Вежа пачала будавацца нібы сама сабой: камень на камень, цагліна на цагліну. Усё ўзьнікла з фальклёрнага шэсьця, з карнавальнага сьвята, шматтысячнай пагулянкі і начнога фаервэрку. Айцы гораду ад празьмерных уражаньняў захварэлі, так бы мовіць, на мэсійнасьць. Усе рымы страцілі сваё глябальнае значэньне, ніхто больш нацыі не гуртуе, адно спрачаюцца на асамблеях у Нью-Ёрку пад сьцягамі на высозных флягштоках. Ну, а мы абвесьцім горад дружбы ўсіх народаў і паставім пасярод незвычайную вежу.

Будаваць пачалі не адразу. У крэсавякаў быў свой дом, яны раскашавалі, у прусакоў – кватэрка, на якой яны зайздросьцілі сваёй гістарычнай радзіме. Астатнія існавалі бяздомкамі. А ў горадзе захавалася месца, у самым цэнтры, дзе калісьці стаяў вялікі стары храм, на якім кожная ўлада вешала то крыжы разнастайныя, то зоркі, то маладзік, сярпы-молаты, а самая апошняя прывезла грузавік дынаміту і – лясь!

Месца больш выгоднага і прыдатнага не знайсьці. Народаў першым разам улады пазнаходзілі роўна тузін, таму будаваць пачалі менавіта дом-вежу на дванаццаць паверхаў. Зацьвердзілі праект, каштарыс і кінуліся хуценька вытрасаць грошы зь бізнэсмэнаў: ахвяруйце, бо горш будзе. Вы што – супраць дружбы народаў? Ды ні ў якім разе: дружба-фройндшафт! Як у настальгічнай песьні колішняй: усягда мы ўмесьце – ГДР і Савецкі Саюз.

Гэта я ўжо потым даведаўся, што ня так гладка з праектам атрымалася. Спрэчкі напачатку здарыліся ў саюзе архітэктараў – наконт формы вежы, колькасьці паверхаў і вышыні столі. Паводле яшчэ абкамаўскіх стандартаў, нельга было будаваць столі, вышэйшай за 2.20, хіба толькі для інтурыстаў. Ну, а хто ж тады нашыя госьцейкі дарагія? Чыстай вады замежныя турысты, якія знайшлі ў нас другую радзіму. Таму што тут лепш, чым дома ў сваіх сызранях ды ленінабадах, пра гэта сам наш галава гаварыў.

Вежа атрымалася чатырохкутная – накшталт баявых, пры дапамозе якіх бралі ў аблогу гарады і замкі пэрсідзкія цары. Ну, а папярэднічалі цэгле і цэмэнту спрэчкі пра форму вежы, пра што я казаў ужо. Круглы данжон стаяў калісь справа ад нашай замкавай брамы, на гары, нагадвалі адныя. А хто яго бачыў? – пярэчылі іншыя. А Белавеская? Таксама круглая. Зікурат – ня круглы, а Бабілёнская вежа была зікуратам. А як жа славуты Пітэр Брэйгель Старэйшы? Усе ведаюць Бабілёнскую менавіта зь ягонай карціны.

Спрэчкі пра чыстае мастацтва ў дойлідзтве не датычылі саміх нацменаў, якія сталі чакаць ордэры на жытло. А будаўнікі сказалі айцом гораду, што круглай вежы ім чакаць удвая болей, чымся звычайнай чатырохкутнай. Айцы разгарнулі Кнігу Царстваў: «Цар Саля-мон ста-віць храм Гос-паду Бо-гу ў Э-ру-саліме», – прасылябізавалі тэкстоўку пад вядомай гравюрай 1518 году. Штось падобнае і распачалося: чалавек у кароткім плашчы, пэўна ж, дойлід, у кароткіх жа нагавіцах з матузкамі, у куртцы з гафрыраванымі рукавамі паказвае вяльможнай публіцы, як адбываецца будаўніцтва, і тлумачыць, якой будзе вежа, бо перш будуюць менавіта вежу ці, скажам, званіцу.

Вежа ў гатычным стылі. Зьнізу каменячосы апрацоўваюць каменныя брылы, кірка, дзежка з цамянкай. На вежы муляры. Лябёдкай узьнімаюць начоўкі з цамянкай, падганяюць камяні.

«Майна-віра!»

«Віра-майна!»

«Ня стой пад стралой!»

«Ня сьпі ў шапку!»

«Ня ляскай зяпай!»

Моўная амаль што ідылія неўзабаве ператварылася ў звычайную мулярскую лаянку, безь якой не будуецца сёньня ніякая камяніца ці гмах, а пагатоў вежа. Лаяліся са смакам, па-вынаходніцку. З эпітэтамі, сынонімамі і мэтафарамі. А таксама зь літотамі, сынэкдахамі і мэтаніміяй. Цэгла хутчэй клалася, хаця й не найлепей – бо як атрымаецца. Пагатоў учынілі спаборніцтва на хуткасьць сярод вучняў пэтэвэ. Плацілі на будоўлях кепска, таму прысылалі арыштантаў-сутачнікаў і былых вязьняў, якіх ніхто ня браў.

Гарадзкі галава спадар Антончык любіў наведваць новабудоўлю, браць дэпутатаў, журналістаў, замежных прадстаўнікоў і, асабліва, рэдкіх дыпляматаў. Разам са сьвітай ён уважліва слухаў тлумачэньні архітэктурна-будаўнічага начальства. Зусім як на старажытнай кніжнай гравюры. Кватэры будавалі з новым ухілам – з павялічанай плошчай, з большымі кухнямі і ваннымі, са шклопакетамі. Галава тлумачыў пісакам і чужаземцам, што будзе вежа дружбы розных народаў, першая і адзіная пасьля Бабілёнскай.

Фальклёрнае шэсьце наступным годам крочыла міма расквечанай сьцяжкамі і транспарантамі будаванай вежы, вітаючы муляроў. Яны з рыштаваньняў махалі рукамі: не перашкаджайце працаваць! Калёна ў вянках і стужках, у экзатычных строях, капелюшах і кучомках, сьпяваючы і танцуючы, не магла стрымацца ад абмеркаваньня: каму які дастанецца паверх? Большасьці былі даспадобы толькі другі-трэці, ад першага і апошняга ў думках адмаўляліся ўсе рашуча.

Калі будаўнічыя рыштаваньні далезьлі амаль да дванаццатага, у кватэрным аддзеле пачалі дзяліць шкуру будучага мядзьведзя. Ад дружбы народаў не засталося ані званьня. У барацьбе за паверхі ніхто не згаджаўся прайграваць. Тады знайшлі пункт адліку, крытэр: адныя народы ў горадзе пераважалі, іншыя ўяўлялі нейкія неістотныя лічбы, джыгіт у кудлатай кучме ўвогуле крочыў у калёне аднаасобна, хаця ў думках ён меў цэлы паверх і пачынаў пакрысе разважаць пра гарэм.

Празрысты барабан з паперкамі, першаклясьнікі з бантамі, журы пры гальштуках. Лёсаваньне паверхаў адбывалася тамсама, дзе й розыгрыш лятарэі – у палацы культуры з грувасткімі дарычнымі калёнамі. Незадаволенымі засталіся ўсе, так заўжды на дурніцу бывае. Адныя сталі патрабаваць па два паверхі на будучыню: нас шмат. Пачаліся пераробкі ўнутры: нехта хацеў некалькі прыбіральняў, камусьці заманулася выкінуць ванну і зрабіць душ, іншым абавязкова спатрэбілася бідэ. Большасьць пачала шкліць бальконы, а некаторыя спрабавалі зрабіць хляўчук, галубоўню або бусьлянку. Індусы праглі трымаць карову, а прававерныя хацелі, каб вокны глядзелі ў бок Сьвятога места. Ня дом, а гармідар.

Папраўдзе, усіх паверхаў атрымалася трынаццаць, на апошнім зрабілі кухню і банкетную залю – для вясельляў і нацыянальных сьвятаў. Пра гэта на адкрыцьці з гонарам прамаўляў гарадзкі галава, настойліва паўтараючы, што ня супраць пакаштаваць стравы розных народаў. Уперад, як перарэзаць чырвоную стужку, гаварылі ўдзячныя нацмены, а адразу за галавой – бацюшка, які важка мовіў, што біблейская вежа была «няправільная», таму Бог яе разбурыў. Будаўнікі бо са сваёй «майнай-вірай» лезьлі на неба. А цяперашняя вежа пастаўлена дзеля дружбы народаў, якой больш нідзе няма.

Мясцовае тэлебачаньне зь іншымі рупарамі толькі што языкі не намулялі, цэлымі днямі паўтараючы, што такой вежы і такога сьвята нідзе больш няма. Банкетная заля, праўда, усім перашкаджала па чарзе. Адны сьвяткавалі вясельле або дзень Сьвятарнай Перамогі, а ў іншых здараўся курбан-байрам, рамадан, кітайскі новы год, угодкі Хо Шы Міна, дзень Гогі і Магогі, сьвята зялёнага кракадзіла і кучкі. Заля то пуставала, то яе разрывалі на кавалкі. Вежа то спала бяз задніх ног, то барабаніла музыкай і танцамі, сьпявала да зарніцы. Атрымаўся Бабілёнскі інтэрнат. Некаторыя пачалі абменьваць кватэры на спакайнейшы раён, іншыя здавалі на суткі за баксы, нават зь Сярдзючкай, якая сваімі гіпэрцыцкамі і перчанымі тостамі весяліла публіку.

Мацаваньне вежавай ідэі было прызнана дзяржаўным прыярытэтам, і саму вежу пачалі надбудоўваць. Зноўку зьявілася рыштаваньне, будаўнічыя краны, «майна-віра!» і «ня ляскай зяпай!». Кожны год на фальклёрным сьвяце зьяўляліся новыя нацмены, якіх называлі «народамі краіны» дзеля лічбаў. Цяпер кожнага, каго раней называлі «афраазіятамі», сустракалі на вакзале ўсьмешкамі і абдымкамі. У кожнага пыталі нацыянальнасьць, бо ў пашпартох пайшла мода не пісаць.

Раней на мяжы ў лесе лавілі азіяцкіх уцекачоў – палявалі на іх з пражэктарамі, са зброяй, з сабакамі. Цяпер – госьцейкі дарагія, рады вас вітаць на нашай гасьціннай зямельцы. Чым хата багата – тым рада. Можа, хто згаладнеў, а каму, можа, чарку наліць ды скварку закусіць? На ручніку хлеб-соль пад нос. Афраазіятаў раней – у кутузку без размоваў і дэпартавалі. Цяпер – не. Усіх – у вежу, самых экзатычных – у найлепшыя кватэры. Вежа – гэта каб усе мовы ў адную зьліліся, гэтым займалася ідэалягічная ўправа разам з рэлігійным дэпартамэнтам.

У вежы новых парушальнікаў мяжы чакалі падарункі: пампэрсы, наборы пасьцельнай бялізны, навюткія пашпарты з «капустай» і прапіскай, савецкае шампанскае на кухні, электраімбрыкі і пыласосы, ровары мясцовай вытворчасьці. Пабудавалі вежу, у рэшце рэшт, ажно да аблокаў, самі не чакалі, што так атрымаецца. А тут землятрус зьнянацку, штуршкі з-пад Кёнігсбэргу: шафы хісталіся, посуд біўся. Зь верхніх паверхаў далі лататы. Хто ведае: раптам мацней страсяне альбо Бог паўторна зруйнуе? Сталі жыць як на вугольлі, пра сьвяты забыліся.

А ўлады нашыя, трэба сказаць, вельмі змагаліся супраць глябалізму і пашырэньня НАТО на ўсход. І ўсё манэўры праводзілі, штораз буйнейшыя, бразгалі сваёй даваеннай зброяй. Ну й пачалі тут «жалезную заслону», але толькі ў небе, каб «паветраных піратаў» зьнішчаць, а таксама каб ракетамі – па нябачных партызанах і тэрарыстах, на якіх мода пайшла. Выпрабоўвалі новую ракету саманаводную ўласнай вытворчасьці, «зямля–неба», а яна не знайшла паветраных піратаў і паляцела ў бок гораду...

Пра разбурэньне нашай Бабілёнскай вежы нават натаўскія газэты паведамілі, якія ігнаравалі яе будаўніцтва. Падкія да сэнсацыяў, яны ахвотней пісалі пра самую высокую і вялікую калядна-навагоднюю яліну – тэлевежу ля Гедымінавай гары, аздобленую гірляндамі зь лямпачак. Газэта міністэрства абароны «Слава Богу Вайны» паспрабавала дэзавуяваць паведамленьні, сьпісаць на тэрарыстаў, а ўрэшце махнула рукой і заклікала ўсіх прыйсьці на рэфэрэндум і сказаць «хай» паўторнай адбудове нашай вежы. Раіцца з народамі стала модна.

Пачатак  Навіны  Форум  Пошук  Аўтары  Цалкам  Іншае
№ 2 (36) - 2005 да Зьместу

да Пачатку СТАРОНКІ

Ліст у рэдакцыю.   Майстраваньне [mk]. Абнаўленьне [czyk]. Copyright © 1998-2005 ARCHE "Пачатак" magazine Апошняе абнаўленьне: 2005/8/14