Каханы! Дару Вам мой utwor literacki.
Гэта — плод нашага кахання. Не сярдуйце, што
крывабокi.
Каханне таксама было аднабаковым. Забiрайце
гэтага бастарда.
L.Sh.
1.
А пятай ранiцы пайшлi
тралейбусы. Суседка ляскае аб тоўстыя дзверы
металёвым ключом. Я не сплю ўжо гадзiны дзве.
Брыдкi смак ад учорашняе гарэлкi ў роце.
Я часта, вельмi часта выпiваю. Устаю. Рукi
калоцяцца. Балiць галава. Забыты на лядоўнi сок
мае прысмак. Сапсуўся за ноч. Усё псуецца. Мне
26 гадоў, як гераiням Сэбасцяна Жапрызо. Мне
трэба разабрацца, што рабiць далей. Я дайшла да
кропкi. Калi ўсе йдуць на працу — я кладуся
спаць. Уначы выпаўзаю паглядзець на зоры.
Плазуючы мiж акопамi, з якiх страляюць адзiн
у аднога шматлiкiя прыхiльнiкi жыцця,
я спрабую, аднак, уцялеснiцца. І заўжды не
стае матывацыi.
Мае справы i каханнi — як бясплоцевыя, хуткiя
ценi. Спрэчкi, думкi, творы, учынкi выклiкаюць ува
мне слабае, недасканалае водгулле, лёгкае
здзiўленне. Таму што я сплю. Гэта празрыстая,
напоўненая паветрам непрытомнасць. «Я не пры
том». У мяне няма працы, дома, сям’i, нават
маёмасцi нiякай няма. Я здымаю пакой у бараку
для рабочых парцалянавага заводу. У мяне гара
кнiжак i плітак, адзенне на цвiках i стары
тэлевiзар. Ложак i лядоўня, якiя ўзвышаюцца над
гармiдарам, бы манументы. Я скончыла школу
i гiстфак, сышла ад бацькоў, працавала
ў газеце. Насамрэч мяне цiкавiла нямногае: — Цi
баiцёся смерцi?
А больш прыходзiлася задаваць пытаннi: —
Як параслi буракi? Або: — Якiя Вашы творчыя
планы? Потым прагналi, бо я адпетая
нацыяналiстка.
Мае мужчыны. Цэлая галерэя тыпаў, якiя, аднак,
застаюцца да мяне недачыннымi. Жыццё ёсць сном.
Сёння я выйшла з дому раней, чым звычайна.
Хацела аджыць, пашукаць якой халтуры. Дома няма
чаго есцi. У аўтобусе зашмат людзей. За вокнамi
бушуе яркi сонечны пыл. Гэта невыносна! Брудная
вопратка, цяжкi пляцак, жоўтая марынарка,
блакiтныя джынсы, паўчаравiкi i шэрыя мужчынскiя
шкарпэты, сутулая постаць i танныя акуляры на
носе — вось мой партрэт. Я цела ад цела гэтага
народу. Еду. Назiраю. Спрабую змiрыцца са сваёй
i чужой выродлiвасцю. У пляцку пустыя слоiкi.
Народ мой прыземiсты, сутулкаваты й нязграбны,
смярдзючы, з пажаванаю скураю на тварах, нiкому
не патрэбны, па–хамску тлусты, рыззё ды жалезныя
зубы.
Лепшага нiкога няма.
З кожнай ранiцай мае скiвiцы ўсё драбней
i слабей бразгаюць аб конаўку. Алкагалiзм.
І зараз млосць блудзiць у крывi. Атас!
Пачынаю завальвацца набок. «Дзевушке плоха!»
Я апынаюся на сядзеннi. Страцiўшы пiльнасць,
кажу «дзякуй». Перада мною стаiць гарылападобны
зарослы тыпус. Вочы з чырвонымi бялкамi
глядзяць спачувальна. Гаворыць мне таксама
па–беларуску: «Можна Вас правесцi?» Мы выходзiм
на Гарадскiм вале i вяла крочым у бок
праспекту. «Пiва?» — пытаецца ён. «О–О–О!» —
адказваю я, i мы набываем «Двух буслоў»,
лiмон i пачок печыва. «Тут у мяне майстэрня».
Ён глядзiць умольна. «Я мастак. Тая белая вежа
насупроць КДБ — мая». Мы падымаемся ўгару па
сходах i ўваходзiм у белую паўкруглую вежу.
На вышынi 4 метраў прасторныя паўкруглыя вокны
глядзяць у неба. Да iх прыстаўленыя драбiны. Мой
гаспадар — слынны мастак Ш., ён малюе бледныя,
ледзь вiдочныя пейзажы. Я ўзгадваю «Ляжаць на
гары», «Яблыньку», «Танец сямi вiдмаў». Мы п’ем
гарэлку i доўга гаворым пра Селешчука. Цямнее.
Прыходзiць нейкi жвававокi суб’ект у белай
кашулi з кароткiм рукавом, кепачцы
i з дыпламатам. Прыносiць пляшку каньяку,
Ш. дастае прыхаваны лiмон. Выяўляецца, што гэта
Саша з дому насупраць. Мы ўтраiх лезем на
драбiнкi глядзець на кулямёт, якi, паводле Сашавых
словаў, устаноўлены акурат на вышынi вокан Ш.
i пiльнуе дэманстрацыi. Я нiякага кулямёта не
бачу i выказваюся скептычна. Злазiм на дол. Саша
выводзiць мяне ў цёмны калiдорчык, дастае
з дыпламата нейкi пiсталет i пасведчанне
i тыцкае iмi мне ў нос. Я ўцякаю ад яго
ў цёмны калiдор, бягу па iм i натыкаюся на
ланцуг, якi аблытвае калiдор упоперак, як цяжкiя
павуты. На ланцугу вiсiць замочак з вусiкамi.
2.
Я пачала бразгаць ланцугом, i у глыбiнi
калiдору адчынiлiся дзверы з надпiсам «Не
влезай, убьёт». Адтуль выйшаў Алоўнiкаў.
Я нiколi не забуду ягонага выхаду, бо на твары
ў яго была надзетая чырвоная вязаная шапка
з дзiркамi для вачэй i рота. Алоўнiкаў
прасунуў пад ланцуг пальцы, дакрануўся да вусiкаў
замка, i канцы ланцуга бразнулiся на дол.
— Заходзьце! — сказаў Алоўнiкаў. — Вы ад Ш.?
— Так.
— Ад яго часта хто залятае. Я адчыняю рэдка.
Але сёння мне спатрэбiцца партнёрка.
Пакой быў прыхiльна асветлены. Сярод каравых ад
фарбы ануч, якiмi Алоўнiкаў выцiраў рукi, i якiя
горбiлiся на падлозе як збiтыя гнёзды, былi
параскiданыя пліткi. На сценах вiсеў абутак —
красоўкi, зграбныя жаночыя туфлiкi, мужчынскiя
чаравiкi з рудое й зялёнае скуры. Абутак быў
дарагi. У цэнтры велiкаватага пакою ляжаў камель
дрэва, на якiм сядзелi дзве вялiкiя лялькi дзiўнага
выгляду. Алоўнiкаў адышоўся да малога столiка
ў куце, на якiм свяцiлiся слязою колькi пляшак
гарэлкi i ляжала параная гароднiна — бульба,
морква i вялiкi разлезлы бурак. Падаючы мне
шклянку з гарэлкай, Алоўнiкаў распавёў, што
замок на ланцугу павешаны ад нязваных гасцей
i даўно сапсуўся. Слухаецца ён толькi пальцаў
Алоўнiкава. «Асаблiвай тактыльнай камбiнацыяй
я дакранаюся да вусiкаў, i ланцуг падае. Але
калi я ў запоi, пальцы мяне не слухаюць,
i iншыя не могуць мяне адчынiць. Тады я рыкаю
ў сваiм бярлогу, пакуль не адыду».
— А суседзi, мiлiцыя цi пажарныя з аўтагенам?
— Што ў мяне з iмi агульнага?
— А нашто Вам была партнёрка?
— Вып’ем. Мы будзем граць спектакль.
Алоўнiкаў падаў мне ляльку, сам узяў другую.
І сказаў, што кожнай ночы забаўляецца мроямi.
Абсталюнак просты: лялькi, гарэлка i люстра.
П’еса завецца «Два хохлiкi».
Мы выпiлi яшчэ, i дзея пачалася. Алоўнiкаў узяў
чорную ляльку.
Мроя першая. Уладак Гарачка.
«Вецер гонiць паперкi на пустым пляцы i хмары
ў пустым небе. У пакоi стаiць жанчына
i пазiрае праз вакно на пляц. Худы твар,
трывожны пагляд. Раптам яна кладзе рукi на раму
вакна. У кватэру зараз уварвуцца.
У тым жа горадзе на вулiцы спiць хлопчык,
абапершыся аб мур. У руках аўтамат, на
галаве крацястая барэтка. Доўгiя ногi раскiнутыя.
Ля iх валяецца ранет».
Уладак Гарачка адпiў пiва i глянуў на манiтор.
Па манiторы ўчэпiстымi кручкамi беглi ягоныя,
Ўладкавы, лiтары, на якiя ён збяёдаў два гады
жыцця. А можа, i дваццаць, бо цяпер, пасля
«Невiдомай вайны», Уладак чуўся 40–гадовым.
А было яму 19, i ён шчэ не меў кабеты. Затое
меў зелянкавы твар, упалыя грудзi, бо быў, паводле
слыннага выразу Джона Дона, эпiтафiяй сусветных
бед. Ён быў сучасным мнiхам, летапiсцам беларускiх
крыўдаў, нябачным аўтарам слыннай «Невiдомай
вайны» (Хронiкi знiшчэння беларускай культуры).
Усе, хто меў выхад у кампутарную павуцiну, маглi
чытаць гэтую хронiку. І думалi, што тут працуе
цэлае кубло шкоднiкаў. А гэта быў толькi
кампутарны партызан Уладзька, супрацоўнiк
сцiплай адвакацкай канторы. Нябачная вайна
Масквы супроць Лiтвы вялася на маленькай
Уладкавай тэрыторыi. І гэтая вайна, як
i ўсялякая iншая, забрала Ўладзькава юнацтва.
За мiльганнем лiтарак Уладак бачыў бязлiтасны
твар ворага, тую кашчавую руку на ўласным горле,
якую лiчыў за руку Масквы. Днi яго былi
перапоўненыя адчаем i нянавiсцю. Ён лiчыў
кожную зачыненую школу, кожнае славянскае мурло,
заўважаў выявы богатыря, што ў вусцiшным
азiяцкiм строi рэкламаваў пiва «Крынiцы», бачыў
новыя, падобныя да папоўскiх лысiн, «цыбулiны» на
гарадскiм скай–лайне. Апошнiмi часамi Ўладак
заўважыў, што мiнулае змяняецца i ў ягоных
вачах. За мiнулым змяняецца сучаснасць.
Дрыгвянiстая Масква прыйшла.
І аднойчы змучаны Ўладак выключае кампутар:
вайна скончылася. Бабкi падбiтыя.
— Што значыць бабкi падбiтыя? — пытаюся я.
— Схадзi зiрнi ў люстэрка.
Я бачу непрытульную кантору. Супрацоўнiкi даўно
сышлi, пакiнуўшы нямытыя фiлiжанкi з–пад кавы.
Святло выключанае, адно гарыць сiняваты манiтор
кампутара. Нiкога няма.
— Я не бачу яго.
— 21 жнiўня Ўладак Гарачка павесiўся, — гаворыць
Алоўнiкаў, беручы белую ляльку.
Мроя другая. Панi С.
Панi С. перарабляла свае тэксты пад тарашкевiцу.
Уведваючы пра ўсё новыя зверствы бальшавiкоў,
учыненыя над альфабэтам, сынтаксам цi фанэтыкаю,
панi С. ледзь не даставала паралюшу, бо ёй
здавалася, што гэта ёй выкруцiлi рукi й ногi,
ператварыўшы ў нейкага гамункулюса. Панi С.
мусiла аджывiць свае тэксты. Апошняга паўгода яна
ламала брыдкі ёй сынтакс i перапiсвала вершы на
лацiнку. Справа йшла марудна. Давялося кiнуць
работу. Панi С. здавала пляшкi, патрохi
спрадавала рэчы. Выходзiла адно на мiтынгi, якiя яе
натхнялi. Аднак дом яе заставаўся ўтульным. Яна
ўмела стварыць утульнасць з нiчога. Таму
й дзiўна, што менавiта ядвабаносная панi С.
скончыла сваё жыццё ў недабудаванай
цэментовай адрыне, дзе было так няўтульна,
нярадасна i пахла сцюхамi. З’еў панi С.
Дзяржынскi РАЎС — пашча пекла, дзе камандуе маёр
Гiль.
Панi С. узялi пасля мiтынгу. У якасцi
неўраўнаважанай асобы яна скакала па прыступках
лесвiцы з пляцу Волi на Нямiгу, прыгаворваючы
«Пакiстан, Нiгерыя, Руанда, Казахстан», як
ачнулася ў рукох двух здаравюшчых мянтоў
у блакiтных камбiнезонах. Яны йшлi за ёй
назiркам з самага праспекту. Мянты пад рукi
завялi панi С. у мармуровы скляпок у метро,
якраз за люстэркам, куды глядзяцца цягнiкi. Там
знаходзiўся пастарунак метрапалiтэну i было
поўна стракатых мянтоў. Панi С. не разбiрала iх,
усiх называла «амон». У торбачцы яе дакументаў
не было. Былi: леташнi праязны, хустачка, люстэрка,
адна пальчатка, ключы i грошы, скручаныя
ў трубачку. Асобу сваю панi С. назвала
ахвотна, сказала, што нiдзе не працуе, што
пашпарту ў яе часова няма, а пасведчанне пра
нараджэнне яна згубiла.
У пастарунак прывялi з мiтынгу двух
задзiрыстых маладых хлапцоў. Доўга бiлi iх на вачах
у панi С. Пасля чаго павезлi яе быццам
«в участак». Заехалi, аднак, у глухiя кусты за
«Белпластам» i прапанавалi задаволiць iхныя
размаiтыя прагненнi. Панi С. лёгка засмяялася.
Яна засвоiла з дзiцячага садка, што прыкрае яе
не тычыцца. Нi кроў, нi лаянка, нi бруд, нi смурод,
якiя суправаджаюць тут жыццё чалавека, не
даставалi панi С. Яна глядзела на такiя рэчы, не
бачачы. Лёгка iшло яе жыццё. Мянты з iхнымi
прагненнямi былi чымсь у родзе таго ж
смуроду. І яна ведала, хто напускае гэты
смурод. Яна паслала iх з нечаканым веданнем
справы. Высокiм, нясцерпна манерным голасам
казала iм пра тое, што яны — тупыя i нахабныя
забойцы, «твари», вымагальнiкi i злодзеi. Пры тым
панi С. прывяла ў прыклад колькi жыццёвых
гiсторый пра мянтоў i грамадзянаў, праяўляючы
абазнанасць, якая прарэзала iмiдж летуценнiцы, як
нож мешкавiну:
«А вы думалi, што гэтага нiхто не ведае? Пасадзiлi,
адбiлi ныркi, вымылi рукi — i дадому, да яснавокiх
дзетак i жонкi–галубiцы? А хваля, што вы
паднялi, не накрые кормленых дзетак з галавой?
Няўжо жонка ваша жыве ў крыштальным доме на
месяцы? Заплоцяць за вашыя грахi. Ёсць закон
вяртання зла. Будуць вашыя дзеткi алкашамi,
наркаманамi, прастытуткамi, iнвалiдамi. Хваробы
там, аборты, ранняя смерць. Хiба не вы кармiлi iх
бруднымi грашыма? Хто iм насiў гаўно ў дзюбе?
Кожны з вас патрапiў у бяду з той самай
секунды, як забралi мяне i як дазволiлi мне
гаварыць».
Галасок змоўк, на твары з’явiлася салодкая,
сытая ўсмешка, якою панi С. заканчвала ўсе
ўдалыя скетчы.
Малады бялявы «амон» ударам звалiў яе на зямлю.
Мiлiцыянты пачалi бiць панi С. Кожны стараўся
моўчкi, сапучы, як быццам знiшчалi, тапталi змяю.
Потым гвалцiлi яе гэтак жа моўчкi, па чарзе. Адзiн
з iх узяў дубiнку, пачаў гвалцiць дубiнкай.
Астатнiя, стаўшы кружком, залiвалi яе твар спермаю.
Панi С. маўчала.
Раптам «амон» страшна вылаяўся, выцягваючы
дубiнку, за якою цягнулася нейкая слiзкая
сукровiца. Панi С. была нежывая. Вiдаць,
прапаролi наскрозь. Цела яе знайшлi праз колькi
дзён у тым жа закiнутым корпусе. Адкрылi справу.
Разборкi цягнуцца ўжо год.
— Усе твае гульнi канчаюцца смерцю, —
заўважыла я. Мне гэта зусiм не падабаецца. Што
ты хочаш гэтым сказаць?
— Вып’ем i пагуляем яшчэ.
Мроя трэцяя. Травень i пiянiстка М. — Deus ex machina.
«Травень
Хлуслiвы голас, адцягнены выгляд, поўная (аж да
абыякавасцi) натуральнасць у паводзiнах.
Абыходзiць людзей дужкаю, лавiруючы ў натоўпе.
Так анёл аблятае свой шэры панадворак».
Пiянiстка i Травень жывуць разам у яе кватэры.
Яна працуе ў фiлармонii, ён паэт, якога даўно не
друкуюць. Мэбля дабiтая, ежы не бывае па некалькi
дзён. Траўня таксама. Ён блытаецца па менскiх
салонах, прытонах i майстэрнях, з’яўляецца
дадому ў чужых кашулях. Яна патроху старэе,
чакае. Ён спiваецца. Нядаўна згубiў свой адзiны
зборнiк у тралейбусе. А яна ж набiрала яго
па начах. Усё змарнавана.
Ён гаворыць блiскучымi парадоксамi. «Бах, шпах,
шалях!!» — яго парадоксы лопаюцца ў паветры, як
балонiкi. Яна маўчыць.
Усе дары рассыпаюцца ўжо ў ягоных руках, не
пераходзячы да яе. Бо час, якi iснуе ля ягонага
цела, i час ля яе маюць жудасную,
непераадольную рознiцу. Гэтая рознiца ўсе рэчы
ператварае ў пыл. Яна толькi паспявае
заўважыць яго мяккi шолах побач, як ён ужо спявае:
«Мьечта зовьёт менья вперьёд!» — i знiкае, бо
ягоны час — секунда, а яе — вечнасць.
«Я нiколi не ведаю, што адчувае ён. Што ўвогуле
адчуваюць эгаiсты, калi бачаць, як мы, простыя
людзi, плазуем пад iхным п’едэсталам, цалуем
гранiт i халодныя пальчыкi ног? Цi саграюцца яны
калi ў промнях нашай гарачай, навязлiвай любовi?
Я не ведаю, Данасьен–Франсуа–Альфонс».
«Зялёныя азёрныя вочы плешчуцца ў пясчаныя
доўгiя вейкi. Выраз празрыстасцi
i неўразумеласцi. Ах, я зусiм, зусiм кахаю
яго!
Яго цела — сады Саламонавы, блакiтныя, пекныя, як
першы сон караля Мiракля, як твар Афэлii сярод
лiлей, блакiтнае мройнае цела.
Я безлiч разоў назiрала, як ён сыходзiць, i нiколi
не адчувала расчаравання. Ён iдзе шукаць прыгодаў
у горадзе, а я ў вузкiх цяснiнах
уласнага «я». Мы так i не выберамся адзiн да
аднаго з гэтых краёў».
«Я блiзкая да вынiшчэння. Як, ну як можна
патрабаваць, каб я не старэла i дорага
апраналася? Нi лёс, нi Бог не рабiлi мяне
ўпрыгажэннем сусвету. Я нязграбная,
з завялым тварам, змучаная. Незапатрабаваная
Папялушка? Так, хай, але паважайце мой выбар!
Нягоды, нястача i залежнасць загубiлi мяне.
Але я не здаюся. Не ў тым сэнсе, што
ваюю, а так: Вы, што ўмееце жыць, запускаць
капцюры ў пер’е — адкаснiцеся, на мне не
праедзеш. Што тваё каханне больш узнёслае,
а твой дом надзейнейшы, а твая дачка
прыстроеная, а Пушкiн лепей вершы пiсаў —
пляваць. Я ў трантах — дык дайце ж мне
грошай. А са сваёй навукай кiруйцеся ад мяне
прэч».
Вулiца Разiнская. Глухое лета. Моцна пахне
свежаспечаным хлебам, парашком ад суботняе
«сцiркi», пажарная частка акружаная вялiзнай
лужынай, у якой пялёхкаюцца качкi. Асотавы
i качыны пух. Пiянiстка зайшла ў крамку
з нейкай паблажлiвай агiдай да ўсяго. Размова
дзвюх мажных прадаўшчыц.
— У цябе мо дзецкiя майкi ё? Дзецям нада,
а я ўсе пааддавала.
— Нiма. Мо на чэрдаке ёсьць, але я нi палезу.
— Чаго?
— Нiма як.
Абедзве рагочуць. Сонца, мухi, на палiцах мiж
нясвежых бялявых пернiкаў i пляшак
«крэм–соды» спiць котка. Рука ў кропельках
тлустай вады соўгае анучаю па блакiтным прылаўку.
Крошкi хлеба ляцяць на падлогу. Жанчыны iзноў
смяюцца, iм усё лянота. «Сталiца мае радзiмы, —
думае пiянiстка. — Адыдзi на кола далей — мястэчкi
ды бязбожныя сёлы. Тыя ўвогуле ахутаныя цiшай.
Самае рухомае — дровы ў сцiртах ды гарбузы на
градах. Яшчэ далей — чыстае поле i могiлкi
ў iм. Я хворая. Я слабая. Я сонная.
Вызнаю сваю паразу. Задзiраю лапкi. Дайце
паспаць». Пiянiстка купiла сыроваткi ды мукi
i выйшла.
— І дзе ж выйсце для пiянiсткi?
— Выпi. Яшчэ не з’явiўся Deus ex machina.
Дык значыць, пiянiстка выйшла са смярдзючае
крамы з намерам вярнуцца дахаты i напячы
блiноў. На прыпынку спынiлася, чытаючы аб’явы.
Адна з iх прывабiла ўвагу. «Немецкая семья ищет
горничную, женщину не моложе 28 лет. Желательно
с высшим образованием». Пiянiстка аддзерла
папяровы хвосцiк аб’явы. Cям’я складалася
з рудога 37–гадовага немца i яго 12–гадовай
дачкi. Дэрык Стэфэн Пiнсэнт i стаўся выратоўцам.
«У размовах з iм расейская мова страчвала сваё
джала.
Гэта не тая ў парах алкаголю здань, што бiлася пад
маiмi рукамi ледзь чутным лятучым сэрцам.
Я знайшла мужчыну, з якiм буду мець дом,
дзяцей, сабаку на лузе, салому на даху. З якiм
буду спаць. Ён дасць мне iмя — Frau Pincent. Толькi
вар’ят, толькi мазахiст можа тут жыць, iснаваць
зданню ў тваёй тванi, Беларусь, сярод тваiх
пачвараў. Тут стаюцца ваўкалакамi, анёламi,
хохлiкамi, бо людзьмi тут не выжыць. Я не хачу
жывiцца прывiдным каханнем, прывiднай культурай,
прывiднай мовай, прывiднымi стравамi на прывiдных
сподах. Разбудзiце мяне.
Дагнiвай, мая краiна!
Iсh will schlaufen nicht».
— Што сталася з Траўнем?
Алоўнiкаў паглядзеў на белую ляльку. — Схадзi
ў мастацкi сквер на пляцы Волi. Ён заўсёды
сядзiць на крайняй лаўцы. І чытае вершы
выпадковым субутэльнiкам.
Пазней палунаем анёламi.
Жыццё адбываецца сёння.
Ідзi на сустрэчу з жыццём.
Не думай пра вобразы — рэчы абмацай.
Ёсць час, i прастора, i цеплыня.
Ачнiся. Выплюнь сусала мараў.
— О’кей, — кажу я. — Смерць цi эмiграцыя. Што
ты скажаш наконт кахання?
— Давай вып’ем. І адыграем апошнюю мрою.
Мроя чацвёртая. Каханне мёртвае.
«У маленькiм мокрым падлеску, што абкружае
глухую вёску, халодным залатым падвячоркам
старая кабета гонiць трох чорных свiней. Яна
абгонiць iх вакол вёскi, i заўтра ў вёсцы
пачнецца чума».
«На нашыя вёскi ўвосень не глянеш з–за
мройлiва.Тут дапамог бы скафандр. Або адсутнасць
цела. Але пры адсутнасцi цела ўжо ведаеш гэтую
загадку — загадку нашых прастораў. Я намалюю
вяселле таго, хто пагодзiцца вянчацца ў чыстым
полi адвячоркам над нерухомым быльнягом, што
тырчыць, як сабачыя вушы».
(паразважайце аб героi i фоне)
«Цi не снуе хтось няпэўны ля вокнаў?
Ён слiзгануў па брудных бураках. Зашалахцеў
сланечнiкам на ўзмежжы.
Так ён прабiраўся полем. Што ён уяўляў сабой?
Малады, зеленавокi. Са мной яму хутка рабiлася
сумна, i ён сыходзiў. Ды я ведала, што ён
вернецца з чарговае пагулянкi».
«Вецер бавiцца табой, каханы свеце.
Вецер бавiцца iмжой
i нiклым веццем».
«Гэта наш апошнi шанец — ён ацэньвае так. Сэнс
нашай вандроўкi — зберажэнне. — О! — кажа
няўпэўнена. — О! — i ён ужо не са мной».
«Свежая, як у траўнi. Свежая трава — i ссохлае
лiсце ў ёй.
Калi нешта зрабiць, калi застацца на самоце
i добра падумаць, напружыць мазгi — я ўсё
выратую».
«Калi нешта здзейснiць з целам
i застацца на самоце —
жывакосце заквiтнее
i ажына ажыве».
«Цяпер мой дом стаiць сярод густога саду. Сiвы ён
— узiмку, а летам — хмельна–зялёны. Я буду
тут жыць. Дом, дом, дом. Пад плотам расце крапiвiна.
Я састарэю, паглядаючы, як яна то шарэе, то
зелянее. Я буду хадзiць паўз яе па слiвы. Апоўднi
я буду насiць паўз яе ваду. Увечары буду
назiраць, як на яе нанiзваецца чырвонае сонца.
Я буду мыцца ля яе i злiваць мыльную ваду.
Калi я памру, то перамянюся ў гэтую крапiву
i назаўсёды застануся тут».
«Майго сябра забiлi, i я нiколi яго не ўбачу.
Я не вiню нiкога. Нi Бога, нi ляснiчага. Я бядую.
Чакаю».
Магдзя ў далiне.
Паступова ў яе вачах з’яўлялася адценне
радасцi, якое затапiла страх. На небе з’явiлiся
караваны зiхоткiх паваў, складзеных з зор. Гэта
быў Вырай. І яна ўзгадала сiнiх мятлушак, вiючых
у вачах белага Ваўжынца. Так халоднай зiмой
1998 году замерзла Магдзя ў далiне.
«Калi прыйдзеш? — На святую Лiтанную».
Ёсць такiя рэчы, перад якiмi блякнуць пустоты
зiхоткiя.
Як Ваўжынец Доўгi лён.
Як Ваўжынец Цёмны мох.
Як Ваўжынец Божы Воўк.
Белая i чорная лялька раскланялiся. Гарэлка
скончылася.
— А што будзе са мной?
— Падыдзi да люстэрка.
Я падышла да люстэрка. На мяне глядзелi халодныя
вочы Алоўнiкава. Марудна–марудна я нацягнула
на твар плеценую чырвоную шапку з дзiркамi для
вачэй i рота. Лiнан Шэнан.
