Калі мы расстаемся з табою

Калі мы расстаемся з табою, расстаемся ўвадначас
з усімі месцамі, дзе мы разам пабывалі:
Занядбанымі прадмесьцямі з учарнелымі ад сажы дамамі
дзе мы пажылі зь месяц, начлежнымі гарадкамі,
назвы якіх забыліся, смуроднымі азіяцкімі гатэлікамі,
дзе мы часам прачыналіся ў паўднёвай сьпякоце
з адчуваньнем, што праспалі тысячу і адзін год.
І з усімі тымі малымі, цяжка даступнымі каплічкамі
па дарозе з Атэнаў у Дэльфы,
дзе аліўныя лямпачкі паліліся ўсю ноч,
мы расстаемся ўвадначас, калі расстаемся з табою.

Са зборніка «Omgivelser» (1972)

Куды б мы ні ехалі

Куды б мы ні ехалі, заўсёды прыедзем запозна
да таго, што некалі захацелі знайсьці.
І ў якіх гарадах мы б ні спыняліся
там будуць дамы, да якіх запозна вярнуцца
сады, у якіх запозна правесьці месячную ноч,
і жанчыны, якіх запозна пакахаць
і якія гнятуць нас сваёй няўлоўнай прысутнасьцю.

І якімі б мы вуліцамі ні хадзілі,
ня дойдзем да кветных садоў, якіх шукаем
і якія сьцелюць свой цяжкі пах над кварталам.
І да якіх дамоў мы б ні вярталіся,
прыйдзем запозна ўначы, і нас не пазнаюць.
І ў якія рэкі мы б ні ўзіраліся,
убачым сваё адбіцьцё толькі калі павернемся да іх сьпінай.

Са зборніка «Opbrud og ankomster» (1974)

Пад ветразямі

Пасьля мілаваньня мы ляжым, прытуліўшыся адно да аднаго,
і ўвадначас на адлегласьці адно ад аднаго
як дзьве лодкі пад ветразямі, якія любуюцца
сваімі ўласнымі лініямі ў цёмнай вадзе, разразаючы яе так жарсна
што іх каркасы ледзь ня лопаюцца ад чыстай насалоды
калі імчаць у блакітную далеч
пад ветразямі, якія начны вецер напаўняе
кветнадухмяным паветрам і месячным сьвятлом
— і ніводная зь іх нават не спрабуе
абагнаць другую
і адлегласьць паміж імі
ня зьменшваецца і не пабольшваецца ні на каліва.

Але бываюць іншыя ночы, калі нас нясе па плыні
як два зырка асьветленыя люксусовыя лайнэры
бок у бок
з выключанымі маторамі, пад незнаёмым сузор’ем
і без аніводнага пасажыра на борце:
На кожнай палубе грае струнны аркестар
у гонар сьвятлістых хваль.
А мора поўніцца старымі, стомленымі караблямі,
якія мы затапілі, намагаючыся наблізіцца адно да аднаго.

Са зборніка «Ode til blækspruten og andre kærlighedsdigte» (1975)

Мэтро

Ты працавала ў бюро
у будынку, дзе я
наймаў пару пакояў
зь безнадзейна запушчанай кухняй.
Я працаваў
якраз за рогам
тае вуліцы, дзе кватаравала ты.

Раніцай
калі ты ехала да мяне на мэтро
я ехаў да цябе.
Надвячоркам было наадварот.
І прытым я чуў
хоць ня бачыў
як два нашы цягнікі
мінаюцца на паўдарозе.

Пракляты хай будзе той дзень
калі табе з-за справаздачы
з управы водазабесьпячэньня
трэба было застацца звыш часу
і скончылася кава!
Праклятае хай будзе тое супадзеньне
што я таго дня
купіў дадатковы пакет!

Цяпер мы выяжджаем абое разам
у той самы час
і абое разам вяртаемся
Ї ня кажучы ўжо пра
нудотныя
паездкі за горад
ды да сям’і і сяброў.

Няма ніякай раўнавагі
ні нават намёку на поваб
у жыцьці!

Але прынамсі цяпер я разумею
як было прыгожа
калі мы адно аднаго ня ведалі
і езьдзілі адно аднаму насустрач
калі былі закаханыя ў містычным
і цяпер ужо незваротна страчаным
сэнсе.

Горад скрыпароў

Кожны раз, калі ты вяртаесься
я мог бы забіць цябе за гэта
— ад зайздрасьці за ўбачанае
на якое я ніколі не зірнуў, рэчку
якая вілася горадам навонкі
у расквечаны краявід
калі гэта ня быў струмень сініх коней
сьнег у горах і мова тутэйшых
іхныя сакрэтныя жарты
што яны распавялі пра сваіх каралёў.
«Горадам скрыпароў» я часта
называў тое месца, дзе шукаю
улюбёнага прытулішча тваёй душы
лясной падлогі тваёй журбы, і таго адмысловага
адценьня ў праменьчыку на тваёй шчацэ
таго, ад якога дурэю пад канец зімы
або, інакш кажучы: Я нічога ня ведаю пра сьмерць
але прыпісваю мёртвым такую нямогласьць
такую беспрадметную тугу
што нельга стварыць ніякай карціны
дарма што ўвесь час існуе рама:
Плывучы ўсю ноч па рацэ
мы тым ня менш не заснулі на палубе
і слухалі музыку скрыпак
якая даносілася да нас зь нябачных берагоў.

Са зборніка «Violinbyggernes by» (1985)

Прагмата

Рэчы, якія былі перад тваёй сьмерцю
і рэчы, якія зьявіліся пасьля:

Да першых належыць перш за ўсё
тваё адзеньне, аздобы і фатаграфіі
і імя тае, па якой цябе назвалі
і якая таксама памерла маладой…
А яшчэ некалькі рахункаў
мэбляваны куток у пакоі
кашуля, якую ты мне адпрасавала
і якую я захоўваю, беражліва
пад кучай іншых кашуляў
некалькі музычных твораў і вучаны сабака
які заўсёды падымаецца на задніх лапах
і дурнавата вышчараецца, быццам ты ўсё была тут.

Да апошніх належыць мая новая аўтаручка
знаёмая парфума
на скуры жанчыны, якой амаль ня ведаю
і новая лямпачка ў начніку
пры сьвятле якога чытаю пра цябе
у кожнай кніжцы, якую спрабую чытаць.

Першыя нагадваюць мне, што ты была
апошнія, што цябе ўжо больш няма.

Якраз гэтую амальбязрозьніцу
мне найцяжэй трываць.

Са зборніка «Ormene ved himlens port» (1995)

Хлусьня

Гэта хлусьня, што я напісаў у лісьце, я зманіў,
што думаю пра цябе ўвесь час.
Але я думаю пра цябе бальшыню часу.

Гэта таксама хлусьня, што я не магу спаць:
Я сплю выдатна, і да таго сьню
пра іншыя жанчыны.

Але калі прачынаюся, думаю адразу пра цябе.

Прыгожых жанчын, якія мне сустракаюцца на вуліцы,
Я распранаю сваім позіркам, але стараюся тады
ня думаць пра цябе.

І ўдыхаю іхны пах, пакуль не закружыцца ў галаве.

Але ўсе параўнаньні зь іншымі толькі ўзвышаюць цябе
і маю самоту.

Сон аб задняй пляцоўцы

Трамвай заклікалі на ранішнюю малітву
з усіх мінарэтаў места
тады я ўсьвядоміў, што частка таго
адкуль я згледзеў дзяўчо на прыпынку
называецца «задняй пляцоўкай».
Гэта напэўна ня той выраз, які патрабуе нечага больш.
Церусіў дожджык.
Яна мела на сабе блакітны дажджавік
і гумавікі таго самага колеру.
І ейныя вочы былі блакітныя ў той момант
калі сустрэліся з маімі.
Ёй магло быць столькі, што і мне
прыблізна шэсьць гадоў.
«Гэтую карцінку
мне трэба калісьці намаляваць», —
падумаў я, калі мы грукатліва
пасунулі далей між навальніцы сьценаў.

Шмат гадоў пазьней я меў каханую
якая магла быць ёю
і магчыма была ёю
калі ня браць наўвет
што ўжо ніякая быць ёю не магла.
У сьне яно зусім ясна чаму
але гэтага веданьня нельга забраць у яву.

Задняя пляцоўка запомнілася мне толькі цьмяна.
Яна, пэўна, была забруджаная і мокрая
дый само азначэньне задняя пляцоўка, здаецца, губляе
усе абрысы
так што немагчыма ўбачыць
ці саплякі, якія з носа
спаўзаюць да прыадкрытага рота
і скобка на зубах
паходзяць ад зроку
ці ад нізканавіслых лістападаўскіх хмараў.

Сон аб роспачы

Запыленая хмара засланіла сонца
апускаючы схіл гары
да зімовай бярлогі
для маёй каханай
і ейнага каханка.

Мост грукацеў пад маімі ступнямі
але мае крокі
нікуды не кіравалі.

Мостам мне было якраз столькі
колькі я прайшоў ад дзяцінства.

Значыць, сьмерць мелася быць
недзе паміж мною і шэрымі вербалозамі
на супрацьлеглым беразе.

Усё гэта трывала менш за хвіліну
але астатак сьвету.

Сон аб маці

У сьнезе на прыпынку я знайшоў сваю маці
счарнелую, здубянелую
і крохкую, як кавалак вугельчыка
потым сьнег асьляпіў мяне яшчэ больш.
Калі я зноў стаў бачыць
было амаль немагчыма адрозьніць яе
ад таго, што цяпер абярнулася ў гразкую хлюпу.
Яна хацела ўстаць, але не змагла
а я ня змог падаць ёй руку
таму што спаў у далёкай краіне.
«Цяпер разумею, што ты маеш на ўвазе, — сказала яна, —
кажучы, што калі чалавек вяртаецца
дык ніколі не трапляе ў той самы дом
нават калі толькі сходзіць у прадуктовую краму за рогам.
Нешта перайначылася. Нехта іншы ўжо пажыў там.
І нават тое, што гэта мог быць толькі ты сам
тут ні пры чым.
Нешта мяняецца ў рэчах, так што яны ўтвараюць
крывое люстра
або, магчыма, тэлескоп
у кожным разе чалавек бачыць сябе
з штораз большай адлегласьці».
Я не адказаў, таму што задумаўся
аб малой вулачцы побач
якая заўсёды была ў паўзмроку, аб крамцы ў склепе
пад нумарам 18. «Што яны там насамрэч прадавалі?
Гэта мне трэба дазнацца, — падумаў я. —
А вулачка побач. Як яе называлі?
Вуліцай Соннага Сьвятла? Анучнай?»
Потым асобы на прыпынку
пачалі ўваходзіць у мяне, адна за адной.
Іхнае адзеньне было халоднае і патыхала
зімамі зь першай паловы стагодзьдзя
а ад іхных дыханьняў мне стала моташна.
Там, дзе дарога разьдзяляецца на тры
у Одэнсэ, Мэксыку і XVII стагодзьдзе
я дрэнна павярнуў і паляцеў у цёмную прорву
і прачнуўся пад яснымі аліўнымі дрэвамі
у якіх была процьма цыкадаў
чыё цыкатаньне пераставіла мой сон
адным махам на рэйкі і жалезныя колы.
А побач са мною ляжала сырэна
з водарасьцямі ў валасах, калі мне добра запомнілася.

Са зборніка «Drømmebroer» (1998)

Афіцыянт

Афіцыянт праменіць пашанай.
Ён мяне ненавідзіць, бо я гавару на ягонай мове.
Калі б я быў толькі дурным
амэрыканскім турыстам
дурным ангельцам, дурным немцам
дурным французам або дурным італьянцам
ён сардэчна паляпаў бы мяне па сьпіне
і паспрабаваў бы мяне аблічыць.

Але я гавару на ягонай мове без памылак
з акцэнтам, якога ён ня можа ідэнтыфікаваць
і які ён з гэтай прычыны ненавідзіць.
Гэта дае яму
адчуваньне, што я ведаю яго
лепш, чым ён сам сябе.
І тут ён мае рацыю. Таму ён мяне ненавідзіць.

Я пацягваю глыток свайго піва, запісваю
гэта і вымаю цыгарэту.
Ён адразу прыносіць попельніцу.
Я бяру яе
і працягваю яму спартовы дадатак да газэты
на які ён ужо колькі часу касавурыўся
і пытаю, ці ён яму не спатрэбіцца.

Вядома, яшчэ як спатрэбіцца!
У гэты самы момант, калі ён бярэ яго,
ён адчувае сябе прачытаным навылёт
і ненавідзіць мяне яшчэ больш.

Калі б я размаўляў зусім без акцэнту
ён бы падумаў, што я — такі як і ён
толькі мне больш пашанцавала.
Ён бы паглядзеў на мяне
як глядзяць на тутэйшых удачнікаў
зь мяшанкай зайздрасьці і подзіву.
Але мой чужы акцэнт
выклікае ягоную непрыязнасьць.

Ён ненавідзіць мяне.
Калі б за гэта не каралі
ён бы забіў мяне насьмерць.

Я дапіваю сваё піва, устаю
халодна ківаю яму на разьвітаньне
і пакідаю наўмысна завялікі напівак.
Знай пана!

14 гадзін

Гадз. 10
32 градусы ў ценю дома
дзе жанчыны сядзелі на нізкай лаўцы
моўчкі, без шытва і ніякага іншага занятку ў руках

Гадз. 10.17
мужчыны сабраліся ў адным закутку порту.
Бальшыня курыла, але ніхто не размаўляў.

Гадз. 11.05
адна з жанчын пачала галасіць.
Група турыстаў на вуліцы
прыпынілася, каб зрабіць здымкі.

Гадз. 11.15
галашэньне ператварылася ў жалобную песьню.
Неверагодна, колькі рэчаў яны ведаюць напамяць.

Гадз. 12
прыехала белая аўтамашына і паехала назад зь нечым
што ўзялі ў доме.

Гадз. 15
у порце відаць было толькі прыдурка.
Зь ягоным кіёчкам і мёртвым пацуком.

Гадз. 16.45
45 градусаў у ценю
аднаго з двух аліўных дрэваў у порце.

Гадз. 17.30
я запытаўся ў суседа, хто быў той чалавек, што памёр
але не ўхапіў адказу.
Гэта было нешта пра швагра нейкай жанчыны.
Я заўсёды меў цяжкасьці са сваяцтвам.

Гадз. 18.30
я памыў пасьцельную бялізну
і павесіў яе на вяроўцы паміж двума дрэвамі.
Астатак надвячорку
прысьвяціў роздумам, хто б гэта мог быць.

Гадз. 24
нарэшце дайшло да мяне:
Гэта ж была яна, якой са мной не было.


Са зборніка «Fralandsvind» (2001)

З дацкай мовы пераклаў Ян Максімюк