voix

J’ai regarde tes yeux bleus comme le ciel Sous lequel nous sommes avec toi En nous baignant nu-pieds dans la rosee... Dans mon reve j’ai oublie Que j’etais seule, que je revais.

***

Oh, s’il n’y avait ni maison,

Ni rues oil tu vivais,

S’il n’y avait pas de senders Que nous suivions ensemble, S’il n’y avait pas de paroles tendres Que tu me disais -

Je t’aurais oublie il y a longtemps.

***

L’herbe soyeuse

Touche la bouche.

Ou est le gars Qui me sourira?

Le cordial sorbier

Charme les nuees...

Ou est le coeur

Qui a tant aime?

Oü sont les yeux

Qui comprennent tout?

Ou sont les nuits

Qui rechauffent toujours?

TANKA

Ma bonte me fait mal:

Un traftre a chauffe ses mains

Pres du feu, Et sur une braise Il a brüle mon coeur.

D’OU...

Des siecles ne suffiront pas pour comprendre Comment repondre ä cette question: Apres la fidelite ä sa promotion

D’oii vient cette haine ardente?

LE BONHEUR

Donnez-moi du pain,

Une goutte d’eau,

De ciel un morceau,

De ma riviere une larme,

De ma chanson aimee

Donnez-moi la melodie

Pour que je n’evite pas

Mon bonheur tardif.

ROUBAI

Si vous aviez ose me tromper

Ne vous mettez pas ä genoux

Pour me demander la grace De me marier avec vous.

UNE FOLLE

Que les etoiles brillent sous mes pieds, Que les cancanieres se taisent d’etonnement Contre ma volonte sont en tes mains Ma honte, ma tristesse, mon chagrin.

Prends-moi pour un etre fou, Prends pour des betises mes prieres.

Contre ta volonte je serai ä genoux Centre tes levres et ton coeur fier.

Contre ta volonte je viendrai le jour de pluie, Prends telle quelle moi, la jeune fille, Mais ne touche pas ä ma folie, Donne-moi un petit peu d’oubli.

Donne-moi 1’oubli de tes yeux, De tes epaules,de ta bouche, de tes mains, J’ignore si j’aie un soulagement

Si nous paratagions ma folie entre nous deux.

***

ä X.A.

Les portes s’ouvriront doucement En violant le silence du logis.

Je suis dans ton appartement Sans feu et sans ton permis.

Je passerai inaperque par toi, Je m’endormirai dans ton fauteuil.

A mes pieds tu jetteras la joie, Le printemps et des fleurs de couleur.

Tu allumeras les bougies sans peine,

Tu m’admireras ä leur lumiere, Moi, heureuse et la tienne, Celeste, etemelle, ordinaire.

***

Me reveiller et vous decouvrir, De vos yeux voir le sourire. Mon coeur bat pres de votre coeur, Mes epaules touchent vos epaules.

Les memes pensees, Ies memes desirs — Dans le monde nous sommes seuls...

Que cette attente est difficile, Que ces reves sont frivoles.

***

Je ne me tairai pas: je crierai, je pleurerai, Je m’elancerai dans l’eau je me jetterai, Pour ne rien entendre, rien voir, Pour rester moi.

Pour oublier le vacarme,

Pour degeler mon arne,

Pour me sentir une femme, Pour me comprendre enfin.

Il faut que j’oublie tout et me rappelle:

Il est temps de tuer 1’esclave en eile, D’eriger un monument ä sa dignite Et comme une personne unique de Г aimer.

UNE PETITE RIVIERE

Il y avait une petite riviere sans nom Qui me murmurait ses contes.

L’orme se regardait dans son miroir: Elle savait faire de tres beaux vers le soir. Elle les ecrivait sur ses flots d’argent. Elle les puisait dans son fond d’antan. Un nouveau vers chaque matin...

Si j’allais voir quel vers eile ecrit maintenant?

***

Depuis des siecles nous cherchons Les oasis d’amitie et de bonte.

Nous attendons quelqu’un Qui pourrait nous proteger Contre le mal, la mechancete, Centre les poings fermes, Contre la peur d’une guerre... Mais e’est dans les contes, les chimeres Qu’un heros de passage Apporte de 1’eau vive. Quel dommage!

JE N’AI PAS MAL Ä LA ТЁТЕ, MOI (Chanson)

Le matin est macere dans Ie lait frais Qui deviendra brouillard vers le soir. C’est de l’eau magique que je te ferai boire Tu ne te cacheras jamais de moi.

Refrain:

Que la langue fretille ä mes vieilles voisines, Je n’ai pas du tout mal ä la tete. Mon bien-aime, je vais te rejouir, Je vais faire mürir tes levres vertes.

Je vais te rendre ivre par des baies grisantes, Je retoumerai les rives de notre bonheur. Mon bien-aime, mon cheri, mon cceur, Le plus doux, le plus beau je te chante.

Refrain

Les vieilles ont oublie leur passe, Quand elles comme moi pechaient. On parlait d’eIles comme de nous, On inventait des commerages fous.

Refrain

UN AVEU

Je ne renaitrai pas, ma foi,

Ce moment passionant ne se repetera pas, Je t’aime et je me souviens de nous seulement.

Ce souvenir me sauve de tous les maux presents.

Je te rappelle en te suppliant:

Depeche-toi vers moi de toutes tes Eurasies Pour que je puisse vivre avec toi encore une nuit Et m’extasier en brülant ma vie,

Sentir la profondeur du precipice, Toucher tes levres de rpes mains, Je ne te capturerai pas de loin. Pourrais-tu me repondre sans malice?

Un fou desire se realise parfois.

Je voudrais te rendre ton amour.

Je t’aime et je me souviens de nous.

Mes aveux te sauveront cette foi.

GUENADZ BOURAVKINE

***

Quand le vent chassera les feuilles

Dans le bois, Tu seras triste sans moi Je le crois.

Des nuees les tenebres descendront

Par un rayon.

Tous les deux nous etions bien, Je ne dis rien.

Le croissant jetait sa lumiere

De part en part.

Tu etais remplie de peur -

Sous mon regard.

L’ombre des ailes couvrait les etoiles Doucement.

La nuit tiede n’a pas passe Lentement.

Dans ma memoire eile va se rechauffer Comme par miracle, Je mettrai mes prieres pour eile Au tabernacle.

***

Vers la haute aunaie argentee Mene un sentier abrupte. Me voilä au bord qui m’est familier, Mais le lac me fait des dupes.

Dans les roseaux epais

Un bateau vide attend quelqu’un.

Une sarcelle solitaire apparait, Mais le lac se couvre de limon.

Une vieille passerelle

Celle que je n’ai pas encore oubliee

Devient noire.

Le jour serein s’eteint, Mais le lac devient mare.

ECOUTE MES CIGOGNES DE PRINTEMPS (Chanson)

Une fois les ombres epaisses des bois

Deviennent bleues dans les bras du printemps Au beau milieu de ton chemin arrete-toi

Et ecoute mes cigognes de passage Dans le doux bruit vert du feuillage.

Au-dessus de la poussibre routiere

Montera le vent tiede des champs,

Des choses vecues qui nous sont cheres, Du passe inoublie lointain

Les cigognes craquetteront leur refrain.

Si le chagrin visite ta solitude fiere

Du haut du ciel bleu, des lies d’outre-mer

Pour un court temps,

Pour une separation amere

Appelle mes cigognes de printemps.

Ecoute mes cigognes de printemps..

***

Le vent fait tomber sans bruit L’or de la premiere beaute automnale.

Sur la toile d’araignee

Le septembre enfile aujourd’hui Les gouttes d’une rosee pure matinale.

Des grappes lourdes Ont courbe le sorbier.

Les erables

Balancent le cuivre dore...

Notre besogne n’est pas encore terminee, Jusqu’au coucher on pourrait travailler.

Et si le ciel

Lave doucement ä fond

La haie couverte de poussiere C’est la calme arriere-saison Qui pleure apres les inquietudes d’hier.

***

L automne tourne les feuilles mortes Le vieux livre d’etemels souvenirs Sur son irrevocable siecle d’or

Contenant la liste de secrets et de repentirs.

Le silense s’installe dans 1’ame paisiblement, Mais rencontrant le passe, apparemment, Il sourira sous cape clairement Ou en s’epurant pleurera furtivement.

Le vent libertin s’est couche sur les lisieres, Ou le chaume pique en brosse legere, Oü les mürons pendent en etoiles, Ou 1’araignee file sa toile.

L’ ombre des bois est saisie de froid.

La brume flotte, grise et claire.

Cesse le rire.

Tombent les fleurs...

Toument les feuilles jaunes en automne amer.

***

La neige couvre la terre noire Et craque sous les pieds.

Un gruau blanc ne cesse pas de pleuvoir.

Le vent a des meules ä tourbillonner.

Les alentours sont poudres Par une farine hagarde.

Pres de I’entree tel un meunier Le ebene vous regarde.

***

Ce mystere

Toujours

A ete:

Entre 1’etoile et la bougie

Il y a un fil de clarte.

Dans la nuit sans voix

Me montreront la route

Des cieux noirs 1’etoile Et la bougie sous une voüte.

Comme dans les siecles passes

La tristesse restera dans le cceur L’etoile dans ton regard enchante, La bougie dans les mains d’un mort.

Je viverai jusqu’aux temps Oü l’etoile s’eteint Et brüte la bougie, Par chaque goutte chaude Versant de la lumiere... Cette loi est sans faute, Je n’ai pas ä la refaire.

UNE PRIERE

Nous avons vu la liberte de loin,

Nous n’avons pas encore quitte nos fers... Mon Dien, N’ajoute pas ä mon peuple eher Ni malheur, Ni mensonge, Ni souffrances d’enfer.

Etions nous fautifs

Des tremblements de terre Hors de nos frontieres?.. Mon Dieu, Detoume de mon pays La trahison, La lächete, La guerre.

En temps de troubles et de douleurs Quand tout se detruit, Mon Dieu,

Enveloppe ma Patrie

De sagesse, De calme, De chaleur.

VASSIL VITKA

AU NOM DU PERE...

Au nom du Pere, du Fils Et de Г Esprit tout puissant, Mon Dieu, ne me bats pas tellement Que j’aie mal au dos, ä 1’oreille, aux jambes.

Tu as detraque mes nerfs tres fort, Je reconnais mes torts,

Je crois avec abnegation:

Tous tes soufflets ont raison.

Comme une nacelle en laisse

Je vais et je viens pour me tirer de la presse, Ton esclave, fonctionnaire, serviteur Qui de peur a toujours mal au coeur.

A peine tires-tu par le pantalon

Mon ceinturon de serf devient moins long, D’abord tu mets de la moutarde ä mon cul, Ensuite devant mes merites tu recules.

Tu me leves, moi, souffrant,

Tu me caresses avec compassion, Et je chante dejä des chansons Sur des miracles epoustouflants.

Je suis ä bout de forces,

Je cours derriere le gonfalon,

Je me tiens au garde-a-vous devant tous, Le progres suit mes talons.

Je me bats tout carrement, Jusqu’ä la lie je bois le calice Au nom du Pere, du Fils Et de 1’Esprit tout puissant.

LE REPENTIR DE PROMETHEE QUI A CHIPE LE FEU BLEU

Mon Dieu, A quoi bon J’ai pris ton feu? C’est pour m’eprouver Que tu as decide De faire de moi, ton preux, Un esclave De robot?

Au moment de la creatiom d’ Adam Tu n’avais aucun programme, Pas d’experience, pas de pratique, De la Galaxie aucun dessin technique.

Il n’est pas etonnant que le persistant Adam Avec sa curieuse femme

En decouvrant le mystere du monde existant Arrivait lui-meme ä resoudre ses problemes ä temps.

Il se faisait des bosses au front En marchant sur terre ä tätons. Comme il se rejouissait Quand il se decouvrait!

Maintenant nous avons des nerfs de fer, Les bosses ont quitte nos fronts. Nos Eves ne mangent pas de pommes, Mais des conserves, Les conserves d’amour, de poesie, de creation.

Nons allons nous embrasser bientot En coilant nos levres-trombes contre I’ecran, Nous mettrons au monde nos enfants Heureux enfants robots.

Et moi, cloue

A I’ecran-tele,

Je ne suis plus preux,

Mais son ombre,

Par toi puni,

Je te prie,

Pardonne-moi

D’avoir chipe

Le feu bleu, O mon Dieu!

ANCIEN CROYANT

Je n’ecris pas De vers blancs, L’ancienne mesure Me convient.

Je ne me suis pas debrouille Dans les nouvelles idees, En travaillant fermement Dans mon propre jardin.

Ni le premier parmi les vivants,

Ni le dernier parmi les mourants, J’ai mange mes dents En ecrivant

Pour ma maison,

Mon album, Et pour mon temps Strident.

LES FLEURS A LA MAIN DU CONTEUR

Par ой commence la journee?

Par un nouveau conte, naturellement. Regardez, ä peine un rayon charmant A-t-il touche la fleur argentee -

De nuit le dernier chapelet Les gouttes de feu ont brille. A travers le silence froid et net On a entendu un faible coup de sonnette.

Le Muguet porte dans ses mains Une etincelle de diamant.

Couverts d’un drap vert

Tous ses parents dorment encore dans les champs.

Le vieux grand-pere

S’est reveille le premier,

Les enfants, surtout les petits-enfants, Ne se leveront jamais de bonne volonte ä temps.

Il lui est difficile ä vrai dire De voir sans eprouver de pitie Le faible Tremble endormi ä moitie Et le Pissenlit incapable de quitter son lit.

Au-dessuss du fleuve le Pas-d’ane

Embrasse son enfant et ne sait pas De quel cote le toucher Chaud ou froid.

S’est reveille le Sommeil mal peigne, Sa chemise il l’a enlevee, Son Lin a seme le Coucou,

Les Oies ont plante des Oignons ä cote des Choux.

Chacun prend soin de son potager, Chacun se soucie de son verger. La Chevre de sa Chevrefleuille, La Canne de sa Canneberge bleue.

Il n’y avait jamais personne dans la foret Voulant avoir quelque chose sans bourse delier, Meme les Aurochs herbivores semaient Leurs plantes preferees.

L’Oseille qu’adorent les Chevaux,

La Menthe aimee des Chattes, La Renoncule qu’evitent les Poules, La Gueule-de-lion toutes ont de 1’aplomb.

Les travaux apportent leurs fruits

Si le maitre oeuvre jour et nuit.

De leurs trous admirent les Souris Le Pois de senteur bleu gris.

Les fleurs prennent les noms des humains, Par exemple: Marguerite, Jasmin.

Elles gardent notre sante, Elles apprecient notre propriete.

Si tu prends froid, Fran^oise, Demande d’infuser de la Framboise, Pour calmer tes pleurs

La Valeriane est un renomme docteur.

Un essaim joyeux vole

Au-dessus du Toumesol,

Les Abeilles savourent le doux soleil, Le bourdon ne quitte pas son rouge clairon plein de miel.

L’cestre, lui, bourdonne, hebete, Et cherche de son ceil fou Quelle victime il pourrait guetter Pour la suivre partout.

La Pie apprend 1’alphabet au Corbeau, Aux Saules poussent les poires.

On dit qu’ä midi un hardi Moineau A bu tout un lac, va voir !

De la chaleur au bois de vieux Rossignols Se sauvent dans les branches des Tilleuls.

Comme regie ils ont un samovar pour deux Je n’ai jamais vu qu’il reste seul.

Derriere le brouillard se cachent les buissons. Dites aux jeunes Rossignols D’aller au plus vite ä la le?on Pour apprendre la Carmagnole.

Le conte quotidien va et vient gaiement.

Il raconte tout ce qu’il voit, ce qu’il sent.

Il mene derriere lui deux amis Celui de soir et celui de nuit.

Le jour suit ä son tour le jour, Les nuits se suivent toujours.

Le premier rayon tient en cachette Sa petite et gentille clochette.

A peine touche-il le matin Un petale de la Fleur magique, Sonne tout ä coup un telephone d’argent: Ecoutez, ecoutez, gens, nos contes magnifiques!

LE LION

“Qu”a-t-il, notre Piene?

Je l’ai vu hier.

Je n’ai pas reconnu sa voix.

Il rugissait comme un lion au bois.

Il critiquait son chef ardemment,

Je me rappelle qu’auparavant

A parier, sa bouche n’etait jamais prete,

II ne levait meine pas la tete.”

“Ah, mon ami,

Cette chanson n’est pas bete:

Et le lievre devient lion

A la retraite”.

EPITAPHE

Si je pouvais me reveiller et demander

Qui a ecrit ma necrologie,

Qui a arrose de chaudes larmes inconsolees

Ma prose et ma poesie, -

Je serais pret ä renaitre poete

Pour rendre ä tous mes dettes.

SIARGUEY

GRAKHOVSKY

LES MOUETES

Centre les rebords givres S’est brisee la maree.

Les mouettes effrayees Perdent leur duvet argente.

Saisie de froid la mer se taira et puis Les tempetes baisseront leurs voiles. Sur la glace glissante la nuit Les mouettes becqueteront les etoiles.

Extenuees, ä bout de leur forces, Entre la vie et la mort, Elles se casseront contre les gla^ons Mais reviendront au bord.

LES PROCHES

Le 5 aout 1824 revenant d' Odessa ä Mikhdilovskoye le poete exile Pouchkine s’est arrete ä Maguilev ou ses admirateurs Pont refu avec joie.

Du matin jusqu’ä la tombee de la nuit A travers les sables, les mares, les forets Le poete va d’un exil ä un autre exil Par le chemin qu’il n’a pas choisi expres.

L’ete mürit inevitablement.

La foret expire la resine, Mais ici, dans ce pays lointain Le poete n’a ni proches, ni amis, ni copines.

Du langage slave clair, pur et saint Chaque parole est saisie par son oreille. De Maguilev les premiers feux incertains Dans la demi-obscurite brillent.

Des nuees flottent du cote du pont. L’auberge fait un grand bruit.

Par les cliquetis de leurs eperons Des huissards bien bätis Pont surpris.

Ils Pont souleve Payant reconnu Impossible de les eviter, ni de fuir. Les chansons ne se sont pas tues Jusqu’ä Paube de cette nuit.

Les coupes fumaient, ecumaient, Des eclats brillaient de tous cotes.

Les huissards epris de liberte Lisaient ses vers inspires.

Mais 1’exile doit repartir: Les chevaux et le cocher attendent. Et ses admirateurs se separent de lui A contre cceur au seuil de l’auberge accueillante.

On Paccompagnera vers la barriere, On le suivra longtemps du regard. Le poete ressemble ä un titant austere, Sa route au chemin de la gloire.

Il chancelie dans sa vieille caleche porteuse En ecoutant chanter les moissonneuses,

Et de cette douce pensee il s’approche Que dans ce monde il a des proches.

LA CONFIANCE

L’eau transparente de la riviere Coule le long de notre village.

De ma main je donne ä manger A un etoumeau blesse pendant l’orage.

Avec une inquietante incredulite

Il me regarde de ses yeux.

Est-ce que chaque humain lui parait Un animal sauvage et astucieux?

Quand un ecureuil m’ayant vu Saute follement sur un sapin, Je suis pris au depourvu, Je me sens degoutant.

Meme les chevaux alarmes

Courent dans 1’ ombre du hallier.

Je suis heureux de donner ä manger A un petit etoumeau aile.

JOUR D’AUTOMNE

Courts sont les jours d’automne.

Le vent ecaille les ondes, Sur le sable pietine

Bruissent des barques chavirees.

Le vide, le froid, le bleu transpatent!

Dans la boulaie

On bat la monnaie

Et on la jette au feu ardent.

Qu’est-ce qui fume dans la bruyere,

Couve sous les cendres dans les airelles des marais, Au-dessus des bois clairs

S’enflamme en braise dans les sorbiers?

Les feuilles tombent sans bruit

Sur les traces, les senders, le rivage.

Il parait que mes annees ä venir

Sentent la neige.

VASSIL JOUKOVITCH

UN SOIR D’ETE

La chaleur s’en est allee dans la valee. Une rosee legere refroidit 1’herbe. Couleur framboise, au-dessus de la terre, le soleil se couche en boule gonflee.

***

Je gaspille mon cceur avec insouciance d’un jeune, quoiqu’on me conseille comment apprendre ä vivre autrement.

Apprendre ä vivre sans emotion, avec precautions pour se cacher mieux, ga se peut...

Mais moi, je ne suis pas peureux!

POESIE

Tu n’es pas toujours verite, tu n’es pas toujours douleur, tu n’es pas toujours destinee, tu es parfois microcosme, tu es parfois — macrocosme, mais tu es toujours liberte, quoique le poete soit prisonnier.

***

Le haut jour a brule dans le bruit.

La maison, le jardin de sommeil sont atteints. Mais ecoute! Des pas d’autrui?

Ils sont ä qui?

J’ai reflechi: le temps ses pas a ralenti...

Mais non: le jardin fait tomber ses fruits. C’est l’automne aujourd’hui.

Ses traces, les avez-vous suivies?

A LA LUEUR DES BOUGIES

Brülent et meurent comme nos jours deux minces bougies dans un silence pur.

Brülent en mourant sous la huee des vents deux minces bougies comme notre vie.

Leur clarte, leur lumiere detoume le malheur, chasse les tenebres, annonce le bonheur.

Que le pire s’oublie, que la liberte vive, la flamme des bougies illumine notre rive.

Quand tu dis non: doutes, trahisons, mensonge, disputes. La flamme des chandelles nos coeurs me rappelle.

Je peux jurer sur ma cote que le bien que tu as fait ne se change en mal jamais, qu’il revient en bien.

J’ai ete de^u maintes fois. Mais moi, ouvert, je crois qu’en reponse ä ton bien ce n’est pas le mal qui revient.

OCTAVE

Nous nous perdons souvent en vain, nous nous desequilibrons en un instant: on se sent mal quand il n’y a rien, et des betises nous rendent hesitants. Alors nous deblaterons contre nos proches avec plaisir, nous nous plaignons contre le monde et Ie temps, malheureusement nous n’avons pas de bon sens, pas de courage pour avouer nos peches d’antan.

LE LAC NARATCH

De soleil inonde, par des vents caresse, par des rossignols chante, par des alouettes aime, o toi, mon lac.

Des pins ä tes bords, des mouettes sur tes ondes... Tu possedes des miracles au pays merveilleux, o toi, mon lac.

Tu as ä refleter des cieux profonds la beaute, tu as ä accorder mon äme au voeu de chastete, o toi, mon lac!

***

Je te construirai un palais, le plus spacieux, le plus clair, unique comme une chanson sincere, je te construirai un palais qu’aucune reine n’a eu la chance d’habiter.

Ce sera un palais extraordinaire, de materiaux insolites.

Pour le terminer on n’a besoin ni de marbre, Ni d’or, ni de malachyte.

Je construirai mon palais de caresses intarissables, je le parerai d’une humeur admirable, je le monterai sur une hauteur, s’il ne me trahit pas, ton amour, mon cceur.

LE COUCHER DU SOLEIL ET UNE FLEUR SOLITAIRE

Une fleur

qui a pousse au bord de la mer disait adieu

pour une nuit

ä sa grandeur le SOLEIL qui se couchait.

Elle faisait des signes ä peine visibles

de sa petite tete ä lui, le grand, elie remuait ä peine les paumes de ses feuilles pen nombreuses. Elle regardait longtemps les rayons d’adieu du SOLEIL puisque la mer etait calme, lisse comme une toile d’un maltre.

La fleur

etait fidele au SOLEIL ä tel point

qu’apres le coucher eile a plie et cache toute sa beaute.

***

Est-ce que vous pourriez

porter atteinte

ä I’inviolabilite:

comment peut-on parvenir

ä prendre au lasso mes pensees?

Pourquoi voulez-vous les pousser, ailees, vers le cours horizontal?

Des fous!

Des chenilles, des serpents meurent en rampant, meme eux, ils aiment la liberte.

Il est facile de gouvemer des robots, des vehicules

automatiques...

Mais les p e n s e e s ce sont des aigles, des martinets, meme des anges!

Ayant pris le vol un jour elles ne pourront ramper les pensees en volant restent dans I’Espace et le Temps.

Une pensee plate, sans ailes?..

Qa arrive.

Mais celle-la disparait sans laisser de traces.

Celle-ci, ä peine nee, cree eile meme:

ainsi I’energie du vol, de la lumiere et de la chaleur fait naltre d’autres pensees, appelle des sentiments. Elle a ete eile s’est realisee, on ne peut ni la retenir, ni 1’enfermer, ni la fixer!

O mes pensees, pensees-aigles, pensees-martinets!..

CREDO

Jusqu’ä ce que je vive que vive le plus saint sentiment qui est en moi dans toute sa beaute : je plains de tout mon coeur les gens parce qu’ils sont tous mortels !

ZNITCH

***

En dehors des richesses de la terre, de la recompense et du chätiment, au pays des reves volontaires les rimes chuchotent avec les jugements.

***

Des siecles passent, mais Lui crucifie, est en vie...

la rouille des clous

coule dans le sang... et le genre humain,

paresseux, sans foi, n’a pas la force

de L’enlever

de la croix...

***

...Divinite

le poids etemel des soucis, des souffrances... tout le reste la solitude...

le neant...

dans le ciel etoile la tristesse lilas...

de Fame le gemissement,

des pensees la transparence..

***

De la multitude de mots-cristaux comme prelude et comme conclusion brillera la parole de Dieu, de 1’onde de Jesus

le rayon...

***

Pourquoi supportes-tu le persiflage outrageux du travail different, ennuyeux?

Ou vas-tu, homme de Dieu, enchaine aux galeres de la civilisation?

Le peche originel en echo me repond...

AU PHILOSOPHE

Toi et le loup, vous vous ressemblez — si Pon voulait s’y debrouiller, de la foret le loup est infirmier, toi, tu 1’es de la societe.

Tu endures les violantes betises des malaises humains...

Si le monde savait:

le suicide extermine les loups

totalement...

L’ECHO DU SIECLE DES LUMIERES

A la nouvelle maniere les cesars sont forces de bruler la libre pensee et les reves...

En priere sombre desesperee

brille Voltaire : « Ecrasez l’hydre!» derechef.

LA PATRIE

Endure tout,

langage,

par la negation

de la negation...

De 1’esprit la raison

est la crucifixion.

INA KALIADA

LE LIVRE ROUGE

Les gens ont les yeux des chiens,

De suintantes mains , Les gens ont des bouches tendres Et les orteils des enfants.

Les gens ont un coeur delicat -

Vos sabots, ne les y mettez pas.

Les gens cassent leurs doigts Contre les cceurs des autres gars.

Les gens perdent leurs pensees,

Les gens effacent leurs versets, Les gens usent leurs stylos, Les enseignes se glacent dans leurs yeux.

Les gens manquent de place dans le transport, Les gens ont une impeccable gorge, Ils laissent partir les oiseaux, Leurs reveille-matin sonnent faux.

Les gens ont moins d’espoir,

S’eteignent leurs regards, On sent leur soif, On est hors de soi.

***

J’attends toujours en decoupant le ciel Sur une vitre gelee je chante, Je rassemble mes cheveux boucles Sur le front par une gansette charmante.

J’attends toujours je crois ä la destination de marcher Sur la braise ä la pointe des pieds .

Si le talent en un moment pouvait effrayer Par I’electricite de la compassion Disparaitre je voudrais pour etre oubliee Pour que ne soit pas blame le jour de mon apparition.

***

Etre femme est un lourd devoir:

Etre chaude, belle et confiante,

Etre ferme, reelle et souriante,

Avoir peur parfois : il ne me telephone pas,

Tirer son ame de force de 1’enfer, S’endormir et sentir le lait, Se reveiller en meme temps savoir, Et son regard tout pres une fois Voir.

***

Dors, mon bien-aime,

Moi, je vais pleurer

Des roles que je n’ai pas eus, Des vies que je n’ai pas vecues, Du bonheur impossible, Du froid irresistible.

Tu es loin, tu n’es pas pres, Moi, je vais pleurer

Des nattes qui ne sont pas frisees, De la nature erronee, Des reves reves.

Dors, dors, mon bien-aime, Que ton reve ne se realise jamais.

***

Le bruit du soleil

Par les talons dans les prunelles. L’ceil bleu

Va droit dans les cieux.

On voudrait des couleurs pures, Il fait froid dans le futur.

Comme si un chemin Coulait dans les yeux Et disparaissait sans dire adieu. Comme un affame Du ciel on voudrait.

En automne attendre paraitre Du soleil les chants.

On voudrait vivement.

On voudrait profondement.

On voudrait etre.

OULADZIMIR

KARATKEVITCH

UNE FILLETTE SOUS LA PLUIE

Au-dessus de la foret du jardin abanonne

Une pluie a bavarde, Des oeillets se sont eveilles Au fond des herbes lavees. Des gouttes tiedes ont saute Sur les osiers dores;

La pluie “reine des pleurs”, Dans chaque larme une lueur. De sa grange ä foin une fillette Dans une robe legere et coquette Le bruit des gouttes ayant entendu Sous la pluie a couru.

Les gouttes la caressaient doucement, Jusqu’ aux larmes, ardemment, Ses livres attrapaient 1’argent Des cieux sereins.

La pluie a accompli son prodige, Elle a enveloppe le puis-je? Ses epaules, sa petite poitrine, Les lignes courbees de ses jambes fines. L’odeur des lilas s’est sentie, La fillette voulait vivre et rire, Elle chantait son refrain de plaisir.

C’est le strontium que portait la pluie.

QUAND MEURENT...

A Viatchaslav Zaitsev

Quand meurent les arbres -

ils tombent inevitablement par terre, Plus forcement que le duvet d’un pissenlit et ils ne quittent plus leur lit.

Quand meurent les animaux -

ils s’endorment sous les coups de vent Ou ils se detachent en noir sur les champs laboures le ventre gonfle,

Au-dessus d’eux des nuees camassieres se trainent ä peine. Quand meurent les villes des lions roux marchent dans les enfilades de pieces,

Et un serpent en filet de mercure

glisse sur les tableaux restes aux murs. Quand meurent les planetes restent des eaux de plomb, Et dans les crevasses des roches

on entend les sables siffler une chanson. Quand meurt Гamour...

mais 1’amour ne meurt pas.

Il reste toujours dans le for interieur en tristesse de paroles, En mal sans espoir et en instable douceur Quand rien n’aide meme si contre les etoiles se brise le coeur.

Pleure en dryade, ris d’un rire feint de satan, Marche comme un lion courtaud, glisse en devoue serpent,

Traine telle une charogne malheureuse

aux champs de ton destin Tout est en vain. Pas de soutien. L’amour n’a pas de mort. Seul 1’homme est mortel. Mais si les arbres n’ont pas de memoire, Ni les villes, ni les planetes muettes -

Le coeur garde le souvenir de 1’amour

meme quand il devient cendres.

Il se rappelle sans fin Ies flocons de neige, Les traces sur la neige, les paupieres aimees enneigees, Le triste sourire et les derniers baisers amers, legers; Poses sur la bouche, les yeux, les poignets...

Le cceur mort plein de douleur se souvient

De ce qui n’a pas ete et de ce qui ne sera jamais: Des feux du foyer, des mains tiedes pressantes des enfants, De 1’envie de rendre ta vie pour eile et, la gorge eventree, D’arriver en rampant et de mourir ä ses pieds que tu avais sauves.

Le cceur n’oublie pas de mourir. Le coeur mort se rappelle tout,

Et en poussant des cris d’angoisse etemelle, Il toume en cercle, au-dessus des tombeaux Des dieux morts, au-dessus du calme triste des arbres renverses, Au-dessus des animaux jetes sur les champs laboures, Au-dessus des planetes et des villes mortes En vanneau immortel qui demande une goüte d’eau.

***

O printemps! Peupliers! Monde entier! Nimbe solaire! Jardin! Fleuve! Nuees! O les belles ailes dorees

Du jeune et sonore sansonnet!

Le soir allume les chandelles des bouleaux.

Je suis seul.Toi, tu n’es pas dans les cieux.

Mon flambeau disparu, ma lumiere oubliee, Ta vie continue, tu n’es pas enterree.

Comment as-tu pu rester dans les fers?

Pourquoi n’es-tu pas allee aux clairieres Oil le croissant amoureux Cultive des herbes bleues?

Mon mepris irrite pourra-t-il jamais Secouer cette prison enfermee

Oil les etreintes sont pareilles aux hearts Et aux coups ressemble la douceur?

Ma main ne touchera plus tes epaules inclinees, Ni tes paupieres chagrinees...

Au-dessus du monde les ailes dorees Du jeune et sonore sansonnet. Les eignes crient dans la nuit Cedant aux rossignols le midi. Les grandes crues font penser A mon amour trepasse.

Pas de malediction dans mon ame, A mes yeux plus de larmes.

Passe ta vie dans ta cage doree Cette destinee, tu 1’as preferee. Au-dessus du tombeau de notre amour Qui se perdra dans les siecles futurs Brilleront les ailes dorees Du jeune et sonore sansonnet.

LE BONHEUR

Je voudrais oublier le passe Pour ne pas en reve vegeter. Pareille aux fleurs de robinier La derniere neige de mars est tombee.

Elle crie de joie sous mes pieds, Elle chante les futures joumees. Des vents favorables soulevent Les lignes aeriennes en agres.

La nuit me poursuit jusqu’au matin

Pour que je puisse les embrasser enfin: Mon amour, ma nouvelle joumee, Le nouveau fantome de mon bonheur serein.

VENUS SANS TETE

Je la regarde d’un air pensif;

Et j’endends une voix tendre:

“Venez, mes hommes, quittez vos armes, Mon sein languit.

Quittez vos combats, vos prisons, Oubliez vos pertes, mes hommes.

Il n’y a qu’une chose signifiante: Amour, fratemite, conscience”. Je reflechis instamment:

Pourquoi et comment

Contre le mal t’es tu heurtee?

Comment as-tu perdu la tete? Tu as dit quelle verite?

VALIANTSINA KOOUTOUNE

EXPRESSION BOHEMIENNE

Fils des vents,

De l’aurore les petits enfants...

Votre trace s’est refroidie sur le sol des peres.

Dites comment

Avez-vous garde vos chants Par les doux et tristes chemins?!

Des büchers brulaient, des chevaux piafaient.

On parlait du passe.

Que de chansons le maleur a seche.

Peu de chansons ont quitte la mutite!

O Dieu des astres errants!

Entete et impatient,

Tu as eprouve le bonheur, Endure la tromperie.

Ayant monte sa langue du crane de dedain, Le serpent d’exil a fait peur aux Bohemiens.

La douleur, non pas la colere...

Le tourement, non pas le tonnerre...

Le chant des guitares ä couler du sang.

Dans leurs manches des routes sans fin, Leurs epaules sont couvertes de la poussiere des champs.

Le vieux Bohemien anxieux

Garde les reves des jeunes.

Si l’oiseau crie,

La jument tressaillit

Et court vers le camp ennemi.

Devant eux volent des herbes seches, Courent des pentes raides, roulent des feux.

II n’y a que le hasard...

Pas de trompeuse gloire.

II n’y a que des chansons. Elles sont desolations!

Chante, Bohemien, dans ton convoi.

Croise sur les cordes tes sensibles doigts...

Ne le quitte pas, terre, dans son angoisse.

Tombe, aurore, dans son äme maintes fois.

***

Bien qu’il commence ä geler fortement, Et que le frimas echaude les champs La trace brillante du croissant

Saute dans une nuee dense,

Les aiguilles sonnent en tombant...

Mais les racines remuent les senders.

Les fumees vertes des pins Bercent les oiselets.

Je deroulerai une route egaree

Devant toi. Comme une nappe.

Qu’elle parte du seuil patemel

Et arrive ä une maison pleine

d’humaines grappes.

Qu’elle traverse une retentissante experience, S’apaise dans les villes et les champs.

Qu’une parole vive ne soit pas emportee par le vent, Comme un oiseau de son nid, de ton äme.

***

Tout changera, tout passera,

Tout un autre aspect aura...

La tempete de neige de baisers d’autrefois...

On a chaud -

on vole dans un traineau en bois.

La premiere pudeur des regards avides. O solitude, ma solitude ä moi!

***

Comme 1’odeur acre de la manthe

Qui flotte sur ce sentier,

L’amour, le rire, la surdite charmante Dans ce jardin m’ont arretee.

La cour s’entoure d’une cloture De vies et d’ombres des ancetres. La fumee matinale dessine des contours, Comme un focon gris, au-dessus des fenetres.

Un loquet tinte, une sente bouge, Je brale comme une feuille cachee. J’attire vers moi ta fierte

Comme la foret attire une nuee sourde.

Bien joyeux nous nous promenons le matin, L’oiseau chante son “coucou” en Fair.

Tes cinq doigts sont cinq eclairs. De mon epaule enleve ta main.

***

Je vous oublie trop longtemps,

Comme si j’enfonce dans mon bonheur un coin,

Comme si le temps fleurit le matin...

Il faut vivre... Et je suis vivante.

Il faut vivre proche et etrangere, Jeune et desesperement oubliee. Que les vents me suivent malicieusement En escorte royale ou en train.

Que les charrues creusent les champs de ble, Non pas les cimetieres, au mois de mai...

La pluie tombe et frappe sans fin

Comme si eile enfonce dans mon coeur un coin.

LE JOUR BAISSE

Les durillons brulent comme des braises.

Les seuils des jours.

La route rend le malaise.

Tous les conseils sont insoucieux :“feu!”

Au lieu de l’appitoiement: “Adieu!”

Je les regarde des yeux

De mon eher, mes amies, numismate .

Arrose du sang rouge de 1’acrobate, Repose-toi, mon univers noir et blanc et vieux..;

Etouffe, mon coeur, ton mot de passe Que seuls la mort et le giron connaissent, Je vis les passions de mes descendants, Je ne me rappelle plus

toutes les fautes

d’antan.

***

On est loin de se separer.

Le soleil se leve au-dessus de la foret...

Une odeur fine de serpolet Se leve de la tombe de celui A qui je parle en silence.

Je tais l’adversite,

La trahison,

le quotidien, le manque de parente ...

Le printemps au debacle incessant, L’automne ä l’aile d’or.

Je tais ...

les jours passes,

La flamme d’une vie ecoulee, La faiblesse, la pauvrete, les remords...

Une larme enchante dans ma foret Ou la terre sent le serpolet...

***

Que la premiere douleur est sans fin...

Elle a commence quand ?.. Oil ?.. Ce me semble: Moi, petite, je suis dans les bras de maman, Contre son sein... Et brusquement Je glisse de ses mains... En criant J’ai vole dans 1’abime longtemps, Des jours et des nuits continus, A travers les croisements du devenir, De la vie conjugate, Des soucis, des enfants, des amis, des medecins Et tout ä coup ce coup contre une pierre, Et je suis couchee sur la tombe de ma mere.

***

Je prevois tout les jours et les nuits...

Je pardonnerai ä tous les torts et le rire...

Le beau chant et les yeux mechants, Et sous la pluie l’orage de printemps... Et le silence dans Гогеіііе de Dieu, Pour que je puisse en doux rayon Murmurer ä 1’oreille de mon pays: “Ta fille vit, eile vit!”

DES VERS LIBRES?

Je m’imagine

Que je regarde dans tes yeux...

A vrai dire je suis le chemin

Menant vers Гаггіёге-saison insoucieuse...

Un long chemin... Inonde de feuilles lumineuses. Des arbres murmurent doucement... Ou des cceurs Chantent dans le cosmos furtivement?

... Le cri d’un oiseau effraye.

... S’elargit la peur de la mutite.

Tout ä coup...

La chute des etoiles, des choses vecues...

Ou un cadeau -

obtenu ä force de supplier toi!

Je m’imagine

Que je regarde dans tes yeux-etoiles.

J’avance vers le desespoir.

... Comme une aveugle L’automne me mene, moi, ... vers I’irrealisable.

Le chemin est inonde de feuilles illuminees. Seuls les arbres se parlent doucement

La langue des cceurs blesses.

Ou ils raisonnent sur la trahison dans le pres sentiment de mon hatif depart?

... Mais pourtant...

Je m’ imagine

Que 1’automne me mene

hors de 1’infemale douleur...

Que -

Je regarde dans tes yeux

Doux et voiles de feuilles dorees.

On sait... Je Гаі un jour imagine...

Une lanteme solitaire s’est allumee.

Les feuilles tombaient...

sur les pas

de la grise beaute de cette salle

Ou on m’a fait de la toile d’araignee le dessin de la sourde mutite,

Ou, sorti du « jamais », Ie quotidien

Dans le coeur presence devient...

Je m’imagine que 1’automne me mene Par la chaleur des obiers.

Je me leve.

Je marche...

Je me depeche,

En blessant les coudes centre les angles imprevus, Je donne des coups de poingt ensanglantes contre les portes

du mensonge deteste.

Je prie:

“Mon angel

Une seule rencontre!

Un seul vrai, vrai...

Homme...

Fais moi ce cadeau... Mon ange!

Aie pitie de moi,

Au moins ä la fin de ma vie...”

Je m’imagine

Que je regarde

dans les yeux saignants de I’eternite, En essuyant mes levres du vinaigre De l’amour irrealisd.

Je m’imagine

Que sur le chemin de la vie

L’automne frei ne mes chevaux

Sur Ie sable granuleux.

Je m’imagine... Je m’ima...

Du silence... de la profondeur... de la mutite...

Tout ä coup... Brusquement,

Comme d’une explosion de desespoir... Comme du lieu ой Ton dit ses prieres, Toi, Seigneur!..

VALERYA KOUSTAVA

***

Une femme grosse d’un fils est une femme grosse de Dieu. Ne

touchez pas

ä la Femme qui porte un enfant! De la mere le sein est la protection d’un enfant saint. La Patrie grosse d’un fils est la Patrie grosse de genre humain. Ne

touchez pas

ä la Patrie qui porte des peuples! La Terre grosse d’un fils est la Terre grosse d’un guerrier. Ne

touchez pas

ä la Terre qui porte la volonte!

Une Tige grosse d’un fils est une Tige grosse de fruits. Ne

touchez pas

ä la Tige qui porte des noms!

Une Vallee grosse d’un fils est une Vallee grosse de lin. Ne

touchez pas

ä la Vallee

qui porte le patrimoine vert! Une Route grosse d’un fils est une Route pour le genre humain. Ne

touchrez pas ä la Route

qui porte des pierres!

***

Je pourrais attendre sans fin jusqu’ä ce que les paroles et les sons disparaissent.

La chronologic limite enfin de ma solitude

la jeunesse.

Si les levres perdent la parole mes yeux la prendront.

Si les yeux finissent de s’exprimer mes mains regarderont.

Si mes mains cessent de regarder mon coeur vous saluera.

Si le coeur dit adieu mon äme battra.

Si 1’ame se casse je serai... Je serai, moi.

***

Depuis des siecles on change de regies, depuis des annees

on ameliore des lois, d’un jour ä un autre

on etablit des ordres depuis la Creation de 1’Univers

Гespace est ä limiter.

Une novation utopique!

Si je suis une limite je suis votre faute. L’orthographe est ä corriger!

Etais-tu petit, mon gars?

Oil est ton enfance?

Je le serai, je le serai!

Elle viendra, eile viendra!

Je ne crois pas ä mes promesses -

Je suis ne beni avec une croix:

Et j’en porte trois: au cou celle en bois, au dos une croix terrestre, dans le cceur une croix celeste.

***

Les cigognes sont dans quel nid?

Dans le mien du vent.

Dans quel berceau sont les enfants? Des colifichets dans le mien.

Dans quelle cheminee y-a-t-il du feu?

Dans la mienne du charbon.

Sur quelle table y a-t-il du pain?

Sur la mienne des pierres.

Y a-t-il de l’eau dans quelle riviere? Dans la mienne de la boue.

Sur quel champ y a-t-il du ble?

Sur le mien des voix orient: pour les cigognes faites des nids, pour les enfants cherchez des habits, apportez un briquet pour allumer le feu, purifiez l’eau, purifiez l’eau.

Muets muets...

Sur quel champ y a-t-il du ble?

Sur le mien — on se met ä se lamenter.

***

Je marche.

Quatre ombres me suivent Presence, Possibilite, Oubli, Humanite.

La premiere est pres de moi, la deuxieme devant accourt ä la häte, la troisieme — traine sans forces derriere,

la quatrieme — est sur la Chaussee par des roues deformee.

Moi au milieu souffrant, trouble.

Je marche.

Quatre ombres me suivent Presence, Possibilite, Oubli, Humanite.

***

Dans un coin de mon logis

devant 1’icone je prie ma confession plane dans le ciel.

J’aspire des nuees de brule et de poussiere je respire une autre couche d’atmosphere. Par une carte postale je salue mon ami sur terre chaque jour j’ecris des lettres ä l’adresse de 1’Univers. Je vis dans deux dimensions ä la limite de 1’enveloppe terrestre qui reflete la Planete et 1’Infini.

Je ne peux pas saisir :

la Planete est de quel cote... de quel cote est ГІПІткё...

***

Quand une mouette orange

toume en cercles au-dessus de Г ocean rouge aux ondes doublees de lilas, quand un oiseau aveugle a quatre ailes, quand on voit ä travers l’eau de la planete le noyau, et le magma qui bat et qui enroule des recifs sous-marins

pourpre brülant et bleu glace, en formant des croix multicolores et une croix blanche qui tend ä disparaitre, je ne sens pas mon corps je ne vois que des reflets dans mes yeux...

Ne me reveillez pas c’est mon reve le plus heureux.

***

Quand les gouttes de pluie ont cesse de tomber par terre et 1’eclair se refletait encore dans les coins du ciel sur un sentier froid

qui menait vers un lieu connu mais desert, vers les lointains sombres du vent libre, marchait un homme.

Il etait seul.

Il portait sa vie...

***

Le vent caressait le noir des cheveux epais d’une beaute aux cheveux verts.

Un moment apres avec la meme legerte il balanqait avec insouciance les cordes d’un gibet et volait entre les barbeles.

UN SOUVENIR

Un papillon tremblant volait autour de la demiere fleur. Il n’essayait meme pas de s’y poser:

il avait peur evidemment de casser sa faible tige. Tout ä coup le ciel a soupire la pluie est tombee. Une grosse goutte a abattu le papillon affaibli.

Le vent libre d’automne a roule les feuilles ou on ne pouvait plus distinguer bien les ailes du petit gardien.

A LA FIN DES FINS

La beaute.

Qu’est-ce qui en est teste?

Un souvenir...

Le charme.

Qu’est-ce qui en est reste?

Un regard.

L’ attirance.

Qu’est ce qui en est reste? U indifference.

Sur le visage le temps violant a laisse ses traces.

Une competence sans couleur a remplace des yeux la fleur.

Lumiere,

purete, reveries ont disparu ailleurs.

Une realite sans valeur.

APRES

Terre,

je te quitte, je quitte mes proches, mes parents... Mais je dois revenir chez toi.

Il se peut que je revienne en arbre, il se peut que je revienne en oiseau, il se peut que je revienne en ruisseau ou en etre humain...

Mais je reviens.

***

Un champ blanc, au-dessus — une colombe blanche.

Un homme blanc marche dans le champ sans laisser de traces.

Je 1’appelle:

—Ecoute, homme, qu’est ce que tu as fait qu’il n’y a pas de traces derriere toi? Et lui, il marche, marche, enfin il promene ses regards

autour de lui, s’approche de moi et dit:

qu’est-ce que tu m’en veux, vrai homme? Je dis:

— Pourquoi ne laisses-tu pas de traces? De grosses larmes apparaissent dans ses yeux.

Et il me repond:

— Vois-tu, au-dessus de moi vole une colombe blanche, et eile vole sur mes pas c’est le souvenir de mon amour.

***

Les vagabonds gens et animaux ont des yeux sans fond.

***

Tchemobyl. Pluie... Le radium est revenu par Г esprit de Marie Curie.

***

Dedie a ma grand-mere Valia

Bon Dieu!

Cree-nous libres

comme des oiseaux

pour sentir

et la mer froide

et le vent chaud,

pour comprendre

comment la vie

au-dessus de l’äbime est suspendue.

Bon Dieu!

Cree-nous heureux

comme des petits enfants

pour ignorer la peur,

la mechancete, les souffrances.

Bon Dieu!

Cree-nous sans peches

comme toi, tu 1’es.

NINA MATSIACH

***

Je n’ai qu’un nom.

Il n’a que quatre lettres quatre parties du monde. L’oeuvre

qui m’est donnee pour penetrer dans le torrent de vie, La cryptographic du sort dont je tenterai de devoiler le secret.

***

Ma parole ne porte pas malheur, Mes yeux ne sont pas mechants. Meme quand tu seras loin Je n’envoüterai pas ton bonheur.

Mais un jour devant une fenetre sombre Tu te souviendras de moi Imprudemment dans un songe Et la tristesse entrera Dans ton calme quotidien, Dans ta joyeuse joumee, Dans nos souvenances

Ou moi comme une petite branche

sur 1’eau pure Je flottais sur les ondes d’amour...

CACHE-MOI DANS TON CCEUR

A travers le fourre flottant du temps

De midi ä midi sonnant

Un rayon appelait un pelerin:

Je suis ton soutien:

Si tu ne me laches pas de tes mains Tu ne te fatigueras pas en marchant, Les pierres des chemins te feront du bien. Je suis ton soutien. Ton phare:

Si tu ne renonces pas ä moi Je te menerai sans effort

A travers les crevasses, les marais.

Je suis ton phare, Dans des cavites abruptes je ferai du feu. Je te chaufferai, je te brulerai, Tu seras etincelle dans mon coeur, Si tu me caches dans ton coeur

Comme une lumiere, la lumiere qui t’adore. Si tu me caches dans ton coeur, Si tu deviens mon serviteur, Tu vas regner sur toi-meme, Sur tous les malheurs, Sur tous les chemins.

Cache-moi dans ton coeur, pelerin!

L’OISEAU DE FEU

Dans mon jardin epais,

Rempli d’ete

Un jour,

Comme un orage sec, Est venu du conte Un oiseau bleu, Brillant, joyeux, insoucieux,

Qui a регсё mon jardin de feu celeste, Et chaque grain dans chaque pomme Etait presse de mourir en tristesse eveillee Pour germer en fleurs.

Le jardin trouble

A tressailli,

Et 1’oiseau de feu...

Sa plume brillante

M’est laissee non pas en souvenir:

Mais pour qu’en septembre

Et en fevrier

Mon jardin soit plein d’ete.

Qu’il soit un conte.

Qu’il soit illumine.

Rien de plus.

LE PLANTAIN

Nous nous sommes perdus dans la foule.

Le temps,

Tel un berger omnipresent, Nous a reuni pour un moment Pour que nous nous regardions Dans les yeux, -

Il nous a rappele sans se gener

La non-coincidence des directions de nos chemins,

Le manque de ressemblance des empreintes De nos mains.

Chacun de nous est pour toujours

Dans 1’enceinte de nos engagements Et de nos devoirs futurs.

Nous appliquons aux plaies, aux meurtrissures Le plantain curatif

De cette rencontre qui dure.

UNE ABEILLE

Le sort coud nos actes et nos desseins

Avec une aiguille courbe et un fil de chagrin. Comme une abeille l’äme cherche son jus du ciel Dans le mouvement perpetuel.

On ne peut rien negliger, rien, Mais tu n’es pas toujours en etat De te nourrir de lumiere Par-dessus la haine et les combats.

La legon est ä repeter jusqu’alors

Oil Ton comprend encore

Que le spectacle et les roles

Ne dependent pas du changement de decor.

LA DELIVRANCE

Le grain de ma joie, La mince racine du soleil dans le sort froid!

L’emotion me tient encore, Mais de ta prison -j’en sors.

Je traine encore de ma tristesse le poids Et celui des doutes prives de bon sens, Tu es dejä ce eher chemin pour moi Ou je perdrai tout mon sang.

Je desire de porter ce fardeau suave!

Le malheur a sonne en predicateur...

Vainement a travaille le malheur:

Il n’a pas fait de moi une esclave!

L’emotion me tient encore, Mais de ta prison, j’en sors! Le grain de ma joie, La mince racine du soleil

dans le sort froid...

L’ HARMONIE

L’echo du soleil ne se tait pas, Notre harmonie ne finit pas, Tu n’es parti nulle part, Tu es toujours pres de moi, Tu restes toujours toi-meme Heureux, doux, souriant, Tu es dans tes chants Comme une alouette au-dessus des champs, Comme un sansonnet dans le jardin de printemps!..

Tu es tout Pour moi: L’appel de la vie Et de la mort la soif...

***

Viendra la nuit, passera la nuit, Ouvrira ses paupieres le jour Et regardera tout autour.

Se rejouira-t-on de lui?

Il est des moteurs le bruit,

Le froufrou des roues, Des avions le mugissement Un petale freie d’une triste ame n’est rien pour lui.

Jusqu’aux sourcils cuirasse

Le jour n’aurait pas de difficultes

De lancer en 1’air avec cruaute

Ce petale comme un poussier, -

Si Tame luttant centre le mal ne penetrait

Dans le demain des espoirs Par son etemite.

L’ARC-EN-CIEL

Depuis le matin — des nuees gonflees grises.

Depuis le matin la pluie patauge sans repit.

On ne croit pas qu’il fasse froid derriere la vitre mouillee.

Le cceur patient et serein sent la paix.

Mon cheri, qu’est-ce que tu as?..

moi, je ne pleure pas.

Voila... un grain de poussiere

s’est colie ä ma paupiere...

Je n’ai pas vu d’arc-en-ciel cet ete -

Regarde, dans le ciel d’automne il a scintille!

***

Des ombres dans des coins sombres, pareilles aux gardiens bleus...

Aujourd’hui nous sommes les invites du bonheur.

Il se peut que nous soyons les gardiens uniques De la vie.

Aujourd’hui quand nos arnes sont sous le signe

De la pleinitude et de 1’unite, Il n’y a en nous aucune trace D’absurdite.

Dans les tasses blanches s’est refroidi

Le the noir sur la table de soir...

On est libre de chanter Comme sur un rocher!

Comme des oiseaux sauvages sensibles on vole Aux battements fiers des ailes!

Les ombres sont pareilles aux gardiens bleus... Les visages sont radieux!..

ADULTES RESTES ENFANTS

Nous cherchons dans notre compagnon Pas meme le reflet, 1’echo, Г ombre Mais tout notre propre “soi” Dans sa Variante

La plus belle, La plus parfaite, Sans aucune garantie Mais avec foi de le trouver! Et bientot apres, Pleurs, offenses, desespoir, Implantation de la perseverance, Et apres, -

Des epines veneneuses, Enfoncees dans le coeur aujourd’hui Lä oü hier encore

Se cachait Г agitation Et la promesse, Desiree intolerablement, Du dernier petale de camomille, Son signe dore

D’amour et de tendresse.

Nous sommes devant

Les levers et les couchers De nos propres illusions, Nerveux, pleurants, Reprochant nos proches. Impuissants.

Adultes restes enfants.

***

Les traces de nos pieds Par le vent emportees, Par la foule pietinees, Brülees par le soleil de midi, Balayees ä minuit Avec tous les debris par 1’eau des trottoirs de Paris. ... Mais voila Elles se montrent vivantes Au fond de notre memoire, Elles nous rendent

Non pas les feuilles mortes des voyages, Mais Гагбте piquant De 1’esprit humain Et des gens aimants.

***

Un rose buisson

Brille pres d’un layon.

Des gens y passent Et cueillent

Ses belles fleurs.

Vides sont mes mains.

Le layon n’est pas le mien?

***

Cette nuit —

un reve qui se repete: un je ne-sais-quoi ne me permet pas de passer

mon examen de frangais.

... Il parait qu’un fruit ä venir refuse de mürir aux branches de ma vie.

***

Une joumee ordinaire, infertile.

On n’attendait rien, rien n’arrivera aujourd’hui.

Le cceur s’agite en nenuphar dans les anses de tendresse inexplicable.

***

ä Bayartchouk

On va peser quelque part notre apport A la Vie sur cette terre.

Le ciel sera-t-il encore clair?

Le cceur boira-t-il son bonheur? N’oublions pas: le glacier descend. N’oublions pas: le deluge passe. Il parait que les forces finissent, Les cris de Fame dans le desert s’entassent.

Mais on nous donne assez de forces Pour que nous supportions nos souffrances. Le vent fait courber les branches, Chaque feuille voudrait qu’on 1’entende...

FACE A FACE

Une jeune femme

Pareille ä une gouttelette de rosee Sur une feuille de pervenche Se tenait tout pres du berceau de son nourisson

Ne pouvant detacher ses yeux

De 1’infirmete d’autrai:

Sur des roues (n’ayant pas de jambes)

Un tronc d’homme se mouvait dans la rue... Le grincement des roues du vieux soldat, Le tintement ä peine entendu de medailles Sonnaient le tocsin des cloches de Khatygne Dans les tempes de la femme, Et dans ses yeux de mure sauvage Se croisaient douloureusement Souffrance,

peur, effarement,

Elle s’est figee dans la pose gracieuse D’une biche eveille;

Sa main tremblante baissait

Contre sa volonte

Le voile dentele du berceau de son nourisson.

***

La vie ne dit pas encore son “non”, La vie change encore gaiement Sa colere en son embrassement divin, Elle orne de tristesse 1’epanouissement de joie, La fatigue du cceur, eile me 1’envoie Pour que je puisse lui rire en face, Pour que mon sentier de travail et de desseins Ne se couvre pas d’herbe rapace.

OULADZIMIR

NIAKLIAEV

PIGEONS MESSAGERS

L’azur des fils de pigeons.

Le bleu fonce des ondes.

Les portes d’automne sont ouvertes.

Les traces d’ete sont couvertes.

Sur les chaumes et dans les bles Des enfants courent pieds-nus...

Pourtant dites qui le sait:

“En quelle saison sommes nous?”

Dites ou et pour quelles gens

Au-dessus des champs fanes

Les pigeons messagers des annees Portent leur fumee d’argent?

LE PUITS

Comme un poisson agite le seau glissera, La cage du puits bruira...

Une gorgee et la bonte vit.

Il est bon de construire sa vie.

La vue s’ameliore, Г ombre d’un coq apparait.

L’ouie s’affine: les abeilles font du zele ä leur gre.

Sur le sable jaune coule des mains un jet, Et de petites pierres dansent sur 1’eau partagee.

POLONAISE

( extrait du poeme )

Salut, Yablonskaya, salut!

A travers Ie pare 1’automne a couru Le pare est tellement bien dessine Qu’il est digne d’etre encadre.

Salut, salut, ma bien-aimee!

Je reste derriere le cadre du tableau

Que Fon voit ä travers les gouttes d’eau: Une cheminee, un piano ä queue Et toi, tu es seule devant, Epuisee de lourds sentiments, Une coupe de vin blanc ä la main.

Donne-m’en goüter que e’est beau, Tire les rideaux du tableau!

J’ai quitte ton infernal paradis, Un train rapide tonne la nuit: Adieu, adieu, mon amie!

Ne mets pas la coupe au bord de la table! L’ombre et la lumiere sont instables Tout est confus, intermittent...

Laisse-moi embrasser tes mains, Adieu, adieu, mon amour charmant!

Ne quitte pas les touches de tes mains.

Que dans le monde oil grince le fer

Lance sa voix perqante en 1’air

Le dernier accord d’une polonaise de Chopin.

Adieu!

L’ETANG

Sur le chaume je marcherai pieds nus A la limite d’un noir etang...

Le dernier jour sera venu

Comme sont venus tous les precedents.

Et dans cette contree infame

Oil je perdrai tous et tout Je ne pleurerai pas ma femme, Je ne pleurerai pas mes amours.

Qui est-ce que je vais pleurer A la limite du noir etang? Celle que je n’ai pas aimee, Celle qui etait nee avant.

Celle que je n’ai pas embrassee, Celle que je n’embrasserai jamais, La seule que je n’ai pas rencontree Que Dieu m’a defendu de croiser.

***

Quelle solitude, mon Dieu, Suit le bord des eaux

Le long du contour changeant

Debout sous un cypres

Dans le ressac jetant des pierres expres.

Seule ä la vue d’une soeur bleme

Elle se protege elle-meme, Passe ä un lieu en cachette...

Jette une pierre une onde est apparue, Jette encore une l’onde reflue.

Au fond des eaux les torts se sont calmes, On ne sait plus pourquoi 1’ame se blämait, Pour rien... quelque chose de passages.. un caprice... Poli par l’ecume perle le bord est lisse.

Sur une onde une voile blanche est ballotee.

Au vent doux se balance le cypres.

LE COSMOS

Un jour, reveille dans la nuit, Tu te rappelles que tu sais voler.

Et le gouffre froid, l’abime

Tes yeux naifs vont teter.

L’enigme trompeuse de Г existence

Te percera jusqu’aux os.

Tu apprendras ä ton propre enfant

Non pas ä marcher, mais ä voler dans le cosmos.

***

A le voir on aspire au neant...

Qu’as-tu perdu lä, alouette, Mon meteore filant?

Lä, sous le bleu du ciel dense,

Enveloppant les troupes d’etoiles, Les nuages cousus au bee tendre Brillent aux eclairs le soir.

Que cherches-tu, ma petite?

Tout y a ete sans toi, Ma couturiere rapide L’aile brulee, une aile ä moi.

***

Prieres,

Serments,

Lois,

Confessions.

Pour prolonger la generation

Condamnee ä la disparition

Aux non-appeles meme Dieu donne des noms.

On lit ä 1’ inverse

Les caracteres secrets des cieux

Sur le froid courant

Des eaux indifferentes.

Maledictions.

Combats.

Trahisons.

Lächetes.

Le Jugement Dernier est tout pres

Comme un rasoir au cou —

Mais qu’est-ce qui est au bout de tout?..

Si le Seigneur marche sur les eaux lui-meme, Si tous les serments, confessions,-prieres S’ecrivent sur 1’eau passagere.

***

Un oiseau migrateur a brise son aile Pres de ma maison patemelle.

Il se met ä crier comme s’il le fer sciait: “C”est toi! C’est toi

Qui est fautif!”

A son cri

le chef de la volee

la fait revenir -

Qu’est-ce qui va arriver?

A la maison les seaux sont vides...

J’ai peur d’aller au puits

Comme si 1’on va

Bombarder

Tout de suite.

LE TREMBLEMENT DE TERRE

Une ligne pour 1’Apocalypse... Des cadres des tableaux Regardent les saints qui raseront la Mecque.

Quittant les lieux nefastes courent tous les animaux

Sensibles au danger, aux maux terrestres.

Un peu avant et par les memes chemins

Avaient couru tribus et clans.

En secouant le tout de leur fureur perfide

Ils ont seme le vide sur le vide :

Poudre sur poudre, courroux sur courroux,

Aversion sur aversion, crime sur crime...

Aspirant aux prieres et aux soumissions

Pourquoi as-tu voulu des victimes?

Toi qui es dans le vent, dans le feu, dans la pierre -

Reponds-nous si Tu 1’es au moins:

Est-ce selon Ta volonte que tremble la terre Ou il y en a une autre qui est au-dessus de Toi?

DANS LE JARDIN AU BORD D’UNE RIVIERE

La non -coincidence des dates.

La non -coincidence des temps.

Oublie depuis longtemps

La neige rebrousse chemin.

L’aile bleue est reconnue

Par la pluie oubliee.

Tout son lieu a eu et pourtant Ce qui va arriver n’a pas encore ete. Au-dessus d’une riviere Dans le jardin rouge d’obiers Comme un ressort Sous ma main

Est la tension des branches.

J’en lache une -

Elle danse ä 1’horizon, Et eile rebrousse chemin, Elle rebrousse chemin tout de bon.

LA POUSSIERE DES ROUTES

Est-ce du sable d’or ou une ordure La poussiere des routes qui font leur tour?.. La vanite des vanites!

Je me libere de ma fierte.

S’est couche pres de la porte le vent Comme un chien de garde vigilant. Pareilles aux sillons noirs

Jes joumees sont vides... Le ciel au petit matin Perd ses etoiles livides.

***

Pas une maison de Dieu, Aucune eglise aux alentours... Ainsi vivent-ils ä deux: Le village oublie de Dieu Et Dieu oublie ä son tour.

***

C’est l’automne. Dehors gris et or.

Apporte par le vent sous la fenetre L’eventail des feuilles de I’hetre.

Solitude, mon ami, isolement.

Verse du vin...

Assayons-nous, taisons-nous et parions.

Personne n’est malade, Dieu merci.

Quelle question: boire ou non?

A priori, mon ami, a priori: La verite est dans le vin.

On est bien. On boit avec plaisir.

Derriere le mur de la baraque universelle Hurle un chien et bat ses semelles

Vers les champs gris.

Les signes du zodiaque aux verres, Des vers dans tous les coins ä brüler le poele.

Ta sante!

Quelqu’un a chante:

que 1’on nous dise merci d’avoir bu ici.

ETOILE FILANTE

Elle glisse et disparait Au bout du monde.

Ni traces, ni traits

Nulle part on compte.

Comme avant une fete

On fait du bruit.

Elle glisse et disparait.

D’ou? Oil? Pourquoi? Pour qui?

A travers les saules pleureurs Un sentier vers une hauteur. Ce n’est que le sort.

... Mais qu’est-ce qu’il y a encore?..

LES ANGES

L’heure venue vers Dieu je suis alle.

Trois Anges m’ont rencontre. L’un a demande: “Oü vas-tu?” Un autre: “Que portes-tu?” Le troisieme n’a rien demande. Ou il etait muet, oil il savait qui je cherchais.

SIARGUEY PANIZNIK

LE POUVOIR DE LA PAROLE

Bethleem dans le paysage

est reconnu par le faux et le sage:

c’est lä que le Sauveur est ne, c’est lä que Jesus Christ a gouveme.

Pereant de hautes nuees

on pressent la duperie du ruse:

la ой est ne un malfaiteur le tyran est gouvemeur.

Que la clarte du ciel

releve notre secret:

un consciencieux est ne -

un poete commence ä sermonner.

Courte est 1’heure du tyran: la bonte de Dieu est sans fin.

Le poete ä la plaie ouverte deviendra le phare de nos chemins. Nous marchons sans lever les yeux par des sentiers dangereux, pas de prophetes, pas de saints

sur nos ambons et ciochers enceints.

OÜ est notre meritee recompense pour nos anciens presents?

La langue — la creche du genre humain, la sage-femme des combattants.

La poesie n’est pas un dard -

le tresor secret des paroles:

si Pon appelle son pays natal le poete ne sera pas en retard.

LE CHARPENTIER ET LA BÜCHE

Le feu est mort...

La hache est emoussee: eile a coupe des branches, des clous, des chenes...

Respire ä peine.

Une lärme avance: pas de chance... Toutes les haches sonnent.

Celle-ci ne resonne.

Tout le monde travaille!

La tete de la hache est en paille...

Que faire?

Hurler sous un banc?

Depuis longtemps pas de büchettes, pas de flamme...

Lui, Charpentier, prefere aiguiser la lame.

COHESION

Le printemps et l’automne deux rochers. Au beau milieu Fete.

L’eclaircie est chere au poete et au laboureur.

Le papier et la terre ont aide nos aieux.

Deux rochers Farne et Dieu.

La parole est au milieu.

DE BONS VOISINS

Pour Moscou, Pour le Kremlin ma Maison

etait ä la lisiere de I’Empire.

Sans tete, sans racines

1’ame tremblait toute blessee.

Le jambage s’est affaisse, tout allait ä i’envers.

Le pays s’appelait “libere” Moi, je voudrais m’en aller, mais mon vampire myope mord plus fort qu’un etranger. Le nombril de 1’Europe est chez nous regardez!

Les Grecs, les Varegues nous traversaient en embarcations. Je porte ma maigre provision de Moscou, du Kremlin aux ambassadeurs, aux tresoriers. Je salue mes parents.

Mes amis vont jusqu’ä la haie du village belorusse accueillant. Vous n’etes pas une orde sacree. Nous ne sommes pas esclaves. Si on etait de bons voisins slaves: le Belarus et la Russie consentez!

“LE FRANCAIS”

A la memoire de mon oncle Alexandre, mineur, franc-tireur de la Resistance en France

Il marchait vers le departement du Nord ayant quitte le village de son pere.

La France des francs-tireurs un front d’engages volontaires.

De dessous les etoiles des emigres souffrants il a empörte le poids de I’infirmete.

La France des partisans -

cette metairie ой vivait le “le Frangais”. Impossible de contoumer les sillons, impossible d’appeler ses amis...

La France des francs-tireurs -

1’echo des guerriers ennemis.

Ayant surmonte ses douleurs il a gemi: “Il est temps”...

La France des francs-tireurs

est entree dans son champ.

Le franc-tireur des mineurs ecoute le chant des sapins.

Elle est pres de sa demeure la France des partisans.

L’HERBE DE SAINT JEAN

L’herbe de Saint Jean drosere, millepertuis, verveine — guerit quatre-vingt-dix-neuf maladies.

Sur une clairiere coloriee L’herbe chatouille les pieds. Une vieille l’herbe de Saint Jean a trouve, Et sa tete s’est illuminee.

La vieille l’a consacree,

L’a mise pres des icones pour prier:

La force de notre nature

Pres de Dieu est en bonne posture...

Elle va guerir toute maladie, La tristesse te quittera...

... Si je le crois tu le croiras La formule magique me guerira.

UN SOIR

AU-DESSUS DES ONDES

Sans bruit

La nuit A puise La bosse Du croissant. L’accueil Cuit Le fin Juin.

A qui est

Le noir

Bateau

Dans les roseaux Murmurants?

J’ai senti

Un cri:

Le soir

Attend la nuit.

LE SOMMEIL DANS UNE FORET VIERGE

Le camp de betes s’est assoupi. L’ours-brouillard

S’est couche ceremonieusement Avec le renard dans son ravin noir. Il semble avoir pris racine De chaque brin d’herbe fine. Le nez du chevreuil vibre Au-dessus du champ libre. Demain 1’oiseau sera gai. Pour le moment dans la foret Le petit aurochs sent du nez: Dort sur son bee le silence muet. Le camp de betes s’est assoupi: Le loup, 1’elan, le lievre, L’ecureuil et la chauve-souris Se touchent de levres.

Je garderai en cadeau

Pour le sanglier et le blaireau

Le nectar de la bruyere couverte de rosee La tres chere liberte.

Demain i’oiseau sera gai.

Pour le moment dans la foret

Le petit aurochs sent du nez: Dort sur son bee le silence muet.

LA FORGE DU MOIS D’AOUT

Le bouleau par son ecorce-ouies

Avale de la chaleur.

L’alouette s’arrete

Et n’atteint plus la hauteur.

Le soleil assidu

pres de la forge

Ne travaille pas vainement:

On fabrique

des epis tetraedriques

De mille grains.

LA RONDE

Qui mene la ronde chez nous?

Moi, Francois .

Moi, Roberte.

Moi, Fleur des Bois.

-Nous, AiguillesVertes.

Oh, quelles personnalites Font la ronde en ete !

On fait la ronde chaque annee, Chaque jour.

Les etoiles tombent du ciel Et dansent avec nous.

Qui mene la ronde chez nous?

Moi, Pie.

Moi, Huppe qui crie.

-     Moi, Cigogne ä long cou.

-     Moi, Corbeau, moi, Coucou.

Oh, quelles personnalites

Font la ronde en ete!

Qui mene la ronde chez nous?

-     Moi, Ecureuil.

-     Moi, Chat.

-     Moi, Nuee legere.

-     Moi, Sacha.

-     Moi, Claire.

Oh, quelles personnalites

Font la ronde en ete!

On fait la ronde chaque annee, Chaque jour.

Les etoiles tombent du ciel

Et dansent avec nous.

Des rencontres, des adieux ont eu lieu. Je suis sous l’aile des aieux.

Jusqu’ä ce que je vive mon Amour, arrete Ie tremblement des ombres au-dessus de ma tete.

Sur une pente d’herbe couverte ralentis ma chute...

Ce n’est pas un panneau routier Amour:

mais un ouvrage de couture entre le corps et une ame pure.

ARRETEZ L’ INSTANT!

Saisissez le bonheur au vol!

Attrapez le vent!

Je n’irai pas prendre les corbeaux: j’ai mis le filet dedans.

Gagnez le coquin dans la vase, capturez l’angoisse...

N’oublie pas de te gronder de ta parole injuste et basse.

Tenez le mechant ä l’epaule, empoignez le loup gris!

II est genant de happet les souris dans une aire vide.

Arretez 1’instant de votre vivant, jetez la ligne...

Vbilä une amazone et son cheval...

Je reste tranquille.

Un javelot... Une bride... Et l’inquietude sort des entrailles terrestres: j’ai ä saisir l’air sous sa main raide et preste...

PRIERE POUR LA DEFENSE DE LA PATRIE

Je suis le sang de ma mere.

Je suis un brun d’herbe vert.

Aujourd’hui nous prions

Pour la Haute Protection.

Dieu-Pere, Aide-moi ä cette heute !

Couvre

Ma Patrie

De ton clair voile Protecteur.

A moi pousser et fleurir.

A moi prendre racine et rire.

Nos temps clairs pleins d’audace Se sont leves de dessous les glaces.

Dieu-Pere, Apprends-nous A aimer, A garder Notre Patrie Unique pour tous.

LES VOIX DU DERNIER LIVRE

***

Il y a de quoi parier ä celui qui veut ecouter. Le delire est la demiere vengeance de la vie.

***

Les courants d’air politiques font irriter la gorge.

La couche de protection est le langage.

***

Il est dejä tard.

Les minutes luttent de vitesse.

J’ecris de memoire.

PIMEN PANTCHANKA

PRES D’UN CHAMP DE SEIGLE

Quand je me rappelle Les choses vecues Je feuillette Mon cahier cousu. Je voudrais sentir La respiration des epis.

C’est un besoin d’esprit, A 1’estomac un defi...

A la radio expres

Les acclamations du mariage, Une conferance sur le cancer; Un rock assourdissant orage, Tantöt Debussy, Tantot BBC.

La radio-bonne

Ne remplacera ä personne

Ni la berceuse,

Ni le bercement,

Ni la voix de maman,

Ni un epi mur, Sans quoi la vie est dure.

Nous ne seront pas pris Des ruses de la fantaisie, Nous ne seront pas tentes Du bruissement de la monnaie. Nous nous sommes calmes, Nous restons bouche bee,

Comme si nous etions Des choumeres de nation.

Je suis debout Pres de mon champ, Je prie devant, J’ecris sur le seigle Comme avant: Le seigle sait Guerir Tame. Cesse, mon coucou, De compter nos coups.

Vibre dans les cieux Le chant d’alouette... O bon Dieu, La vie n’est pas bete!

LUDMILA PAOULIKAVAKHEYDARAVA

ATTENTION LES BIENS-AIMES!

1

La ou le conte fait son nid,

Ou 1’elan du cceur depasse le mont

Je t’ai donne un ciel rond...

Et tu y as mis tes malins esprits.

Le bord de la vie s’est dechire,

La ou la pente de la destinee est devenue rocheuse...

Lä je t’ai donne ma soeur — une religieuse -

Tu as fait d’elle une fille dereglee.

Le jour sur terre a ete difficile grace aux bien-aimes.

Dans le puits du cceur les tenebres ont penetre.

Et regardent de leurs yeux aveugles

De cote...

2

Le matin j’au eu la chance de pleurer.

Deux ou trois larmes de mes yeux sont tombees.

Notre chien a saute de mes genoux, Maintenant il n’est plus ä nous.

Dans 1’ordre du lit reconvert,

Dans le silence inconnu de 1’hi ver

Il y a de la solennite comme si les oiseaux nous ont quittes,

Et le lointain brille dans toute sa purete.

La nuit il a plu sur terre.

Les signes des points humides sont restes au verre, Et voilä dejä pas de famille, pas de maison, Et il se peut bien pas de chien.

3

A l’aube devant Гісбпе de ma mere

La derniere fois j’ai regarde en arriere

Et voila tout est fini pas d’appel, pas de malediction, Mes bien-aimes, j’ai prie pour vous, passons!

La derniere fois. On le fait quand on se dit adieu.

Oublies sans signes d’embellissements

Les visages ondulaient dans la brume...

Mes bien-aimes, je ne vous ai pas reconnus, hum!

La derniere fois... C’est qu’il faut etre attentifs

Pour ne pas eviter un passant!

Tout est fini les croisements des chemins,

Mes bien-aimes, je ne vous ai pas reconnus pourtant.

4

Dans le ciel oil 1’image de Dieu est oubliee Comme la derniere valse sur Terre

La seule chose que j ’ aille me rappeler: Je ne vous ai pas reconnus, mes tres chers.

La neige a fondu, eile a glisse du toit...

L’aurore regarde par la haute fenetre.

Il me semble que cela aurait pu etre —

La transparance des couleurs

Et les caprices des odeurs d’autrefois!

Il me semble que c’est pour toujours

Comme le present et comme une longue route future Au-dessus des cheminees une fumee vaccilante et legere. La neige est grise comme la tete d’un vieillard

qui m’est eher.

UNE PETITE GARE LA NUIT

La nuit de juillet roulera avec fracas comme un train vers une gare ensommeillee, je quitterai le pavilion blanc qui est ä cote de la Voie Lactee, je deviendrai muette de desespoir si tu passes me touchant de ton ombre claire.

Il faut toute 1’attraction terrestre pour que sur cette terre tu m’aperqoives.

***

Les gondoles ailees de nuees passaient dans 1’Univers.

Le voile d’une pluie fine tombait, mais ne touchait pas la terre.

Les reves de courtes rencontres, des coups d’oeil sur les trains. Les jours des chandelles sombres on n’a pas le temps de dire “amen”.

Tout s’est concentre. Et apres est arrivee la grande secheresse. La ruine. L’äme se tait. Les cendres se refroidissent. Brülent mes levres gercees.

***

Octobre. Des lointains purs et transparents. Le vin du passe est bu.

L’avenir que nous avions prevu a pris fin depuis longtemps.

Glorifions la passion d’autrefois, son silence, ses troubles, ses tonnerres

sous une guitare oubliee, mise en poussiere ou nous nous sommes brises maintes fois.

***

Par le champ fauche de memoire chacun revient ici de loin dans les jardins bleus d’aoüt qui frissonnent ä la pointe du jour.

Nous revenons...

Comme on revient ä la maison, un sourire inconnu au visage clair, comme des herbes qui poussent avant l’arrivee de 1’hiver.

***

Deux destinees aux visages sombres se sont rencontrees un jour dans la vie.

Ni tonnerre, ni eclair ne dechiraient ni le ciel, ni la mer. Tout simplement avant de se marier deux cceurs se mesuraient.

***

Tu es entre la nuit chemin faisant, mal rase, costique, mecontent, tendu comme sur une pente raide, le soir des yeux fatigues, de la bouche qui sentait la fumee...

... Merci de ne pas etre passe ä cote.

L’AMOUR

Il m’a pilotee au-dessus des marais, au-dessus des pentes raides. Il m’a jetee des nuees.

Il m’a soulagee, calmee, il a pris mes souffrances... Et dort paisiblement sur mon epaule... silence!

***

Je me repands dans les cceurs, dans les yeux comme dans les reves, je touche la profondeur de la mort, j’embrasse les loin tains et je me cogne contre les parois des veines de la vie tenace sur terre, je ne compte pas les battements du pouis, tout simplement il y a trop de soleil partout la ou les vagues de la mer bleue montent pour retomber de nouveau je grimpais les monts, apprends-moi pour vivre heureuse comment fait-on?

***

Ma vue et mon arne

ont travaille jusqu’aux larmes...

Il est temps de ne pas voir des objets menus, il est temps de regarder au loin.

ALESSE RAZANOV

***

Je traduis le bruit de la pluie, le regard des yeux, le frisson des bois...

Je touche au feu, j’ecoute, je scrute, je traduis, je n’ecris pas.

***

J’ai manque le reveil, j’ai manque le sommeil, j’ai manque le debut du travail, j’ai manque son terme jours et nuits, causes et suites ont change de places, et je me suis retrouve en face de moi-meme.

***

Des pluies torrentielles. Des mirages harcellent. Chaque jour nous sommes aux frontieres des siecles passes et futurs.

***

Le pas que tout droit je n’ai pas pu faire

devient une quantite de pas circulates.

***

Qu’allons-nous devenir tous? Le monde est dans I’impasse. Que va-t-il devenir?

Va-t-il perir?..

Le Seigneur ne sait rien d’avance, le Seigneur fait des experiences.

***

Disperse le brouillard de 1’ignorance et reponds-nous, imminent, si c’est le temps qui nous appartient ou nous sommes sont appartenance?

***

Nous cherchons la verite.

Elle est dans 1’eau, eile est dans l’air...

L’ignore le satisfait, c’est l’assoiffe qu’elle gere.

***

En union avec la mysterieuse eternite je m’habituerai aux contradictions. Rester sur terre! impossible de rester. Disparaltre totalement! est-ce que nous disparaissons?

***

Il parait que tout a ete:

Un regard doux et leger, le soleil aux feuilles et une aile qui a traverse le ciel.

***

Une minute a manque pour attendre, pour se separer ä jamais une minute a ete süffisante.

***

Si je connaissais tout mon pays par coeur, je prendrais comme guide un homme inconnu les sentiers se deplaceraient et vers Г inexplore nous meneraient.

***

Un sender

au bord d’un precipice profond: il est seduisant de le suivre puisque chaque pas ici a du fond.

***

La pousse qui le goudron a perce, tous les passants te laissent passer comme si tu etais un grand arbre fruitier.

***

Sommeille sous la pluie d’ete un cheval entrave un vaste espace prive de liberte.

***

J’ai pense ä I’etemite.

Un papillon rouge et noir sur ma main s’est pose et il s’est mis a reflechir ensemble avec moi.

***

Les gens disputent tour ä tour, et derriere eux il y a le ciel triste-bleu qui cede ä tous son tour.

Dans les arbres vides un nid abandonne: I’ete a passe pendant que je le regadais.

***

Une pluie d’ete inattendue.

Je me suis cache sous un saule blanc — que de feuilles m’ont regarde de leurs yeux pleins d’un vif etonnement.

***

Qu’ils sont differents: gens, chemins, destins, mais les voila ensemble dans cette salle d’attente.

Un soir dans la rue j’ai vu un homme qui ressemblait ä mon pere decede. Oh, que j’ai voulu le suivre, lui demander qui il etait...

***

Une vieille qui habite mon palier: il lui est de plus en plus difficile de descendre 1’escalier, de le monter et de chez eile tester.

***

Une abeille est entree dans mon logis eile bourdonne et vrombit, se bat contre la vitre et ne trouve pas de sortie.

C’est nous dans notre vie?!..

***

La bardane, 1’ absinthe et 1’ortie m’ont dit que personne ne vit plus ici.

***

Nous autres poissons bizarres la nuit nous nageons dans 1’infini, le jour nous errons sur terre ferme et dure en cherchant les restes de I’infini perdu.

***

Des pierres moussues portant des lettres inconnues se sont implantees dans la terre: n’y a-t-il plus personne qui pourrait comprendre leurs consonnes?

***

Que la maison est immense!..

Une fete tous les jours ou des doleances.

***

Le matin j’ai quitte la maison, j’ai marche toute la journee dans la direction du soleil.

Quelle voie contradictoire!

***

Sais-tu, marais desseche, que les vanneaux sont arrives?!.

***

Tout est dans mon corps: une quantite de siecles, une multitude de vies, mais moi-meme, est-ce que j’y suis?

***

Les affaires

qui semblaient obligatoires ont recule...

Mon ame m’a dit le matin: te voila libre enfin.

Elle a ajoute le soir: et inutile, je crois.

***

Le long du quai la nuit les lantemes sont tellement tristes comme si elles sont venues pour faire leurs adieux ä quelqu’un, mais... elles ont oublie ä qui.

***

Les affiches oubliees

de 1’annee passe: ne les lisent jusqu’ä la fin que la pluie et le vent.

***

Pres d’un marche ont fait un bücher et rechauffent leurs mains ä Minsk des Armeniens.

***

Zone interdite.

Bouleaux, comment y etes-vous passes derriere les barbeles ?!.

***

Les arbres au-dessus du gouffre: comme si des laocoons se battaient contre la destinee.

***

Le tonnerre a tonne et d’un coup toutes les voix se sont tues: les cieux se parlent entre eux.

***

Le degel.

L’eau divorce avec le gel.

***

Il fait jour — lentement, a contre cceur, comme s’il n’ya pas au monde d’autres habitants que des pierres sans couleur.

***

Pres d’un arbre vivant une sculpture en bois: une tacitume discussion sur la perfection.

***

Une mousse verte au toit une chanson d’adieu au ciel gris qui sent le froid.

***

A la vitre givree du tramway quelqu’un a ecrit: “Je t”aime”.

Tous regardent le monde ä travers ces mots.

***

Ne reviendra ni guerrier, ni voyageur, reviendra le semeur...

C’est lui qui revient jour et nuit.

***

Les reves rodent dans le labyrinthe de 1’esprit, 1’esprit rode dans les reves c’est le chemin des humains.

***

Le bleu des cieux, le pre bariole ne rejouiront plus celui qui a perdu le sens de la vie. La perte du sens c’est sürement la perte de tout ä tout moment.

Une cloche a sonne.

L’etendue son centre a eu.

***

Dans le pare on a colore une pierre moussue, et des siecles sont morts dessus.

***

Le sage a dit: tout passe.

Tous sont d’accord avec lui.

A ce moment rit un enfant et tous se rappellent en se retournant: et tout recommence.

MIKHASSE SKOBLA

LE CHAT ET LES SOURIS

Le chat Basile se balanpait dans un hamac, au diner ayant mis dans son estomac de l’orge perle au lait pas chaud suivi d’un craquelin aux graines de pavot.

Les yeux fermes le chat ronronnait: Qui voudrait me bercer?

Ne vous cachez pas dans vos trous, souris, en exposant dehors vos bonnets gris.

Voulez-vous que dans chaque bonnet je mette des choses sucrees?

Du calme et du bonheur j’ai ä vous souhaiter.

Toutes les souris sont sorties.

Le ruse chat Basile a bondi...

Qui va raconter la suite, qui?

LE TRESOR

Oil est-elle, ma pelle?

Ce n’est qu’ä eile

Que je pourrais raconter

Ce dont la souris grise m’a parle.

Dans le potager de la tante Agathe,

Oil les concombres et Tail viennent d’eclore, Il y a des annees un riche seigneur create A cache une cruche d’or.

Une cruche d’or ou un coffre

Qui brille de diamants.

Que de bonbons il nous offre Si on le vend aux marchands!

Comme une taupe j’ai beche, J’ai creuse tout le potager.

J’ai touche aux fondations de la maison -

Il faut croire que la est le tresor.

Mais j’ai eu pitie de ma tante, Doit-elle vivre alors sous une tente?

LEVOL

Les coupoles des eglises des boules envolees, Gonflees par la legere respiration de 1’ensens, A la terre attachees

Par les rayons argentes

Des voix du choeur enfantin.

Sous les regards fixes des bougies

Les coupoles revent la nuit

De la libre lumiere d’au delä.

Les voütes gothiques des eglises catholiques

Tressaillent impatiemment

Faisant semblant d’etre des vaisseaux cosmiques Dans le pressentiment d’un rapide depart.

Dans cette immobile attente

Tout le Belarus d’occident

Rappelle un cosmodrome immense.

Les pagodes chinoises s’envolent premierement.

Regardez elles se sont accroupies

Et elles ont battu leurs ailes blanches. Se detacher de la terre comment Quand tant de gens Laissent tant de peches

Dans les eglises, les pagodes, les mosquees?

Tout ä coup en reve on a vu Les cathedrales se sont envolees! Et toute l’humanite Regarde le ciel Ou les cathedrales volent, Oil les clochers sonnent, Ou les etoiles communient En essayant le croissant A leurs rayons fines.

Et ce vol eucumenique Parait ä tous magnifique.

Dieu s’en est alle, Des mouettes le duvet A blanchi l’eau bleue. Dans mon coeur silencieux Pas de foi Pourrai-je le suivre, moi?

Dieu, lointain et audacieux, Les bords sont couverts de brume. Personne des mouettes, des nues, Comme si nous etions seuls Au-dessus de la nuit, sous la Lune.

Dieu marchait, le ciel touchait.

Qui a vu, sauf moi, Que lui, II trebuchait, Qu’II errait dans la brume.

LE BAPTEME

Au-dessus d’une chenaie pa'ienne La massue du soleil est surpiombee. Je donnerais tout, ma bien-aimee Pour contempler la beaute, la tienne.

Enroulez-vous,moments, en une longue journee.

Sur l’eau tu ecartes tes bras -

et le paganisme disparait.

Tu es comme une croix Portee sur le corps de ma riviere ä moi!

UNE LETTRE A LA REDACTION

Monsieur le redacteur, que Dieu vous aide!

La poesie tel un freien mordant:

il pique, soudain des vers viennent ä la tete.

Pourtant chacun ecrit comme il le sent.

Monsieur le redacteur, que Dieu vous aide!

A Cracovie l’automne est de la fete.

Telle une tortue la terre de feuilles est couverte.

A voir tant de beaute le cceur te manque, et tu te dis de te promener dans les flaques. Chacun se promene comme il le pent.

Monsieur le redacteur, que Dieu vous aide un peu.

Et la douleur, visite-t-elle notre coeur?

Une toute petite, une minuscule douleur?

Qu’est-ce qui ravive les plaies, qu’est-ce qui inquiete? Monsieur le redacteur, que Dieu vous aide!

De cette vie je suis tout amoureux.

Chaque homme voudrait aimer comme il le peut.

Et si d’un coup voilä un repas funeraire, dans un cercueuil madame la mort enterre tous mes violons, mes orgues de Barbarie, les embrassements de mes amies, mes poesies ne pas pleurer, vos pleurs n’apportent aucun remede. Monsieur le redacteur, que Dieu vous aide!

Dommage, mon äme n’veut plus quitter la terre. Les larmes aux yeux j’ai termine mon vers.

Et si on a soif des souples dans les cieux J’y vole en ange charment et prestigieux? L’homme vole comme il le peut en fait. Monsieur le redacteur, que Dieu vous aide apres.

AKSANA

SPRYNTCHANE

***

Le brouillard d’automne aux aromes de printemps ... Pourquoi ne pas vivre plus longtemps? ..

Mais les peres de mes amis meurent, mes amis ne sont plus enfants sous les cieux ...

J’ai peur de regarder dans leurs yeux, j’ai peur de voir ce qui m’attend...

Les amis ne sont plus enfants, moi, je le suis encore, comme en etat d’hypnose je me demande: “Ne pas vivre pourquoi?

Dans 1’odeur de printemps le brouillard est plus triste, plus epais.

Je vais interroger les invites...

***

Si ce ne sont ni arbres,

ni ciel,

ni automne,

ni route,

qui pourrait entendre comment je chante, n’ayant ni voix, ni oreille juste, de tout mon coeur?

***

Je cherche le sens de 1’etre et du non-etre le sens...

Je peche et je me repends... Mais je ne me repends pas, je me cache dans les recherches, dans le bruit, dans la flamme d’une autre ame ...

Comment trouver mon sens entre l’etre et le non-etre?..

Comment ne pas laisser mes plaies sur terre et aux cieux?..

Une fois je m’approche du sens quelqu’un s’en vole dans les pays chauds ...

***

Pas un jour sans une ligne la sienne ou etrangere.

Beaucoup ou peu je demande ä Dieu? Beaucoup ou peu?

Beaucoup ... ... A Dieu?!.

***

Les feuilles jaunes tiennent lieu de grenouilles dans Г etang.

Croasse le vent.

***

Un coucou s’est pose sur un bras de la vieille.

Il y a un an son mari est parti au ciel.

***

Sur un arbre s’est pose un oiselet. La demiere feuille ses ailes a deploye.

L’automne me tend ses mains. Une froide poignee de mains.

***

Dans un livre jaune j’ai mis une feuille jaune. Cela n’a pas de nom...

***

Chaque vers par moi ecrit a son visage. Le mien n’a que des plis.

***

Je me suis mis ä arroser souvent mes fleurs en te guettant par la fenetre.

Les fleurs se sont noyees de mon desespoir.

Maintenant j’ai peur de te voir ä travers les grilles de tiges mortes.

***

Maman me demande: — Ecris un vers sur la cigogne noire qui est arrivee jeudi sur la colline du Calvaire. Elle est noire, mais sa poitrine est blanche. Elle est arrivee la premiere fois, ou c’est moi

qui Га vue la premiere fois...

Je me suis indignee:

— Je n’ecris pas ä la demande!

La nuit je vois en reve une cigogne noire ä la poitrine blanche qui vole en cercles au-dessus de la colline du Calvaire.

Il se peut qu’elle vole la premiere fois ou c’est moi qui reve la premiere fois en demandant ä maman: — Benis-moi ä ecrire un vers sur la cigogne noire.

***

Le chadouf du puits

pres de la khata de mon grand pere ou personne ne vit

a pourri...

Je ne pourrai plus puiser de 1’eau sans lui, je ne pourrai que pousser un cri dans le profond puits comme quand j’etais petite:

A... I...

pour entendre I’echo de I’lnfini.

***

Tu me donnes de l’espoir, tu donnes le dernier rouble au mendiant... Mais nos yeux tu essaies de ne pas les voir.

***

Les portes de l’eglise sont ouvertes, personne n’y entre...

Et moi, je passe devant

en murmurant:

“Dieu, aie pitie...”

Pareilles aux bribes d’une priere les paroles du receveur:

“Place de la Liberte”.

Les portes s’ouvrent, personne ne sort. Je me tais.

ANATOLE SYS

***

Ton chemin, le dernier, passera par une rosee etoilee.

Seme Ie bon grain meme quand tu meurs. Le ble d’hiver parlera du semeur.

PAR UNE VOE ETERNELLE

1’herbe poussera la rosee la trouvera

nous grandirons

les larmes nous trouveront des larmes ameres des larmes de joie chaudes et froides

ä travers les larmes

nous verrons le monde

blanc et noir celeste et terrestre joyeux et triste

mais poussera 1’herbe la trouvera la rosee pure grandira notre progeniture

“Que tu deviennes pierre!” et... au milieu du champ je reste fige.

Je ne peux ni labourer, ni semer, ni les yeux sur les gens lever mon interet ä eux est petrifie.

Si je pleurais mes larmes croute sur mes joues deviendraient. Mais je ne pleurerai pas parce que tot ou tard quelqu’un dira peut-etre: “Que tu deviennes traitre!”

***

Il pleignait les rats de la prison, meme apres les tortures du bourreau, leur donnant ä lecher son sang sur les fers, en sciant du regard la ratiere.

Il detestait ces rats de la prison en allant de nouveau chez le bourreau parce qu’ils lechaient son sang et gardaient les ratieres du regard.

Il detestait et il aimait ceux qui 1’avaient vendu au bourreau. Le soleil guerissait le sang les barres de la ratiere sciant.

On va moissonner sans moi, on jetttera dans le futur sur notre Blanche terre coite les graines dorees des epis murs.

Les oiseaux les ramasseront comme remerciement pour leurs chansons, sur leurs ailes et dans leurs bees les pies les porteront dans leurs nids.

Sans moi les nids des alouettes de champ dans le sol pousseront, les moissonneuses, en les protegeant, de leurs faucilles les eviteront.

RAMAN TARMOLAMIRSKY

***

Ou le nouveau ou le vieux testament Dans la course inventee artificiellement Nous donnent nos leaders constamment Pour briller sous le soleil ardemment. Il leur est difficile de croire Que les signets de notre memoire

Nous apportent tantot 1’infarctus, tantot la mort. Pour le nouvel ordre dans le monde

Que de nouveau le char roule par le meme rond, Que les memes images voient au fond Et les nouveaux-nes et les anciens pelotons.

LA SOLITUDE

Vbtre majeste, ma Solitude, je vous prie, Permettez-moi d’avoir un ami

Pour ne pas chuchoter ä votre oreille la nuit Oil le silence est plein d’ennui.

Je me suis eternise dans ma propre tranche, Deux fois quatre eile est mesuree.

On ne connait pas cette mesure en Europe exigue Ou les herbes folles ne poussent plus.

Pourquoi taisez-vous? Je vous ai offense pardon... Tete-ä-tete la nuit nous passerons.

Le croissant ne debranchera pas son video-rond. J’entendrai le brouhaha des constellations, Je referai le tour du Monde, Je comprendrai

Que meme entre les nuees

La vie en Solitude, Votre Majeste, N’est pas un chatiment de Dieu, Mais son don mysterieux.

***

Nous avons detruit le sens des grandes affaires,

Nous avons blesse notre front contre leur vanite, Ceux qui sont battus ne coütent plus eher, Trois pins pour nous forment une foret.

Qui ne nous a pas mene en avant!

On nous a appris tant de choses savantes!

Mais norte navire va vers la meme rive

Charge des memes paroles et des memes perspectives.

LES SIGNES DU TEMPS

De tous cotes on entend parier

De la migration des arnes,

Tous visent ä etre loup, Mais non pas un lievre doux.

Les lievres s’ennuient

D’attendre de la pitie.

Tous veulent poursuivre, Personne ne veut sauver.

On voit la levee en masse

Des gens-loups rapaces.

Je dirais: “A votre sante!”

Mais j’ai peur de la nouvelle journee.

***

Il nous a fallu un million d’annees

Pour devenir un jour des hommes.

On dit que pour exterminer notre lignee

Un siecle nous suffira en somme.

***

Ecrivez la nuit... Dans son obscurite

On voit mieux les rayons des pensees,

On ne sursaute pas la profondeur, Et du jour se voient mieux les horreurs.

Ecrivez ä 1’heure de souffrance, de douleur, Et vous eviterez le style plat:

Chaque minute pese au sort, Du haut en bas eile ne se balance pas.

***

Mon pouvoir est sur moi,

Puisque je ne suis pas elu du peuple droit, Mais de la nature elle-meme

Au sein de laquelle Dieu seul seme.

Que quelqu’un se felicite d’etre elu et eher, Qu’il se sente fier -

Il n’est qu’un amant temporaire Pour tous ceux qui le preferent. Jusqu’ä ce que le gouvemeur gouveme Les points d’interrogation le soutiennent! Mais une fois descendu du mont

Il devient un sonneur qui n’entend aucun son. La nature ne lui tend pas la main, A quoi s’accrocher il n’a rien...

... Et un nouvel idole ou un cloporte

De la maison du gouvemeur frappe ä la porte.

L’ABSINTHE

On t’a calomniee ä tort:

“Son odeur n’est pas delicieuse Je suis pret ä dormir jusqu’ä l’aurore Sur ton aile brumeuse.

D’une vie amere de quelque plante

Tu es l’enigme mysterieuse

Qui n’a pas pousse sur des plates-bandes Et dont la destinee m’a paru curieuse.

Dans le silence tu as bellement fleuri

Pres d’une maison pourrie, Ce n’est pas ta faute ä toi Que de chancissure est couvert le toit.

Toi qui es parmi les herbes renegat,

Tu as ravive mes pensees,

Il n’y a rien au monde ä cause de quoi Je ne pourrais pas te contempler.

Parmi les herbes et les gens divers Je medite ä toi aussi dans ma vie. Je ne sais pas ce qui va nous arriver, Mais je sais qu’il y a une suite.

N’importe quel brin d’herbe rabougri

Pour moi est un frere:

Pour devenir vigoureux nous sommes nourris De la meme croüte de notre terre.

Ou que je mene mes pas d’un vieux J’aboutirai au cimetiere.

Et mon absinthe aux yeux brumeux Finira quelque part sa carriere...

***

Toute oeuvre maintenant un ersatz sent...

C’est pourquoi je prefererais me ceindre de mutite,

Ne pas voir ni un ouvrage etranger...

ni le mien...

Et me laisser persuader

qu’eux, les heritiers,

voient mieux

Jeter bas quel dieu Et auquel apporter un escalier.

TAISSA TRAFIMAVA

SOIR. ETUDE

Est-ce toi qui a traverse mon sort,

Est-ce moi qui a traverse le tien?

En serpent a siffle le train.

La journee claire est passee au neant...

UNE AQUARELLE D’AUTOMNE

Les feuilles tombent, tourbillonnent, toumoient,

Elles me font cadeau de te voir,

Elles m’invitent en automne au bal, Comme des diseuses mysterieuses peu banales.

Les feuilles tombent, toumoient ä tout vent, Je te chuchoterai des paroles etranges, Je te donnerai la tendresse de mes mains, Je rirai dans le dos des vents.

Les feuilles roulent, tourbillonnent, toumoient,

La demiere tombe par terre.

Les feux d’or deviendront noirs.

Le mois de mai nous chantera un air...

... Les feuilles tourbillonnent, roulent et meurent, Elles nous feront cadeau des palpitations de notre cceur.

UNE AQUARELLE

En oiseau bleu je voudrais chanter Au-dessus de ta fenetre.

Une nuee aveugle vient de paraitre.

Oü sont mes reves? L’averse les a empörtes...

TRIOLET

Nous nous separions un jour de printemps Je n’oublirai pas ce beau moment!

Nous marchions dans 1’herbe fleurissante... Nous nous separions un jour de printemps. Tu me chuchotais des paroles majestueuses Que je garderai dans mon coeur, moi, heureuse. Nous nous separions un jour de printemps Je n’oublierai pas ce beau moment!

SOURCE D’EAU PURE

( Chanson folklorique)

L’eau coule vite,

L’eau coule vite,

Elle n’a pas d’ecoulement, Elle n’a pas d’ecoulementElle se fait elle-meme son chemin.

La il y avait deux colombes, La il y avait deux colombes Qui s’admiraient, qui se regardaient, Qui s’embrassaient De leurs ailes blanches.

Ces annees se sont envolees, Pres de l’eau on s’est rencontre. ...Tu m’aimes comme avant, Je t’aime comme avant, Ni moi, ni toi, nous ne savons que faire vraiment...

Viens ici plus souvent, Parlerons pres de l’eau. La, ou deux colombes se parlaient, Une source d’eau pure Sous le ciel d’azur

a coule.

VITA TCHAKOUR

***

J’ouvre les yeux. Je ferme les volets. Dans la vie sans feu Comment marcher? Sans foi, sans espoir? Dans 1’existance du bonheur Comment ne pas croire? Meme les mages Croient en crucifixion Parce que I’ame cherche Toujours une protection, Si un malheur vient Elle parle ä Dieu, Dieu de 1’amour, du bien, De la pitie, de la faveur Qui ne veut pas de mal Et qui en parle.

***

J’ai regarde longtemps dans tes yeux, Il faisait sombre dedans.

Tu ne voyais pas ton chemin, Tes larmes ont coule, piteux. Tu as donne ta main ä quelqu’un, On t’a mene aux tourments, Tu marchais, ne sachant pas vraiment Ce qui t’attendait devant.

Mais cet aveugle, qu’a-t-il ä faire?

A qui peut-il se fier?

A personne, sauf ä lui-meme, A son ame qui est en lutte perpetuelle Contre le temps.

***

Le silence. La peur. Le noir.

Par la bride je mene mon cheval

Qui grandit ä chaque moment Et devient blanc comme sous un voile.

Par de terribles nuits

Brille le feu de ses yeux.

Il vainc le fantome de la peur.

“Regarde me dit-il,

Gette peur n’est qu’un fantasque fruit

Qui serre dans ses bras le pays.

Tiens-toi droit devant eile,

Attrappe-la par la queue, Saute dans la selle.

Monte ton chaval courageux”.

***

J’entends un bruit, des pas,

Je regarde: Qui est la?

On dit: “Nous sommes prophetes

Qui changent le lit des eaux de notre planete

Ой de jour en jour nous nous baignons

Et ces theoremes demontrons -

Comment ne pas nous mettre

A 1’ombre avec tous!”

Tout ce qui vit devient sombre, On ne sait plus qui vient.

Tout s’embarasse dans la barbe Du maitre de la maison.

***

Une rencontre. Un aveu sinsere.

L’amour s’approche en tapinois.

Des deux cotes on le mene.

On file une filasse noire.

On rafralchit 1’esprit et le coeur, On ouvre la porte aux sentiments, On laisse entrer dans le jardin divin Oü poussent des fruits et des fleurs Et ou vit le serpent seducteur. La bouche a mordu

A la pomme defendue.

O ciel! Encore une erreur!., Durant toute sa vie

Ne comprendra pas 1’homme Qu’il denature son affection S’il touche ä ce fruit.

LA CHASSEUSE

On entend des cliquetis, Des sabots des chevaux le bruit, Les volees d’oiseaux disparaissent. Qu’est-ce qui les poursuit? Qu’est-ce qui se passe?

Oh ! Diane chasseresse.

Il arrive que 1’on la voie, Ou qu’elle vienne inattendue. ■ Elle va partout en cherchant sa proie, C’est ä dire vous.

Elle ne menage personne, Le recours en gräce est vain, Elle se tait, crie la raison. A sa vue — votre cceur lui revient. Couronnee de ce digne signe Elle glisse en serpent laid.

La chasse est pour des arnes fines, Point pour la celebrite.

ALESSE TCHOBAT

LES PAVOTS ROUGES

Le dernier mai, la derniere annee en Russie.

Vide et triste, pieine de pavots est la Crimee. Les poetes meurent jeunes ici.

Brüle le feu... pour devenir cendres et fumee.

Mais plus tard, des nuees lointaines passant par les guerres, de pere en fils, volent dans nos reves ces paroles etemelles qui nous sauvent et nous guerissent.

Fleurissent les demiers pavots epais. Tu les traverses en aspirant la lumiere, mais dans tes yeux ton enfance, ta mere. Il est temps d’aller ä la maison, Poete.

VIKTAR CHNIP

LE CIEL

Le ciel est un lac de lumiere

Au fond duquel s’etend

Apporte par le vent

Le feuillage jaune du jardin d’Eden

Dans le ciel vit Dieu

Il voit tout et il entend tout

Car le ciel est Dieu

Tous aspirent au ciel

Les herbes et les arbres

Les oiseaux et les gens

Vivent au ciel les anges

Qui ont leurs cafes et leurs tavemes

Pres de la Voie Lactee

Ceux dont les ämes volent vers Dieu Peuvent ecouter les chansons des anges Pour decider definitivement

Oü est leur place sur la terre ou dans le ciel

La profondeur du ciel fait peur -

Et moi assis pres du feu

Je regarde un petit ruisseau de fumee

S’envoler vers le ciel

Oubliant ceux

Qui lui ont donne la vie

L’EAU

Entre la chaleur et le chaud

Comme entre deux rives

L’eau

L’eau sauve ä 1’heure de la soif L’eau detruit ä 1’heure du deluge. L’eau est un enfer Dont la salete a peur L’eau est un paradis Auquel tous aspirent Et moi debout au bord du fleuve Regardant du cote d’oü l’eau coule Je vois mon passe

Regardant du cote oil l’eau coule Je ne vois rien sauf l’eau Qui sauve ä 1’heure de la soif Qui detruit ä 1’heure du deluge Qui sauve Qui detruit Qui fuit

L’ARBRE

L’arbre se tient ä la terre L’arbre tient le ciel

La terre prend les cendres de l’arbre Le ciel prend sa fumee Je n’ai que sa chaleur Je n’ai que l’arbre Qui sera mon cercueil

Et personne ne sait ой est cet arbre S’il se tient ä la terre S’il tient le ciel

Et je marche vers l’arbre

Je me perds entre les arbres

Et je trouve l’arbre Qui me rechauffe Pendant que je marche

L’ETOILE

L’etoile est toujours en haut

Marchant ä travers le vide

Le vagabond la regarde

Le prisonnier en prison

Regardant ä travers la grille

Comprend grace ä 1’etoile

Qu’il fait nuit dans le monde

U etoile est une bougie

Dans le temple de 1’Univers

Allumee par Dieu lui-meme

L’etoile est un miroir

Dans lequel se regardent les anges

Qui se preparent ä descendre sur terre

L’etoile est une rose

Jusqu’ä laquelle les arnes humaines

Volent comme des phalenes

Et moi regardant 1’etoile

Je vole vers eile dans mes pensees

Elle est aussi loin que mon enfance

Elle est tacitume comme un poisson d’or

Qui n’aspire pas ä la constellation des Poissons Mais aime sa solitude

LA BOUGIE

La bougie a un caractere mou Et une arne claire

La bougie se sacrifie

Et pleure en mourant De tristesse et de joie La bougie est un couteau Qui coupe 1’obscurite Par le tranchant du feu En delivrant ma tranquilite

La bougie a une courte vie

Mais eile suffit

Pour que je l’aime

UNE ROUE

A travers les pres et les champs

Une roue roule roule

La roue a pris la cle des champs

Elle s’etonne de tout

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Les lievres preparent de la biere

A la recette du poetc

Ils ont vu la roue et ils lui demandent

Si eile est le cercle de leur tonneau

Ou tout simplement un zero

La roue a repondu

Moi je suis le cercle de votre tonneau

Et je suis zero et non quelque zero

Mais celui d’un millon

Le vent qui courait derriere la roue Bruissait soulevait de la poussiere

C’est ma roue je l’ai volee

Du coupe de la plus belle dame

Et moi je marchais le long de la route

J’ai vu la roue

Qui roulait ä travers Ies champs et les pres Et je lui ai souhaite bonne route

LE PONT

On vient sur le pont

Pour voir couler le temps

Pour comprendre I’irrevocabilite

et I’inevitabilite

On vient sur le pont

Pour se jeter ä 1’eau

Le pont tient les bords du fleuve

Comme les bords d’une crevasse terrestre

Ne lui permettant pas de s’elargir

Et de me separer de toi

Le pont reunit

On le garde pour revenir

On le brflle pour tester

Le pont est toujours triste

Mais il grince gaiement

Si Fon revient ä la maison

De tout et de tous se souvient le pont

Et il ne faut pas lui rappeler

Que mon enfance est de 1’autre cote

J’ai beau marcher dessus

Je ne suis jamais de retour

Le pont est une rime

Entre les deux rives

Que la source a creees

Et que nous lisons et relisons

En nous plongeant dans la prose de nos relations.

YAOUGUENIA

YANICHTCHYTS

J’ATTENDRAI

Rien ne revient que sais-je, Ni ce jour, ni ce moment.

Tu pars lentement sous la neige.

J’attendrai. J’aime le printemps.

Les herbes sont couvertes de rosee.

Un croissant froid erre dans la foret. Le seigle a pousse sur notre sentier. J’aime la moisson. J’attendrai.

Dehors, il n’y a que des pluies.

J’examine mon annee d’insomnie.

Ma robe blanche, mes souliers sont mouilles. Je n’aime pas ce sal temps. J’attendrai.

COMMENT APPELLE-T-ON LES PLEURS?

Les cendres et les ombres noires des lieux abandonnes!

La douleur hurle dans les cheminees.

Comment appelle-t-on les pleurs?

Guerre.

Ruine.

Famine.

Mort.

Mürissent les passions de 1’univers.

Qui va ramasser les pierres?

Comment appelle-t-on les pleurs?

Trahison.

Rupture.

Isolement.

Malheur.

Cheri, on a su le gout amer de 1’amour!

La tristesse a casse nos cceurs!

Comment appelle-t-on les pleurs?

Fete.

Joie.

Etonnement.

Douceur.

La parente des cautions image des etincelles ailees.

Ou suis-je, o monde trouble?

Comment appelle-t-on les pleurs?

Mere.

Terre.

Espoir.

Soeur.

***

Le cuivre des paroles... Le fer des sentiments... Coule, courant d’amour! Lumiere, brille ä midi! Tu t’es fait invitee chez les poetes, ame hardie? Je la ressens, ta redevance, des annees durant.

O petite barque d’un abri villageois, Fais-moi revenir sur mes pas oublies!

Des siecles, des batailles, des images ont passe...

Les dettes ne sont pas payees ä qui, en quoi?

Qui mettra le dernier point sur la mappemonde Un politique clairvoyant ou un poete?

Ne sont pas terminees les fouilles des planetes Peries d’avidite, de soif et de honte.

De nouveau dans le monde des intrigues, des chagrins, De nouveau le monde est ä la po³nte du partage.

... Mes chaines d’ascete mes futurs ouvrages, Je pense ä eux comme je pense aux humains.

POEME ETOILE

(Extrait)

Toume la planete comme des meules.

La corde de la mort est nouee en serpent.

La lyre du poete et le soc du laboureur

Leve, o terre, au-dessus de toil

Comme des meules la planete toume.

Comme des abeilles les humains vrombissent.

Les nuees parties il fait jour!

Il fait serein si la terre reverdisse.

Les chevaux cherchent leur riviere.

Les lunes d’eau illuminent une anse moisie.

Alouettes et faucons deploient leurs ailes Dans le meme ciel au-dessus du pays.

Ce n’est pas en vain que 1’on 1’appelle bleu ciel, L’arne s’y repose et s’eclaircit.

Quittant leurs trous se rechauffent au soleil Des lezards verts et des rouges fourmis.

Tout brille. Tout luit. C’est le printemps.

C’est le matin, le debut de ma vie. Une jeune femme berce son enfant En chantant une vieille melodie.

Des cigognes blanches volent au loin.

Selle un cheval un vent mutin.

Mene son rejeton une femelle d’elan Par un sentier familier vers son clan.

Mon eher enfant, mon gamin d’or, Que ton ecriture soit lisible!

Sont soudes par la meme force

Les quadrisaieuls et les fourmis visibles.

Слова пра перакладчыка

Ніна Дзябольская нарадзілася 27.06.1937г. у г. Масква. У1959 г. закончыла педагагічпы факулыпэпі Інстытупіа замежныхмоў (выкладчык нямямецкай і французскай моў). У час вучобы наведвала студыю выяўленчага маспіацтва пры клубе завода “Каўчук". Пасля заканчэння інстыпіута працавала гідаму "Інтурысце", перакладчыкам тэхнічнай літаратуры на французскую мову, выкладчыкаму французскай спецшколе і ў Інстытуце замежных моў перакладчыцкага факулыпэта.

У1987 закончыла курсы трохгадовага навучання станкаваму жывапісу і графіцы пры Завочным народнымуніверсітэце мастацтваў. Удзельнічала ў выставах. 31999 г. запрайшецца ў літаратурны музей М. Багдановіча ўМінск і Ракуцёўшчыну. Яе ўспаміны пра роднага дзядзьку Дзіадора, сябра паэпіа па Яраслаўлю, былі надрукаваны ў зб. дакладаў Літаратурнага музея (Мінск, 2001), "Нёмане" (снежань, 2001) іўрасійскім часопісе "Ныне й прйсно"(Масква, 2004.№1). Выдала зборнік вершаў, перакладаў, пераспіварэнняў (2005, Масква). Падуражаннем шмапілікіх паездак па Беларусі ў літаратурна-навуковым часопісе"Скарынічы" надрукавала артыкул "Другой народ, страна другая" (2010). Захапіўшыся беларускай лювай і паэзіяй, сцвярджае, йто гэта адна злепшых моў, а паэзія вартая сусветнай увагі. Пасля знаёмства з піворчасцюМ. Багдановіча яна адкрыла для сябе іймат іншых цікавых паэтаў. I ўжо не адзін год з задавальненнем перакладае іх вершы на французскую мову. Будзем спадзявацца, што выхад кнігі "У краіне паэтаў" з перакладамі шаноўнай спадарыні Ніны Дзябольскай адкрые не толькі беларусам шчырыя і светлыя, мудрыя і пранікнёныя радкі мастакоў слова "зямлі пад белымі крыламі

Nina Debolskaya est nee en 1937dans la ville de Moscou. En 1959 eile a termine lafacultepedagogique de I'Ecole superieure des langues etrangeres. Durant les annees d ’etudes eile frequantait les cours de dessin et de peinture dans le centre culturel de I’usine «Caoutchouc».Elle a travaille comme guide-interprete a I’lntouriste, comme traductrice des textes tech­niques en franfais, eile a enseigne ä І’ёсоіе specialisee enfranfais et ä I’Ecole superieure des langues etrangeres. En 1987 Nina Debolskaya a termine les cours de 3 ans de peinture etde dessin a I ’ Universite populaire des arts plastiques.Elle a participe aux expositions des peintres de Moscou.Depuis 1999 eile est I ’invitee du musee litteraire de Maxime Bagdanovitch a Minsk eta Rakoutevtchina. Ses souvenirs de son oncle Diador, ami du poete ä Yaroslavl, etaient imprimes dans le recue il des travaux dumusee litteraire (Minsk2001), la revue «Niemen» (decembre 2001) et dans la revue russe «Aujourd’hui et toujours» (Moscou 2004 №l).Nina Debolskaya a publie un recueil de ses poesies et traductions (Moscou 2005). Impressionnee par ses voyages ä travers le Belarus eile a ecrit pour la revue litteraire et scientifique «Skarynitch»l’article «Un autre pays, un autre peuple» .Elle affirme que la langue belarusse est une des plus belles langues et que la poesie belarusse est digne de I’estime universel.Apres avoirpenetre dans I ’esprit des poemes par Maxime Bagdanovitch eile a connu beaucoup de poetes belarusses modernes qu ’eile traduit avecplaisir enfranfais ces dernieres annees. Esperons que I’ap­parition du livre «Au pays des poetes» (les traductions sont faites par I’estimee Nina Debolskaya) ouvrira non seulement aux Belarusses les sinceres, transparentes, philosophiques et penetrantes poesies des maitres de la parole de la «terre sous les ailes blanches».

ЗМЕСГ

Ад перакладчыка......................................... 3

ВАЛЯНЦІНА АКСАК

ВОСЕНЬСКАЯ НОЧ У МЕНСКУ................... 7

ДАЛЬТАНІЧКА............................................. 7

ТРОХКУТНІК............................................... 8

ДЫЯЛОГ 3 НАРОДНЫМ...... ПІСЬМЕННІКАМ         8

ЗАЦЬМЕНЬНЕ............................................. 8

Ж ГЭТА?...................................................... 9

НІХТО.......................................................... 9

ЭДУАРД АКУЛІН МАЎЧАНЬНЕ ГОСПАДА 10

МАДОННА................................................. 10

ЯБЛЫНЯ................................................... 10

ТУМАН У СНЕЖНІ...................................... 11

ВЯЧЭРНІ ЭЦЮД....................................... 11

МУЗЫКА................................................... 11

ЗЬДЗІЧЭЛЫ САД...................................... 12

ЗАХАД...................................................... 12

НЯ ТАК...................................................... 13

ПРОСЬБА.................................................. 13

ПАМІЖ...................................................... 14

АБЯЦАНЬНЕ............................................. 14

МАКСІМ БАГДАНОВІЧ

ПРЫВЕТ ТАБЕ, ЖЫЦЦЁ НА ВОЛІ!............ 15

ЦІХА ПА МЯККАЙ ТРАВЕ......................... 15

РАНДО...................................................... 16

У НЕБЕ ЛЯ ХМАРЫ ГРЫМОТНАЙ............ 17

АКТАВА..................................................... 17

СЛУЦКІЯ ТКАЧЫХІ................................... 17

УЧОРА ШЧАСЦЕ ТОЛЬКІ ГЛЯНУЛА НЯСМЕЛА      18

HE КУВАЙ ТЫ, ШЭРАЯ ЗЯЗЮЛЯ.............. 18

ЎСЁ ПРАХОДЗЕ I РАДАСЦЬ, I МУКІ......... 19

СКІРПУСЯ................................................. 19

ТРЫЯЛЕТ.................................................. 19

ТРЫЯЛЕТ................................................    20

МАЯ ДУША................................................ 20

ЗМЯІНЫ ЦАР............................................. 20

ПУГАЧ........................................................ 21

НАД ВОЗЕРАМ.......................................... 21

НА ЧУЖЫНЕ.............................................. 22

НОЧ........................................................... 22

MAE ПЕСНІ.............................................    22

ДОБРАЙ НОЧЫ, ЗАРА-ЗАРАНІЦА! ........... 23

ПАГОНЯ..................................................... 23

РАІСА БАРАВІКОВА

ДЗЕСЯЦЬ ВАСЬМІРАДКОЎЯЎ................. 2 5

У МЯНЕ ПАЛЯНКА ЁСЦЬ ЗА САДАМ........ 28

ЧЫРВОНАЯ ВІШНЯ.................................... 28

TAM РОС ПАЛЫН ГУСТЫ I ГОРКІ............. 29

ХАЛОДНЫ ВЕЦЕР ДРЭЎ HE СКАЛАНЕ.... 30

КАЛІСЬЦІ Ў ЗЕЛЕНЬ АПРАНУЦЦА ДРЭВЫ 30

РЫГОР БАРАДУЛІН

ХМАРНЫ НАСТРОЙ.................................. 3 1

БАЦЬКА I СЫНЫ........................................ 31

A HE ХАПІЛА Й ДВАЦЦАЦІ СТАГОДДЗЯЎ 3 2

ЯК СЯСТРУ............................................... 32

ЗАВОЗ..................................................... 3 3

НА ЎСКРАЙКУ ВЕЧНАСЦІ......................... 34

НІКОМУ...................................................... 34

ІМКЛІВА.................................................... 3 5

МЫ ТОЛЬКІ ЦЕНІ ІСЦІНЫ........................ 3 5

НЕСКАНЧОНЫ.......................................... 36

СПАРТАНЦЫ ЗБІРАЛІСЯ НА ВАЙНУ........ 3 6

ТАМ........................................................... 37

ГОД ЦІ....................................................... 37

ХТО?.......................................................... 38

ВЕДАЎ.....................................................   38

СМАК........................................................ 39

I ТОЛЬКІ СЛЕД HA HEBE.......................... 40

НАД МАГІЛАЙ МАМІНАЙ ГАРЫЦЬ ВІШНЯ. 40

ДОМ........................................................... 41

АДЗІН.................................... :................... 41

НЯМА........................................................ 41

А ЯК ЖЫВЕЦЦА........................................ 42

НА СХІЛЕ................................................... 43

АХВЯРЫНКІ.............................................. 43

ВЕРА БУЛАНДА

КАБ............................................................ 48

СКАРЫЎ САСОННІК СОН......................... 48

ЯКІ МАЛЕНЬКІ ДЗЕНЬ.............................. 49

КРЫВАДУШНАСЦЮ I МАХЛЯРСТВАМ..... 49

ТАНКА....................................................... 49

ЗДАЛОСЯ.................................................. 49

О, КАБ HE ВУЛІЦЫ,.................................. 50

ТРАЎКА ШАЎКОВАЯ................................. 50

ТАНКА....................................................... 50

АДКУЛЬ?.................................................. 50

ШЧАСЦЕ.................................................... 51

РУБАІ........................................................ 51

ВАР’ЯТКА.................................................. 51

ПРЫАДЧЫНЯЦЦА ДЗВЕРЫ...................... 52

ПРАЧНУЦЦА I 3 ВАМІ СУСТРЭЦЦА........... 52

HE ЗМАГУ: ЗАКРЫЧУ I ЗАПЛАЧУ.............. 53

РАЧУЛКА................................................... 53

ААЗІСЫ ДРУЖБЫ I ДАБРЫНІ................... 53

А МАЯ ГАЛОВАЧКА HE БАЛІЦЬ................ 54

ПРЫЗНАННЕ............................................. 54

ГЕНАДЗЬ БУРАЎКІН

ЯК ВЕЦЕР ЛІСЦЕ ШУГАНЕ........................ 56

ДА РОСЛЫХ АЛЕШЫН ІПЭРЫХ................ 56

ТЫ ПАЧУЙ МАІХ ВЯСНОВЫХ ЖУРАВОЎ.. 5 7

ВЕЦЕР СТРАСАЕ НЯСМЕЛА I ЦІХА.......... 58

ГАРТАЕ ВОСЕНЬ ЖОЎТЫЯ ЛІСТЫ........... 58

СНЕГ ПАД НАГАМІ ХРУПАЕ..................... 59

ГЭТА ТАЙНА............................................. 59

МАЛІТВА..................................................   60

ВАСІЛЬ ВІТКА

У ІМЯ АЙЦА............................................... 61

ПАКАЯННЕ ПРАМЕТЭЯ, ЯКІ ЎКРАЎ БЛАКІТНЫ АГОНЬ 62

СТАРАВЕР................................................. 63

КАЗКІ I КРАСКІ.......................................... 64

ЛЕЎ............................................................ 66

ЭПІТАФІЯ................................................... 67

СЯРГЕЙ ГРАХОЎСКІ

ЧАЙКІ......................................................... 68

РАДНЯ....................................................... 68

ДАВЕР....................................................... 70

АСЕННІ ДЗЕНЬ.......................................... 70

ВАСІЛЬ ЖУКОВІЧ

ЛЕТНІ ВЕЧАР............................................. 72

СЭРЦА Я СВАЁ ТРАНЖЫРУ..................... 72

ПАЭЗІЯ..................................................... 72

ЗГАРЭЎ У ТЛУМЕ ДЗЕНЬ ВЫСОКІ............ 73

ПРЫ СВЕЧКАХ.......................................... 73

МОГ ЗАРУЧЫЦЦА Я РАБРОМ................... 74

АКТАВА...................................................... 74

НАРАЧ......................................................   74

Я ЗБУДУЮ ПАЛАЦ ТАБЕ........................... 75

ЗАХАД СОНЦА I АДЗІНОКАЯ КРАСКА...... 75

НАВОШТА.................................................. 76

КРЭДА....................................................... 77

ЗЬНІЧ

РЭХА МАЛІТВЫ......................................... 78

ФІЛОСАФУ...............................................   79

РЭХА АСЬВЕТНІЦТВА............................... 79

БАЦЬКАЎШЧЫНА...................................... 80

ІНА КАЛЯДА ЧЫРВОНАЯ КНІГА.............. 8 1

УСЁ ЧАКАЮ НЕБА ВЫРАЗАЮ.................. 81

БЫЦЬ ЖАНЧЫНАЙ СТРОГІ АБАВЯЗАК.... 82

СШ, КАХАНЫ............................................. 82

СОНЦА ГРУКАТ........................................ 83

УЛАДЗІМІР КАРАТКЕВІЧ ДЗЯЎЧЫНА ПАД ДАЖДЖОМ 84

КАЛІ ПАМІРАЮЦЬ..................................... 85

О ВЯСНА! ТАПОЛІ! СВЕЦЕ МІЛЫ!............ 86

ШЧАСЦЕ................................................... 87

БЕЗГАЛОВАЯ ВЕНЕРА............................. 87

ВАЛЯНЦІНА КОЎТУН

ЦЫГАНСКАЯ ЭКСПРЭСІЯ......................    88

ХОЦЬ ПРЫМАРОЖВАЕ ЯК СЛЕД............. 89

ПЕРАД ТАБОЙ ЗАБЫТУЮ ДАРОГУ.......... 89

ПЕРАМЕЛЕЦЦА, ПЕРАГАРЭНІЦЦА........... 90

ЯК ВОСТРЫ АМЦЫЁЛЫ............................ 90

ГЭТАК ЗАБЫВАЮ ВАС..................................                      90

ВЯЧЭРНЯЕ............................................... 91

ЯШЧЭ ЗУСІМ HE РАЗВІТАННЕ.................. 92

ЯКІ БЯСКОНЦЫ ЁН, ТОЙ ПЕРШЫ БОЛЬ... 92

УСЁ ПРАДБАЧУ ДНІ I НОЧЫ.................... 93

АМАЛЬ БЕЛЫ ВЕРШ............ ■................... 93

ВАЛЕРЫЯ КУСТАВА ЖАНЧЫНА, ЦЯЖАРНАЯ СЫНАМ   96

Я МАГУ ЧАКАЦЬ БЕЗ СКАНЧЭННЯ.......... 97

ЗДРАНЦВЕЮЦЬ ВУСНЫ........................... 97

СА СТАГОДДЗЯ Ў СТАГОДДЗЕ................ 98

ЦІ БЫЎ ТЫ НЕМАЎЛЁМ?........................... 98

У ЧЫЁЙ БУСЛЯНЦЫ БУСЛЫ..................... 98

ІДУ............................................................. 99

МАЛЮСЯ НА АБРАЗ У КУЦЕ ПАКОЯ..... 100

КАЛІ АРАНЖАВАЯ ЧАЙКА...................... 100

КАЛІ КРОПЛІ ДАЖДЖУ.......................... 101

ВЕЦЕР ЛАШЧЫЎ..................................... 101

УСПАМІН................................................. 101

НАПРЫКАНЦЫ........................................ 102

ПОТЫМ................................................... 102

У БЯЗДОМШКАЎ...................................... 103

ЧАРНОБЫЛЬСКІ ДОЖДЖ...................... 103

БОЖА!..................................................... 104

НІНА МАЦЯПІ

Я МАЮ ТОЛЬКІ ІМЯ..............................    105

СЛОВА МАЁ HE НАКЛІЧА БЯДЫ............ 105

УГНЯЗДУЙ МЯНЕ Ў СЭРЦЫ.................... 105

ЖАР-ПТУШКА.......................................... 106

ТРЫПУТНІК.............................................. 107

ПЧОЛКА.................................................. 108

ВЫЗВАЛЕННЕ......................................... 108

СУГУЧЧА.................................................. 109

I ПРЫЙДЗЕ НОЧ, I НОЧ МІНЕ.................. 109

ВЯСЁЛКА................................................ 110

ЦЕНІ Ў КУТКАХ, ЯК БЛАКІТНАЯ ВАРТА. 110

ДАРОСЛЫЯ ДЗЕЦІ................................... 111

I ВЕТРАМ ЗВЕЙВАЛІСЯ............................ 111

ПРЫ СЦЕЖЦЫ........................................ 112

ДАЎНІ СОН.............................................. 112

НЕДЗЕ ЎЗВАЖВАЕЦЦА НАШ УНЁСАК.... 113

ТВАР У ТВАР............................................. 113

ЖЫЦЦЁ ЯШЧЭ СВАЁ HE КАЖА “HE”....... 114

УЛАДЗІМІР НЯКЛЯЕЎ

ГАЛУБІНАЯ ПОШТА................................. 115

СТУДНЯ................................................... 115

ПАЛАНЭЗ................................................. 116

СТАЎ....................................................... 117

ЯКАЯ АДЗІНОТА, БОЖА МОЙ................ 117

КОСМАС................................................. 118

НЕБА ЗАСТАЎЛЕНА ПАСТКАМІ............... 118

МАЛІТВЫ................................................. 119

ПЕРАЛЁТНАЯ ПТУШКА ЗЛАМАЛА КРЫЛО АБ ДРАТЫ   119

ЗЕМЛЯТРУС........................................... 120

У САДЗЕ НАД РАКОЙ............................. 120

ПЫЛ ДАРОГ............................................ 121

АНІ ЦАРКВЫ Ў КРЫЖОХ......................... 121

ВОСЕНЬ.................................................   122

ЗНІЧКА.................................................... 122

АНЁЛЫ.................................................... 123

СЯРГЕЙ ПАНІЗЬНІК

ВАЛАДАРСТВА СЛОВА.........................   124

ДОЙЛІД ІДОЎБНЯ................................... 125

ЛУЧВО...................................................    125

СУСЕДНІЦЫ..........................................    126

“ФРАНЦУЗ”............................................. 126

СВЯТАЯННІК........................................... 127

ВЕЧАР НАД ХВАЛЯМІ РЭЧКІ................... 128

СОН У ПУШЧЫ......................................... 128

ЖНІВЕНЬСКАЯ КУЗНЯ............................ 129

КАРАГОД................................................. 129

БЫЛІ СУСТРЭЧЫ, РАЗЬВІТАНЬНІ........... 130

ЛАВІЦЕ МІГ.............................................. 130

МАЛІТВА НА АБАРОНУ АЙЧЫННАГА МАЦЕРЫКА           131

ЗГУКІ НОВАЕ КШГІ.................................. 132

ПІМЕН ПАНЧАНКА ЛЯ ЖЫТА....................... „        133

ЛЮДМІЛА ПАЎЛІКАВА-ХЕЙДАРАВА АСЦЯРОЖНА ЛЮБІМЫЯ!          135

ЮНАЧЫ ПАЎСТАНАК............................... 137

ПРЫВІДНА ПЛЫЛІ НАД СВЕТАМ БЕЛЫМ 137

КАСТРЫЧНІК. ПРАЗРЫСТЫЯ, ЧЫСТЫЯ ДАЛІ      137

КАЛЮЧЫМ ЛУГАМ ПАМЯЦІ..................... 138

СУСТРЭЛІСЯ........................................... 138

ЗАЙШОЎ ПА ДАРОЗЕ Ў НОЧ................... 139

ЛЮБОЎ..:.................................................. 139

РАЗЛІВАЮСЯ ПА СЭРЦАХ....................... 139

ДУШУ I ЗРОК ВА ЎСЕ ЧАСЫ.................... 140

АЛЕСЬ РАЗАНАЎ ПЕРАКЛАДАЮ ШЭПТ ДАЖДЖУ          141

СПАЗНІЎСЯ ЎСТАЦЬ............................... 141

ЗАЛЕВЫ.................................................    141

ТОЙ КРОК................................................ 142

ШТО БУДЗЕ 3 НАМІ?................................ 142

РАЗВЕЙ НЯВЕДАННЯ ТУМАН................. 142

ШУКАЕМ ІСЦІНУ...................................... 142

3 ДЗІВОТНАЙ ВЕЧНАСЦЮ Ў ХАЎРУСЕ... 142

ЗДАСЦА, ШТО ЎСЁ ЎЖО БЫЛО .............   143

КАБ ДАЧАКАЦЦА..................................... 143

КАЛІ ЎСЁ НАЎКОЛЛЕ.............................. 143

СЦЕЖКА ПА-НАД АБРЫВАМ................... 143

ПАРАСТАК, ШТО ПРАБІЎСЯ ...................  143

ДРЭМЛЕ НА ЛЕТНІМ ДАЖДЖЫ.............. 144

ДУМАЎ АБ ВЕЧНАСЦІ.............................. 144

СПРАЧАЮЦЦА ЛЮДЗІ Ў ЧАРЗЕ.............. 144

У АПУСЦЕЛЫХ ДРЭВАХ.......................... 144

ЛЕТНІ РАПТОЎНЫ ДОЖДЖ..................... 144

ТАКІЯ РОЗНЫЯ ЛЮДЗІ........................... 145

УБАЧЫЎ НА ВУЛІЦЫ, У ПРЫЦЕМКАХ..... 145

БАБУЛЯ 3 ПАД’ЕЗДА............................... 145

ЗАЛЯЦЕЛА Ў ПАКОЙ ПЧАЛА................... 145

ДЗЯДОЎНІК............................................. 145

ДЗІВОСНЫЯ РЫБІНЫ............................... 146

ПАЎРАСТАЛІ Ў ЗЯМЛЮ........................... 146

ЯКІ АГРОМНІСТЫ ДОМ!.......................... 146

УРАНКУ Я ВЫЙШАЎ 3 ДОМУ................... 146

ЦІ ЧУЕШ................................................... 147

УСЁ ЗМЯСЦІЛАСЯ Ў MAIM ЦЕЛЕ............. 147

СПРАВЫ................................................... 147

УЗДОЎЖ НАЧНОГА ПЕРОНА.................. 147

ЛЕТАШНІЯ АБ’ЯВЫ................................... 147

РАСКЛАЛІ ЛЯ РЫНКУ.............................. 148

ЗОНА........................................................ 148

ДРЭВЫ ЎСКРАЙ ПРОРВЫ....................... 148

ГРОМ ЗАГРЫМЕЎ.................................... 148

АДЛІГА..................................................... 148

СВІТАЕ..................................................... 148

КАЛЯ ЗЯЛЁНАГА ДРЭВА........................ 149

ЗЯЛЁНЫ МОХ HA СТРАСЕ...................... 149

НА ЗАІНЕЛЫМ ТРАМВАЙНЫМ АКНЕ....... 149

HE ВЕРНЕЦЦА ВОІН................................. 149

БЛУКАЮЦЬ СНЫ..................................... 149

БЛАКІТ НЯБЁСАЎ..................................... 150

ЗВОН ЗАЗВАНІЎ....................................... 150

АФАРБАВАЛІ Ў ПАРКУ............................ 150

УСЁ МІНАЕ, СКАЗАЎ МУДРЭЦ................ 150

МІХАСЬ СКОБЛА

KOT I МЫШКІ............................................ 151

СКАРБ...................................................... 151

ПАЛЁТ...................................................... 152

БОГ ПАЙШОЎ........................................... 153

ХРЫШЧЭННЕ............................................ 154

ЛІСТ У РЭДАКЦЫЮ.................................. 154

АКСАНА СПРЫНЧАН

ТУМАН УВОСЕНЬ 3 ВОДАРАМ ВЯСНЫ ..  156

КАЛІ Б HE ДРЭВЫ.................................... 156

ШУКАЮ СУТВУ БЫЦЦЯ............................ 156

HI ДНЯ БЕЗ РАДКА.................................. 157

ЖОЎТАЕ ЛІСЦЕ ............. ......................... 157

ЗЯЗЮЛЯ СЕЛА........................................ 157

ПАРА АД КАВЫ........................................ 158

ПРАЦЯГВАЕ МНЕ..................................... 158

ЖОЎТЫ ЛІСТ КЛАДУ............................... 158

У КОЖНАГА ВЕРША................................. 158

СТАЛА ЧАСТА ПАЛІВАЦЬ КВЕТКІ........... 158

MAMA ПРОСІЦЬ....................................... 159

СПАРАХНЕЎ ЖУРАВЕЛЬ......................... 159

ТЫ ПАДАЕШ НАДЗЕЮ МНЕ.................... 160

РАЗНАСЦЕЖАНЫЯ ДЗВЕРЫ ЦАРКВЫ... 160

АНАТОЛЬ СЫС ЯК HA ЗОРКАХ, ПА PACE 161

АДВЕЧНЫМ ПІЛЯХАМ.............................. 161

“КАБ ТЫ КАМЕНЕМ СТАЎ”....................... 161

КАРМІЎ 3 РУКІ, I НАВАТ ПАСЛЯ КАТА.... 162

БЕЗ МЯНЕ БУДУЦЬ ЖАЦЬ...................... 162

РАМАН ТАРМОЛА-МІРСКІ TO НОВЫ ЗАВЕТ, TO СТАРЫ           163

АДЗІНОТА................................................ 163

МЫ ЗГУБІЛІ СПРАЎ ВЯЛІКІХ СЭНС......... 164

ПРЫКМЕТЫ ЧАСУ.................................... 164

НАМ СПАТРЭБІЛАСЯ МІЛЬЁН ГОД......... 165

ШШЫЦЕ ПА НАЧАХ... У ЦЕМРЫ НОЧЫ... 165

МАЯ ЎЛАДА ЎСЯ ПРЫ МНЕ...................... 165

ПАЛЫН..................................................... 166

ШТО HI СТВАРЫ...................................... 167

ТАІСА ТРАФІМАВА ВЯЧЭРНІ ЭСКІЗ........ 168

ВОСЕНЬСКАЯ АКВАРЭЛЬ........................ 168

АКВАРЭЛЬ............................................... 168

ТРЫЯЛЕТ.................................................. 169

ЧЫСТАЯ КРЫНІЦА.................................. 169

ВІТА ЧАКУР АДКРЫВАЮ ВОЧЫ,............. 170

ДОЎГА ТАБЕ ГЛЯДЗЕЛА Я Ў ВОЧЫ........ 170

ЦЁМНА, СТРАШНА, ЦІШЫНЯ................... 171

ЧУЮ ГОМАН, ЧУЮ КРОКІ........................ 171

СУСТРЭЧА. ШЧЫРАЕ ПРЫЗНАННЕ........ 171

ПАЛЯЎНІЧАЯ........................................... 172

АЛЕСЬ ЧОБАТ ЧЫРВОНЫЯ МАКІ........... 173

ВІКТАР ШНІП

НЕБА........................................................ 174

ВАДА......................................................    174

ДРЭВА..................................................... 175

ЗОРКА...................................................... 175

СВЕЧКА.................................................... 176

КОЛА........................................................ 176

О-О-О-О-О-О-О-О-О-О ............................  177

МОСТ....................................................... 177

ЯЎГЕНІЯ ЯНІШЧЫЦ

Я ПАЧАКАЮ............................................. 179

ЯК НАЗЫВАЮЦЦА СЛЁЗЫ...................... 179

СЛОЎ МЕДЗЯКІ... ПАЧУЦЦЯЎ БРАНЗАЛЕТКІ 180

ЗОРНАЯ ПАЭМА............................ ............ 181

CONTEND

Notice du traducteur................................... 182

VALIANTSINA AKSAK

UNE NUIT D’AUTOMNE Ä MINSK.............. 186

UNE DALTONIENNE................................. 186

TRIANGLE................................................ 187

DIALOGUE................................................ 187

ECLIPSE................................................... 187

COMMENT QA SE FAIT?.......................... 188

PERSONNE.............................................. 188

EDOUARD AKOULINE

LE SILENCE DE DIEU............................... 189

MADONE.................................................. 189

LE POMMIER............................................ 189

LE MOIS DE DECEMBRE............. UNE BRUME...... 190

UN SOIR .....................................................  190

MUSIQUE................................................. 190

JARDIN ENSAUVAGE............................... 191

LE COUCHER........................................... 191

CELA NEVA PAS....................................... 192

UNE DEMANDE........................................ 192

ENTRE..................................................... 193

UNE PROMESSE...................................... 193

MAXIME BAGDANOVITCH

SALUT Ä TOI, VIE EN LIBERTE!................ 194

AUX YEUX BLEU FONCE.......................... 194

RONDO...................................................    195

DANS LE CIEL........................................... 196

OCTAVE................................................... 196

LES TISSEUSES DE SLOUTSK................... 196

HIER SOIR LE BONHEUR A PARU TIMIDEMENT      197

NE CHANTE PAS, MON COUCOU GRIS.... 197

TOUT PASSE DES JOIES, DES CHAGRINS 198

SKIRPOUSSIA.......................................... 198

TRIOLET.................................................    198

TRIOLET................................................... 199

MON ÄME................................................. 199

LE ROI DES SERPENTS........................... 199

LE GRAND DUC........................................ 200

AUX BORDS D'UN LAC.............................. 200

A L’ETRANGER......................................... 201

LA NUIT..................................................... 201

MES CHANSONS....................................... 201

O LES LUEURS DU SOLEIL COUCHANT!.... 202

LA POURSUITE.......................................... 202

RAISSA BARAVIKOVA DIX VERS DE HUITS LIGNES         204

LÄ, DERRIERE MON JARDIN DE PERVENCHES     207

UN CERISIER ROUGE............................... 207

LÄ OÜ POUSSAIT UNE ABSINTHE TRISTE 208

UN VENT FROID NE SECOUERA PAS LES ARBRES          209

QUAND LES ARBRES REDEVIENDRONT VERTS    209

RYGOR BARADOULINE

TRISTE HUMEUR...................................... 210

LE PERE ET LES FILS............................... 210

MEME EN ЁТЁ.........................................   211

VINGT SOCLES NOUS ONT MANQUE....... 211

COMME UNE SCEUR................................ 212

L’ARRIVAGE.............................................. 212

AU BORD DE L’ETERNITE......................... 213

MAIS PERSONNE...................................... 214

PROMPTEMENT........................................ 214

NOUS OMBRES DE LA УЁРІТЁ................. 215

IL N’A PAS DE TERME............................... 215

LES SPARTIATES ALLA1ENT Ä LA GUERRE 215

LÄ............................................................. 216

OU UN AN................................................. 216

QU'EST-CE QUI?....................................... 217

DIEU SAIT................................................. 218

LA SAVEUR............................................... 218

L’ UNIQUE TRACE DANS LE CIEL.............. 219

AU-DESSUS DE LA TOMBE DE MA MERE. 219

TA MAISON.............................................   220

SEUL......................................................... 220

ILS N’Y SONT PLUS................................... 220

COMMENT VIT-ON.................................... 221

AU COUCHER DU SOLEIL......................... 221

DE PLUS EN PLUS SOUVENT................... 222

OFFRES TOUTES LES ROUTES DEBUTENT AU PAS DE LA PORTE    223

VERA BOULANDA

SI.............................................................. 227

S’EST ENDORMIE LA PINEDE................... 227

QUE LA JOURNEE EST PETITE................. 228

D’HYPOCRISIE ET DE DESSINS MALINS.. 228

TANKA...................................................... 228

JE ЕЁУАІЗ................................................. 228

OH, S’IL N’Y AVA1T NI MAISON................. 229

L'HERBE SOYEUSE................................... 229

TANKA....................................................... 229

D’OU.......................................................... 230

LE BONHEUR............................................ 230

ROUBAI..................................................... 230

UNE FOLLE............................................... 230

LES PORTES S’OUVRIRONT DOUCEMENT 231

ME REVEILLER ET VOUS DECOUVRIR..... 231

JE NE ME TAIRAI PAS: JE CRIERAI, JE PLEURERAI           232

UNE PETITE RIVIERE................................ 232

DEPUIS DES S1ECLES NOUS CHERCHONS 232

JE N’AI PAS MAL Ä LA ТЁТЕ, MOI.............. 233

UN AVEU................................................... 234

GUENADZ BOURAVKINE

QUAND LE VENT CHASSERA LES FEUILLES 235

VERS LA HAUTE AUNAIE ARGENTEE....... 235

ECOUTE MES CIGOGNES DE PRINTEMPS 236

LE VENT FAIT TOMBER SANS BRUIT........ 237

L’AUTOMNE TOURNE LES FEUILLES MORTES -    237

LA NEIGE COUVRE LA TERRE NOIRE....... 238

CE MYSTERE TOUJOURS......................... 238

UNE PRIERE.............................................. 239

VASSIL VITKA

AU NOM DU PERE..................................... 240

LE REPENTIR DE PROMETHEE QUI A СНІРЁ LE FEU BLEU       241

ANCIEN CROYANT.................................... 242

LES FLEURS Ä LA MAIN DU CONTEUR..... 243

LE LION ..................................................   246

EPITAPHE................................................. 246

SIARGUEY GRAKHOVSKY

LES MOUETES ......................................... 247

LES PROCHES............................................ 247

LA CONFIANCE........................................... 249

JOUR D’AUTOMNE..................................... 249

VASSIL JOUKOVITCH

UN SOIR D’ETE........................................... 25 1

JE GASPILLE MON C(EUR.......................... 251

POESIE....................................................... 251

LE HAUT JOUR A BRÜLE DANS LE BRUIT.. 252

A LA LUEUR DES BOUGIES........................ 252

JE PEUX JURER SUR MA CÖTE................. 253

OCTAVE..................................................... 253

LE LAC NARATCH....................................... 253

JE TE CONSTRUIRAI UN PALAIS................ 254

LE COUCHER DU SOLEIL ET UNE FLEUR SOLITAIRE      254

EST-CE QUE VOUS POURRIEZ................. 255

CREDO...................................................... 256

ZNITCH EN DEHORS DES RICHESSES DE LA TERRE      257

DES SIECLES PASSENT........................... 257

... DIVINITE LE POIDS ETERNEL DES SOUCIS 257

DE LA MULTITUDE DE MOTS-CRISTAUX.. 258

POURQUOI SUPPORTES-TU LE PERSIFLAGE OUTRAGEUX      258

AU PHILOSOPHE....................................... 258

L’ECHO DU SIECLE DES LUMIERES......... 258

LA PATRIE................................................. 259

INA KALIADA LE LIVRE ROUGE................ 260

J’ATTENDS TOUJOURS EN DECOUPANT LE CIEL 260

ETRE FEMME EST UN LOURD DEVOIR..... 261

DORS, MON BIEN-AIME............................. 261

LE BRUIT DU SOLEIL................................ 262

OULADZIMIR KARATKEVITCH UNE FILLETTE SOUS LA PLUIE  263

QUAND MEURENT.................................... 264

O PRINTEMPS! PEUPLIERS! MONDE ENTIER! 265

LE BONHEUR............................................ 266

VENUS SANS TETE................................... 267

VALIANTSINA KOOUTOUNE EXPRESSION BOHEMIENNE          268

BIEN QU’IL COMMENCE Ä GELER FORTEMENT     269

JE DEROULERAI UNE ROUTE EGAREE.... 269

TOUT CHANGERA, TOUT PASSERA......... 270

COMME L’ODEUR ACRE DE LA MANTHE.. 270

JE VOUS OUBLIE TROP LONGTEMPS...... 270

LE JOUR BAISSE....................................... 271

ON EST LOIN DE SE SPARER................... 272

QUE LA PREMIERE DOULEUR EST SANS FIN 272

JE PREVOIS TOUT LES JOURS ET LES NUITS...... 273

DES VERS LIBRES?.................................. 273

VALERYA KOUSTAVA UNE FEMME GROSSE D’UN FILS 276

JE POURRAIS ATTENDRE SANS FIN........ 277

SI LES LEVRES PERDENT LA PAROLE..... 277

DEPUIS DES SIECLES............................... 278

ETAIS-TU PETIT, MON GARS?.................. 278

LES CIGOGNES SONT DANS QUEL NID?.. 278

JE MARCHE............................................... 279

DANS UN COIN DE MON LOGIS................. . 280

QUAND UNE MOUETTE ORANGE............. 280

QUAND LES GOUTTES DE PLUIE............. 281

LE VENT CARESSAIT................................ 281

UN SOUVENIR........................................... 281

A LA FIN DES FINS.................................... 282

APRES...................................................... 282

UN CHAMP BLANC.................................... 282

LES VAGABONDS..................................... 283

TCHERNOBYL. PLUIE................................ 283

BON DIEU!................................................. 284

NINA MATSIACH

JE N’AI QU’UN NOM................................... 285

MA PAROLE NE PORTE PAS MALHEUR.... 285

CACHE-MOI DANS TON COEUR................ 286

L’OISEAU DE FEU ..................................... 286

LE PLANTAIN............................................ 287

UNE ABEILLE............................................ 288

LA DELlVRANCE......................................   288

L’HARMONIE............................................. 289

VIENDRA LA NUIT, PASSERA LA NUIT...... 289

L’ARC-EN-CIEL.......................................... 290

DES OMBRES DANS DES COINS SOMBRES 290

ADULTES RESTES ENFANTS.................... 291

LES TRACES DE NOS PIEDS..................... 292

UN ROSE BUISSON................................... 292

CETTE NUIT UN REVE QUI SE REPETE.... 292

UNE JOURN^E ORDINAIRE, INFERTILE.... 293

ON VA PESER QUELQUE PART................ 293

FACE Ä FACE............................................ 293

LA VIE NE DIT PAS ENCORE SON “NON”.. 294

OULADZIMIR NIAKLIAEV

PIGEONS MESSAGERS.. »........................ 295

LE PUITS................................................... 295

POLONAISE.............................................. 296

L’ETANG..................................................   297

QUELLE SOLITUDE, MON DIEU ................ 297

LE COSMOS.............................................. 298

A LE VOIR ON ASPIRE AU NEANT............. 298

PRIERES .................................................. 299

UN OISEAU MIGRATEUR A BRISß SON AILE 299

LE TREMBLEMENT DE TERRE........... i...... 300

DANS LE JARDIN AU BORD D’UNE RIVIERE 300

LA POUSSIERE DES ROUTES................... 301

PAS UNE MAISON DE DIEU ...................... 301

C’EST L’AUTOMNE. DEHORS GRIS ET OR 302

ETOILE FILANTE...................................... 302

LES ANGES...... ........................................ 303

SIARGUEY PANIZNIK LE POUVOIR DE LA PAROLE           304

LE CHARPENTIER ET LA BÜCHE.............. 305

COHESION................................................ 305

DE BONS VOISINS.................................... 305

“LE FRANQAIS”.......................................... 306

L’HERBE DE SAINT JEAN........................   307

UN SOIR ................................................... 308

LE SOMMEIL DANS UNE FORET VIERGE.„ 308

LA FORGE DU MOIS D’AOÜT..................... 309

LA RONDE................................................. 309

DES RENCONTRES, DES ADIEUX ONT EU LIEU                             310

ARRETEZ L’INSTANT!................................ 310

PRIERE POUR LA DEFENSE DE LA PATRIE 311

LES VOIX DU DERNIER LIVRE.................. 312

PIMEN PANTCHANKA PRES D’UN CHAMP DE SEIGLE     313

LUDMILA PAOULIKAVA-KHEYDARAVA ATTENTION LES BIENS-AIMES!.................................................................. 315

UNE PETITE GARE LA NUIT...................... 317

LES CONDOLES AILEES DE NUEES......... 317

OCTOBRE. DES LOINTAINS PURS ET TRANSPARENTS   317

PAR LE CHAMP FAUCHE DE MEMOIRE..... 318

DEUX DESTINEES..................................... 318

TU ES ENTRE LA NUIT CHEMIN FAISANT. 318

L’AMOUR................................................... 319

JE ME REPANDS DANS LES COEURS ...... 319

MA VUE ET MON ÄME............................... 319

ALESSE RAZANOV JE TRADUIS LE BRUIT DE LA PLUIE  320

J’AI MANQUE LE REVEIL........................... 320

DES PLUIES TORRENTIELLES ................. 320

LE PAS QUE TOUT DROIT......................... 320

QU’ALLONS-NOUS DEVENIR TOUS?........ 321

DISPERSE LE BROUILLARD DE L’lGNORANCE       321

NOUS CHERCHONS LA VERITE................ 321

EN UNION AVEC LA MYSTERIEUSE ETERNITE       321

IL PARAIT QUE TOUT A ЁТЁ..................... 322

UNE MINUTE A MANQUE.......................... 322

SI JE CONNAISSAIS ................................. 322

UN SENTIER............................................   322

LA POUSSE QUI LE GOUDRON A PERCE. 322

SOMMEILLE SOUS LA PLUIE D’F.TE......... 323

J’AI PENSE Ä L’ETERNITE......................... 323

LES GENS DISPUTENT TOUR Ä TOUR...... 323

DANS LES ARBRES VIDES ....................... 323

UNE PLUIE D’ETE INATTENDUE................ 323

QU*ILS SONT DIFFERENTS....................... 324

UN SOIR DANS LA RUE............................. 324

UNE VIEILLE QUI HABITE MON PALIER..... 324

UNE ABEILLE EST ENTREE DANS MON LOGIS      324

LA BARDANE, L’ABSINTHE........................ 324

NOUS AUTRES POISSONS BIZARRES...... 325

DES PIERRES MOUSSUES........................ 325

QUE LA MAISON EST IMMENSE!............... 325

LE MATIN J’AI QUITTE LA MAISON............ 325

SAIS-TU MARAIS DESSECHE.................... 325

TOUT EST DANS MON CORPS.................. 326

LES AFFAIRES.......................................... 326

LE LONG DU QUAI LA NUIT....................... 326

LES AFFICHES OUBLIEES......................... 326

PRES D’UN MARCHE................................. 326

ZONE INTERDITE...................................... 327

LES ARBRES AU-DESSUS DU GOUFFRE.. 327

LE TONNERRE A TONNE........................... 327

LE DEGEL.................................................. 327

IL FAIT JOUR............................................. 327

PRES D’UN ARBRE VIVANT....................... 328

UNE MOUSSE VERTE AU TOIT.................. 328

A LA VITRE GIVREE DU TRAMWAY........... 328

NE REVIENDRA NI GUERRIER.................. 328

LES REVES RODENT................................ 328

LE BLEU DES CIEUX................................. 329

UNE CLOCHE A SONNE............................ 329

DANS LE PARC.......................................... 329

LE SAGE A DIT: TOUT PASSE................... 329

MIKHASSE SKOBLA

LE CHAT ET LES SOURIS.......................... 330

LE TRESOR............................................... 330

LE VOL...................................................... 331

DIEU S’EN EST ALLE................................. 332

LE BAPTEME............................................ 333

UNE LETTRE Ä LA REDACTION ................ 333

AKSANA SPRYNTCHANE

LE BROUILLARD D’AUTOMNE AUX AROMES DE PRINTEMPS ...335

SI CE NE SONT NI ARBRES....................... 335

JE CHERCHE LE SENS DE L’ETRE............ 336

PAS UN JOUR SANS UNE LIGNE............... 336

LES FEUILLES JAUNES............................. 336

UN COUCOU S’EST POSE......................... 336

SUR UN ARBRE......................................... 337

L’AUTOMNE ME TEND SES MAINS............ 337

DANS UN LIVRE JAUNE............................ 337

CHAQUE VERS.......................................... 337

JE ME SUIS MIS Ä ARROSER SOU VENT MES FLEURS    337

MAMAN ME DEM ANDE............................. 338

LE CHADOUF DU PUITS............................ 338

TU ME DONNES DE L’ESPOIR................... 339

LES PORTES DE L’EGLISE SONT OUVERTES 339

ANATOLE SYS TON CHEMIN, LE DERNIER 340

PAR UNE VOIE ETERNELLE...................... 340

“QUE TU DEVIENNES PIERRE!”................. 340

IL PLEIGNAFT LES RATS DE LA PRISON.. 341

ON VA MOISSONNER SANS MOI............... 341

RAMAN TARMOLA-MIRSKY OU LE NOUVEAU OU LE VIEUX TESTAMENT.................................................................. 342

LA SOLITUDE............................................ 342

NOUS AVONS DETRUIT LE SENS DES GRANDES AFFAIRES     343

LES SIGNES DU TEMPS..........................   343

IL NOUS A FALLU...................................... 343

ECRIVEZ LA NUIT...................................... 344

MON POUVOIR EST SUR MOI................... 344

L’ ABSINTHE............................................. 345

TOUTE (EUVRE MAINTENANT.................. 345

TAISSA TRAFIMAVA SOIR. ETUDE............ 347

UNE AQUARELLE D’AUTOMNE................. 347

UNE AQUARELLE...................................... 347

TRIOLET.................................................... 348

SOURCE D’EAU PURE.............................. 348

VITA TCHAKOUR J’OUVRE LES YEUX...... 349

J’AI REGARDE LONGTEMPS DANS TES YEUX,       349

LE SILENCE. LA PEUR. LE NOIR............... 350

J’ENTENDS UN BRUIT, DES PAS............... 350

UNE RENCONTRE. UN AVEU SINSERE..... 350

LA CHASSEUSE........................................ 351

ALESSE TCHOBAT LES PAVOTS ROUGES 352

VIKTAR CHNIP

LE CIEL...................................................... 353

L’EAU........................................................ 353

L’ ARBRE................................................... 354

L’ETOILE................................................... 355

LA BOUGIE................................................ 355

UNE ROUE................................................ 356

LE PONT.................................................... 356

YAOUGUENIA YANICHTCHYTS

J’ATTENDRAI............................................. 358

COMMENT APPELLE-T-ON LES PLEURS? 358

LE CUIVRE DES PAROLES... LE FER DES SENTIMENTS  359

POEME ETOILE......................................... 360

Слова npa перакпадчыка.......................... 362

Літаратурна-мастацкае выданне

УКРАШЕПАЭТАЎ

Зборнік беларускай паэзіі Выданне на беларускай і французскай мовах

Адказны за ььшускВіктарХурсік

Рэдакгар Вера Буланда

Тэхнічны рэдактар Сяргей Давідовіч КаррэктарЛлля Фурс

Падпісана ў друк 01.08.2011. Фармат 84х 108^1/32.

Папера афсетная. Афсетны друк. Гарнітура Times.

Уі.-выд. арк. 14,455. Ум. друк. арк. 20,16. Наклад 200 экз.

Замова 2197

Выдавец Вікгар Хурсік

ЛіцэнзіяЛВ 2330/0494457 выдадзена08.04.2009

 

Надрукавана з арыгінал-макета выдаўца ў друкарні РУП «Выдавецтва «Беларускі Дом друву» (выгворчасць №1). ЛшэнзіяЛП 02330/0494179 выдадзсна 03.04.2009.

220010, г. Мінск, вул. Мяснікова, 37.