Голас гэтага паэта вярнуўся ў 1990-я з прадоньня выгнаньня, абмарачэньня, самоты, забыцьця. Паэта звалi Iван Блатны.
Нарадзiўся ён у Брне ў 1919-м, рана страцiў бацькоў, у васьмiгадовым веку ўжо пiсаў вершы. У маладосьцi — у пару гiтлераўскай акупацыi й адразу па вайне — лiчыўся адным з найбольш спадзеўных аўтараў свайго пакаленьня. У 1940 годзе дэбютаваў паэтычным зборнiкам Paní Jitřenka („Спадарыня Дзяньнiца“), праз год выйшла другая кнiжка — Melancholické procházky („Мэлянхалiчныя праходкi“); паэтыку Блатнага хвалiлi за дасканалую клясычнасьць, адно што сьпеўную iмпрэсiянiзму ягоных вершаў той-сёй з тагачасных крытыкаў палiчыў за надта iдылiчную як на час пахмурнага Пратэктарату...
Першага разу Блатны апынуўся ў псыхiятрычнай больнiцы пад час вайны, у студзенi—лютым 1943 году. Тады, аднак, гэта была сымуляцыя. Трэ было папросту адкруцiцца ад прымусовых работ, на якiя высылалi немцы...
У 1945-м Блатны ўступiў у камунiстычную партыю й выдаў чарговы томiк сваiх вершаў — Tento večer („Гэты вечар“). Ён радыкальна зьмяніў паэтыку — на месца колiшняга мэлядычнага александрыйскага прыйшоў свабодны верш, мэтафару заступiла маўленьне наўпрост, дамiнантаю сталася сьведамае апiсаньне штодзённасьцi. Зрэшты, пiсалася ў Блатнага й сьпеўная паэзiя — у 1947-м пабачыла сьвет чацьвертая ягоная кнiжка — Hledání přítomného času („Пошукi цяперашняга часу“) — вiдаць там якраз схiльнасьць паэтава да мэлядычных iмпрэсiяў.
Кепскi час памалу рабiўся горшым — у паваеннай Чэхаславаччыне Блатны пасьпее выдаць яшчэ толькi два вельмi харошыя, як сьцьвярджаюць цяпер чэхi, зборнiкi дзiцячых вершаў...
У сакавiку 1948-га, пасьля камунiстычнага путчу, Блатны выяжджае ў Англiю. Адтуль ён высылае ў Прагу сваё партыйнае пасьведчаньне й застаецца на эмiграцыi. На Захадзе, здаецца, яго чакае жанчына — яны пазнаёмiлiся крыху раней, у другой палове 1946-га ў часе ягонага выезду ў Францыю. Блатны мерыцца застацца зь ёю назаўжды. Але нiчога з тых намераў не выходзiць. Ён застаецца сам. I ўцякае — як пiшуць ягоныя бiёграфы — у псыхiчную хваробу. Тры гады яго лечаць у шпiталi ў ангельскiм Эсэксе. Выйшаўшы адтуль, ён патрапляе тры гады творча адрабiць пры радыях — супрацуе зь „Бi-Бi-Сi“ й „Вольнай Эўропай“. З 1954-га стан ягонага здароўя рэзка горшае — да сьмерцi ў 1990-м Iван Блатны — пацыент брытанскiх псыхiятрычных больнiц. Дыягназ Блатнага — паранаiдальная шызафрэнiя...
У больнiцах яго будзе даймаць нябытнасьць жанчын, а таксама цыгарэт — ён заўзяты курэц, а цыгарэт яму выдзяляюць недаволi. Даймаць будзе й нястача словаў — ангельскiх, а тады й чэскiх — няма з кiм перамовiцца па-чэску. На паверхню памяцi вымыкацца будуць словы нямецкiя, францускiя... Пазьней ён паэтычна засьведчыць такi стан рэчаў. Мяшаньне моваў у вершах станецца ягоным фармальным прыёмам. Аднак гэта пазьней — цягам двух дзясяткаў год Блатны нiчога ня пiша. Яго падахвоцiць пiсаць сваяк з роднага Брна — Ян Шмарда проста спытаецца пра вершы. Фрэнсыс Мiчам, мэдычную сястру ў Iпсуiчы, папросяць дбайна зьбiраць паэтавы рукапiсы. У 1979-м у Канадзе ў легендарным для чэскае культуры выдавецтве „68 Publishers“ выйдзе чарговая кнiжка Блатняга — Stará bydliště („Старыя адрасы“). Яе сутворцам выступiць эмiграцыйны чэскi паэт Антанiн Броўсак — ягоным клопатам стане адбор вершаў...
Выданьне зборнiка — цi мог быць большы стымул? Блатны працуе iнтэнсіўна: вяртаецца ў сваiх вершах да Чэхаў, да Брна й Прагi сваёй маладосьцi, але найбольш зь вялiкаю шчырасьцю дае ў пiсьме факты сваiх штодзённых праблем, боляў ды няшчодрых радасьцяў у псыхiятрычнай лячэльнi. Гэтыя вершы — рэалiстычныя аж да гранiц абсурду, полiфанiчныя, загушчаныя войстрым мантажом вобразаў. У 1982-м выходзiць апошнi прыжыцьцёвы паэтаў зборнiк Pomocná škola Bixley („Дапаможная школа Бiксьлi“). Паэтыка Блатнага эвалюцыянуе там далей: рэалiзму заступае ўжо нярэдка сюррэалiзма, паэзiя стаецца навязьлiва шматмоўнаю, прычым аўтар бавiць сябе й чытача разнастайнымi цытатамi ды парафразамi з алюзiямi. Рваны мантаж ня раз мае вынiкам правакацыйныя каляжы. Iронiю спалучыўшы з кпiнамi, Iван Блатны выяўляў свой дэканструкцыйны настрой...
За пяць год да сьмерцi, у 1985-м, яго перавялi былi ў пансiянат ля мора, да якога, зрэшты, ён не хадзiў, — пансiянат для былых пацыентаў больнiц для разумова хворых. Памёр ён ад эмфiзэмы лёгкiх у Колчэстэры, летам 1990-га. Быў ужо час, каб вяртацца ў Чэхi. У траўнi 1991-га прах паэтаў знайшоў прыстанак на могiльнiку ў Брне.
У 1990-я актуалiзаваная творчасьць Iвана Блатнага сталася адным з найбольшых лiтаратурных адкрыцьцяў у Чэхii.
