(Пры)Думаць Акудовіча: Ціхан Чарнякевіч і Сяргей Дубавец
Крытык
Ціхан Чарнякевіч:
Калі сямнаццаць год назад, прачытаўшы мае нягеглыя вершыкі і два радкі з іх пахваліўшы, ён акуратна параіў мне цалкам перайсці на беларускую мову, я быў, шчыра кажучы, вельмі здзіўлены. Тыя тэксты беларускія (а было іх, можа, два-тры ў стосе) настолькі прымітыўныя – чаму раптам так? Яшчэ больш забаўна: пасля выхаду з калегіюмскай куханькі на Раманаўскай Слабадзе я адчуў, што ўва мне нешта змянілася. Бычкуючы кожны свой недапалак у адной попельніцы, мы з Валянцінам Васільевічам нібыта праштампавалі сакрэтны пратакол да нейкага пакта.
Акудовіч захапляе сваёй дабрынёй. Чулым і неабыякавым стаўленнем. Як пісалі калісьці пра аднаго паэта-набеліята, «ён узнагароджаны нейкім вечным дзяцінствам». Калі яго бачыш, заўсёды хочацца падысці, паціснуць руку, загаварыць, усміхнуцца.
Нягледзячы на ўсё, я думаю, яго арыентыры там, у 60-х. У адкрытасці новаму, стральцоўскай крыштальнасці пісьма, свабодзе мыслення, верным сяброўстве, сумленнасці – нават, калі яна неўзабаве прымусіць цябе пакутаваць. Хтосьці ўсё не можа наслухацца песень пра «пакаленне дворнікаў і вартаўнікоў», у Мінску вывучаючы Пецярбург. У той жа час у нас быў і ёсць Акудовіч, які дзясяткі год правёў у гэтым пакаленні, здолеў захаваць сваю таемную свабоду, не аддаць стыль пад сярпы і малаткі афіцыёзу, не ўпісацца ў якую-кольвечы Сістэму, наадварот – увесь час разбураючы самыя розныя канструкцыі.
Магчыма, гэта нават не канструкцыі, а перашкоды на шляху ягонага чоўна, якія проста варта адкінуць, каб спакойна плысці далей.
Некалі ў эсэ пра Арлова ён весела апісаў «вечных дзяцей Беларусі». Я думаю, «вечных дзяцей Акудовіча» не нашмат менш. І мы не супраць. Мы лічым, што гэта падарунак.
Каму з абодвух удзельнікаў вядомых дыялогаў за гэта дзякаваць – няясна.
Літаратар
Сяргей Дубавец:
Валянцін Акудовіч зьявіўся для мяне ў «ЛіМе» ў пачатку 1980-х інакшай, як цяпер кажуць, оптыкай, шырэйшай, як мне падавалася, і за тутэйшы літаратурны асяродак, што імпанавала, а часам і за Беларусь, што імпанавала менш, бо нагадвала асаў пяра з Расеі, якія маглі захапляць ва «ўсесаюзных» выданьнях, а ў беларускіх хутчэй не захаплялі.
Думалася пра фармаваньне ўласна беларускага постсавецкага і нічым ня горшага за расейскае, нічым ня мешн вартага, але цалкам самабытнага культурнага поля.
Вялікім набыткам у гэтым імкненьні стала тое, што якраз Акудовіч стаў адным з галоўных яго выразьнікаў і нават мэмам, калі, цытуючы «аднаго беларускага філёзафа», ня маеш патрэбы называць ягонае імя.
Віншую дарагога Валянціна з круглай датай і жадаю надалей думаць Беларусь.
* фота – Дар’я Пашкевіч (kultprosvet.by), Сяргей Гудзілін (Наша ніва), Аліса Ахрамовіч
