Мяне зачароўвае і захапляе ўсё чалавечае. Я пішу, каб выжыць, каб зразумець і паглыбіцца ў назапашаны ўсімі намі чалавечы досвед праз прызму майго ўласнага існавання на памежжы культур, на памежжы розных тлумачэнняў таго жыцця, якім мы ўсе жывём, у святле або цемры. Мой метад — гэта рух, падарожжа як канкрэтны, звернуты вонкі праект, і ў той жа час як ўнутраны рух, бязлітасны і кволы. Я пішу доўга, каб атрымалася каротка, каб ад сёння і давеку. Нічога выпадковага. Я сам зрабіў гэты выбар, і ён змяняе і адкрывае маё разуменне жыцця, наш агульны ўніверсальны досвед. Менавіта. І надае каштоўнасці літаратуры і апавяданню. Я называю сваю прозу міфалагічным рэалізмам. Я спрабую з усіх сілаў пранікнуць у тое, часткаю чаго мы ўсе ёсць. Свет вакол, жыццё. Мяне заўсёды вабіла бязмежнае, ягоныя скрайнасці, што нараджаюць кантраст і канфлікт. Абыякавасцю я пагарджаю найбольш. І баюся яе. Я ўсё яшчэ веру, пасля больш чым дваццаці гадоў, аддадзеных пісьму, што літаратура не толькі змяняе, але і адчыняе дзверы ў прасторы, пра існаванне якіх мы нават не здагадваемся, хоць яны такія відавочныя і такія жахліва абсалютныя...
Photo: Kolon Forlag and Per Heimly
На чыстым аркушы дазволена ўсё. Мне патрэбнае месца, дзе дазволена ўсё. Усім нам патрэбнае месца, дзе дазволена ўсё. Месца, дзе немагчымае робіцца магчымым, а невідавочнае — відавочным. Месца ў гэтым закрытым свеце, чые дзверы заўсёды былі б адчыненыя ў абстрактнае, абсурднае, неверагоднае.
Photo: Tiden Norsk Forlag and Svein Finneide
Я зрабіўся пісьменнікам, каб самому вырашаць, на якія праблемы і пытанні марнаваць свой час. Напрыклад: што варта змяніць? А што варта захаваць?
Photo: Flamme Forlag
Думаю, я пішу, каб зменшыць адлегласць паміж сабой і светам. Пісьменніцтва было своеасаблівым спосабам даследаваць і навучыцца разумець чалавека, стасункі, свет, мову і г.д. Гэтым яно ёсць і дасёння. Пісьменніцтва — гэта не толькі ўсталяванне кантакту з іншым, але і захаванне цеснай узаемасувязі паміж пісаннем і выражэннем усяго, што толькі хочацца выразіць. Арцюр Рэмбо пісаў: “Я — гэта Іншы”, і на маю думку, пра тэкст лепш не скажаш.
Photo: Kolon Forlag and Magne Sandnes
Я пішу, каб падтрымліваць сваю любоў да іншых. Пішу, каб праверыць нейкія выказванні або заняць нейкую пазіцыю, калі трэба. Я запісваю думку, каб больш да яе не вярнуцца. Я запісваю думку, каб мы думалі па-новаму. Для кагосьці кожнае слова афіцыйнай заявы, партыйнай праграмы, нейкай прамовы — пытанне жыцця і смерці. Бо мова здольная як абмежаваць, так і пашырыць магчымасці ў нашым жыцці. Бо я веру: адной толькі мовы можа быць дастаткова.
Photo: Cappelen Damm and Synne Øverland Knudsen
Я і сам не ведаю, чаму вырашыў зрабіцца пісьменнікам. Думаю, ранейшыя прычыны больш не актуальныя. Але я добра ведаю, чаму працягваю пісаць, хоць мне і цяжка патлумачыць гэта нават самому сабе. Рэч вось у чым: пісанне мастацкай літаратуры — гэта форма прызнання. Выглядае так, што, аднойчы пачаўшы гэтым займацца, спыніцца ўжо немагчыма. Мне падабаецца спосаб спазнання свету праз пісьменніцтва: пра што б я ні пісаў, усё робіцца маім. У мяне не атрымаецца па-мастацку пісаць пра тое, што я не змагу ахапіць або зрабіць часткаю сябе самога.
Photo: Aschehoug and Baard Henriksen
Я пачаў пісаць таму, што шукаў магчымасці жыць не тым жыццём, якога чакаюць ад маладога чалавека: адукацыя, праца, свая сям’я, грошы, забяспечанасць, будучыня. Мне хацелася нечага іншага, проста тут і проста цяпер, нечага нязведанага і неспазнанага, а паколькі ніякімі асаблівымі талентамі ў выяўленчым мастацтве я не вылучаўся, я шукаў іншую прафесію, працу, і гэтай працай пакрысе, пасля ўсіх гэтых гадоў пісання і непарушнай веры ў немагчымае, зрабілася пісьмо і чытанне, і так я працую ўжо больш за трыццаць гадоў — чытаю і пішу.
Photo: Gyldendal and Jakob Dal
Ва ўсіх маіх раманах гаворка вядзецца пра людзей і іх намаганні зразумець сябе і грамадства, часткай якога яны ёсць. Я ніколі не планаваў зрабіць іх такімі.
Але тое, якімі яны ёсць, думаю, звязана з фактам, што я ўсё прымерваю на сябе — праз пісанне раманаў. Хто я і чаму я такі, які я ёсць? Якія сілы паўплывалі на маё станаўленне і ў якой ступені я вольны распараджацца сваім жыццём? Акрамя таго, я хацеў бы дадаць, што пісьменніцтва мае нейкі тэрапеўтычны эфект. Калі я апісваю цяжкія і балючыя сітуацыі — а я часта гэта раблю, — тым самым я нібыта аддаляюся ад цяжкага і балючага, і робіцца лягчэй не толькі прыняць і зразумець усё гэта, але і здабыць над ім кантроль. Мне таксама хацелася б дадаць, што я пішу, каб падзяліцца з іншымі ўсім, што мяне ўражвае: і болем, і дабром, і прыгажосцю. Пісанне і чытанне робіць нас, такім чынам, менш самотнымі.
Photo: Aschehoug and Akam1k3
