A R C H E П а ч а т а к № 1 (30) - 2004
Пачатак  Навіны  Форум  Пошук  Аўтары  Цалкам Іншае


1-2004
" да Зьместу "

 



аналітыка • эсэістыка • крытыка • рэцэнзіі

 


літаратура

  РОЗА АЎСЛЕНДЭР

Вокладка ARCHE 1-2004.

   Мінулыя нумары:

   Эўропа на ўсход ад    Эўропы
   Віленская Анталёгія
   Чэскі Альбом
   Pax Americana
   Туманнасьці
   беларускай гісторыі

   Расейскі нумар
   Андрэй Хадановіч
   Нашы дзеткі
   Часопіс для ўсіх
   Скарына
(6'2001)
   Украінскі нумар
   Скарына
(4'2001)
   Скарына
(3'2001)
   Народны нумар
   Скарына
(1'2001)
   Мэдыцына
   Скарына
(8'2000)
   Слоўнік Свабоды
   Скарына
(6'2000)
   Глёбус
   Скарына
(4'2000)
   Габрэі
   Скарына
(2'2000)
   Панславізм
   Паталёгіі
   Кабеты
   Вайна
   Постмадэрнізм
   Парнаграфія

 

Роза Аўсьлендэр
Жыць духам

Гансу Бэндэру

          ад цябе да рэчаў і людзей
          ад паветра і да твайго духу
          ідуць нябачныя масты

          яны гавораць з кветкамі
          як з людзьмі,
          якіх ты кахаеш

          яны жывуць духам
          калі красуюць кветкі,
          вырашчаныя чалавекам

ЗАГУБА

          мае імёны
          загубіліся ў цемры

          у гэты мглісты дзень
          збіраю я
          слёзы продкаў
          і імі пішу
          на Сцяне Плачу

          шукаю я імёны
          што не належаць мне
          ім належу я

          шукаю я
          дзень уваскрэшання
          загубленага Храму

СУЎДЗЕЛ

          састарыцца
          з новымі думкамі

          з думкамі старымі
          маладым застацца

          суўдзел
          у несмяротным жыцці
          у несмяротнай смерці

ТЫ І Я

          кажу
          «ты» і «я»
          гэта свет

          «ён» - гэта «я»
          як ты і я

          красуе як мы
          і памрэ як мы

          і саступіць месца
          іншым сусветам

ПЕРАМЕНА

          мы вярнуліся дадому
          без руж
          яны засталіся на чужыне

          на месцы нашага саду
          выкапаныя могілкі

          нічога не засталося на ранейшым месцы
          усё перамянілася

          мы сталі калючкамі
          у чужых вачах

ШАГАЛ

          на даху ночы
          ён сціскае
          скрыпку

          бы лунатык
          пераскоквае між дамамі
          плыве
          над стрэхамі

          выглядае
          блакітную карову

          кветкі
          найпяшчотнейшае шчасце

          балконы аблокаў
          жаніх у палёце
          кахае нявесту

НЕ ЗАБЫЦЬ

          сёння зноў
          мяне верш
          прысніў

          я
          радавалася жыццю
          захаплялася краявідам
          седзячы перад акном

          і забылася
          свой верш запісаць
          забылася

          але ж ён мяне
          не забыўся
          вярнуўся
          ўпісаў сябе сам
          у мае словы

СЕКУНДА

          як доўга
          можна чакаць

          адну секунду
          цэлую вечнасць

          апошняя
          і ёсць Часам

ЧАЛАВЕК З НАЖОМ

          голуб б'ецца ў акно
          каля мяне
          чалавек з нажом
          я яго не ўпускаю
          употайкі
          сыплю яму зярняты

          на кухні каляхуе
          кіпень у каструлі
          соль льецца з маіх вачэй
          на цыбулю
          зярняты зялёнага перцу
          тонуць у крыві таматаў

          матчын дух
          падымае накрыўку каструлі

          ён адляціць назад у свой лёс
          чалавек з нажом
          праследавацьме голуба

          ён прынёс мне яго
          акрываўленага

ЛІСТ

          вось зляцеў лісток
          з светлымі жылкамі

          вятрыска выпісвае
          яго профіль
          у паветры

          ён вылучаецца
          сярод безлічы сваіх сваякоў
          лёгкім згінам
          сцябла

          я бачу
          яго дрыготкі сілуэт
          на траве

          ліст прыносіць
          мне нейкую вестку
          я тлумачу яе як знак
          повязі нашай

          з здзіўленнем адзначаю
          рудую плямку
          на функіі ягонай
          але выгін чароўны
          усё яшчэ зялёны

          зялёны лісточак будзе жыць
          у белым маім аркушыку

НЕ ВЕДАЮ

          чаму дагэтуль я жывая
          я не ведаю
          як не ведаю, чаму
          яшчэ б'ецца маё сэрца
          калі яно спыніцца
          змоўкне цурчанне фантану
          перад маім акном
          знікне бліскучае зеляніва таполяў
          сціхнуць звягі сабак і нядзельныя званы
          і бязладныя крыкі драздоў
          і крывавая спрэчка братоў
          і боль у зубах
          што аддае у мазгі
          о, мая знявераная душа
          чаму і для чаго

          я не ведаю
          дай мне бог
          нічога не ведаць

САДАГОРСКІ ХАСІД

          васьмідзесяцігадовы старац
          сівая барада
          моліцца на грудзях

          налётаўшыся на свеце
          на ягоным каптане
          адпачывалі анёлы
          карона суботы
          штраймл
          была яго адзіным уборам

          павекі прыкрыты
          яго позірк засцілае імгла
          жыве ў бажніцы

          у панядзелак і чацвер пасціць
          каб плоць была лёгкай
          сілкуецца хвалой госпаду
          і пагойдваецца ў рытм
          біблійных малітваў і іншых
          святых словаў

          мала словаў
          тагабочны свет нельга ні ўхапіць
          ні памацаць з задняй думкай
          з'явы - гэта здані
          Тварцу (няхай не будзе памянёнае яго імя марна!)
          служыць твой дух

          у сувой Торы
          загорнута святло і песня
          гаворыць гісторыя народу

          зірні
          во яна
          у шытай золатам аксамітнай апранасе
          у кароне
          цалуй яе
          цягні да яе рукі
          танчы з ёю
          у гонар Госпада Бога

          танчыць Садагорскі хасід
          разам з іншымі хасідамі

ДАРЭМНА

          Дон Кіхот
          сябра мой
          апавядзе вам
          што нам давялося перажыць
          змагаючыся з ветракамі
          што малолі пясок

          мука засталася
          у замкнёных каморах

          птушкі шчабечуць
          віць-віць-віць

ЗОРЫ

          за якім сталом
          зоры
          прымаюць прычасце?

          цягнуць
          свае рукі-промні
          што імчацца у прасторы
          што не дае ім упасці?

          яны не ведаюць
          уласных імёнаў
          і не пытаюцца
          адкуль іх святло
          і навошта яго выпраменьваць

          яны складаюцца
          ў час
          які ёсць казкай,
          народжанай рухам

КАРОНА

          жыццё
          гуляецца са мною

          яно падаравала мне
          карону
          я дакупіла да яе
          каралеўства
          слоў

          яны ўладараць
          маім духам

ЦЯЖКАЕ ПЫТАННЕ

          адыходзім у ноч
          разам з днём

          ляцім да зораў
          яны пытаюцца
          чаму яны такія малыя
          а мы такія вялікія
          што не можам сесці
          у іх карэту

          а мы бачым
          толькі сполахі
          у акне

ВЕНЕЦЫЯ

          залатое смецце
          мазаіка з палацаў і хваляў

          плошча Святога Марка:
          чатырохкутнік, абстаўлены будынкамі-блізнятамі,
          купаецца ў галубінай пене

          усе гандолы не адчуюць
          несапраўднасці твайго цела
          усе гандолы не ўловяць
          тваёй тугі, схаванай пад саладжавай песняй

          пазыч мне свой крышталёвы звон
          навучы лаціне сваіх чароўных вулак
          падаруй мне прамень
          Тынтарэтавай зоркі*

          скронь у скронь
          з серабрыстым месяцам
          чоўны лятуць
          у лабірынт каналаў
  Аўсьлендэр (сапраўднае імя Разалія Бэатрычэ «Рут» Шэрцэр) нарадзілася 11 траўня ў Чарнаўцах. Вывучала літаратуру й філязофію ў тамтэйшым унівэрсытэце. З 1941 і да 1944 - вязень чарнаўцоўскага гета. З 1946 году на эміграцыі ў ЗША, Аўстрыі, Нямеччыне. Памерла 3 студзеня 1988 году ў Дусэльдорфе. Адна з найбольш таленавітых нямецкамоўных паэтак XX стагодзьдзя.
   

ТЫ ЯШЧЭ ТУТ

          выкінь свой страх
          у паветра

          хутка
          выйдзе твой час
          хутка
          нябёсы
          зарастуць травой
          твае мары
          знікнуць у небыцці

          яшчэ
          пахне гваздзік
          пяе дрозд
          ты яшчэ здольны кахаць
          і дарыць словы
          ты яшчэ тут

          будзь тым, кім ты ёсць
          аддай усё, што ты маеш

ЧАС

          час прыходзіць
          стаіць на месцы
          прамінае і застаецца

          гуляе з табой у жмуркі
          ўночы срэбнаю птушкай
          хаваецца
          ў тваім сне

          падаюць заранкі
          месяц
          з'яўляецца і знікае
          разам з часам
          што прамінае і застаецца

АДЫСЕЙ

          мой няўквечаны кветкамі лёс
          прычальвае да салёных хваляў

          дай мне акр мора
          я буду баразніць яго
          на сваім караблі

          вандраваць,
          каб не быць там
          дзе я ёсць
          каб быць НІКІМ
          ценем у падводным царстве ценяў
          тчэ мая маці саван -
          чорную пялюшку

          ці кахаю Пенелопу?
          не
          Цырцэю?
          не
          Наўсікаю?
          не
          мне падабалася
          рука, што сціскае курок
          мая праклятая зухаватасць

          я шукаю трывожную
          душу вады
          яна памажа мяне соллю

          Каліпса
          атрута тваёй праўды

АСЛУПЯНЕЛАСЦЬ

          ува мне старчма
          стаіць саляны слуп

          я - слуп
          што няспынна
          верціцца

          праўда - гэта
          ружовая Гамора
          цярновая песня

          я ведаю месца
          далікатнага слова
          якое хаваецца ад
          позіркаў

          Эўрыдыка
          спыніся
          мы сустрэнемся з табою
          на раздарожжы
          ценяў

ЦЯРПЕННЕ

          цярпенне даўжынёй у тысячы гадоў

          мы жывём у бамбасховішчы
          чыё выйсце парасло
          быльнягом

          раз толькі ў год
          на імгненне
          адкрываецца люк вачэй
          і яны бачаць
          прарочы бліск на ўсходзе

          ноч даўжынёй у тысячы гадоў
          скіпетр каралевы -
          гэта бомба

          пад гарамі
          побач з мільёнамі гномаў
          Беласнежка чакае
          Дон Кіхота
          рабін чакае
          невымоўнага слова
          каб даць бласлаўленне

          цярпенне даўжынёй у тысячы гадоў

ЗГОДА

          тысячамі словаў
          гаворыш ты
          мой брат па мове

          але для паразумення
          часам досыць
          аднаго слова

          твой і мой аднарог
          зялёныя думкі

КАЗКА

          чалавек вандруе
          з краіны ў краіну
          з гораду ў горад

          ён шукае мясціну
          без сварак і нянавісці

          чалавек вандруе
          нястомна
          па ўсім свеце
          ён шукае

          казку

Пераклаў Зміцер Магілеўцаў паводле: Rose Ausländer.
Im Atemhaus wohnen. Fischer Taschenbuch Verlag, 1981.

  * Тынтарэта (сапраўдн. Якоп Рабусці (1518-1594) - венецыянскі мастак).
   
Пачатак  Навіны  Форум  Пошук  Аўтары  Цалкам  Іншае

№ 1 (30) - 2004

да Зьместу

Праект ARCHE

да Пачатку СТАРОНКІ


Сувязь з рэдакцыяй,   Майстраваньне [mk], Абнаўленьне [czyk]
Copyright © 1998-2004 ARCHE "Пачатак" magazine
Апошняе абнаўленьне: 2004/10/21