Багуміл
Грабал — легенда
чэскай літаратуры. Нарадзіўся ў 1914 г., выкінуўся з
вакна бальніцы ў 1997 г. У сваёй творчасьці
натуралістычную прагу да паталягаанатамізму
злучыў з рамантычнай верай у сонца і прыгажосьць.
*
Боскім замілаваны,
па пустках туляўся й бразгаў
у пальцах бубновай панны
бубенчык блазнаў
З цыклю “Ўдзень”
Дарога
Адзіным сьвятлом на шляху патаемным
празь дзікі гушчар непраходны
я бачу адсюль зорку над Бэтлеемам,
трымаюся ейнай паходні.
І, нібы цары, што калісь у вандроўку
пайшлі, каб учціць сына Бога,
мо ўгледжу капешку саломы й кароўку,
і восьліка зь ёю малога.
Шпацыр
Рука ў руцэ ўвесь час, мы
ішлі ў палі, за места;
нам ветрык блытаў пасмы,
я зваў цябе — нявеста,
хоць вуснам было ня трэба,
сябе выказваць у слове.
Блакітам вабіла неба,
бы келіх у дарасхове...
Уночы, п’яныя зьведаным,
вяртаемся шляхам затоеным,
— Што будзе, — пытаеш, — за гэта нам?
І шэптам: — Што будзе за тое нам?
Чайкі
Белыя крылы крыжам раскрытыя, і ад крыку
ўздрыгваюць у люстэрку
адбіткі. Чорна–белыя камізэлькі, што ў глыбінях
палююць свой цень.
Як кожная чорнай дзюбай ля паверхні вады шукае
свайго ж пацалунку!
Каб мець мне чароўную хварасьцінку, яны б
засторглі на месцы,
бы ў цернях шыпшыны, ператварыўшыся
ў архідэі, агромністыя паветраныя архідэі, іх
крылы
запалалі б сьвятлом уваччу. Потым я ізноў аднавіў
бы
іхныя жыцьці, крыкі, варажэйнае віраваньне
па–над вірамі.
Я ясна бачу ўсё гэта. Нават згадваю адну
падрабязнасьць,
быццам я зьняў зь неба чайку, што бутэльку з
паліцы, дапаў яе ротам
і наталіў ейнай рэдкаснай прахалодаю смагу.
Пасьля ўзмахнуў, як крылом, далоньню, і
чорна–белае пер’е
ўзьнеслася да вышыняў.
Апоўдні
Апоўдні ў нядзелю: самая сьпёка, твары аж
зьзяюць,
сьвяточныя строі.
Вулак і вуліцаў цёк паглынае рака ўсенароднага
шпацыру. Ёсьць
нават прывабнае нешта ў простым ладзе жыцьця,
само сабой пэўнага, самаўпэўненага, радасьць у
ланцужку
на акруглым чэраве. Якая туга апаноўвае мной
па малым гарадку, па садочку, па картах, па піве,
й пад піва бязглуздай гамонцы. Ці выйсьці
нарэшце і мне, сьвяткаваць што заўгодна і піць
абы што, а як прыйдзе
час — разьлічыцца й пайсьці, апынуўшыся зноўку з
усімі?
Мабыць, Плятону й Канту кранты, калі звонку
разявіла ляпу
паўднёвае сонца.
Шчасьце
Ты плачаш, маленькая? Плач, хаця
валасы набрынялі пакутаю сьлёзнай,
гэта чыстыя сьлёзы, маё дзіця,
яны знакам душы прыгожай і ўзьнёслай.
Усё, што вялікае, зь іх цячэ,
і ты вырасьцеш двойчы вялікай калісьці,
бо сьлязінка бяжыць па тваёй шчацэ
сарамліва, нібыта жучок па лісьці.
Рамонкі
Увесь дзень наперагонкі
выстаўляюцца рамонкі:
зь белых вейкаў жоўтым вокам
сочаць сонца крок за крокам.
Гамуз, лямант на лужку:
мы з табою на таржку,
трр, мой косю. Гэй, юнача!
Мае кветкі сны тлумачаць:
па пялёстку абскубай
са сьцябла, ды ўніз кідай,
калі лісьцік долу дойдзе,
наш хлапец нявесту знойдзе.
Жабрачка
Менавіта ў тую сэкунду, у міг азарэньня, што ў
жыцьці сваім кожны
пералічыць на пальцах, яна ўзважыла ўсё ў сваім
лёсе, упершыню
ўсю яго шматпакутнасьць убачыўшы цалкам, ад
дзявоцтва
да цяперашняй купкі касьцей. Навошта зь ёй гэта
ўсё адбылося?
І ў сьмерці ня знойдзеш спакою, ня знойдзеш ні
крыхі цяпла,
па якім людзкі смутак найбольшы.
І гэтак сядзела яна пры дарозе. Па зморшчаным
твары, падобным да мапы
гарыстага ўсходу, каціліся пацеркі сьлёзаў,
адзіных сябровак
яе маладосьці.
Лістапад
З–за шумных куліс пералеска
зьяўляецца. З твару сплылі
пацёкамі колеры фрэскаў
часу тэмпэрнай цеплыні.
Скуголяць прыцемкі. Дол халодны.
Дождж і Славіцкавы палотны
аздабляюць плямамі пляцы.
Гразнуць боты
і стынуць пальцы.
Восень
Твой пагляд паглынулі фужэра глыбіні —
сёньня вечарам сумна маёй Калямбіне.
Нібы мор, вокамгненна,
духам злым апантана,
ахапіла геена
шаты платана,
бы віна таго кроплі на кожнай галіне —
сёньня вечарам сумна маёй Калямбіне.
Вунь абое рабое
жарабяты па пожнях
цягнуць прэч за сабою
фарбы лісьцяў апошніх,
бы фурманка па зьвілістай мкне каляіне —
сёньня вечарам сумна маёй Калямбіне.
Як пахмельная скруха
авалодала ўсімі,
апускаецца скрутак
па вяровачцы зь сіні, —
зноў налі, можа водар напоя любімы
рады дасьць несуцешным сьлязам Калямбіны.
Пераклаў з чэскай Максім Шчур з
удзелам Андрэя Хадановіча.
|
