НОВАНАРОДЖАНАЯ
Тук-тук.
Прывiтанне.
Хочаш, я раскажу табе казку?
Аднойчы пасля вясны пачалося лета. У iм было тры месяцы, трынаццаць тыдняў i дзевяноста два днi, i сярод гэтых дзён быў адзiн-адзiны, калi паветра пахла вясёлкай, шакаладным марозiвам i прадчуваннем сунiц. Гэта быў самы незвычайны з усiх незвычайных дзён. У аркушы паперы, якi ляцеў па смеццеправодзе з шостага паверху дому нумар восем па Лясной вулiцы, было пазначана, што чатырыста шаснаццаць год таму ў Нясвiжскай друкарнi быў выдадзены «Катэхiзiс», трыццаць пяць год таму запатэнтавалi шарыкавую асадку, а дваццаць два гады таму адкрылi Заслаўскае вадасховiшча. У гэты самы дзень дзядзька Хведар з вёскi Малыя Жаберычы злавiў у мясцовай сажалцы надзiва вялiкага шчупака, кiрпатая i рудая студэнтка-першакурснiца iнстытуту замежных моў здала на выдатна нямецкую фанетыку, а сумны слонiк з узбярэжжа Нiлу навучыўся пляскаць вушамi. У гэты самы дзень нарадзiлася зусiм яшчэ маленькая дзяўчынка з гарэхавым позiркам. Праз колькi часу яна даведалася, што ў яе таксама ёсць iмя - Вольга. Вiльготная вольнасць, воля, льга волiць, валiць i вальчыць, вольха, волкасць, даволi, адвольна…
- Адчуваеш сябе wohl, га?
- Як заўсёды.
Дзяўчынка паступова расла, гуляла ў лялькi i з хлопцамi па местачковых вулiцах, заўсёды была выдатнiцай, скончыла школу з залатым медалём i ўнiверсітэт з чырвоным дыпломам, любiла мноства розных рэчаў (арэлi, бадзянне па вулiцах, барадатых мужыкоў, вецер, восень, арэхi, джынсы, дождж, зоркi, каву, катоў, кветкi, лiставанне, мора, неба, пацалункi, пiва, захад сонца, сыр, цемру, цягнiкi, чорна-белае кiно, яблыкi), выйшла замуж, назвала дачку Веранiкай.
Калi б мяне, як яе, звалi Вольгай, я б таксама была прыгожай, разумнай i шчаслiвай. Але мяне завуць iншым iмем.
ДНI ПЕРАД ТВАIМ З'ЯЎЛЕННЕМ
(самарыс дагары нагамi)
Не нарадзiлася анi 25 чэрвеня 1926-га года, анi 21 траўня
1972-га.
Не была дачкой капiтана далёкага плавання i прымы-балерыны тэатру Ла Скала.
Не скончыла Гейдэльбергскага ўнiверсітэту.
Не выйграла кубку Ўiмблдону.
Не вынайшла электрычнасцi i лекаў супраць менiнгiту.
Не напiсала казак пра Мумi-Троляў.
Не хацела назваць сябе Гантэнбайнам.
Не бачыла на ўласныя вочы раз'юшанага кенгуру.
Не выйшла замуж за прынца Эфiопii.
Не…
НIЯКIХ НЕЧАКАНАСЦЕЙ
Бывае так, што здаецца - нiчога няма i няма анiякай рознiцы ў тым, хто чым займаецца, i тады я магу рабiць тое, што захачу. Апранаюся ў чорнае, фарбую вусны чырвонай шмiнкай, бяру заплечнiк, выходжу з кватэры, iгнарую аўтобусы і тралейбусы, iду наперад. Я ведаю, што на мосце цераз Свiслач, там, дзе дрэвы сустракаюцца са шматпавярховiкамi i разам з месяцам люструюцца ў мутнай вадзе, я сустрэну яго. Мы незнаёмыя i з гэтае прычыны не дамаўлялiся пра сустрэчу, але ён прыйдзе абавязкова, на змярканні, нечакана i незаўважна. Мы ветлiва павiтаемся, я пачну патанаць у яго сiнiх вачах, ён выцягне мяне адтуль за руку ў чорнай скураной пальчатцы. Мы купiм пiва, пагутарым, а потым пойдзем да яго. Нашы пляшкi хутка апусцеюць, але iсцi ў краму будзе лянота, тым больш што ўсё зачынена, я буду перабiраць пальцамi яго валасы, ён павольна правядзе далонню па маiм калене, пасiнелым ад начнога ветру, якi будзе дзьмуць з незацепленага на зiму акна. Я буду чытаць яму свае вершы. Ён пачне шукаць пiва, якога даўно ўжо няма, i таму нам давядзецца зноў перабiраць пальцамi валасы, праводзiць далонню па калене, чытаць вершы ўсмяглымi вуснамi i…
Прыйшоў хлопец i аказаўся Хацяновiчам.
ПАРАЛЕЛЬНЫ СУСВЕТ
Жыў-быў у адным беларускім правінцыйным горадзе Хацяновiч. Калісьці ён там нарадзіўся, хадзіў у дзіцячы садок, вучыўся ў адзінаццаці розных класах, а потым махнуў рукой, плюнуў цераз левае плячо, сказаў: «Ат! Халера яго бяры!» - і паехаў на цягніку № 675 у Менск, каб хоць штосьці ў гэтым жыцці прачытаць, пачуць і даведацца. Там ён пяць год запар ляжаў у інтэрнаце на ложку, паліў, піў гарэлку і іншую брыдоту ды разважаў пра розныя канцэптуальныя праблемы, як, напрыклад: ці ўплывае рэклама піва «Дызель» на патэнцыю мужыка і патэнцыял чалавецтва або што здарыцца з мясцовым прусаком па мянушцы Жу, калі яго вынесці на вуліцу пры марозе ў 30 градусаў. У прамежках паміж гэтымі вельмі важнымі заняткамі Хацяновіч прыкладаў намаганні да вывучэння самых розных прадметаў: гісторыі антычнай літаратуры, філасофіі, французскай мовы і каленак выпадковых суседак па лекцыйнай аўдыторыі. Часам выпадковыя суседкі ператвараліся ў такіх жа выпадковых знаёмак, з якімі Хацяновіч трымаўся за рукi падчас бадзянняў па сонным Менску ў пошуках месца, дзе ўсё было б крыху iнакш, чым цяпер. Праз тыдзень ён ледзьве пазнаваў іх пры сустрэчы ў калідоры інтэрнату. Гэта абсалютна не перашкаджала дзяўчатам нагадваць пра сваё існаванне дасыланнем вершаў на шматках клятчастай паперы. Кшталту:
Я - гэта не я а здань
якая блукае па
вулках старых гарадоў
збiрае жоўтае лiсце
слухае вецер
глядзiць у неба i
гуляе ў дзiўныя гульнi.
Здань табе шле прывітанне.
Ты смяешся? дурань.
Хацяновіч пасля такіх вершаў сапраўды доўга смяяўся, але дурнем сябе не лічыў, мяркуючы, што лепш паводзіць сябе так, каб яны лічылі, што ты дурань, і не канцэнтраваць сваю ўвагу на думцы, якія яны дурніцы (паколькі вырашылі, што ён дурань), таму што гэта няветліва - думаць, што яны дурніцы.
Але ж гэта ўсё было даўно і няпраўда.
Сёння, у гэты недарэчны вечар, Хацяновіч цягаўся па вулках з нізкай абаранкаў і ўглядаўся праз дзірачкі ў іх у стрэчных дзяўчат, спадзеючыся на чарговую прыгоду. Раптам у дзірачку трапіў знаёмы твар.
ТАНГА, ПАКУЛЬ ЯНЫ НЕ ПАКРЫЎДЗЯЦЦА
Паколькi «Гiнесу» няма нiдзе паблiзу, даводзiцца грузiць заплечнiк «Старажытным». Мы iдзём да цябе, здымаем палiтоны i абутак, разлiваем пiва па келiхах, уключаем музыку. Мы маўчым на розных мовах.
Я хачу каб побач быў хто-небудзь iначай я выбухну
лётаючы па гэтай прасторы перад птушкамi
птушкамi птушкамi
Ты мяне хочаш? Халера, дык прыходзь i адшукай мяне
я буду чакаць узяўшы зброю i пакунак сэндвiчаў
i нiчога больш нiчога нiчога
Ты мяне хочаш? Прыходзь i выламай дзверы
Ты мяне хочаш? Халера, дык прыходзь i выламай дзверы
Я гатовы, я гатовы, я гатовы, я гатовы
raindown raindown come and raindown on me
from a great height, from a great haaaeeeeiii
haaaaeeeeeiiii
ЗАПАВОЛЕНЫ РУХ
Каб з'явiлася хоць што-небудзь замест гэтай гнятлiвай пустэчы, падыходжу да кнiжнай палiцы. Я заўсёды гэта раблю ў чужой кватэры. Я люблю варажыць па кнiжках: выпадкова вырываць з тэкстаў словы i тое, што больш за iх, i прымацоўваць, прышываць, прыклейваць скотчам гэтае раптоўна выдранае да свайго ўласнага жыцця. Часам ад гэтага смешна. Вось i ў цябе сама ў далонь просiцца тонкая чорная кнiжка…
Што ж мы робiм адно з адным! Замест таго каб абняцца, мы забiваем у сабе жаданне абняцца, мы стаiм на месцы i нiшчым гэтую бедную пяшчоту, каб яна ўжо больш нiколi не прачнулася ў нас, мы прыбiваем яе да падлогi, мы вар'яцеем ад яе, але яшчэ хвiлiна - i яна мусiць памерцi, i тады мы падыдзем адно да аднога i абдымемся, без усялякага жадання гэта рабiць; не, яна яшчэ трапечацца ў нас, гэтая ластаўка, безабароннае жаданне ў кожным з нас, i мы, як два пнi, стаiм на месцы, не робячы кроку насустрач адно аднаму, каб прытулiцца адно да аднаго, i гэта вельмi страшна - так стаяць на адлегласцi ў адзiн метр.
МIЛОСНАЯ ПЕСНЯ З УЗГОРКАМI I ПАДЗЯМI
Я не заўважыла, як мы апынулiся на адной канапе, вопратка складзеная на крэслах, мы ляжым пад адной коўдрай, з воўны, са страхаў i забабонаў, удваіх, але халодна, прыцiскаюся да твайго пляча, аб якiм марыла з таго часу, як сябе памятаю, маўчым, нязнятая бялiзна ахоўвае рэшткi межаў, я ўздрыгваю ад нечаканасцi, калi ты пачынаеш штосьцi казаць, здаецца, пра дождж, якi мог бы цяпер iсцi за акном, але не йдзе, не, гэта проста так падобна вуркоча вада ў лазенцы, твой голас супакойвае, прытуляюся да твайго пляча, раптам уздрыгваю, калi твае вусны пачынаюць штосьцi распавядаць маёй далонi, пужаюся, што я раблю? зараз устану, апрануся, яшчэ ходзяць аўтобусы, яшчэ можна… але ты цалуеш мяне, усярэдзiне займаецца i шырыцца штосьцi падобнае да летняга сонца, пайшло ўсё на фiг, жыццё - рэч даволi кароткая i трэба паспець нарабiць у iм як мага больш глупстваў, ты цалуеш мяне, мне здаецца, што за акном iдзе дождж, напружанне залiвае кожную клетку: што ты думаеш пра мяне? навошта табе - я? але ты цалуеш мяне, бялiзна ўжо даўно на падлозе, i, можа быць, у якiм-небудзь iншым жыццi я выйду за цябе замуж, нараджу дачку, ты будзеш добрым бацькам, але - не для маiх дзяцей, а можа быць, у якiм-небудзь iншым жыццi мы ўвогуле незнаёмыя, але мы тут i цяпер, на вулiцы няма дажджу, хаця здаецца, што ёсць, у тваiх руках так цёпла, i ты цалуеш мяне, ох, гэтая хвiлiна, усё аддала б дзеля яе, хай не будзе канца ў гэтай ночы, пабудзь, ноч, пабудзь яшчэ, не ідзi, але да ранiцы засталося ўжо некалькi гадзiн, мы паспеем заснуць i прачнуцца, потым ты будзеш паiць мяне кавай i я ўздрыгну ад нечаканасцi, калi ты запытаешся: чаго ты плакала? - але я табе не скажу, не, яшчэ не скажу, як не сказала раней, i, можа быць, пазней не скажу таксама, словы ўжо нiчога не могуць змянiць памiж намi, у гэтым колазвароце нясказанага, няспетага i нязробленага.
Мне здаецца, я сплю. Бо ты. Цалуеш. Мяне.
ЦI ТЫ КАХАЕШ МЯНЕ?
Дзесяць лiтар. Тры словы. Проста? Банальна? Надакучыла? Але чамусьцi кожны марыць пачуць менавiта iх, сказаць менавiта iх, праспяваць менавiта iх, намаляваць на запыленым шкле аўтобуса менавiта iх.
Я кахаю цябе. Я кахаю. Як aha you.
- Алё?
- Мне трэба нешта табе сказаць…
Я завагаўся. Яна чакала.
- Мне здаецца… Я кахаю цябе.
Маўчанне. Потым яна адказала вельмi цiха:
- Ідзi ты… ведаеш куды!.. - і павесiла слухаўку.
Я не пакрыўдзiўся. І нават не здзiвiўся.
Праз хвiлiну яна цiха спыталася:
- Вы мяне не кахаеце?
І тут ён усё сапсаваў!
- Я гэтага не к-казаў. Вы… вы пазбавiлi мяне д-душэўнай раўнавагi, - залапатаў ён, заiкаючыся больш, чым звычайна. - Я не д-думаў, што такое яшчэ можа са мной адбыцца, але з-здаецца, адбылося…
- Дык вы мяне кахаеце? Кахаеце? - дапытвалася яна. - Калi так, усё астатняе неiстотна. Калi не - тым больш. Адно слова, толькi адно слова. Ну?
- Так, я кахаю в-вас.
Адчуваючы праз футра цеплыню i акругласць яе рукi, ён шэптам сказаў:
- Вельмi кахаю вас.
- Вы прыдумалi гэта, - яшчэ цiшэй сказала яна.
- Не, - амаль бязгучна запярэчыў ён. - Ведаеце, усё адно вочы мае i мае вершы нiкому не патрэбны, калi няма вас.
І гэта было сказана так упэўнена, што яна змоўкла. Потым сказала чамусьцi:
- Ведаеце, чаго не хапае на гэтых сiнiх дрэвах?
- Ведаю. Снегiра. Чырвонай iскры.
- Так.
- Ужо можна апранацца.
- Але ж ты мяне не кахаеш, - сказала яна.
- Не ляжаць жа праз гэта ўвесь час у ложку.
- Тады, канечне, можна апранацца.
- Але ж ты мяне таксама не кахаеш, - сказаў ён.
ЖОЎТАЕ
У жоўтым восеньскiм горадзе, на вулiцы Жоўтай, стаяў жоўты шматпавярховiк № 8. На сёмым паверсе месцiлася жоўтая кватэра з жоўтымi сценамi, аранжавымi фiранкамi i рудымi прусакамi ў шчылiнах. На канапе, засланай жоўтай прасцiной, спаў хлопец, i валасы ягоныя здавалiся ў ранiшнiх промнях жоўтымi. Месца побач з iм пакiдала ўражанне, што на iм толькi што хтосьцi ляжаў. Толькi на iм нiкога не было. Гэтая Хтосьцi сышла. І там, куды яна пайшла, была вясна. Размаўлялi птушкi. І адна птушка запыталася ў яе: «П'юцi ф'ют?»
НЕ ПАНIКУЙ
Цыдулка, пакiнутая на падушцы
Хацяновiч, я ўсведамляю i прызнаю, што з прычыны майго неўрозу на глебе нерэалiзаванасцi глыбiнных памкненняў падсвядомасцi гэтай ноччу я, знаходзячыся ў стане перманентнай самарэфлексii ў дачыненнi дыскурсу тэорыi адноснасцi i прыцягнення полавых супрацьлегласцей, цалкам выпадкова i з дапамогай алкагольных напояў справакавала непрадказальныя дзеяннi ў дачыненнi да кантэкстуальна прысутных. Не бойся, больш такое не паўторыцца.
ДА ХУТКАГА
А гэта, аказваецца, весела: iсцi па яшчэ сонных вулiцах з пустым заплечнiкам. Няважна куды. Мае значэнне толькi тое, адкуль. Адтуль, ад утульнасцi, ад цюльпанаў, якiя ты мог мне падарыць, ад ценяў хаценняў, ад Хаця, ад цябе. Можна было б, канечне, не сыходзiць. I спытаць цябе ранiцай: «Ты кахаеш мяне?» (Варыянты адказу: «Так», «Не», «Хутчэй не, чым так», «Хутчэй так, чым не», «Цяжка сказаць».) I ты б выбраў другi варыянт. А паколькi мы не ў якой-небудзь аповесцi пра каханне, дзе шмат сексу ды пакутаў i дзе ўсё заканчваецца сур'ёзнай жыццёвай драмай, то i не сустрэлiся б мы з табой пасля шасцiгадовага расстання ў псіхiятрычнай лякарнi, каб пад уздзеяннем адноўленага пачуцця зiрнуць адно на аднога i на свет iншымi вачыма. Дык навошта?
БЯСКОНЦА
Дзесьцi высока-высока ў небе, на скрыжаваннi маланак i вясёлак, жыла Хмарка-дурнiца. Звычайна думаюць, што дурных хмарак не бывае, што хмарка не можа быць дурной, таму што яна - нiшто. Але разам з тым яна ёсць усiм. Таму што ўсё, што ў табе, ты можаш убачыць у хмарах. Адно што гэтага нiхто не робiць. Але, калi легчы на траву i ўгледзецца ў неба, можна ўбачыць там адну з хмарак, якая, хоць i не дурная, але паводзiць сябе, быццам дурная. Самае дзiўнае, што яна можа расказаць табе гiсторыю, у якой будзе 2239 словаў, 11961 друкаваны знак, некалькi простых i ўскосных цытат, выдраных з кантэкстаў i дыскурсаў, некалькi схаваных улюбёных мелодый, а таксама гiсторыя таго, што магло б быць каханнем. Яшчэ там будзе сюжэт, просты i банальны. Хлопец i дзяўчына (умоўна Хмарка назвала iх Хаця-новiч i Ня-Вольга), даўно знаёмыя, але якiя абсалютна не ведаюць адно аднаго, сустракаюцца аднойчы ўвечары. Крыху пагаманiўшы, яны iдуць да яго, п'юць пiва i слухаюць музыку. Нечакана iх ахоплiвае жаданне кахання. Паўстае пытанне, цi магчымае яно памiж iмi. Пацалаваўшыся i зразумеўшы, што i такi варыянт цалкам магчымы, яны кахаюцца. У працэсе высвятляецца, што яна яго ўсё ж такi даўно кахае, а ён яе - не, i рабiць гэтага не збiраецца. Каб пазбегнуць пакутлiвых размоў i высвятленняў, яна ранiцай сыходзiць, пакiнуўшы яму цыдулку. На гэтым гiсторыя канчаецца. Расказаўшы табе яе, Хмарка засмяецца i паматляе ножкамi, ад чаго ў горадзе, дзе ўсё гэта адбывалася, пачне iсцi дождж у невядомым напрамку. Зрэшты, усё не так i сумна. Бо ўсё мае сваё заканчэнне. Усё. Але пасля таго як усё скончылася, пачынаецца ўсё астатняе.
Во як.
