А С О Б Ы
А д а м. Е в а.
Каін. А д а.
А в е л ь. Ц ы л а.
Э н о х. Н а э м а.
П'еса ідзе без перапынкаў. Дзеянне доўжыцца адну гадзіну трыццаць пяць хвілін. На заднім плане спачатку запальваецца Птушыная Дарога. Сцэна крыху асветленая. А д а м выходзіць злева і ідзе ў сярэдзіну задняга плана сцэны.
А д а м. Я — першы Бог.
Пасля Адама выходзіць К а і н, ён відавочна слабы на вушы.
Каін. Што?
Адам. Я — першы Бог.
Каін. Ах так. (Становіцца праваруч ад Адама). Я — другі Бог.
3 пэўнай урачыстасцю выходзіць А в е л ь, становіцца леваруч ад сярэдзіны сцэны.
А в е л ь. Я — трэці Бог!
3 пэўнай бесклапотнасцю на твары выходзіць Э н о х, спыняецца з самага левага краю сцэны.
Э н о х. Я — чацвёрты Бог.
Адам пазяхае.
Каін. Як?
Адам. Сумная гэта бясконцасць.
Авель. Сумная да ашалення.
Каін. Што?
Авель (старанна вымаўляючы). Сумная да ашалення.
К а і н. Ах так.
Энох (гледзячы ў бок Адама і Авеля). Сядайма?
А в е л ь. Сядайма.
Авель сядае, Энох кладзецца на спіну, Адам застаецца стаяць.
К а і н (няўцямна). Што?
Авель (старанна вымаўляючы). Сядайма.
К а і н. Ах так. (Сядае).
Адам. Сонца вунь там загіне...
К а і н. Хто?
Каінава глухаватасць пачынае паступова раздражняць Адама.
Адам. Сонца там... Загіне.
К а і н. Ах так.
А в е л ь. Калі?
Адам. Неўзабаве.
Э н о х (пераварочваецца на жывот, глядзіць на Птушыную Дарогу). Во гэта будзе выбух!
К а і н. Што будзе?
А в е л ь. Сонца расколецца, і ягоная матэрыя разляціцца па Сусвеце.
Авель відавочна гэтаму рады.
К а і н. Ах так.
А да м. Бух!
К а і н. Што?
А д а м. Бубух!
Каі н. Як?
А д а м. Бум!
К а і н. Ага!
Энох. Але пакуль што гэтае сонца яшчэ стабільнае.
Авель. Значыць, выбуху не будзе.
Энох. Не, яно выбухне.
Авель. Значыць, яно не стабільнае.
Энох. Я надта ў сонцах не разбіраюся. (Пераварочваецца на спіну).
Адам. I я таксама.
Каін. Што?
Адам (са злосцю). I я таксама.
Каін (злуецца). Ах так.
Адам. Цікава, ці гэта сонца мае планеты?
К а і н. Мае — што?
Адам. Планеты!
К а і н. Ах так.
Авель. Не ўяўляю сабе.
К а і н. Што-што?
Адам мармыча нешта няўцямнае.
Ка і н. Ах так.
Энох. Я кажу пра планеты, населеныя жывым.
К а і н. Чым?
Авель (Каіну). Раслінамі, жывёламі, людзьмі.
К а і н. Ах так.
Э н о х. Я не разбіраюся і ў жывых істотах.
А в е л ь. Гэта няважна.
Энох. Ну што, рушым далей?
Авель, смеючыся, падымаецца, за ім падымаецца Энох.
Каін. Га?
А в е л ь (абмінаючы Каіна справа, старанна вымаўляе). Хадзем.
К а і н. Ах так. (Падымаецца і становіцца ззаду за Авелем).
Адам (яшчэ раз глядзіць у бок Птушынай Дарогі). Сонца ўсё роўна загіне.
Адам адыходзіць за правую кулісу. Слабое сонца на сцэне патухае. Свеціцца толькі Птушыная Дарога. Потым раптоўна ўспыхвае поўнае святло. Птушыная Дарога знікае. 3 глыбіні сцэны злева выходзяць ж а н ч ы н ы, справа — м у ж ч ы н ы, усе становяцца паўколам. Жанчыны апранутыя ў форму, у руках — блакітныя фуражкі. Ада трымае кіёк. На мужчынах — звярыныя шкуры, нібы ў дзікуноў.
У с е. Мы.
Е в а. Ева.
У с е. Мы.
Ада. Ада.
У с е. Мы.
Ц ы л а. Цыла.
У с е. Мы.
Н а эма. Наэма.
У с е. Мы.
А д а м. Адам.
У с е. Мы.
Каі н. Каін.
У с е. Мы.
А ве л ь. Авель.
У с е. Мы.
Э н о х. Энох.
Жанчыны насоўваюць блакітныя фуражкі.
А да. Гуляць!
Ж а н ч ы н ы адыходзяць праз левую кулісу. Мужчыны, гарбацячыся, моўчкі бягуць па коле. Бачаць, што жанчыны адышлі.
А да м. Горача.
К а і н. Усё павысыхала.
Э н о х. Рэкі абмялелі.
А ве л ь. Танец дажджу!
Чутно біццё барабанаў у негрыцянскіх рытмах. Мужчыны, тупаючы і выкрыкваючы па-першабытнаму, збіваюцца ў цеснае кола. Справа выходзіць Е в а з жалезным катлом, глядзіць на танец. Музыку перарывае гучны ўдар літаўраў. Мужчыны з жахам заўважаюць Еву — і зноў бягуць па коле. Ева пагардліва абмінае іх, ставіць кацёл на авансцэну.
Ева. Есці!
Мужчыны спыняюцца, чакаюць, пакуль Е в а пойдзе, потым кідаюцца да катла і пачынаюць прагна есці.
Э н о х. Ізноў пячонка?
А в е л ь. Не ведаю.
Адам. Пячонка.
Ка і н. Пячонка.
Энох. Вечна пячонка ды пячонка.
Глядзяць адзін на аднаго.
Адам. Даўней мы елі шынку.
Каін. Катлеты.
А в е л ь. Адбіўныя.
Энох. Сала.
Авель. То было раней.
Яны рохкаюць.
К а і н. Нас кормяць горш і горш.
А ве л ь. Ад таго часу, як у нас паявіліся белыя жанчыны.
Энох. Іншых няма.
Адам. Белыя жанчыны звезлі нашых жанчын.
Авель. На вялікіх бліскучых птушках.
К а і н. Куды?
Адам. Не ведаю.
Э н о х. Ці яны вернуцца?
Адам. Яны ніколі не вернуцца.
А ве л ь. Ніколі.
К а і н. Ці будзем даядаць?
А д а м. Будзем.
Каін і Адам зноў ядуць. Энох паварочваецца да іх спінай.
Э н о х. Пячонка. У гэткую спёку.
Авелю робіцца млосна.
Авель. Я больш ні да чога не дакрануся.
На заднім плане злева з'яўляецца Е в а.
Е ва. Кацёл прыбраць. Прынясіце лаўку і скрыню з чырвоным крыжам.
Энох адносіць кацёл на задні план сцэны і ставіць яго пасярэдзіне. Адам і Каін бягуць да сярэдзіны задняга плана сцэны і знікаюць. Авель адбягае ў правы бок сцэны і знікае. Адам і Каін прыносяць лаўку, ставяць яе пасярэдзіне сцэны і сядаюць. Авель нясе скрыню з чырвоным крыжам, ставіць яе
з правага боку ад лаўкі, бліжэй да гледачоў, потым сядае на скрыню.
Ева. Трэба нарваць бананаў.
Дзікуны буркаюць сабе пад нос, але падымаюцца. А д а м і К а і н бягуць да сярэдзіны задняга плана сцэны.
А в е л ь пераскоквае цераз лаўку і выбягае, за ім следам А д а м і К а і н. Э н о х таксама спрабуе ўцячы.
Ева. А ты застанься.
Э н о х (дранцвее). Калі ласка.
Ева (сядае на лаўку). Сядай.
Э н о х (сядаючы на скрыню). Калі ласка.
Е в а. Выпрастайся.
Э н о х (выпростваючыся). Калі ласка.
Е в а. Сёння ты спіш са мною.
Э н о х. Калі ласка.
Е в а. Ты за кожным разам кажаш: калі ласка.
Энох. А што мне яшчэ казаць?
Е в а. 3 задавальненнем.
Э н о х. Калі ласка.
Ева. Ці ты не хочаш спаць са мною?
Э н о х. У мяне пра гэта ніхто не пытаецца.
Е в а. Я пытаюся.
Э н о х. А калі я не хачу?
Ева. Ты мусіш спаць са мною.
Э н о х. Ну во, бачыш.
Ева (у роспачы падымаецца). Так не пойдзе.
Энох. Горача.
Ева. Гэта не адказ.
Э н о х. Адказу не будзе.
Е в а (спыняецца каля Эноха). Табе не даспадобы спаць са мною.
Э н о х. Мне нічога не даспадобы.
Ева. Пячонка табе таксама не даспадобы.
Э н о х. Каб сала...
Ева. Сала болей няма.
Энох. Ну, тады шынкі.
Ева. Ніводнага негра не засталося.
Э н о х. А кітайцаў?
Ева. Таксама няма.
Э н о х. Тады я нічога больш есці не буду.
Ева. Пэўна, можна здабыць колькі белых.
Э н о х. Ф-фу, яны паскудныя на смак.
Ева (узрадаваўшыся). Жывёлін?
Э н о х. Жывёлін есці няможна.
Ева (укленчвае перад Энохам). Раней вы жывёлін елі.
Э н о х. Гэта быў грэх.
Е в а (расчаравана падымаецца). Тады еш бананы.
Энох. Яны нясмачныя.
Е в а (зноў сядае на лаўку). Мы ж ямо бананы.
Э н о х. То ж вы!
3 правай кулісы выходзіць Ц ы л а з бляшанай міскаю.
Цыла. Ты сёння з ім спіш?
Е в а. Ага.
Цыла (падае міску Эноху). Еш.
Энох. Я ўжо еў.
Цыла. Еш яшчэ.
Э н о х. Калі ласка.
Ц ы л а. Гэта сцягно негра.
Э н о х. Калі ласка. (Пачынае есці).
Ева. Ён заўсёды кажа: калі ласка.
Цыла. Самае галоўнае, што ён падпарадкоўваецца.
Энох (працягваючы есці). Дзіўна. (Пасля паўзы). Смачна.
Цыла. Гэта не негр.
Э н о х. Індус?
Цыла. Не.
Энох. Нехта са спякотных краін?
Ц ы л а. Таксама не.
Э но х. Ліліпут?
Цыла. Свіная смажаніна.
Э н о х (шпурляе міску вобзем, з жахам глядзіць на яе, крычучы). Я парушыў закон!
Цы ла (рупліва ўсаджваючы Эноха на скрыню). Сядай.
Э н о х. Калі ласка.
Цыла. Даядай.
Э н о х. Калі ласка. (Жуе, спачатку павольна, потым хутчэй і хутчэй).
Цыла. Смачна?
Э н о х. Смачна.
Цыла (Еве). Бачыш во.
Энох. Адкуль свініна?
Цыла. Ад Бога.
Ева. Ён паслаў нашаму племю тысячу свіней, тысячу авечак, тысячу кароў.
Э н о х. Слава Госпаду!
Цыла. Амін.
Э н о х. Ці можна вылізаць міску?
Ц ы л а. Калі ласка.
Энох падымаецца, праходзіць каля Евы ў глыб сцэны.
Энох (Еве). Хадзем спаць.
© Лявон Баршчэўскі, пераклад, 1995.
Пераклад быў упершыню надрукаваны ў зборніку:
Пры зачыненых дзвярах: Драматычныя творы [А. Камю, Ж. П. Сартр, Э. Ёнэска, В. Гавел, Ф. Дзюрэнмат, С. Бекет, С. Мрожак] / Укл. Л. Баршчэўскага, прадм. С.Дубаўца. Мн., 1995.
